Literatuur. Jaargang 20

[p. 6]

Louis Couperus door tijdgenoten beoordeeld

Op 16 juli is het tachtig jaar geleden dat Louis Couperus overleed. Maar 2003 is ook het jaar van zijn honderveertigste geboortedag. En of dat nog niet genoeg is, viert het Louis Couperus Genootschap met inmiddels zo'n vijfhonderd leden zijn tienjarig bestaan. Ter bevordering van het Couperus-onderzoek werd eind vorig jaar een begin gemaakt met een recensie-archief op internet.

sasja koetsier

Maar Emilie, wat is dat? Een dikke bundel, dien ik vind onder je eigen boeken. Het lijkt wel een archief.

Zij lachte vroolijk.

-	Ja, het is een archief. Maak het eens open.
-	Wat zijn het?...Kritieken over mij...!
-	Al je kritieken. Heel zorgvuldig bijgehouden, chronologisch geschikt, en al de slechte zijn er bij, meneer. Geen lofzang alleen, dat verzeker ik je...!

Aldus een dialoog tussen de schrijver Hugo Aylva en zijn echtgenote Emilie in Couperus' autobiografisch getinte roman Metamorfoze uit 1897. Ruim een eeuw later zijn de kritieken van Couperus zelf via het internet raadpleegbaar. Het Louis Couperus Genootschap legt momenteel een recensie-archief aan op haar website www.louiscouperus.nl.

In eerste instantie hebben recensies uit Couperus' eigen tijd voorrang: voor belangstellenden zijn die vaak moeilijker in handen te krijgen, en voor de webredacteuren hebben de oudere artikelen het voordeel dat ze buiten het auteursrecht vallen. De verzamelde stukken geven een interessant beeld van de reacties die Couperus in zijn eigen tijd op zijn werk ontving.

Geen lofzang alleen, dat verzeker ik je...!

In de contemporaine kritieken ging het er soms vinnig aan toe, of het nu was om het fatalisme van zijn romans, of de oppervlak-



kigheid van zijn poëzie. Over dat laatste, een deel van Couperus' oeuvre waarvoor tegenwoordig eigenlijk nauwelijks serieuze belangstelling meer is, schreef Willem Kloos al in 1887 dat hij het ‘absoluut literaire “trash”’ vond.

Het is leuk om aan de hand van die kritieken de ontwikkeling in het schrijverschap van Couperus te volgen. Want hoewel het oordeel van Kloos over Couperus' tweede bundel Orchideeën opvalt door zijn onverbloemde formulering, klinkt ook in andere kritieken tenminste teleurstelling door over een jonge dichter, die bij het verschijnen van zijn eerste bundel nog als een belofte werd gezien. Couperus heeft de kritiek niet naast zich neergelegd, en besloot zich verder op het schrijven van proza te concentreren. Twee jaar nadat hij als dichter was mislukt, verscheen de eerste aflevering van de feuilletonroman Eline Vere in Het Vaderland. Waarmee zijn naam als romanschrijver razendsnel gevestigd was.

Het lijkt wel een archief

Drijvende kracht achter de verzameling recensies, die momenteel nog wordt uitgebreid, zijn Peter Hoffman en Han Peek. Al eerder legden zij op de website een database aan met meer dan 2300 titels van artikelen, boeken en recensies over Couperus, een prachtig instrument voor het Couperus-onderzoek. Volgens voorzitter Hans Kreuzen past de website goed bij de doelstelling van het Louis Couperus Genootschap, namelijk de bevordering van het onderzoek naar leven en werk van Couperus. Dat doet de stichting ook door het

[p. 7]

organiseren van lezingen, literaire wandelingen en de uitgave van de serie Cahiers, waarin wetenschappelijke artikelen en essays over Couperus worden gepubliceerd.

Over Couperas-belangstellig in academische kringen heeft Kreuzen weinig te klagen. Wel merkt hij dat Couperus onder studenten minder favoriet is. ‘Maar dat kan ook met leeftijd te maken hebben,’ zegt hij. Als voormalig docent Nederlands ziet hij met enige bezorgdheid hoe op de scholen de aandacht voor literatuur vermindert. ‘Maar dan kijk ik naar mijn zoon, en daar put ik dan weer hoop uit. Tot zijn achttiende raakte hij geen boek aan. Toen begon hij ineens te lezen, en daar is hij nooit meer mee opgehouden. Nu werkt hij bij antiquariaat De Slegte.’

Ter ere van het jubileum organiseert de stichting op 27 april in het Kurhaus een dag waarop onder meer een lezing van Couperus-biograaf Bastet en een literaire theatervoorstelling op het programma staan. Ook wordt het achtste Couperus Cahier gepresenteerd, waarin de geschiedenis wordt beschreven van de beide Couperusgenootschappen. Het eerste werd vijf jaar na de dood van de schrijver opgericht door zijn weduwe Elisabeth Couperus-Baud. Het werd na acht jaar opgeheven. Aan het ontstaan en uiteenvallen van dit genootschap en aan de jubilerende stichting wordt in april ook een tentoonstelling gewijd in het Louis Couperus Museum.

Website: www.louiscouperus.nl. Hier ook alle informatie over lidmaatschap en activiteiten van de stichting Louis Couperus Genootschap.

Verder voor Couperusliefhebbers: de tentoonstelling Louis Couperus en zijn Haagse collega's, tot 6 april in het Louis Couperus Museum, Javastraat 17 in Den Haag, geopend donderdag tot zondag van 12 tot 17 uur. Jubileumtentoonstelling over de Couperusgenootschappen vanaf 10 april.