Literatuur. Jaargang 21

Boek & Zaak

A-boek

Op 27 oktober verschijnt de nieuwe bijbelvertaling, in maar liefst twaalf edities waaronder een protestantse uitgave, een joodse Tenach, de deuterocanonieke uitgave van de Katholieke Bijbelstichting, een voor de Samen op Weg-kerken, een speciale huwelijkseditie (met twee trouwringen op het omslag) en ook een literaire, die bij Querido verschijnt in dundruk, in 75.000 exemplaren. Elkeen zijn eigen bijbel, is kennelijk het motto. Er was al een fraaie arty-Chagallbijbel op de Nederlandse markt, een Surfbijbel op internet (voor ‘kids’) en zelfs de voetbalfans kregen hun eigen bijbel toen rond de vorige Europese Kampioenschappen een speciale EK-editie van het evangelie van Marcus werd uitgegeven. Daar was een wedstrijdschema aan toegevoegd plus verhalen van christelijke voetballers. De vijfduizend exemplaren waren al voor het einde van het kampioenschap uitverkocht. Het zal wel niet lang duren voor er een officiële vrouwenbijbel naast een mannenbijbel komt. En dan ook maar meteen een homobijbel en een heterobijbel. Misschien ook een voor dieren om Reve een plezier te doen. De bijbel is in elk geval al lang niet meer dat iets te dik uitgevallen religieuze pamflet, maar een fetisj, een cultureel symbool, totempaal voor westerse waarden. Direct na de aanslagen van 11 september was er in vooral de Verenigde Staten een run op bijbels. In een maand tijd steeg daar de verkoop met 60%. Toegegeven: ook die van de koran schoot omhoog, maar toch niet zo sterk als bij de bijbel. Voor uitgeverij Jongbloed allemaal goed nieuws. Hun nieuwe bijbelvertaling is in elk geval een miljoenenproject. De uitgever mikt voorlopig op een verkoop van een miljoen exemplaren. Het is waarschijnlijk de enige bestseller waar high-brow-lezers zich niet voor schamen, zelfs graag mee koketteren. Want is de bijbel niet in de eerste plaats hogere poëzie? Je kunt van tevoren voorspellen wie er in de kranten grote stukken over gaan schrijven, en er zich op zullen laten voorstaan dat ze grote bijbelkenners zijn. Een groot aantal anderen kan niet over deze nieuwe vertaling schrijven, omdat zij eraan hebben meegewerkt. Zij hebben op verzoek de vertaling ‘als literaire tekst’ beoordeeld. Dat zijn de critici Arnold Heumakers, Arjan Peters, Marjoleine de Vos en Janet Luis bijvoorbeeld. Ook Arnon Grunberg, en natuurlijk Nicolaas Matsier. Opvallend in die lange lijst van meewerkende literatoren zijn verder Margriet de Moor, Arthur Japin, Barber van de Pol en Rascha Peper, die niet speciaal als grote bijbelkenners te boek staan. Dat zijn ze vast wel, maar het is tegenwoordig cultureel correct om met je bijbelpassie te pronken. Wie niet meewerkten en vermoedelijk lange lappen bespiegelingen zullen schrijven dit najaar zijn Michael Zeeman, Kees Fens, Willem Jan Otten en T. van Deel, let maar op. De bijbel is weer helemaal terug, zodat de verkoop zeker een succes gaat worden. Grappig is het dan om te merken dat de bijbel gewoon een boek is, en dus meedraait in die hele heksenketel die het uitgeversvak inmiddels is geworden. Zo is er flink gesteggeld over de winstmarges voor de boekhandel. De winkels krijgen bij een literair boek doorgaans 40% korting. Maar Jongbloed wou dat percentage lager stellen, waarna de gemoederen in beweging raakten. Literaire boeken horen net als kookboeken, detectives, poëzie of populair wetenschappelijke boeken tot de zogenaamde A-categorie, wat staat voor ‘Algemene boeken’. Dat zijn de boeken die, anders dan wetenschap of educatief, voor iedereen interessant kunnen zijn, en dus in de reguliere boekwinkel staan. Is de bijbel een A-boek? Dat was het hete hangijzer op een bijeenkomst eerder dit jaar. Jazeker, vond een boekverkoper, want ook de bijbel kán een impulsaankoop zijn. Anderen waren het daar niet mee eens, want mensen komen vaak heel specifiek daarvoor naar de winkel en nergens anders voor. Bovendien heeft de bijbel, anders dan het gemiddelde A-boek een langere levensduur. Een doorsnee-roman is commercieel na drie maanden ‘dood’, dat geldt natuurlijk niet voor de bijbel. ‘Het risico op winkeldochters is relatief laag’ heet het dan. Het duidt denk ik op een jeugdtrauma, maar het heeft beslist iets bevrijdends om de bijbel als koopwaar te kunnen zien.

lisa kuitert