Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 1-2

[p. 51]

Leesbevordering voor de jeugd in de openbare bibliotheek De ondersteuning door het NBLC

Elly Nannings-Roozenburg

Sinds jaar en dag houdt het jeugdbibliotheekwerk zich bezig met allerlei vormen van leesbevordering (een activiteit die tot voor kort naar Amerikaans voorbeeld ‘boekpromotie’ heette). Tentoonstellingen van boeken, leesprogramma's, voorleesuurtjes, klassebezoeken over en weer (d.w.z. de bibliothecaris in de klas of de klas in de bibliotheek), bezoek van schrijvers, wedstrijden en speurtochten, al dan niet in het kader van de kinderboekenweek. Men ging en gaat er terecht van uit dat aanbieden van boeken alleen niet voldoet. Het organiseren van dit soort activiteiten neemt een flink deel van de tijd (en van het budget) van de jeugdbibliothecaris in beslag. Vandaar dat men vaak gebruik maakt van de ondersteuning van het landelijk bureau, het NBLC. Grotere oplagen immers zijn kostenbesparend en zeker de kleinere bibliotheken kunnen het zich nauwelijks permitteren om regelmatig een functionaris vrij te maken voor het tijdrovende verzamelen en selecteren van materiaal bij bepaalde onderwerpen. Bovendien staan veel onderwerpen bij alle bibliotheken tegelijk in de aandacht en ook dan is het efficiënter centraal te werken. De tijd die hiermee vrijkomt kan dan weer besteed worden aan activiteiten met een sterk plaatselijk karakter.

Hieronder een overzicht van de ondersteunende producten en activiteiten van het NBLC. Geïnteresseerden kunnen zich voor meer inlichtingen wenden tot het NBLC of tot de plaatselijke openbare bibliotheek, dit laatste ook als aanschaf van bepaalde producten via het NBLC bezwaarlijk is (de lijsten zijn daar bijvoorbeeld alleen verkrijgbaar in pakketten van 50 stuks).

Tentoonstellingsachtergronden (panelen en posters) met bijbehorende boekenlijsten

Een aantal bibliotheken heeft een abonnement op dit materiaal, dat voor een deel (d.w.z. sommige panelen en in ieder geval alle lijsten) ook los te koop is. Jaarlijks komen 5 tot 7 onderwerpen aan de orde, in 1988 zijn dat: helden, kinder- en jeugdbijbels, meisjes in boeken voor jongeren, circus, knuffels, sprookjes, kinderboekenweek. De bibliotheken gebruiken dit materiaal om boeken rond deze onderwerpen onder de aandacht te brengen. De boekenlijsten worden gebruikt voor de selectie en om mee te geven aan het publiek. Bij de samenstelling wordt steeds meer rekening gehouden met een gerichte doelgroep, d.w.z. dat de presentatie soms bedoeld is voor jongere, soms voor oudere kinderen.

[p. 52]

Losse boekenlijsten

Naast dit tentoonstellingenabonnement zijn rond sommige onderwerpen en voor sommige doelgroepen ook losse lijsten verkrijgbaar. Deze lijsten bevatten behalve titels van boeken meestal ook wat titels van diaseries of ander audiovisueel materiaal. Ze worden om de twee à drie jaar geactualiseerd. Enkele voorbeelden:

-	De Tweede Wereldoorlog.
-	Stille Nacht (kerstverhalen, -liedjes en diaseries).
-	Zie de maan schijnt door de bomen (sinterklaasverhalen, -liedjes en diaseries).
-	Kijken, luisteren, lezen (materialen voor geestelijk gehandicapte kinderen).
-	Moeilijk lezen? Makkelijk toch! (boeken voor moeilijk lezenden, voor een groot deel echter niet speciaal voor deze doelgroep geschreven).
-	Een goed boek voor peuters en kleuters (0-5 jaar). Een goed boek voor kinderen van 4-8 jaar. Een goed boek voor kinderen van 7-10 jaar. Een goed boek voor kinderen van 9-12 jaar (lijsten met een selectie uit het recente boekenaanbod).
-	Lezen, da's niks voor mij! (boeken voor LBO/MAVO leerlingen, ingedeeld in rubriekjes als liefde, oorlog, vroeger).

Andere onderwerpen worden eenmalig uitgebracht of naar behoefte herzien.

Leesprogramma

Veel openbare bibliotheken organiseren jaarlijks een zgn. leesprogramma. Deze programma's zijn opgehangen aan een thema en hebben tot doel zo veel mogelijk kinderen tot lezen te stimuleren. De deelnemers krijgen voor elk gelezen boek een sticker in hun ‘lezerspas’, ze krijgen gelegenheid tot een of andere vorm van verwerking en ontvangen tot slot een kleine beloning. Het materiaal, samengesteld door een speciale werkgroep van de vereniging van openbare bibliotheken (het NBLC), wordt afgenomen door de bibliotheken, voorzover zij zich bezighouden met het organiseren van zo'n leesprogramma.

Het onderwerp van 1988 is ‘helden’: types die in velerlei soorten en maten in (kinder)boeken voorkomen. Er worden dit keer verschillende boekenlijsten uitgebracht: één voor de groep tot 10-jarigen, één voor de 10- tot 15-jarigen en twee afzonderlijke lijsten voor kinderen die het Turks of Arabisch machtig zijn. Daarbij de gebruikelijke lezerpas en stickers, verwerkingsvellen met vragen en ruimte voor een tekening van ieders persoonlijke held, en natuurlijk een oorkonde en een button voor de dappere volhouder. Dit alles onder het motto ‘Een kast vol helden’.

[p. 53]

Een brochure met informatie over het leesprogramma is aan alle bibliotheekvestigingen gezonden. Hierin vindt men een lijst van fragmenten waaraan verwerkingssuggesties zijn toegevoegd, en tips voor de introductie en de begeleiding van het programma in de bibliotheek en op school. Het programma is namelijk flexibel van opzet en leent zich bij uitstek voor samenwerking tussen bibliotheek en onderwijs, waarbij het aandeel van de samenwerkende partners kan variëren.

Materialen voor de kinderboekenweek

Ieder jaar maakt het NBLC materialen, die gebruikt kunnen worden bij de viering van de kinderboekenweek in de bibliotheek of op de scholen; een lijstje van boeken rond het onderwerp, een folder met informatie over de auteurs van de bekroonde boeken en over de boeken zelf, verwerkingsmateriaal (in de vorm van een wedstrijd, een kleurplaat o.i.d.), aankondigingsposters en een boekelegger die men de kinderen cadeau kan doen.

Materiaal voor buitenlandse kinderen

Sinds enige tijd worden, aansluitend bij sommige van de hierboven genoemde onderwerpen, Turkse en Arabische lijsten samengesteld. Deze lijsten bevatten titels van Turkse en Arabische jeugdboeken die in een aantal bibliotheken aanwezig (kunnen) zijn, aangezien ze landelijk werden aangeboden. Een groot voordeel van deze lijsten is dat men zowel Nederlandse als Turkse en Marokkaanse kinderen tegelijkertijd op hetzelfde onderwerp kan aanspreken. Reeds verschenen: helden, schatten, meisjes. Dit jaar verschijnt nog ‘sprookjes’.

Een tijdschrift voor kinderen

Ook via een tijdschrift kunnen kinderen tot lezen gestimuleerd worden. Deze gedachte was dan ook sterk aanwezig bij de uitgave van Ezelsoor, een samenwerkingsproject met uitgeverij Zwijsen. Dit blad is de opvolger van Duvel, dat ook nog ooit Vakantieboekenblad heette.

Posters van prentenboeken

Voorzover het gaat om prenten uit boeken die ook in Nederland zijn uitgegeven, worden deze posters geïmporteerd uit Zwitserland en Duitsland. Ze vergroten de betrokkenheid bij deze boeken en worden daarom door veel bibliotheken, maar ook door ouders en scholen afgenomen.