Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 3

[p. 26]

47 Stipkrant
22 November 1988

Noord en Zuid ontmoeten elkaar

Vorige zaterdag had in Baarie de tweede Noord-Zuid-dag plaats. Dat is een dag, waarop jeugdboekenschrijvers en -tekenaars uit Nederland én uit Vlaanderen elkaar in het kultureel centrum van Baarle ontmoeten. Ook heel wat kinderen uit Nederland én uit Vlaanderen waren er bij en spraken met hun geliefdkoosde auteur. Waarom die Noord-Zuid-dag precies wordt georganizeerd, vroeg Jeroen aan Karel Michielsen, de Vlaamse Initiatiefnemer van de ontmoeting.

- Jeroen: Wat is de bedoeling van deze dag?

- Karel: Zoveel mogelijk schrijvers uit Nederland en uit Vlaanderen hier een dag bij elkaar brengen. Op die manier leren ze elkaar beter kennen en kunnen ze makkelijker als ‘de jeugdauteurs van Noord en Zuid’ naar buiten komen.

- Jeroen: Waarom is zo'n dag belangrijk?

- Karel: Om te praten over boeken! Ook is het zo dat de Vlaamse schrijvers wel goed hun Nederlandse kollega's kennen, maar dat de Nederlandse auteurs niet zo goed de Vlaamse schrijvers kennen. Daar willen we met deze Noord-Zuid-dag ook iets aan doen.

- Jeroen: Waarom gebeurt dat precies in Baarle?

- Karel: Omdat hier Nederland en België door elkaar lopen. De grens loopt door de keuken, de tuin of de biblioteek. Nergens elders in Nederland of in België vind je een plek waar in één gemeente zowel Belgen als Nederlanders samen wonen. Beter kon het dus niet. Als je hier woont, vraag je je vaker af: ‘In welk land sta ik nu eigenlijk?’ Sommige Nederlandse schrijvers dragen vandaag speciaal een Belgisch vlaggetje of omgekeerd. Alsof ze willen zeggen: ‘Eigenlijk doet het er niet veel toe waar we wonen.

We zijn toch allemaal schrijvers met eenzelfde doel: goeie boeken maken voor kinderen!’ Dat is toch mooi, niet?

Stipkrantredaktie

Stipkrant trok ook naar de Noord-Zuid-dag in Baarie en schreef er met enkele kinderen een deel van deze Stipkrant vol. Het biezondere daarvan was dat die gelegenheideredaktie zowel uit Belglsche als uit Nederlandse kinderen bestond. Ze werkten er een namiddag met elkaar samen. Hierboven las le al een Interview van Jeroen. Op bladzijde 3 staan (hoe kan het anderal) Holland-Belglë-moppen, en verder kan je nog terecht op bladzijde 5, 6 en 10. Lees maar eene wat deze redaktie ervan maakte. Werkten mee (van linke naar rechte op de foto): Jeroen Geerts, Anouk Ruyters, Saskia Van Orsouw, Charlotte Pessers, Atila Mert, Blance Raeymaekers en Annie-Marie van den Brandt. Soetkin en Kriepijn Schuyesmans waren nog op stap.

(GdK)

[p. 27]

Alles is al eens eerder geschreven

Terwijl de kinderen in Baarle ofwel met een stapel handtekeningen huiswaarts trokken, ofwel In de filmzaal naar hun held Tarzan keken, kwamen alle schrijvers en Illustratoren bijeen in de oude kapel van het kultureel centrum. Om te luisteren naar Aidan Chambers uit Engeland.

Aidan Chambers is 54 jaar en hij ontving in Nederland al tweemaal de Zilveren Griffel: in 1985 voor het boek ‘Het geheim van de grot’ en in 1986 voor ‘Tirannen’. Ook zijn boek ‘Je moet dansen op mijn graf’ wordt vaak gelezen. Aidan Chambers heeft zo zijn eigen ideeën over schrijven.

‘Nooit kan je zeggen hoe je een goed kinder- of jeugdboek moet schrijven’, zegt Aidan Chambers. ‘Want er zijn geen echte regels voor. Toen ik nog een kind was, las ik veel stukjes over het leven van een schrijver. Omdat ik dacht dat ik daarin te weten zou komen wat je moet doen om een auteur te worden. Niets daarvan. Ik dacht ook dat je ten minste een tikmachine moest hebben om schrijver te kunnen worden. Nee hoor, het kan best met potlood en papier alleen...’

In Baarle deed Aidan de Vlaamse en Nederlandse schrijvers ook heel even opkijken toen hij beweerde dat er niets echt nieuw is. ‘Alles is al eens eerder geschreven. “Pikken” uit een ander boek? Gebeurt meer dan je denkt. De kunst is te “pikken” uit goede boeken, die niet veel gelezen worden. Daarom pikken auteurs van boeken voor volwassenen vaak uit kinderboeken...’

Tja, daar kijk je wel even van op. Mag je dan zomaar hele stukken uit een ander boek overschrijven? Natuurlijk niet! Dat bedoelde Aidan Chambers ook niet. Eigenlijk wilde hij zeggen dat je bijna nooit kunt beweren: dat is iets heel nieuws. Er is al zoveel geschreven dat het ooit al weleens door iemand anders werd bedacht. Of door iemand anders is meegemaakt. Zonder dat je het weet, denk je, bedenk je dezelfde dingen. Misschien heb je het lang geleden gelezen, maar het zit nog wel in je geheugen. Je schrijft het dus niet opzettelijk over...

Een andere belangrijke vraag, waarop Aidan Chambers in Baarle een antwoord gaf, was of je àlles kwijt kunt in een kinderboek. ‘Natuurlijk!’ zei Aidan beslist. ‘Waarom niet? Het is alleen heel belangrijk hoe je het vertelt. Op televisie is toch ook alles te zien. En daar flitst het zo razendsnel voorbij dat je niet eens de tijd krijgt om er echt over na te denken. Bij het lezen van een boek kan dat wel. Dat heeft het boek voor op de televisie. Jij en jij alleen bepaalt wanneer je de bladzijde omslaat. En je kan ook zelf beslissen om even terug te bladeren...’

Een merwaardig man, deze Aidan Chambers. Al eens een boek van hem gelezen? Eens doen. Want in zijn boeken leer je een schrijver pas echt kennen moet je maar denken. (GdK)

Stipkrant 47
22 november 1988

*

Elke dinsdag gratis in

De Standaard

Het Nieuwsblad

De Gentenaar

*

Redaktie en samenstelling: Mariette van Halewijn

*

Schrijven kan op dit adres:

Stipkrant

Postbus 89, 9000 Gent

*

Zielig?

‘Je bent zielig als je je zielig voelt, en dat is per se niet zo. Medelijden kan soms heel kwetsend zijn...’

Jaak Stokkel, Nederlands zwemkampioen gehandicapten-sport

*

[p. 28]

Nederlandse schrijvers-kennen Vlaamse niet
En omgekeerd?

Natuurlijk waren er in Baarie veel auteurs aanwezig. En er werden stapels handtekeningen verzameld. Anouk en Saskia hadden voor de Stipkrant graag eens een auteur uit Nederland en een auteur uit Vlaanderen geïnterviewd. Ze kozen voor Gaston Van Camp uit Vlaanderen en voor Veronica Hazelhoff uit Nederland. Vooral op de vraag wat ze over hun kollega-schrijvers uit het buurland wisten, wilden de twee Interviewers een antwoord weten. En wat ledereen eigenlijk al weet, dat kwam er ook nog eens uit: Nederlandse schrijvers kennen hun kollega's in Vlaanderen niet, lezen hun boeken ook niet. Misschien eens ééntje, bijna per verglssing. Vlaamse schrijvers daarentegen volgen wel wat Nederlandse schrijvers uitgeven. Er wordt in Vlaanderen veel over Nederlandse boeken geschreven. In alle boekhandels en bibliotheken vind je boeken van Nederlandse schrijvers. Omgekeerd is dat niet zo. In Nederland worden zelden Vlaamse boeken besproken. Dan kunnen ze daar dus ook niet bekend zijn, niet gelezen worden. Jammer. Misschien helpt zo'n Noord-Zuid-bijeenkomst als in Baarie vorige zaterdag wel een beetje? De interviews hieronder zijn van Anouk en Saskla

Gaston Van Camp
Ik dacht dat ik het beter kon...

Gaston Van Camp haalt zijn inspiratie voor zijn boeken overal vandaan. Hij gebruikt vooral dingen uit de werkelijkheid. Hij verzint maar weinig zelf. Hij kent wel een aantal Nederlandse auteurs, want hij leest veel Nederlandse boeken. Zijn favoriete Nederlandse schrijver is Harry Mulisch.

Op de vraag welk boek hij van zichzelf een echte blunder vond, antwoordde Gaston Van Camp: ‘De eerste twintig boeken, die ik begin de jaren zestig schreef.’ We vroegen hem ook of hij zijn geld alleen met boeken schrijven verdient. Hierop antwoordde Gaston Van Camp voor de grap dat hij schoenenpoetser is. In het echt is hij leraar geschiedenis en Nederlands. Hij vertelde ons ook dat hij, toen hij 12 jaar was, wel veertien boeken per week las en toen hij alles had gelezen, begon hij aan de boeken voor de volwassenen. Die waren moeilijk te begrijpen en dus vond hij ze saai. Hij dacht dat hij het beter kon en begon zelf kleine verhaaltjes te schrijven.

Vroeger wilde hij piloot of schilder worden. Nu doet hij aan zweefvliegen en in zijn vrije tijd schildert hij. Voor het schrijven vindt Gaston Van Camp dat je voortdurend je zintuigen moet gebruiken (vooral goed kijken en luisteren) en als hij op reis is, noteert hij alles wat hij ziet of hoort...(Anouk)

Veronica Hazelhoff
Ik schaam me een beetje...

- Saskia: Wat vind jij van de Vlaamse schrijvers?

- Veronica: Eerlijk gezegd, ik heb alleen van Liva Willems een boek gelezen. Ik schaam me er een beetje voor, want de Vlaamse schrijvers houden zich meer bezig met de Nederlandse schrijvers, dan de Nederlandse met de Vlaamse.

- Saskia: Je hebt nu al negen jeugdboeken geschreven. Waar haalde je je inspiratie vandaan?

- Veronica: Door veel te kijken en te leven!

- Saskia: Wanneer ben je begonnen met schrijven en voor wie of wat?

- Veronica: Toen ik 8 jaar was. Het waren gewoon verhaaltjes voor mezelf.

- Saskia: Na bijna negen boeken kun je wel zeggen dat je vrij veel geschreven hebt. Heb je bij één van de negen gedacht: dit is een flop of een blunder?

- Veronica: Nee. Als je negen kinderen hebt en iemand vraagt je: ‘Wie vind je het lelijkst?’ dan kun je toch ook niet zeggen Pietje of Jantje of zo...

- Saskia: Welke boeken las je vroeger? En wou je toen al schrijfster worden?

- Veronica: Vroeger las ik alles en ik wilde ook vanalles worden: balletdanseres of iets bij de film...

[p. 29]

Een grens door je brievenbus...

Baarle ligt in het zuiden van Nederland (ongeveer 5 kilometer van de grens met België) en bestaat eigenlijk uit twee gemeenten: Baarle-Hertog en Baarle-Nassau. Het vreemde is nu echter dat Baarle-Hertog Belgisch is, terwijl Baarle-Nassau tot het Nederlandse rijk behoort. Dat is historisch zo gegroeld en nooit meer veranderd, ook al heeft men dat vaak geprobeerd. Op de landkaart lijkt Baarle-Hertog net een klein Belgisch ellandje in Nederland. Een ‘enclave’ heet dat. En het is de enige enclave ter wereld. De rijksgrens loopt dan ook precies doorheen Baarle en dat zorgt wel eens voor gekke toestanden. Blanca en Anne-Marie maakten hierover een reportage...

Baarle is een raar dorp, omdat de grens er kriskras door loopt. Zo loopt de grens dwars door het kultureel centrum. Maar ook doorheen de meest gekke plaatsen: door een brievenbus bievoorbeeld. Ook door de biblioteek. Ze loopt tussen het kantoor en de eigenlijke boekenzaal. De boeken staan dus in Nederland, het kantoor in België... De biblioteek is er voor de Belgen én voor de Nederlanders. Daarom zijn er ook boeken van Belgische en van Nederlandse schrijvers. Er zijn bievoorbeeld boeken van Thea Beckman en Karel Eykman, maar ook van Gerda van Cleemput en Kristien Aertssen.

Omdat de grens zo vreemd door Baarle loopt, zijn de gewoontes in Baarle ook anders. De chocolade en de sigaretten zijn er goedkoper. Ook hebben ze in Baarle de postkantoren, de brandweer- en de politiekorpsen in het dubbel: één voor de Belgen en één voor de Nederlanders...

Telefoneren

Sommige huizen hebben een Nederlands én een Belgisch huisnummer en als je iemand wil telefoneren die in het Nederlands deel woont, dan moet je eerst 00 draaien om uit België te geraken, vervolgens 33 om in Nederland binnen te komen, dan het zonenumer van Baarle-Nassau en ten slotte het nummer van degene die je wil opbellen. Dat is dus een heel lang nummer en toch woon je in dezelfde gemeente, misschien zelfs gewoon naast elkaar!

Omdat de grens kriskras door Baarle loopt, is dit een geschikte plaats om de Noord-Zuid-dag te organizeren. (Bianca en Anne-Marie)

Vlaamse kinderen ‘leuk’

Soetkin en Krispijn zijn twee Viaamse kinderen. Ook zij waren op de Noord-Zuiddag in Baarle en vroegen aan Nederlandse kinderen wat ze van de Belgische kinderen vonden...

Over het algemeen vinden zij dat de wij ‘leuke’ kinderen zijn. Carlijn gaat elk jaar met de boot op vakaritie en vaart dan voorbij Oostende en Blankenberge. Ze vindt dat wij ‘leuke’ havens hebben. Als we het aan Kees vragen, geeft hij als enige kommentaar: ‘Ze eten altijd friet!’

Koen en Bas durven zelfs zeggen dat we gekke kinderen zijn (is dat een belediging?). Roos verklapte ons dat er veel Belgenmoppen de ronde doen. En tot slot: bijna alle Nederlandse kinderen vonden dat wij een raar taaltje praten. Wat dan te denken van hun ‘leuke’ taal?

boeken overvallen kinderen in Baarle

De zin hierboven knipten de kinderen uit de krant. Maak je zelf ook eens zo'n grappige titel? Je kan er een boek mee winnen

Een waarheid als een koe...

‘wat ik van de Nederlandse koelen vind? Hartstikke beuuhhhh!!’ (Foto Geert De Kockere)

[p. 30]

Kabouters in Baarle?

Dit lieve Nederlandse meisje hiernaast kiekten we net voor een reusachtige affiche, die de kinderen van Baarle zelf voor de Noord-Zuid-dag hadden gemaakt. Net zoals de echte affiche hadden zij met veel kleuren een jungle geschilderd en tussen de wilde planten en de hoge bomen hadden ze hun favoriete striphelden getekend. ‘Helden’ was immers het tema van de tweede Noord-Zuid-dag. Het idee voor deze affiche heeft men uit een schilderij van de bekende Franse kunstenaar Henri Rousseau gehaald. Omstreeks 1910 schilderde hij ‘De droom van Yadviga’.

Jeroen wil tekenaar worden...

Jeroen Geerts (12) uit Baarle was vooral naar de Noord-Zuid-dag gekomen om er met de tekenaars van boeken kennis te maken. En daar had hij wel een reden toe: later wil Jeroen namelijk ook tekenaar worden. Om te bewijzen dat hij kan tekenen, maakte hij alvast speciaal voor Stipkrant deze strip.

‘Hartstikke plezant’

Aan het eind van de Noord-Zuid-dag werd nog een nieuw boek voorgesteld: ‘Hartstikke plezant’. Het is een biezonder boek, want er staan verhalen in van 38 Vlaamse én Nederlandse schrijvers. Het idee voor dit boek kwam van Jac Linders, die na de eerste Noord-Zuid-dag in 1986 vond dat er een ‘gedenksteen’ voor deze dag moest worden opgericht. Die gedenksteen werd een heus boek van 223 bladzijden met gedichten, verhalen en sprookjes voor kinderen vanaf 9 jaar.

De titel van het boek (‘Hartstikke plezant’) is ook een beetje biezonder: ‘hartstikke’ is een typisch Nederlands woord, ‘piezant’ is typisch Vlaams... Het boek werd uitgegeven door uitgeverij Infodok en de Nederlandse Biblioteek en Lektuur Centrum. Het kost 600 frank.

[p. 31]

Belgen- en Nederlandersmoppen...

In Baarle wordt er ook veel gelachen. In het Vlaams én in het Nederlands (hoewel het verschil soms moellijk merkbaar is). Er worden ook veel moppen verteld. Gewone moppen, droge moppen, vleze moppen, leuke moppen en vooral veel Belgen- en Nederlandersmoppen. Of wat had je gedacht? In een dorp waar zowel Belgen als Nederlanders wonen en waar de grens precies door de keuken loopt.

Charlotte en Atila trokken er op uit en verzamelden (of verzonnen zelf) een reeks moppen. Bij één ervan (maandag) lieten ze een tekening maken door illustrator Gregle De Maeyer. En hij kon er best om lachen. Voor de andere moppen klom Atlia zelf in de tekenpen.

‘Op zondag zijn er geen moppen’ vertelden Charlotte en Atlia nog. ‘Want dan hebben zowel de Nederlanders als de Belgen een dagje rust...’

Maandag ‘Wat krijg je als je een ezel met een schildpad kruist?’ vroeg Keesje aan zijn Vlaamse vriend Frits. ‘Hmmmm...’ dacht Frits na, ‘ik geef het op.’ ‘Een Belg met een helm op!’ lachte Keesje.	Dinsdag Joske grinnikt als haar Nederlandse buur voorbij fietst. ‘Waarom lach je zo?’ vraagt Mies een beetje verbaasd. ‘Weet jij wat een oranje bord vol water is?’ vraagt Joske? ‘Nou...nee!’ ‘Nederlandse tomatensoep!’ verklaart Joske.	Woensdag In een Nederlands café in Baarle bestellen Diet en Jan nog een biertje. Ondertussen vertellen ze elkaar een mop: ‘Weet jij,’ vraagt Diet aan Jan, ‘wat een Belg op een driewieler is? Een stuntman!’
Donderdag Bartje komt vrolijk de klas binnen. Meester Koos kijkt hem nieuwsglerig aan. ‘Ik heb een vraag voor u’, grinnikt Bartje. ‘Waarom hebben veel Nederlanders een hoed op?’ ‘Nou, eh,...’ aarzelt de meester. ‘Om er voor te zorgen dat hun hersenen niet weg waaien!’ zegt Bartje.	Vrijdag Twee weken later komt meester Koos vrolijk de klas binnen gestapt. Hij gaat recht op Bartje af: ‘Waarom heeft een Belg altijd een lege fles in de koelkast staan?’ Bartje wordt rood. ‘Voor iemand die niks will’ lacht meester Koos.	Zaterdag Op zaterdag hebben de Belgen en de Nederlanders in Baarle besloten niet met elkaar te lachen. Dan vertellen ze gewone moppen. Zo van: er liggen twee bananen in bed. Zegt de ene tegen de andere: ‘Ga nou toch eens recht liggen!’