Literatuur. Jaargang 21

Boek & Zaak

Lezen politici ook wel eens een boek?

De vaste boekenprijs gaat over alle boeken, ook schoolboeken. Toch ben je geneigd hem vooral met literatuur in verband te brengen. Daarom was voormalig VVD-minister Annemarie Jorritsma zo tegen. Zij, die al eens had bekend zelf geen lezer te zijn, zei in 2000: ‘Je kunt je bovendien afvragen of het wel eerlijk is dat mensen met lagere inkomens die vooral populaire boeken kopen meebetalen aan boeken die mensen met hogere inkomens aanschaffen. Zelf ben ik daar niet zo zeker van.’ De Consumentenbond, altijd op zoek naar onrecht, viel haar meteen bij. Is de vaste boekenprijs een zaak van de elite versus het volk? Maar zou dan niet beter de elitaire lezer als een uitstervende diersoort beschermd moeten worden? De vaste boekenprijs heeft hoe dan ook geleid tot cultureel-correcte stellingnames. Van mensen als Wouter van Oorschot en Geert Mak kon je op voorhand wel bedenken dat ze vóór die vaste boekenprijs waren. Des te intrigerender was de houding van twee mensen die we helaas niet meer om een reactie kunnen vragen. Boudewijn Büch zei een keer onomwonden in het programma Barend & Van Dorp dat de vaste boekenprijs wat hem betrof mocht vallen. Een Aldi voor boeken leek hem wel wat, hij was nu eenmaal een omnivoor - en een gulzige ook. Pim Fortuyn daarentegen schreef in 1996 in een column in het Haarlems Dagblad dat hij juist vóór de vaste boekenprijs was. Geestig was de reactie van Fred Teeven, toenmalig lijsttrekker van Leefbaar Nederland, op televisie, die dacht dat de vaste boekenprijs een soort literaire prijs was, zoals de Librisprijs of de AKO-prijs. Femke Halsema liet Teeven voor één keer netjes uitpraten toen hij zei dat deze prijs wat hem betrof ‘jaarlijks uitgereikt’ mocht worden.

In de Handelingen van de Tweede Kamer, die deze zomer over het wetsontwerp voor de vaste boekenprijs vergaderde, stuit je op wel meer komische opmerkingen. De LPF kon natuurlijk niet om die column van Pim Fortuyn heen. Hij was vóór, zei LPF-kamerlid Kraneveldt ‘omdat hij zelf schrijver was’. Een dooddoener, want welke politicus is tegenwoordig geen schrijver? Brokkenpiloot Annette Nijs maakte bekend al plannen te hebben voor een boek over haar ambtstermijn. Helemaal intrigerend zijn de romans die ex-LPF-voorman Herman Heinsbroek beweert in de pen te hebben - in diverse interviews duiken ze op. Kennelijk heeft nog geen uitgever toegehapt. Het zullen boeken worden die zónder vaste boekenprijs geen enkele kans maken uitgegeven te worden. De PvdA heeft nog wat moeite met het onderscheiden van de verschillende genres, zo bleek: ‘de definitie van wetenschappelijke boeken is veel breder’, zei kamerlid Eijsink. ‘Dan hebben wij het niet alleen over de boeken waar u het over hebt. Dan hebben wij het bijvoorbeeld ook over poëziebundels. Er zijn veel andere boeken die onder de noemer “wetenschappelijk” vallen.’ De SGP (Van der Vlies) heeft niet veel op met literatuur: ‘Sommige boeken zou ik liever niet zien verschijnen, ik ben daar eerlijk over. Soms zijn zij moreel verwerpelijk en hebben een negatieve invloed op de lezerskring en dus op de samenleving.’ Mevrouw Lambrechts van D66 was het meest cultureel correct. Zij gunt iedere Nederlander een welgevulde boekhandel en haalde achtereenvolgens J. Bernlef en Aukje Holtrop aan die de bestsellercultuur hekelden. Je zag VVD-kamerlid Balemans denken: hoor eens, ik moet nu ook even cultureel voor de dag komen. Probleem was wel dat hij tegen die prijs is. Balemans haalde er daarom Bredero bij en maakte er een fijne a-historische hutspot van met zijn opmerking: ‘Een van Nederlands grootste dichters Bredero moest het in de Gouden Eeuw ook zonder vaste boekenprijs doen. De man was vaandrig en ontving uit dien hoofde een bescheiden inkomen, maar ook zonder die vaste boekenprijs was in de Gouden Eeuw het aanbod divers en wijdverbreid. Waarom zou dat nu niet kunnen?’ Balemans haalde nog een autoriteit aan: zijn driejarige dochter die wel eens naar Pippi Langkous op internet had gekeken.

De bespreking van het wetsvoorstel maakte een tamelijk onbenullige indruk en bleef vooral steken in clichés. De indieners van het wetsvoorstel pakten het slimmer aan. Boris Dittrich gaf tijdens het matte debat even de stand door van de EK-voetbalwedstrijd Nederland-Letland. Daarmee kon hij scoren: 2-0 en het wetsvoorstel was erdoor. Zonder penalty's.

lisa kuitert