De dood wenkt ieder uur
Katwijk werd Zeewijk in de opmerkelijke roman Waanzee (1999) van Robert Haasnoot, die hiermee uit het traumatisch verleden tapte van een steil gereformeerd dorp. Het is 1915. ‘Als het overdag mooi weer was zwommen stadse vrouwen met kortgeknipte haren en geverfde lippen in zee. Schaamteloos en in nauwelijks iets verhullende badpakken lieten ze zich door de gretige golven betasten. Het volk van God zag de toenemende goddeloosheid met lede ogen aan.’ Gouden tijden voor matroos Arend Falkenier die een directe verbinding onderhoudt met het Opperwezen en weet dat het einde der tijden nabij is. Onder zijn bezielende leiding zet de Noordzee V koers richting Jeruzalem. Twijfelaars en afvalligen onder de bemanning worden zonder pardon overboord gekieperd. Het schip zal de Katwijkse geschiedenis ingaan als de Gekkenlogger, en Falkenier belandt uiteindelijk in het gesticht.
Haasnoot schreef een meeslepende historische roman, die niet door iedereen evenzeer werd gewaardeerd. Wat is ‘echt gebeurd’ en wat heeft hij verzonnen? Behalve een saillante geschiedenis, wordt het historische gegeven juist door de wijze waarop de schrijver er een roman van maakte, een exemplarisch verhaal over godsdienstwaanzin. Geloofwaardig beschrijft Haasnoot hoe niemand aan de greep van de goeroe ontkomt, en een aantal zelfs zo ver gaat om minder godvruchtige maten om zeep te helpen. ‘Het leven is een damp, de dood wenkt ieder uur.’ Zieltjes laten zich op de woeste baren en onder het oneindig uitspansel makkelijk winnen, zo leert Waanzee.
marja pruis
Auteursrechtelijk beschermd