Literatuur. Jaargang 20

[p. 4]

[Nieuws]

Maison Möring in het Theater in de Kelder van boekhandel Donner

Minder mensen, meer cultuur bij Boekhandels Groep Nederland

Boekhandel Donner is een literair programma rijker: Marcel Möring spreekt in Maison Möring elke maand met toonaangevende figuren uit de literaire wereld. ‘Er gebeurt maar weinig op het gebied van literatuur in Rotterdam. Er is Nur Literatur, maar een programma zoals het mij voor ogen stond was er nog niet. Dus heb ik Oonner voorgesteld om zoiets in het theater van de boekhandel te doen.’ Arthur Japin, Jan Mulder en Hans Nijenhuis zijn onder andere al te gast geweest bij Möring. Wat hoopt hij met zijn Maison te bereiken? ‘Enthousiasme voor literatuur overbrengen, goede boeken onder de aandacht van de lezer brengen, laten zien dat literatuur meer is dan de zoveelste hype en de nieuwste mode en dat lezen een van de mooiste dingen is die je je kunt voorstellen.’

Maison Möring past prima binnen een nieuwe impuls van de Boekhandels Groep Nederland. Het bedrijf ziet namelijk een mooie rol weggelegd voor de boekhandel als culturele spilfunctie. Met de overname van boekhandel Adr. Heinen in Den Bosch heeft bgn de expertise van directeur Ton Meulman binnengehaald. Nu houdt deze zich nog bezig met zijn eigen zaak in het centrum van de Brabantse hoofdstad, maar per 2004 zal hij de overige bgn-directeuren gaan adviseren over deze functie van de boekhandel. bgn-directeur Van der Lely relativeert: ‘Het is niet zo dat we iets helemaal nieuws doen of gaan doen. Enkele boekhandels van onze keten zijn altijd al actief geweest op dit gebied. De laatste twee, drie jaar hebben we ons echter vooral gericht op bedrijfsinterne processen. Er was toen eenvoudigweg niet genoeg tijd om aandacht te besteden aan de culturele functie van de boekhandel.’

Het gaat echter niet bijzonder goed met bgn: de bedrijfsresultaten vielen tegen en ongeveer negentig mensen zullen hun baan verliezen. Het grootste aantal ontslagen - ongeveer de helft van het totaal - valt bij boekhandel Donner. ‘Donner is een prachtige winkel, maar het centrum van Rotterdam lijdt’, aldus Matthijs van der Lely. ‘Het heeft zijn aantrekkingskracht verloren. Steeds minder mensen kopen in de binnenstad.’ Er is daarom besloten om de enorme zaak in het centrum compacter te maken, waardoor er dus minder personeel nodig is.

Voor culturele activiteiten, zoals Maison Möring, blijft wel ruimte beschikbaar. Voor literatuur van eigen bodem was in het theater van de boekhandel altijd al een plekje vooraan gereserveerd en dat zal ook 20 blijven, aldus Van der Lely. Literaire werken blijven namelijk altijd goed verkopen. Möring deelt die visie: ‘Je ziet dat literatuur het nu juist beter doet dan al die onzinboeken over tuinieren en management. De echte lezers blijven gewoon hun boeken kopen, omdat zij helemaal niet denken dat zij zich met een boek geweldig verwennen. Het literaire boek is voor hen een basisvoorwaarde.’

irene de swart

Suriname sluit zich aan bij de Taalunie

Eindelijk gaat het dan toch gebeuren. Naar verwachting in de eerste helft van december wordt een verdrag ondertekend, waarmee Suriname als derde geassocieerd lid naast Nederland en Vlaanderen toetreedt tot de Nederlandse Taalunie.

Het is een lang gekoesterd streven van de Taalunie om de drie gebieden waar het Nederlands de officiële taal is, te verenigen. ‘Begin jaren negentig zijn onder Venetiaan de eerste gesprekken gevoerd,’ vertelt Maryse Bolhuis van de Taalunie. Maar door de instabiele politieke situatie en de wisseling van regimes in Suriname verliep het contact tussen de twee overheden niet zo makkelijk. De ene keer zette Nederland een rem op de samenwerking, dan weer kapte de Surinaamse regering de gesprekken af. ‘Het werd een dossier dat steeds maar bleef hangen,’ zegt Bolhuis. ‘Ruim een jaar geleden besloten we: we gaan het nog één keer echt proberen, en als het dan niet lukt, moeten we het maar loslaten. Gelukkig hebben we met de huidige regering in Suriname het afgelopen jaar goed kunnen samenwerken.’ Over de inhoud van de samenwerking is vorig jaar een voorlopige overeenkomst getekend. Van de lopende Taalunie-projecten, onder meer op het gebied van leesbevordering en onderwijs Nederlands, wordt per geval bekeken of het wenselijk en mogelijk is Suriname daarin op te nemen. Begin 2004 stelt de Taalunie een werkplan op, waarin precies staat op welke terreinen de komende tijd actie te verwachten is. Op de site www.taaluniversum.org zal de samenwerking in de loop van het jaar zichtbaar worden. [sk]

Vaderlandse dichters op het web

Op de Landelijke Gedichtendag op 29 januari lanceert de Koninklijke Bibliotheek de website Dichter op het scherm. De site (www.kb.nl/dichters) zal een overzicht geven van de belangrijkste Nederlandse dichters vanaf de Middeleeuwen tot nu toe. Op de Gedichtendag gaan de dossiers van zo'n tien ‘dichters des vaderlands’ op het web. In de loop van de komende jaren zal hun aantal worden uitgebreid tot ongeveer dertig.

Een pilotversie van de site ging al in maart dit jaar on line. Daar is onder meer een profiel en een bibliografie te vinden van onze huidige Dichter des Vaderlands, Gerrit Komrij. Deze zomer kon de KB aan het Komrij-dossier nog een bijzonder stuk toevoegen: een vouwblad uit 1963 met daarop vier vroege gedichten. Een onaanzienlijk drukwerkje, maar feitelijk wel Komrijs debuut-‘bundel’. Het vouwblad werd voor digitalisering beschikbaar gesteld door een verzamelaar. Bij het verhaal over de totstandkoming van de uitgave wordt uitvoerig ingegaan op de periode 1960-1968, toen de jonge Komrij zijn gedichten vooral publiceerde in school- en studentenbladen. [sk]

[p. 5]

Max Havelaar tussen de schuifdeuren

‘Ja, dat toneel bederft velen, meer nog dan de romans,’ foetert Batavus Droogstoppel in Max Havelaar. Acteur Kees Hulst zal de rol van de oer-zakelijke koffiehandelaar vertolken in een toneelbewerking van Ger Thijs, die in 2005 in première gaat. Max Havelaar wordt gespeeld door Thom Hofmann.

De kunstgreep waarmee hij Multatuli's roman kon omwerken tot theater, noemt Ger Thijs een ‘vondst’ uit de roman zelf ‘Multatuli beschrijft hoe het boek ontstaat: dat Droogstoppel zijn assistent opdracht geeft het pak van Sjaalman om te werken tot een boek over de koffiehandel. De vorderingen van deze Stem worden elke zondag in het huis van Droogstoppel voorgedragen. Gaandeweg wordt dan duidelijk dat het niet een boek over koffie wordt, maar iets heel anders.’

Thom Hoffman, foto: Jan Schut

De schrijver in het stuk van Thijs is niet Stern, maar Sjaalman zelf. Bij de wekelijkse opvoering spelen hij en de gezinsleden van Droogstoppel elk verschillende rollen; zo kunnen alle personages worden gespeeld door acht acteurs. Het gaf Thijs bovendien de mogelijkheid het perspectief van Droogstoppel te laten zien, die door de ‘indringer’ Sjaalman steeds meer wordt aangetast in zijn zekerheden. Thijs: ‘De hele familie raakt in rep en roer, zijn zoon komt in opstand. Daar zit drama in, veel meer dan in het verhaal van Havelaar. Dat draait vooral om de zelfrechtvaardiging van de auteur.’

Ger Thijs had het stuk al tweeënhalf jaar op de plank liggen. ‘Bij de gezelschappen was er geen enkele interesse voor.’ Nu brengt Hummelinck Stuurman Theaterbureau het als vrije productie. [sk]

Aantekeningen uit het antiquariaat

Wie regelmatig in antiquariaten snuffelt, zal bij het volgende tafereel een gevoel van herkenning krijgen:

Boekhandel Hinderickx & Winderickx

Twee kerels in de zaak met aktentassen die alles te duur vinden, maar potdorie wat weten ze veel!

‘Heidegger geeft heel goed aan hoe de mens bij de overgang tussen lichaam en geest half god is.’

‘Oh, Thomas van Aquino! Wat goed van jou. Die wil ik hebben...Wat? Twaalfvijftig? Meneer kost dit boek twaalfguldenvijftig?’

‘Jazeker.’

‘Nou, dan laat ik het staan hoor.’

Ze mompelen nog wat verder over Heidegger en Nietzsche en Fromm (die een van de kerels ‘compleet in de doekenkast’ heeft staan) en over rommelmarkten bij de padvinders waar boeken ‘een paar kwartjes’ kosten. Ze gaan weg, net voordat ik ze weg kan jagen.

De passage komt uit het Winkeldagboek van Hans Engberts en René Hesselink, dat begin deze maand uitkwam bij uitgeverij Fagel. Engberts en Hesselink zijn de eigenaren van Hinderickx & Winderickx, een Utrechts antiquariaat gespecialiseerd in moderne literatuur, kunst en filosofie.

In een hele serie schriftjes met harde kaft tekenen de compagnons al bijna twintig jaar de dagelijkse gedenkwaardigheden op: bizarre voorvallen of gesprekken, observaties en frustraties over klanten, overpeinzingen over boeken en discussies over het inkoopbeleid.

Vijf jaar geleden, bij de vijftiende verjaardag van Hinderickx & Winderickx, ontsproot uit dit materiaal een eerste publicatie, gedrukt op eigen pers. Het kreeg bij de klanten een enthousiast onthaal. Nadat uitgever Roland Fagel het boekje in handen had gekregen, benaderde hij de auteurs voor een uitgebreidere bundeling van fragmenten. Nu zijn de vermakelijke dagboeknotities ook in de gewone boekhandel verkrijgbaar. [sk]