Literatuur. Jaargang 21

[p. 36]

Karel ende Elegast: The movie

Er gaat bijna geen jaar voorbij zonder Arturfilm. De verhalen rond ‘der avonturen vader’ zijn springlevend en zelfs elke matige navertelling en iedere derderangs verfilming trekt een trouw publiek van ‘Arturianen’. Artur is bijna zoiets als een religie. Daarmee vergeleken komt die andere grote vorst uit de middeleeuwse romantraditie er maar bekaaid vanaf: de verhalen over Karel de Grote werden vanaf de Middeleeuwen onafgebroken herdrukt tot ver in de negentiende eeuw, maar lijken in onze tijd veel van hun glans verloren te hebben. En verfilmingen over de avonturen van Karel en zijn twaalf pairs zijn al helemaal zeldzaam. Misschien is de grote vorst te wrokkig en te weerbarstig, maar misschien is het ook de pech van het toeval.

Als het aan Gerard Soeteman ligt komt daarin verandering. Een aantal jaren geleden, lang voor de populariteit van Lord of the Rings en andere ridderlijke films, schreef hij het scenario Karel ende Elegast, gebaseerd op de gelijknamige ridderroman én tal van andere middeleeuwse bronnen. Het zit vol ironische knipogen en echte, maar ook vaak vermeende anachronismen - de paddo's kauwende Elegast lijkt een moderne verstekeling in een middeleeuws verhaal, maar middeleeuwse bronnen laten zien dat de werking van paddestoelen ook toen volop bekend was. Of het ooit tot een verfilming komt is onzeker. In ieder geval heeft Rutger Hauer - een bankable star - toegezegd de rol van Karel te willen spelen. Maar verhalen over Karel de Grote zijn nu eenmaal onbekend bij het grote publiek en dus niet geliefd bij de financiers.

Het verhaal dat wij kennen als Karel ende Elegast beslaat vooral de tweede helft van het scenario, in het eerste deel worden personages en vetes geïntroduceerd, raakt Elegast smoorverliefd op Godelinde, de dochter van Karel de Grote, ontvreemden Elegast en Eggeric - dan nog goede vrienden - de hoorn van Roelant, Olifant genaamd, uit het Moorse Spanje, raakt Elegast op het dievenpad en verkeert de vriendschap tussen Eggeric en Elegast in een bittere vijandschap. Hierna zijn twee scènes uit het scenario afgedrukt. De eerste scène is afkomstig uit het begin van de film, waar Karel de Grote en zijn paladijnen met de nodige spot worden voorgesteld. De tweede scène, uit het laatste deel, gaat direct terug op de roman Karel ende Elegast. Karel gaat uit stelen en loopt de veel ervarener dief Elegast tegen het lijf. In kracht doet Karel niet onder voor de verstoten leenman, in slimheid wél. [jo]

Karel voorgesteld

scenario: gerard soeteman

PALTS KAREL DE GROTE - DAG

Op de top van een zwaarbeboste Arden ligt een burcht: wrokkig, door mist omgeven. 't Enige kleurige is de op een toren wapperende standaard van Koning Karel de Grote. De camera gaat in op een zwaargetralied venster, dringt binnen.

SCHETTERENDE KLAROENSTOTEN.

INT. BADKAMER IN PALTS - DAG

Een reusachtig, verzonken, dampend bad in een hal behangen met dieprood. Een pijp voert water aan: Gegorgel.

SUPERIMPOSED IN KAPITALEN:

‘ER WAS EENS EEN KONING, KAREL.

HIJ WAS ZO MACHTIG DAT ZE HEM KAREL DE GROTE NOEMDEN.

ZORGEN HAD-IE NIET. TOT, OP EEN DAG...’

De camera scheert over 't water naar een dubbele deur, die gaat open en onthult de blazers op de klaroens. KONING KAREL met lijfwachten, loopt naar 't bad. Zijn lijfwachten pellen zijn badtoga af. Hij staat naakt: zijn essentialia onzichtbaar door de damp. Nu verrijzen uit het bad de TWAALF PALADIJNEN (de raadgevers van Karel, een mix van gelittekende bodybuilders en oudere ambtenaren) en schallen:

ALLEN

Majesteit!

[p. 37]

 

KAREL

 

Heren...

 

 

 

Hij daalt in het bad af: een imponerende man, met dichte, lange baard: Rutger Hauer (na de grimeur). Hij laat zich neer op een marmeren badtroon.

 

 

 

KAREL (CONT'D)

 

Mijn pairs, baadt verder!

 

 

 

PLONS: allen ploffen terug: steken met kop en schouders uit het bubbelbad. Karel kijkt op hen neer, roeit zijn armen door het hete water.

 

 

 

KAREL

 

Aaah...Aaah...Heerlijk...Vrienden! Leden van mijn, ónze

 

Nationale Veiligheidsraad! Hoe is vandaag de toestand in 't Rijk? Ogier! De Noormannen?

 

 

 

OGIER

 

Sire. Hun vloot is verwoest door 'n storm. Hun koning verdronken!

 

 

 

KAREL

 

Mooi! Haemon, hoe is 't met de opstand van de hertog van Beieren?

 

 

 

HAEMON, een Goebbels die scheef lacht, sluik haar.

 

 

 

HAEMON

 

We hebben z'n zoons als...eh...‘gasten’ hier.

 

Die durft dus niets meer, sire, anders...!

 

 

 

KAREL

 

En de Paus, heer bisschop?

 

 

 

Een tanige, oude blinde zonder pupillen: TULPIJN.

 

 

 

TULPIJN

 

De Paus, majesteit, is door ziekten dodelijk zwak, Gode zij dank.

 

 

 

KAREL

 

De Basken?

 

 

 

PALADIJN 1

 

Over twintig jaar weet niemand meer dat er ooit Basken hebben bestaan...

 

 

 

KAREL

 

Hoe is het in Hongarije?

 

 

 

PALADIJN 2

 

Bij de Hunnen is paardenpest uitgebroken. Ze hebben geen knol meer om op te zitten, Sire.

 

 

 

TULPIJN

 

Halleluja, pest: God steekt ons zijn helpende hand toe!

 

 

 

HAEMON

 

Amen! En: onze spionnen hebben hun waterputten vergiftigd!

 

 

 

KAREL

 

Goed; de Saracenen dan?

 

 

 

PALADIJN

 

Die houden zich dit jaar uitzonderlijk rustig.

 

 

 

KAREL

 

Heerst er érgens hongersnood???

 

 

 

TULPIJN

 

Sire, in uw hele Rijk is de graanoogst nooit zo overvloedig geweest, danken wij God.

 

 

 

Allen kijken hem glunderend aan. Karel knikt, laat zich onderuit zakken, blijft lang borrelend onder. Ze volgen hem na. Dan komt hij boven, proest zorgelijk.

 

 

 

KAREL

 

Geen buitenlandse dreiging? Overal vrede, nergens honger? Heren, ik zie de toestand in mijn rijk zéér zorgelijk in.

Karel en de zwarte ridder.
Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, II 54948 A L.P.

[p. 38]

Elegast steekt over z'n hoofd zijn hand uit.

ELEGAST

Elegast...

KAREL

Hè!?? Eh...Aelbrecht...

Ze schudden elkaars hand. Maar Elegast houdt die van
Karel even vast, achterdochtig, laat traag los.

ELEGAST

Aelbrecht? Nooit van gehoord.

KAREL

Ach, grote wereld. Ik besteel voornamelijk...eh...kerken en kloosters...mooi, gevaarloos werk: zilver...bekertjes, crucifixies...

ELEGAST

D'r zijn hier geen kerken!

KAREL

Vannacht wou ik 'n kraak zetten bij Karel. Voor de afwisseling. Doe je mee?

Als gebeten gaat Elegast overeind zitten.

ELEGAST

Bij koning Karel??? Nooit!

Nu komt quasi-verbaasd Karel overeind.

KAREL

Kom nou. Die ouwe bok is stinkend rijk!

Elegast springt woedend op zijn voeten, kijkt op Karel neer.

ELEGAST

Als ik 'n dolk had begon ik opnieuw, boef.

KAREL

O ho, lange tenen...Wat heb je met die ouwe, ijdele, opgeblazen gek van een koning?

ELEGAST

Gode...Eh...Dat gaat jou niet aan! Niks - Ik doe niet mee!

KAREL

Bestelen we een ander. Naar wie was jij op pad?

ELEGAST

Zal ik jou aan je neus hangen.

Karel rijst op: groot, vol majesteit, én: heeft dolk!

KAREL

Je vergeet dat ik heb gewonnen. Je eet genadebrood. Voor wat hoort wat. De helft van wat je vannacht wou jatten, of ik maak je nu af!

EXT. RAND BOS - NACHT
Karel en Elegast rijden hard.
Elegast trekt uit zijn laarsschacht een koevoet:

ELEGAST

Heb jij geen koevoet?

KAREL

Nee. Bij m'n laatste kraak gebroken.

Ze rijden langs een ploeg. Karel stijgt af en wrikt met blote handen (!) een stuk staal van de ploeg, bekijkt 't.

ELEGAST

Níét doen! Het leven van een boer hangt af van z'n ploeg!

KAREL

Zo? Weer wat geleerd...

Elegast draait zich kwaad om. Rijdt verder. Karel hem achterna. Klein zien we ze in het maanlicht langs de akker rijden.

ELEGAST (O.S.)

Weet je wat boeren doen met lui die hun ploegijzer stelen?

KAREL (O.S.)

Mij een zorg...

ELEGAST (O.S.)

Ogen uitsteken...boven 't vuur hangen...op 'n rooie mierenhoop binden...met 'n tang je baard uittrekken...wurgen...