Literatuur. Jaargang 21

Boek & Zaak

Kip

De Nederlander kent zijn klassieken niet meer. Op school is het lezen van Vondel en Bredero al lang niet meer verplicht, en in de boekwinkels zijn de klassiekenuitgaven verbannen naar de kast met studieboeken, zo ze al in de winkel liggen. Het is een vicieuze cirkel. Wat in de winkel niet te krijgen is wordt niet verkocht, en waar geen vraag naar is, wordt ook niet ingekocht - en zo verandert er dus nooit wat. In de jaren vijftig had je hetzelfde met kip. De mensen wilden misschien best eens een lekker kippetje eten, maar kip was alleen verkrijgbaar bij de poelier. Zo'n speciaalzaak had een te hoge drempel, dus was kip geen volksvoedsel. Dat veranderde pas toen er vrieskisten kwamen bij de buurtwinkels, waar ook diepvrieskippen in kwamen te liggen. De consumptie steeg zienderogen. Een uitgever liet zich door dit voorbeeld inspireren: van boeken kon je ook ‘volksvoedsel’ maken, als je het niet in een speciaalzaak, maar gewoon bij de kruidenier neerlegde. Uitgever J. van Tuyl probeerde het met de Bel Pockets in 1958, en verkocht ze in de Spar- en de Végéwinkels. De geschiedenis lijkt zich te herhalen. Drogisterij Kruidvat begint een eigen uitgeverij, Brilliant geheten, en brengt in zijn zeshonderd filialen de-dicht-bundel-voor-de-gewone-man. Zo motiveert de winkelketen althans haar opmerkelijke actie. Maar de eerste boeken die zijn verschenen zijn geen dichtbundels maar chicklit van onbekende Amerikaanse schrijfsters, en een uitgever blijkt Kruidvat bij nader inzien toch niet te zijn. Kruidvat kwam op het idee van boeken, omdat de klassieke cd's het zo goed doen. Bach, Mozart, Vivaldi: ze liggen bij Kruidvat voor een paar euro, klaar om als ‘impulsaankoop’ de deur uit te gaan, want voor dat geld laat je zo'n cd-box niet liggen. Voor de boeken heeft Kruidvat een trucje bedacht. De drogist werkt samen met de nieuwe Friese uitgever Company of Books, die om voor Kruidvat de vaste boekenprijs te kunnen omzeilen de boeken van een ander omslag voorziet, zodat het om een ‘eigen Kruidvatuitgave’ gaat. Daarvoor heeft die uitgeverij commercieel directeur Sandra Piers van Meulenhoff weggeplukt, zodat de mededeling in de Leeuwarder Courant dat ‘er al onderhandelingen gaande zijn met Nederlandse literaire auteurs’ nogal omineus klinkt. Kruidvat breidt het assortiment verder uit, want de firma doet nu ook in wijn, staat op haar website. Bach, boeken en wijn, daar komen ooit nog wel sigaren, cognac en een golfuitrusting bij, is mijn inschatting. Want diep in zijn hart hunkert de gewone man ook naar een beetje snobbery, als het maar niet te veel kost natuurlijk. Daarom is het ook zo jammer dat bij Kruidvat iemand zit die kennelijk echt niets van literatuur snapt. Want welke boeken passen er bij het rijtje Bach, wijn, sigaren en een golfuitrusting? Geen chicklit natuurlijk, maar klassieken. Waarom geeft Kruidvat niet de complete Shakespeare, Vondel of Couperus uit. Werken van deze auteurs zijn net als die van Mozart en Bach klassiek, en rechtenvrij dus nog goedkoper ook. Misschien is Kruidvat wel het ideale verkoopkanaal voor onze keurige Delta-serie, de lijvige Nederlandse klassiekenreeks, netjes bezorgd en stevig in de band. Die is in de reguliere boekwinkel tamelijk onzichtbaar, en kan heel goed een tweede leven krijgen, als impulsaankoop. Klassieken dus, hoge stapels gesunkenes Kulturgut bij de kassa. En dan maar hopen dat het boeken niet zo zal vergaan als kip. Want na de diepvrieskip kwam de legbatterij, de salmonella, de vogelgriep en vogelpest, en ten slotte - onvermijdelijk - de vegetariër.

LISA KUITERT