Literatuur. Jaargang 21

Ik vraag altijd álles Stacey Knechts website voor nieuwsgierige lezers

Sinds kort is het world wide web een literaire schuilplaats rijker. Op de tweetalige site The Ledge kunnen bezoekers naar hartelust dolen door een virtueel letterenhuis, waar ze in onverdachte hoeken op echte schrijvers stuiten. Een gesprek met de makers over eavesdropping in luiletterland.

sasja koetsier

‘Een ledge, hoe kan ik dat het beste uitleggen? Het is een soort richel, die je veel bij flatgebouwen ziet, tenminste, in New York heeft ieder flatgebouw om de paar verdiepingen zo'n rand. Hij loopt langs de onderkant van de raamkozijnen het hele gebouw rond en je kunt erop gaan staan, of eraf springen als je wanhopig bent - dat zijn de beelden die je wel uit films kent. Je ziet er ook vaak katten overheen lopen, als er een raam open staat glippen ze soms naar binnen. Ik herinner me van vroeger dat het een prettige plek was waar je het gevoel had dat je buiten was als je in het raamkozijn zat: je had daar ook vaak een prachtig uitzicht. Het is echt iets van de

[p. 13]

grote stad, en die mis ik vaak. Vandaar die naam.’

Stacey Knecht, zelf Newyorkse van geboorte, denkt niet in doelgroepen. ‘Ik weet niet waar de behoeften van “het publiek” liggen, maar ik heb een duidelijk idee over wat ik zelf leuk vind.’ The Ledge, de site die in november op het www verscheen, is dan ook vooral het resultaat van haar grote liefde voor literatuur. En overeenkomstig haar eigen achtergrond staan de teksten zowel in het Nederlands als in het Engels op het web.

Ons gesprek vindt plaats in de Rotterdamse werkruimte van Maurits de Bruijn, de webontwerper die de site op een al even eigenzinnige manier heeft vormgegeven. Hij bedacht, op basis van wat Stacey met de site wilde en voortbordurend op het woord ‘ledge’, een flatgebouw dat als een poppenhuis is opengewerkt, en dat dient als decor voor allerlei gesprekken: interviews met schrijvers of dialogen die uit een roman zijn gelicht. Met een verrekijker kun je de verschillende kamers, van bibliotheek tot slaapkamer tot wc, begluren en zo - stiekem als het ware - de gesprekken bijwonen. Het is een verwijzing naar Rear Window, de film van Alfred Hitchcock, waarin een man die aan een rolstoel gekluisterd is, met zijn verrekijker de bewoners aan de overkant van het appartementencomplex begluurt, en daar allerlei verhalen bij bedenkt.

De tekeningetjes die Maurits van de vertrekken maakt zijn cartoonachtig en simpel in zwart-wit, om de site zo strak en rustig mogelijk te houden. ‘Ik denk dat iemand die graag met boeken bezig is, niet zo zit te wachten op een flashy website’, zegt hij. ‘Die verrekijker is een spel-achtige manier om door de site te navigeren, ik hoop dus dat mensen het ook leuk vinden om te gebruiken. Maar er zullen ook bezoekers komen die gericht op zoek zijn naar een bepaalde titel. Daarom komt er ook gewoon een zoekfunctie.’

Samen met Menno Hartman stond Stacey Knecht eerder aan de wieg van literair-nederland.nl, de literaire ‘webcommunity’ die begin 2003 werd gelanceerd. Maar ook al was ze een van de hoofdredacteuren, toch had ze algauw het gevoel dat de dingen niet liepen zoals ze het zelf graag wilde. ‘Er waren steeds heel veel ideeën, maar veel daarvan werden nooit afgemaakt. De ambities zijn ook erg uiteenlopend: de site wil tegelijk een database, een webmagazine en een forum zijn. De meeste van die onderdelen zijn nog niet echt goed uit de verf gekomen. Dat ging me dwarszitten. Maar achteraf klinkt het allemaal zo gauw negatief, en zo bedoel ik het ook weer niet. Ze hebben pas geleden extra subsidie gekregen, die ik ze van harte gun: ik hoop dat het ze daarmee wél gaat lukken.’

Dat het haar met The Ledge in elk geval gaat lukken, daarvoor heeft ze één ijzeren argument: ‘Hier ben ik zelf de baas.’ Dat betekent bijvoorbeeld dat ze rechtstreeks betrokken is bij de vormgeving, ook al komen de visuele ideeën voor een belangrijk deel van Maurits. Ook tijdens het gesprek maakt hij schetsen voor nieuwe kamertjes:

[p. 14]

een tv-studio, een klaslokaal. ‘Ik maak met een paar attributen een herkenbaar decor: het zijn eigenlijk iconen van plekken. Het maken van de kamers vind ik het allerleukste van het werk aan de site’, zegt hij. Nadat Maurits de kamers heeft gemaakt, bedenkt Stacey welke gesprekken daarin komen. ‘Mijn moeder was geschokt toen ze hoorde dat er ook wc's waren die bedoeld waren als locatie voor een gesprek - een schrijver kun je toch niet op het toilet zetten! Maar we vinden vast iets wat daar juist goed past. Er is ook al een thrillerauteur geweest die zijn voorkeur voor de parkeergarage heeft laten weten.’

Dat ‘het gesprek’ zo'n centrale plaats inneemt op de site, heeft ook een persoonlijke reden. ‘Ik vraag altijd heel veel dingen’, zegt Stacey, die werkt als vertaler van Nederlandse literatuur naar het Engels. ‘Ik heb schrijvers gek gemaakt omdat ik echt álles wilde weten. Gelukkig kon ik dat altijd rechtvaardigen door te zeggen dat ik een zo goed mogelijke vertaling wilde maken. Je moet altijd in eerste instantie de bedoeling van een auteur zelf uitvinden, maar als je de mogelijkheid hebt om het te horen van degene die het boek geschreven heeft, is dat erg waardevol.’

Gesprekken op de site leiden naar boeken, die op hun beurt gelinkt zijn aan nog meer boeken en auteurs, met hun eigen relaties tot tal van items op de site. Op het moment van ons gesprek wordt de basis gevormd door de artikelen die NRC-journalist Pieter Steinz bundelde in zijn boek Lezen &cetera. Ook daarin worden boeken via een diagram met allerlei vertakkingen gekoppeld aan andere titels uit de wereldliteratuur. Door die koppelingen te vertalen in weblinks ontstaat een onzichtbaar netwerk dat in principe onbegrensd is. De uitbreiding richt zich momenteel op actuele literatuur, waarvan het de bedoeling is dat die minstens de helft van de site beslaat.

De gesprekken zijn interviews die Stacey voert met schrijvers uit binnen- en buitenland. Bij ongeveer alle literaire uitgeverijen in het land is ze op bezoek geweest om uit te leggen wat de bedoeling van de nieuwe site was, en welke rol de interviews met schrijvers daarin vervulden. ‘Ik rekende erop dat ze misschien zouden denken: “O, het is maar voor een site”, maar de reacties waren eigenlijk heel positief. Ik kan met bijna elke schrijver een interview krijgen. Bovendien zijn de uitgevers blij met de aandacht die ik aan debutanten besteed, waarvoor in de krant vaak geen ruimte is. Soms moet ik wel moeite doen voor de tijd die ik vraag. Ik wil altijd twee uur met iemand kunnen spreken, er daar wordt nog wel eens over gefronst: zo lang? Maar uit ervaring weet ik dat het loont om wat langer met iemand te praten. In eerste instantie vallen mensen, zeker als ze gewend zijn aan interviews, terug op de verhalen die ze paraat hebben. Na verloop van ongeveer een uur valt vaak de eerste stilte. Wat er na die stilte komt, vind ik bijna altijd het meest interessante deel van het gesprek.’

Op de site wordt aangekondigd met welke auteurs een interview op stapel staat, en sitebezoekers worden opgeroepen om hun brandende vragen over het werk van die auteurs te mailen; die vragen probeert Stacey dan in het interview te verwerken. ‘Veel meer interactiviteit zal er op deze site niet zijn. Daar zijn inmiddels genoeg andere plekken voor, zoals literairnederland. nl en allerlei leesclubs op internet.’

Behalve nieuwe interviews zullen ook steeds boeken worden toegevoegd, van klassiek tot recent: ‘De site moet uitstralen dat het steeds groeit, en onuitputtelijk is.’ Het opzetten van The Ledge heeft Stacey geheel uit eigen zak betaald, maar voor het onderhouden van de website is ze wel op zoek naar subsidie. ‘Wat ik de uitgeverijen heb gevraagd, is om me te behandelen als een krant. Ze houden me dus op de hoogte wanneer schrijvers in het land zijn, wanneer er nieuwe titels uitkomen, ik krijg alle persberichten en cijfers toegestuurd. Maar ik wil liever niet door uitgevers gesponsord worden, want ik moet onafhankelijk kunnen zijn in mijn keuzes. Tot nu toe financier ik het uit de inkomsten van mijn vertaalwerk.’ Het houdt het midden tussen een uit de hand gelopen hobby en een persoonlijke missie. ‘Het is natuurlijk een onmogelijke klus’, beaamt ze stralend. ‘En hoe meer mensen dat tegen me zeggen, hoe meer zin ik heb om verder te gaan.’

http://www.the-ledge.com