Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 8

[p. 44]

[p. 45]

De zeven vadertjes stelen de show
Een toneelbewerking van Theater Terra
Lieke van Duin

Het gebeurt maar zelden dat een toneelstuk naar een boek sterker is dan het boek zelf. Maar met De zeven vadertjes van poppentheatergroep Theater Terra, op basis van het gelijknamige prentenboek van Pija Lindenbaum, is dat toch het geval.

Theater Terra heeft de gouden kans om van de zeven mannekes een reeks theaterpoppen te maken volledig uitgebuit; in het stuk spelen ze een aktievere rol dan ze in het boek hebben. Voor het overige heeft de groep het verhaal nogal vrij gehanteerd, een goed idee, want het verhaal is inhoudelijk nogal mager.

Aan het begin van de voorstelling zetten de spelers een poppenhuis neer met de mededeling dat dit het huis van Else-Marie is, een speels idee dat niet in het boek staat en het fictieve karakter benadrukt.

Else-Marie is het enige personage dat - naturel - geacteerd wordt door een actrice. Haar moeder wordt voorgesteld door een levensgrote, wat knullig gemaakte pop op wieltjes, gemanipuleerd door een steeds zichtbare speelster.

Klapstuk

De vadertjes vormen dus het klapstuk van de voorstelling. Ze zien er minder als droge zakenmannetjes uit dan in het prentenboek, en worden niet als individuele poppen voorgesteld, maar als groep, met dezelfde kleding, dezelfde vanzelfsprekendheden, houdingen en gebaren. Als clubje waarmee júist poppentheatertechnisch allerlei komische trucs uit te halen zijn. Voor bepaalde scènes zijn bij voorbeeld de ledematen van de poppen met elkaar verbonden, zodat ze door één handeling van de speler alle zeven tegelijk eenzelfde beweging kunnen maken. Zo zie je een hele rij voetjes onder de krant ritmisch op en neer wippen, terwijl er commentaar klinkt alsof het zevental naar Studio Sport zit te kijken.

[p. 46]

Het is een van die scènes waarin het prentenboekbeeld opeens tot leven komt doordat het een paar dimensies erbij krijgt: die van geluid, volume en beweging. In andere scènes zijn de vadertjes minder eenvormig: ze bakkeleien met elkaar, er scharrelt er een met een pleeborstel in de w.c.-pot of er verschijnen er een paar met feesthoedjes op aan de ontbijttafel.

Bedplassen

De angst en schaamte van Else-Marie dat haar vadertjes op school uitgelachen zullen worden, door Selma Niewold terecht het grondthema van het verhaal genoemd, is anders voorgesteld dan in het boek: niet door visioenen met wat er voor catastrofaals met haar vadertjes zou kunnen gebeuren, maar door Else-Marie te laten bedplassen. De kijkertjes kunnen dan zelf verzinnen waaróm ze in haar bed plast.

In het boek is het een grote opluchting voor Else-Marie als blijkt dat de kinderen heel gewoon reageren op haar vadertjes. In de voorstelling komt ze op een nog aardiger manier over haar angst heen: de vadertjes bouwen in de klas een feestje met vuurwerktaart. Zij zorgen er daar dus zélf voor dat ze niet uitgelachen worden, hetgeen sterker is dan dat de kinderen zo fatsoenlijk zijn om niet te gaan lachen.

Punten van kritiek

De voorstelling heeft enkele zwakke kanten: niet alle changementen verlopen even vloeiend. De scène met het bedplassen wordt te lang uitgesponnen, waardoor de spanning even wegvalt. De badscène, aan het slot van de voorstelling, komt na het vuurwerk in de klas als mosterd na de maaltijd, en is oubollig vormgegeven, al zorgen de piemeltjes van de bloot rondspetterende vadertjes (ook al niet in het boek) voor een onbevangen vrolijke noot die veel goedmaakt.

Ondanks die zwakheden geeft Theater Terra met deze voorstelling een goed voorbeeld van hoe een prentenboek bewerkt kan worden. Het meest theatrale aanknopingspunt van het verhaal, de vadertjes-als-poppengroep, is bijzonder origineel uitgewerkt en het verloop van het verhaal grotendeels daarop afgestemd. Zo is De zeven vadertjes van Theater Terra een zelfstandige creatie geworden, waarvoor het boek de inspiratie leverde.