Literatuur. Jaargang 20

[p. 34]

Handelswaar Maria van Daalen

Zijn type man is, ja, toehappen, mijn vlees
overtijdig, heet het rouw, een kleinigheid,
je moet toch door, zegt men, wachten dus, ik leid
de toon in waarop dit gesprek mij uitwees,

‘het had echt niets met jou en mij te maken’,
‘ik kon dat meisje gewoon niet vergeten’,
maar om de honing uit zijn hart te eten,
daar stond mijn Enricus, kon ik hem raken

breekt de bril, berusting stuk, liefdesproject
in blauwdruk voorradig, schrijf me, de boodschap
is bruto, ik heb dus ook zo'n man gehad

maar ik blijf bij hem, in dit gedicht, en dat
had u niet verwacht, zij ook niet, de boodschap
is de pijn, een taal die het lichaam ontdekt.

VI (UIT DE REEKS: PREFERENTE AANDELEN) ANNE VEGTER
Om u een beeld te geven:
Enricus was het type man
waar de tijd nooit greep op kreeg
in het licht van mijn eigen wassend vlees
mettertijd een opmerkelijke handelswaar

kunt u dat? rouwen?
om wat nooit meer
-of, liever, om uzelf?
overzichtelijker?
of is het bij u:
je moet toch door
-domoortje weet wel beter:
niemand wacht op je

zie zo'n teloorgang maar eens in de juiste proporties
dat is niet niks
wachten dus
het gaat wel?
overwhelming pain
historische besef heeft er geen enkele invloed op
en, riep iemand al:
het gaat wel over
of
je komt er uiteindelijk beter uit
vergeet die berusting
als de boodschap van je Enricus klinkt

(hij:)
‘natuurlijk had het niets met jou en mij te maken’
‘ik kon dat meisje gewoon niet vergeten’

(ik:)
‘nee, ik ook niet’

als er een toon bestaat,
een toon waarop dit gesprek gevoerd had kunnen worden,
blijft de vraag onbeantwoord of zijn bril
het dan wel zou hebben overleefd
want daar stond
mijn Enricus

met zijn om vergeving smekende zoetmakertje in een krakend
bakkerszakje en een kolibri die uit zijn hart omhoog schoot

ik heb dus ook zo'n man gehad
alle ingrediënten voorradig

nee nee niet weer die bril, iets anders
Enricus kroop
tenslotte
nog verbazend rechtjes naar het toiletje

mijne dames en heren
hier eindigt ons advertentiespel abrupt
het spel van de ongerijmde mededelingen
met medeneming van
een onvolmaakte herinnering

u mag mij schrijven
u kunt de blauwdruk van mijn liefdesproject
ook telefonisch bestellen

[p. 35]

Rijp

Rijm is dauw die zich na een ijzige nacht heeft vastgezet als een feestelijk glinsterend glaslaagje op halmen en takken, zodat beweging niet meer mogelijk is zonder iets te breken. Breek de rijm maar laat de ijzige koude intact. Een nietrijmend gedicht berijmen is een soort hertalen, en dus gebruik ik mijn eigen idioom, en wordt dit gedicht een Maria-van-Daalen-gedicht terwijl het een Anne-Vegter-gedicht is. ‘Ik vertrouw je natuurlijk niet, Van Daalen, maar vooruit!’, zegt ze smakelijk in mijn oor. Een dode dichter schrijft niet terug als ik het fout doe. Ik kies voor een levende dichter, en voor poëzie die ik zelf prachtig vind. Anders gaat het niet.

Uit de bundel Aandelen en obligaties (Querido, 2002) van Anne Vegter: nr. VI, pagina 16-17, dat is het voorlaatste gedicht van een reeks zonder titel, in de onderafdeling ‘Preferente aandelen’.

Het gedicht gaat over een forse ruzie in een relatie omdat de man, Enricus geheten, is vreemdgegaan. De ‘ik’ in het gedicht is de stem van de vrouw, en zij richt zich nadrukkelijk tegen onzichtbare omstanders, met regels als ‘mijne dames en heren’ - die zijn wij misschien wel, de lezers. De regel die mij zeer lief is, is deze: ‘en een kolibri die uit zijn hart omhoog schoot’. (Er staat een kolibri als enige afbeelding op het omslag van de dichtbundel).

Zoals bekend oefen ik mij al een tijdje in het schrijven van sonnetten met elf lettergrepen per dichtregel. Deze zogenaamde endecasillabo, de bekendste vorm van een dichtregel in de Italiaanse literatuur, is bij mijn weten nooit door een Nederlandse dichter beproefd, en is curieus genoeg ook nog nooit door een Nederlandse recensent van mijn werk als zodanig herkend.

Het gedicht van Anne telt 51 regels (twee ‘regie-aanwijzingen’ meegeteld) in 13 strofe-achtige eenheden. Ik heb een zorgvuldige keuze gemaakt uit de regels om dit te kunnen berijmen als zo'n sonnet, maar met behoud van de kracht ervan, en die versterkt door de andere versvorm.

maria van daalen, dichter. laatste bundel: vol de liefde (querido, 2003)