Uitgeverij
Nieuws!
Bij mij in de straat zit een filiaal van de Rabobank, waar pakweg 35 mensen werken. Laatst namen daar twee mensen ontslag om bij een andere bank te gaan werken. Tja, dat zijn dingen die gebeuren. We zouden raar opkijken als het bericht van hun vertrek de kolommen van het stadsblad haalde, laat staan als het in nrc Handelsblad kwam te staan. Maar als de krant meldt dat twee redacteuren hun uitgeverij hebben verlaten kijkt niemand raar op. Het stond in de Volkskrant en in nrc Handelsblad, medio augustus, en het bericht is vergelijkbaar met dat van de bankmedewerkers: uitgeverij Prometheus, waar misschien 20 mensen werken, en die onderdeel is van het veel grotere pcm-concern, zag twee mensen vertrekken naar een andere uitgeverij, namelijk Contact, dat deel uitmaakt van het Veen Bosch & Keuning concern. Zelfs hun namen stonden erbij - voor wie het bericht gemist heeft: Josje Kraamer en Bertram Mourits. Waarom plaatst een krant dit? Verwachten de kranten een Tilly Hermans - Part Two? Hermans was immers ook redacteur bij een pcm-uitgeverij, en nam bij haar vertrek een roedel schrijvers mee, wat haar oude werkgever natuurlijk niet leuk vond. Maar de nu vertrekkende redacteuren starten geen nieuwe uitgeverij, en er zijn geen signalen dat er Prometheus-auteurs met de twee meegaan, misschien een echtgeno(o)t(e) of boezemvriend(in) uitgezonderd. Er zijn twee verklaringen voor het toch plaatsen van dit bericht. De eerste is al eerder aangevoerd, toen de media verdacht enthousiast op het vertrek van Tilly Hermans waren gedoken. Die verklaring luidt dat de landelijke kranten, die op De Telegraaf na eigendom zijn van datzelfde pcm-concern, graag kritische berichten plaatsen over het niet bijster geliefde moederbedrijf.
Het bericht over de overstap van de Prometheus-redacteuren past in het beeld van een nietsontziend concern dat talenten wegpest. Dat in het bericht de naam van Mai Spijkers opduikt - door auteurs geprezen, onder redacteuren gevreesd, spreekt boekdelen. Je voelt inde berichtgeving de verwachting dat nu heel Prometheus gaat kiepen. De tweede verklaring ligt meer in de sfeer van de heersende uitgeefcultuur. Literatuur wordt steeds meer een spektakel, met glamour, grote prijzen, glossy aanbiedingscatalogi, televisieshows, en ook met voorpaginanieuws. En met dito redacteuren. De omslag kwam in 1991, toen een volkomen anonieme redacteur bij zijn uitgeverij opstapte, omdat hij van het concern niet de vertrekkende directeur mocht opvolgen. Hij nam een aantal loyale schrijvers mee, en vanaf dat moment kon niemand meer om Emile Brugman heen. Hij begon een al snel succesvolle uitgeverij, noemde die Atlas en werd de literaire hemel ingeprezen. Voor het eerst was voor de buitenwereld zichtbaar geworden hoe ongelooflijk belangrijk een redacteur voor ‘zijn’ schrijvers is. Het is niet langer de uitgever, met zijn zwierig gestrikte lavallière, zijn schandknaapjes of maîtresses, zijn dikke sigaren en drankgelag die met de eer strijkt. De redacteur betreedt nu naast de echte sterren het Boekenbal, als regisseur en mental coach waar hij vroeger slechts slippendrager was. En dat terwijl sinds de jaren negentig in werkelijkheid de taak van de redacteur steeds minder inhoud krijgt.
Tilly Hermans, foto: Bert Nienhuis
Het is een publiek geheim dat het lezen van de binnengekomen manuscripten, ook van al gevestigde auteurs, vaak wordt uitbesteed aan een freelancer. De redacteur is in feite een manager, een regelneef, een veredelde pr-man. Of dat voor de literatuur goed of slecht is, valt niet zo eentwee-drie te zeggen, maar er is in elk geval één lichtpuntje. Als het zo doorgaat kan het niet lang duren of de koningin verschijnt weer op het Boekenbal. Nog meer voorpaginanieuws.
lisa kuitert
Auteursrechtelijk beschermd