Literatuur. Jaargang 15

[p. 313]

literatuur-nieuws

De Carbolineum Pers

In 1989 startte Boris Rousseeuw in Vlaanderen zijn Carbolineum Pers waarop hij op ambachtelijke wijze bibliofiele boeken produceerde in een kleine (gesigneerde en genummerde) oplage. Het gaat steeds om nieuwe of onbekende, maar altijd voor de literatuur- en boekgeschiedenis interessante teksten. Alle uitgaven zijn met de hand gezet uit loden letters en met de handpers in minstens twee kleuren gedrukt op kwaliteitspapier. Ook de grafiek is op de handpers gedrukt.

Inmiddels heeft Rousseeuw een interessant fonds opgebouwd, ondergebracht in de volgende series:

‘Rondom het Vlaamse Boek’:

- Julius de Praetere, Latemse Dageraad. Vijf delen in drie banden met de memoires van de pionier van de Vlaamse private press-beweging, gewijd aan de eerste kunstenaarskolonie van Sint Martens Latem met boeiende schetsen van Karel van de Woestijne, Valerius De Saedeleer, en vele anderen. Deel 1: 44 blz., met vijf ills. en een fotoportret van De Praetere (Bfr. 1.500 / ƒ80,-); deel 2-3: 84 blz., met 8 ills. (Bfr. 2.500 / ƒ130,-); deel 4-5 (slot): 96 blz., met 10 ills. (Bfr. 3.000 / ƒ160,-). Tien exemplaren van de complete set (deel 1-5, samen 240 blz.) werden door handboekbinderij De Pers gebonden in verguld volleder (Bfr. 17.500 / ƒ900,-).

- Boris Rousseeuw, De boekbanden van Laurent Peeters. De eerste monografie over de belangrijke Vlaamse boekbinder uit de eerste helft van deze eeuw. 68 blz., met 13 kleurenfoto's van boekbanden van Laurent Peeters (Bfr. 3.000 / ƒ160,-).

- August De Decker-Lemaire, Vaarwel aan mijnen stiel. Een brief aan Laurent Peeters. Interessante brief van deze belangrijke Gentse boekbinder. 12 blz. (Bfr. 800 / ƒ43,-).

- Boris Rousseeuw, De bibliofielenvereniging In de Vier Winden en haar uitgave van Willem Elsschots Gedichten. De eerste studie over de enige echte bibliofiele uitgave die ooit van Willem Elsschot verscheen (in 1954). 16 blz. (Bfr. 1.000 / ƒ55,-).

- Briefwisseling Verheyden - Kronenberg. Bloemlezing van acht brieven uit de ongepubliceerde briefwisseling tussen de Vlaamse boekbanden-specialist Prosper Verheyden en de Nederlandse bibliografe M.E. Kronenberg. Ingeleid en geannoteerd door Elly Cockx-Indestege. 52 blz. (Bfr. 3.000 / ƒ160,-).

- Werner Waterschoot, De Seven Sinjoren. De eerste monografie over deze Antwerpse bibliofielen-vereniging. Verlucht met 22 titelbladzijden en illustraties uit de oorspronkelijke uitgaven. Met een volledige bibliografie. 68 blz. (Bfr. 5.000 / ƒ260,-).

- Frederik Verachter, Geschied- en Naemkundig register van de Antwerpse Boekbinders van 1393 tot 1830. Ongepubliceerd manuscript uit 1832 van deze Antwerpse stadsbibliothecaris, dat hier voor het eerst gedrukt wordt. 60 blz. (Bfr. 2.500 / ƒ130,-).

- Boris Rousseeuw, Bibliografie van de handpersdrukken van Julius de Praetere. Voor het eerst staan de acht boeken die tussen 1898 en 1903 door De Praetere op zijn handpers gedrukt werden, bij elkaar in een duidelijke bibliografie, met aandacht voor de meer dan 20 varianten, en veel onbekende achtergrond-informatie (Bfr. 3.000 / ƒ160,-).

- Paul Thiers, De Eikelaar. Essay over de bibliofiele Kortrijkse drukkerij De Eikelaar (1928-1938), die onder supervisie van Stijn Streuvels 16 boeken en brochures uitgaf, meestal in beperkte genummerde oplage. De tekst wordt gevolgd door een complete en gedetailleerde bibliografie van alle drukken, vijf originele foto's en vele reproducties uit de oorspronkelijke uitgave (60 gen. exx.: 50 arabisch genummerd en ingenaaid: 84 blz., 4.000 Bfr. / ƒ210,-; 10 romeins genummerd en in leder gebonden: 9.000 Bfr. / ƒ480,-).

- Boris Rousseeuw, Bibliografie van en over Tom Lanoye, 1979-1986. 32 blz. (Bfr. 200 / ƒ11,-).

‘Oude Vlaamse drukken in facsimile’:

- Dit boecxken leert hoe men mach voghelen vanghen metten handen. Facsimile van een Antwerpse postincunabel uit 1506, waarvan nog slechts 1 exemplaar bestaat, met een inleiding van Elly Cockx-Indestege. 40 blz. (Bfr.5.000 / ƒ260,-).

- Eeuwig Edict over het Duel. De Gentse druk uit 1667, met een inleiding van Boris Rousseeuw. 28 blz. (Bfr. 3.000 / ƒ160,-).

- Catalogus Librorum Dominibus Mortuariis. De oudste bewaarde Zuid-Nederlandse boekenveilingcatalogus, gedrukt door G. Lipsius in 1636 en slechts in 1 exemplaar bewaard (kb Brussel). Met een inleiding door Pierre Delsaerdt, met 4 ills. en 13 handgekleurde initialen, 48 blz. (Bfr. 5.000 / ƒ260,-).

- De laatste letterproef van de Antwerpse lettergieterij Van Wolsschaten (1596-1779). Met een uitvoerige historische inleiding over dit onbekende lettergieters- en drukkersgeslacht. 48 blz. (Bfr. 5.000 / ƒ260,-).

- Catalogus Librorum Werbrouck. Facsimile van de zeldzame veilingcatalogus uit 1748 van de collectie-Werbrouck, Antwerps bisschop en verzamelaar. Met

[p. 314]

een inleiding. 80 blz. (Bfr. 5.000 / ƒ260,-).

Verder bevat het fonds o.a. van Gerrit Paape Antwerpen!, een komisch verslag van het verval en de slonzigheid van de stad en de cultuurloosheid van haar inwoners door de bekende Nederlandse polemist, die in 1788 de politieke troebelen van zijn land ontvluchtte. 33 blz. (Bfr. 1.500 / ƒ80). Onlangs startte Rousseeuw zijn reeks ‘Oude Liedjes’ (Bfr. 500 / ƒ26,- per deel), minder bekende of onbekende Middelnederlandse of Rederijkersgedichten, waarin tot op heden verschenen zijn: Het saten heren viere (20 blz.); Ic wil te lande rijden (20 blz.); Ick quam lest eens gaende (12 blz.); Als een schaepken (12 blz.); Segt doch eens ja (12 blz.).

De uitgaven zijn te verkrijgen door voorafgaande storting van het desbetreffende bedrag op rekeningnummer 001-2190765-96 van Boris Rousseeuw, Elf Novemberstraat 22, 2910 Wildert (Essen), België, met vermelding van de titel(s). Na ontvangst van de storting worden de boeken aangetekend toegestuurd. Bestellingen vanuit Nederland uitsluitend via rekening ing Roosendaal 65.56.34657 (giro ing 179035) van Boris Rousseeuw.

pjv

Internetpagina voor Werkgroep Zeventiende Eeuw

De Werkgroep Zeventiende Eeuw, die streeft naar wetenschappelijke bestudering van het culturele erfgoed van de zeventiende-eeuwse Nederlanden op basis van een interdisciplinaire aanpak, heeft thans de beschikking over een internetpagina. Op deze pagina is algemene informatie over de Werkgroep te vinden: het jaarverslag, inlichtingen met betrekking tot het jaarlijkse congres (augustus 1998 over ‘spel en spelen in de zestiende en zeventiende eeuw’), mededelingen over het lidmaatschap van de Werkgroep en over de beschikbaarheid van adressen van leden voor derden. Ook kan men deze pagina raadplegen voor informatie over het tijdschrift De zeventiende eeuw, zoals de aankondiging van aanstaande nummers, het verkrijgen van oude tijdschriftnummers en kopijaanwijzingen. Handig is ook een complete, chronologische lijst van tussen 1985 en 1998 verschenen artikelen in dit tijdschrift. Uiteraard zal op deze pagina steeds actuele informatie te vinden zijn.

De internetpagina treft men aan op: http://www.leidenuniv.nl/host/mnl/wk grp17/

jeroen jansen

Dag van het Literatuuronderwijs

De Stichting Bulkboeks Dag van de Literatuur en de Stichting Schrijvers School Samenleving organiseren op 6 november van dit jaar weer een Dag van het Literatuuronderwijs die op 6 november 1998 zal plaatsvinden. In het centraal gelegen Jaarbeurs Congrescentrum in Utrecht wordt een symposium gehouden dat bestemd is voor docenten Nederlands en de moderne vreemde talen, voor bibliothecarissen, educatief medewerkers van bibliotheken en voor alle anderen die betrokken zijn bij het literatuuronderwijs.

Het motto van deze dag is ‘De docent: inspirator of navigator?’ In het nieuwe leerproces zal de leraar een meer begeleidende rol krijgen toebedeeld en de vraag is hoe die begeleidende rol nog in staat stelt tot het inspireren van leerlingen om te gaan lezen. Daarbij zal ook de vraag naar het samenstellen van leesdossiers een rol spelen en zal er aandacht besteed worden aan media-educatie en vakoverstijgend literatuuronderwijs. Er zullen lezingen worden gegeven en er worden werkgroepen ingericht.

Aan deze dag wordt medewerking verleend door onder meer Adriaan van Dis, Cox Habbema, Clan Visser 't Hooft, Frits van Oostrom, Ronald Giphart, Willem Jan Otten en Manon Uphoff. De dag zal worden afgesloten met een talkshow onder leiding van Michaël Zeeman.

Het symposium kost ƒ175,-, waarvoor men ook het later te verschijnen Handboek Literatuuronderwijs 1999/2000 ontvangen zal. Een programmaboekje plus inschrijfformulier kan worden aangevraagd bij Bulkboek (0342-494200). Men kan zich ook laten informeren via Internet en zich elektronisch inschrijven op http: //www.schrijversnet.nl/bulkboek.

gvb

Marnix van Sint Aldegonde

De opleiding Nederlands van Faculteit der Letteren van de Vrije Universiteit van Amsterdam organiseert op 15 december van dit jaar een symposium, onder de titel Een intellectuele activist, rond het feit dat het op die dag vierhonderd jaar geleden is dat Philips van Marnix van Sint Aldegonde in Leiden overleed.

Het symposium zal plaats vinden in

[p. 315]

Philips van Marnix van Sint Aldegonde.

het Auditorium van de Vrije Universiteit aan de De Boelelaan 1105 in Amsterdam. Daarbij zullen de volgende sprekers optreden: Prof. dr. A.Th. van Deursen, dr. G. Marnef, prof. dr. R. de Smet, prof. dr. C. Augustijn, prof. dr. W.Th.M. Frijhoff, dr. L.F. Groenendijk, dr. E. de Jong en dr. A. van Strien. Zij zullen elk een aspect van de betekenis van Marnix van Sint Aldegonde voor hun rekening nemen.

Men kan zich voor dit symposium inschrijven door ƒ50,- over te maken op postrekeningnr. 5582728 ten name van de vua, Faculteit der Letteren, De Boelelaan 1105, 1081 hv Amsterdam onder vermelding van ‘Marnix-congres’. Nadere informatie kan men inwinnen bij Nelleke Moser of Ton van Strien op hetzelfde adres (020-4446467 of e-mail: [e-mail] en [e-mail]).

gvb

Kalander presenteert zich

Kalander, Stichting voor Cultuurhistorische Projecten, opgericht in 1997, heeft zich op 5 juni 1998 in het Haagse Diligentia aan de buitenwereld gepresenteerd met een ‘inaugurele rede’ door het lid van de Raad van Advies en Toezicht Marijke Spies, met een liederenrecital door Jan-Paul van Spaendonck met gedichten van Bloem, Slauerhoff en Komrij en met de eerste Kalanderlezing door Michaël Zeeman over het thema Nederlandse cultuurdragers.

De naam van de stichting is ontleend aan de kalander of gladpers, die in de 19e eeuw gebruikt werd bij de vervaardiging van papier en textiel. Het ruwe materiaal werd tijdens het kalanderen glad en glanzend gemaakt door het door de kalander te halen. Oorspronkelijk was de kalander bedoeld om de moet (de weerdruk van de drukletters) uit het papier te persen. In de tegenwoordige papierfabricage wordt de term kalanderen nog steeds gebruikt als benaming voor de fase in het productieproces waarin het ruwe papier zijn glans wordr gegeven. De keuze van de naam voor de stichting wordt hiermee duidelijk: Kalander wil glans geven aan de Nederlandse cultuur en haar geschiedenis. Zij wil dat doen door het organiseren van cursussen, tentoonstellingen en lezingen, en het verzorgen van publicaties door de bij Kalander aangesloten academici van diverse disciplines: neerlandici, historici, kunsthistorici, boekwetenschappers, enzovoort.

De projecten van de stichting richten zich op musea, bibliotheken, archieven, universiteiten e.d., maar ook op de particuliere sector zoals veilinghuizen, antiquariaten en kunsthandels. Voor dergelijke instanties verricht Kalander cultuurhistorisch onderzoek, concipieert en ontwikkelt zij tentoonstellingen, beschrijft of catalogiseert zij boeken en verricht zij bronnenonderzoek. Het organiseren van seminars en congressen rekent Kalander eveneens tot haar taak.

Het adviseren bij en het voorbereiden van diverse soorten publicaties, ook elektronische (databases, cd-rom's, via Internet), van jubileumuitgaven tot strikt wetenschappelijke werken, hoort nadrukkelijk tot de doelstellingen van de stichting. Samen met Uitgeverij Arcadia geeft Kalander de Custode-reeks uit (als deel i verscheen o.r.v. Roelof van Gelder, Jan Parmentier en Vibeke Roeper: Souffrir pour parvenir; de wereld van Jan Huygen van Linschoten) en in samenwerking met de Stadsbibliotheek Haarlem de Doelenreeks (verschenen

[p. 316]

De kalander, embleem van Stichting Kalander.

zijn twee delen over het Haarlemse buurtleven in de 17e eeuw en over de Opregte Haerlemsche Courant in 19e-eeuwse literatuur en karikatuur). Jaarlijks wordt een BoekAgenda uitgebracht.

Bij de openingsmanifestatie verscheen een door De Ammoniet met de hand gezette publicatie van Jeroen Brouwers, Een beroemde naamgenoot (Leiden 1998, 8 blz., ills.), over Jan Willem Brouwers, de naamgever van het J.W. Brouwersplein dat nu - tot verdriet van de verre nazaat - omgedoopt is in Concertgebouwplein. Dit zeer goed verzorgde bibliofiele uitgaafje is zolang de voorraad strekt (oplage slechts 215 exemplaren) uitsluitend verkrijgbaar bij Kalander (adres zie hieronder) en Minotaurus Boekwinkel (Sint Antoniesbreestraat 3d, Amsterdam) voor ƒ25,- (excl. ƒ3,50 verzendkosten). Ook verscheen bij de presentatie een plano Zwarte kunst, ter plekke gedrukt door De Ammoniet, met een tekst en illustratie betreffende de kalanderpers, tevens een smaakmaker voor de Kalander-cursus over druktechnieken.

De bij de presentatie gedistribueerde brochure met het cursusprogramma 1998-1999 laat een gevarieerd aanbod van zestien cursussen zien:

-	Dr. Jeroen Salman: De betovering van het dagelijks leven; magie in Europa.
-	Drs. Olga van Marion en drs. Dick van der Mark: De ‘Muiderkring’.
-	Drs. Kiki Hannema: Kennis in het kielzog (over de invloed van de inheemse culturen op de Nederlandse kolonisator).
-	Drs. Dick van der Mark: Italië in de Nederlanden (over de Italiaanse invloed op de Nederlandse letterkunde, muziek, beeldende kunsten en architectuur).
-	Dr. Han Brouwer: Geschiedenis van het lezen.
-	Drs. Olga van Marion en drs. Dick van der Mark: Toppers van toen (over twaalf literaire werken die in hun tijd bijzonder populair waren).
-	Marcel van Bruggen: De bijbel in woord en beeld.
-	Drs. John A. Lane, drs. Frans Laurentius, Theo Laurentius, Gerard Post van der Molen, drs. Sjef Schaeps, drs. Garrelt Verhoeven, dr. Piet Verkruijsse: De Zwarte Kunst; de techniek van het boek in de handpersperiode (1450-1830).
-	Dr. Han Brouwer: God in Nederland; verzuiling en ontzuiling van de Nederlandse samenleving.
-	Dr. Johan Hoorn: Poëzie schrijven.
-	Ida Schuurman: Reisverhalen schrijven.
-	Drs. Kiki Hannema: Leeskring romans (bespreking van door de deelnemers zelf gekozen moderne romans).
-	Dr. Johan Hoorn en drs. Dick van der Mark: Leeskring poëzie (o.a. Nijhoff, Achterberg, Lucebert).
-	Drs. Anne Marie Dhondt: Nader bij Nederland; de Nederlandse cultuur, gelezen en besproken.
-	Drs. Anne Marie Dhondt: Dutch culture, an introduction (bedoeld voor niet-Nederlanders).
-	Drs. Olga van Marion: Dutch literature in English.

Het cursusseizoen loopt van september t/m november en van februari t/m april; de locaties zijn Pulchri Studio in Den Haag, de Openbare Bibliotheek Leiden, de Regentenkamer van het Meermanshof te Leiden, het Prentenkabinet van de Rijksuniversiteit Leiden, drukatelier De Ammoniet te Leiden en de Orangerie van Kasteel Duivenvoorde te Voorschoten.

De cursussen zijn uitsluitend toegankelijk voor donateurs van de stichting. U kunt voor ƒ25,- per jaar donateur worden waarmee u zich verzekert van toezending van alle relevante informatie en van een gratis exemplaar van de door Kalander samengestelde BoekAgenda.

U kunt zich aanmelden als donateur bij Kalander, Postbus 780, 2300 at Leiden, tel./fax [phone], e-mail: [e-mail]; http://www.kalander.nl. Via dit adres kunt u tevens in het bezit komen van het Cursusprogramma 1998-1999 waarin alle data, locaties en prijzen van de cursussen vermeld zijn.

pjv

Extramurale neerlandistiek

De Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (ivn) heeft, in samenwerking met de Nederlandse Taalunie, voor de 27e keer haar Lijst van docenten in de neerlandistiek aan extramurale universiteiten en ledenlijst ivn gepubliceerd (mei 1998). Alle 574 docenten aan niet

[p. 317]

minder dan 222 instellingen in het buitenland zijn erin vermeld. Dit 203 pagina's tellende boekwerkje is te bestellen bij de ivn, Raadhuisstraat i, 2481 be Woubrugge, 0172-518243, fax 519925, e-mail: [e-mail].

Tevens verscheen de derde uitgave van de Basisboekenlijst extramurale neerlandistiek (mei 1998, 60 blz.). De bedoeling hiervan is de extramurale docentschappen behulpzaam te zijn bij de selectie van cursusmateriaal en bij de vorming van een basisbibliotheek voor hun opleiding. De volgende rubrieken zijn opgenomen: Lesmateriaal, Woordenboeken, Grammatica, Taalkunde, Taalverzorging, Literatuur (uitgesplitst naar bloemlezingen en perioden), Secundaire literatuur, Cultuur en Maatschappij, Geschiedenis en Periodieken. De samenstelling van de lijstjes lijkt in veel gevallen tamelijk willekeurig; in ieder geval dient protest aangetekend te worden tegen het ontbreken van het tijdschrift Literatuur in de lijst periodieken (het inmiddels weer verdwenen Noordzee wordt wel genoemd), evenals tegen het niet vermelden van het wereldwijd gratis te ontvangen elektronische tijdschrift Neder-L.

pjv

Weyerman digitaal

Sinds 1 mei 1998 zijn De levensbeschryvingen der Nederlandsche konstschilders en konstschilderessen, met een uytbreyding over de schilderkonst der ouden ('s-Gravenhage 1729-1769) van Jacob Campo Weyerman digitaal te raadplegen bij de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Dit digitale product kwam tot stand door nauwe samenwerking van de Bibliotheek Wittevrouwenstraat met de Letterenbibliotheek en de Faculteit der Letteren van de Universiteit Utrecht.

De ub heeft gemeend niet te kunnen volstaan met een simpele digitale kopie. De tekst is via ocr overgezet in een computerleesbare tekst. Dit heeft tot gevolg dat de gehele tekst per woord, of delen van het woord, doorzoekbaar is gemaakt. Het geheel is ontsloten met een heldere, fraai vormgegeven gebruikersinterface. Weyermans Levensbeschryvingen zijn te vinden op: http://www.ubu.ruu.nl, onder de optie ‘full text bestanden’.

pjv

Boekenverzamelaars aan het woord

Onder auspiciën van de Dr. P.A. Tiele-Stichting zal, in samenwerking met de Leerstoelgroep Boek-, archief- en informatiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam, op vrijdag 11 december 1998, van 13.30 tot 17 uur, een bijeenkomst worden georganiseerd waarop drie particuliere boekenverzamelaars zullen spreken over hun collecties. Het betreft de volgende sprekers:

-	prof. dr. P.J. Buijnsters: Over de collectie Buijnsters-Smets, die bestaat uit Nederlandstalige geïllustreerde boeken uit de 18e eeuw, waarbinnen kinderboeken een bijzondere plaats innemen.
-	prof. dr. A. Heertje: Het collectioneren van oude drukken op het gebied van de economie.
-	dr. K.J. Nijkerk: Modern maar mooi: het verzamelen van moderne bibliofiele boeken.

De lezingen zijn gratis toegankelijk voor contribuanten van de Tiele-Stichting, leden van de Werkgroep van Huffel, studenten van de genoemde leerstoelgroep en verder voor alle belangstellenden, voor zover de beschikbare ruimte dat toelaat. Plaats: Doelenzaal Universiteitsbibliotheek Amsterdam, Singel 425, 1012 wp Amsterdam. Inlichtingen: 020-5252294, 5252050, b.g.g. 0546-813767.

hannie van goinga

Beeldenstorm = opkomst massamedia?

Het verschijnen van de ‘vierde, herziene en uitgebreide druk’ (eigenlijk de 2e druk, want de ‘tweede’ en ‘derde druk’ waren ongewijzigde oplagen van de 1e druk) van Het cultureel woordenboek; encyclopedie van de algemene ontwikkeling, onder redactie van G.A. Kohnstamm en

Omslag Het cultureel woordenboek; encyclopedie van de algemene ontwikkeling.

[p. 318]

H.C. Cassee (Baarn: Anthos, 1998, 662 blz., ills., ƒ49,90), ging gepaard met een onderzoek naar parate kennis onder Leidse eerstejaars. Een kort verslag daarvan vergezelde het recensie-exemplaar. Ik zal de verleiding weerstaan om daaruit uitvoeriger te citeren dan ik in de titel van dit bericht reeds heb gedaan. Ondanks het toch vrij intelligent geplaatste vraagteken van deze oplosser van cryptogrammen kreeg dit antwoord nul punten.

De belangrijkste veranderingen ten opzichte van de 1e druk van 1992 zijn aangebracht in de hoofdstukken ‘Toneel’ en ‘Amusement’ die omgevormd werden tot ‘Toneel, cabaret en mime’ respectievelijk ‘Populaire muziek’. Verder ondergingen ‘Wereldgeografie’, ‘Wereldpolitiek’, ‘Techniek en technologie’, ‘Wereldliteratuur’, ‘Letteren na 1830’ en ‘Film’ de nodige veranderingen en uitbreidingen. De ‘Letteren tot 1830’ bleven onder redactie van Eddy K. Grootes, de ‘Letteren na 1830’ van Hans van den Bergh en Els Broeksma-Van Capelle.

‘Ten slotte’ [sic!!!; het lemma ‘voorkeurspellingₑ is blijkbaar niet voor niets uit de afdeling ‘Taal’ geschrapt!], aldus de redactie, ‘werd ook het register uitgebreid en herzien. De belangrijkste verbetering is dat de uitdrukkingen uit het hoofdstuk Idioom en de bijbelse uitdrukkingen eraan zijn toegevoegd.’ Jammer is alleen, dat het bijwerken van het register blijkbaar overgelaten is aan een Leidse eerstejaars voor een tientje per uur. Ik heb geprobeerd om systeem te ontdekken in de talrijke foutieve verwijzingen, maar dat valt niet mee. Soms zijn er verschuivingen van één of een aantal pagina's voor- of achteruit (vgl. Aafjes en Aagje), dan weer lijken de paginacijfers van de 1e druk te zijn blijven staan (vgl. Battus), terwijl de eerstejaars indexator wel het nieuwe paginacijfer invult achter ‘Baudelaire, Charles de’, maar dat ‘de’ maar laat staan. En waarom in ‘Over de auteurs’ het biografietje van Nico J. Brederoo nu ontbreekt, terwijl hij wel als auteur over film in de inhoudsopgave staat, is een raadsel.

De conclusie is dat deze herziene druk van Het cultureel woordenboek niet goed gehanteerd kan worden zonder een exemplaar van de 1e druk ernaast vanwege de index (en de biografica van Brederoo). De uitgever zou ‘onder auspiciën van de Sociaal-Wetenschappelijke Raad (swr) van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen’ minstens zorg moeten dragen voor het verspreiden van een gecorrigeerd register.

pjv

Bulletin Huizinga Instituut verdwijnt

Het tijdschrift van het Huizinga Instituut, het Bulletin Geschiedenis Kunst Cultuur, houdt er na het verschijnen van nummer 1 van jaargang 6 (1997 [=1998]) mee op. Sinds 1992 is het Bulletin het podium geweest voor promovendi en senior-onderzoekers op het gebied van de cultuurgeschiedenis.

De belangrijkste reden om te stoppen is, dat het Huizinga Instituut niet beschikt over de financiële en personele middelen om een eigen tijdschrift uit te geven. Het laatste nummer bevat artikelen van de redactieleden Ton Hoenselaars, Willem Melching, Solange Leibovici en Arnold Labrie, en een inhoudsopgave (chronologisch en alfabetisch) van de jaargangen 1992-1997.

Coördinatie en secretariaat: W. Melching en D. Matena, Spuistraat 134, 1012 vb Amsterdam, e-mail: [e-mail].

pjv

Stichting LMT verdwijnt

De Stichting voor Literatuur-, Muzieken Theaterwetenschap, opvolgster van de Stichting Literatuurwetenschap van NWO, moet na vier jaar alweer verdwijnen. Naast de uitvoering van reguliere werkzaamheden zoals het subsidiëren van onderzoeksprojecten, heeft de stichting een aantal beleidsdoelstellingen willen nakomen:

-	het bevorderen van thematisch samenhangend onderzoek;
-	het stimuleren van samenwerking tussen onderzoekscholen;
-	het vergroten van de inzet van senior-onderzoekers;
-	het verbeteren van de loopbaanperspectieven van jonge onderzoekers.

In de vier jaar dat de stichting actief kon zijn, is in de vorm van het onderzoeksprogramma ‘De impact van literatuuropvattingen in het literaire veld’ een project gerealiseerd dat de samenhang tussen het onderzoek heeft vergroot. Ook is de inzet van senior-onderzoekers toegenomen. Voor het realiseren van de andere twee doelstellingen werd lmt de tijd niet gegund. lmt is opgegaan in het Gebiedsbestuur Geesteswetenschappen waarin een adviescommissie literatuurwetenschap belast wordt met de aanvragen op het terrein van de literatuur, muziek, film, televisie, boekgeschiedenis, theater enzovoort.

pjv

[p. 319]

Vonhoff-leerstoel: Peter Burke

Vorig jaar werd bij het afscheid van de heer H.J.L. Vonhoff als commissaris der Koningin in de provincie Groningen aan de Rijksuniversiteit Groningen de zogenaamde Vonhoff-leerstoel ingesteld. Deze is jaarlijks bestemd voor een gerenommeerd geesteswetenschapper die daarmee een bijzondere impuls aan een vakgebied moet geven.

De bekende cultuurhistoricus Dr. Peter Burke, verbonden aan Emmanuel College te Cambridge, is onlangs bereid gevonden als eerste de Vonhoff-leerstoel te bezetten. Hij zal enige malen in het jaar 1998/99 een grote ‘public lecture’ verzorgen, met aansluitend een bijzondere activiteit, zoals een workshop of seminar, die de academici in staat zal stellen in levendige interactie met de heer Burke nieuwe terreinen te verkennen. Ook zullen in verschillende disciplines werkcolleges e.d. opgezet worden, die aansluiten op de collegereeks van Peter Burke. Dit leidt tot het volgende programma: Titel: ‘The social history of knowledge, 1300-1800’

-	10 juni 1998: public lecture (bij wijze van oratie), met de titel: ‘The social history of knowledge’.
-	11-12 juni: workshop rond de brede thematiek ‘Cultural exchange within and between socio-cultural groups ca. 1300-1800’
-	17 september: public lecture ‘The anthropology of knowledge’
-	18 september: seminar
-	10 december: public lecture ‘The politics of knowledge’
-	11 december: seminar
-	11 maart 1999: public lecture ‘The economics of knowledge’
-	12 maart 1999: seminar
-	10 juni 1999: public lecture ‘The geography of knowledge’
-	11-12 juni 1999: workshop

Voor deelname aan deze activiteiten nodigt de RuG u van harte uit. Het is de bedoeling dat de afsluitende, tweede workshop het karakter krijgt van een internationale conferentie, waartoe ook buitenlandse collega's zullen worden geïnviteerd. De eerste workshop, op 11 en 12 juni had vooral het karakter van een inventarisatie en presentatie van ‘werk in uitvoering’ en uitdagende voornemens hebben. Wij hopen dan ook dat velen ervoor voelen om op 11 en 12 juni 1999 een presentatie te geven, zodat het mogelijk zal zijn om een levendig beeld te bieden en te krijgen van de academische creativiteit op dit terrein.

Indien u aan bovenstaande activiteiten wilt deelnemen, verzoeken wij u dit zo spoedig mogelijk aan ons kenbaar te maken. Vervolgens wordt een programma voor de workshop samengesteld (met een zo groot mogelijke interne cohesie), en dit wordt u dan z.s.m. toegezonden.

Het correspondentie-adres luidt: Prof. dr. Dick E.H. de Boer, ad-hoc-coördinator Vonhoff-leerstoel, Inst. voor Geschiedenis, Postbus 716, 9700 as Groningen. e-mail: d.e.h.de.boer@let. rug.nl.

Worp op de Prate-banck

Zelden hoor je in neerlandistische kring de vraag: ‘en hoe vond jij de laatste Worp-lezing?’ Het Huygensmuseum Hofwijck, dat vanaf 1993 een jaarlijkse

Folder van Huygensmuseum Hofwijck.

Dr. J.A. Worp-lezing organiseert, weet dat evenement blijkbaar goed geheim te houden, en evenzo wordt er niet aan de weg getimmerd met het slijten van de Hofwijckreeks waarin die lezingen op smaakvolle wijze uitgegeven worden.

Toch zijn inmiddels vier deeltjes (ieder 24 blz.) verschenen in deze opvallend typografisch vormgegeven serie die onder redactie staat van Gerdien C. Kuiper (dl. 1 en 2) en Marjolein de Boer (dl. 3 en 4):

-	A.M.Th. Leerintveld, Huygens over hovelingen. Eerste Dr. J.A. Worp-lezing 2 oktober 1993. Voorburg 1994 (Hofwijckreeks, 1).

[p. 320]

-	T.L. ter Meer, Twee vroege nieuwjaarsgedichten van Constantijn Huygens. Tweede Dr. J.A. Worp-lezing 2 oktober 1994. Voorburg 1994 (Hofwijckreeks, 2).
-	Willemien B. de Vries, Een hoveling in zijn tuin. Huygens' Hofwijck als een programma voor vrijetijdsbesteding. Derde Dr. J.A. Worp-lezing 30 september 1995. Voorburg 1995 (Hofwijckreeks, 3).
-	A. van Strien, De schoonste paerel aen Apolloos lauwerkroon: Huygens in de ogen van tijdgenoten. Vierde Dr. J.A. Worp-lezing 4 september 1996. Voorburg 1997 (Hofwijckreeks, 4).

Wie kennis wil nemen van de lezingen van de vier genoemde Huygens-specialisten kan de boekjes kopen voor ƒ7,50 per stuk in Minotaurus Boekwinkel, St. Antoniesbreestraat 3d te Amsterdam.

Wie graag mee wil werken aan het instandhouden van het buitenhuis van Constantijn Huygens, Hofwijck, dient onverwijld lid te worden van de Vereniging Hofwijck. Voor slechts ƒ35,- per jaar heeft men dan onbeperkt toegang tijdens de openingsuren (zaterdag en zondag van 13-17 uur) tot het prachtige buiten aan de Vliet bij Voorburg. Verder ontvangt u De prate-banck; informatiebulletin van de Vereniging Hofwijck met Huygens-nieuws, samenvattingen van voordrachten en artikelen over aan Huygens gerelateerde onderwerpen. Zeer gewaardeerd zijn de zondagochtendconcerten in Hofwijck die voor leden tegen gereduceerde prijs toegankelijk zijn.

U kunt zich aanmelden als lid bij het Huygensmuseum Hofwijck, Westeinde 2a, 2275 ad Voorburg, 070-3872311, fax [phone], waarna een acceptgiro volgt.

Overigens, u kunt ook trouwen in de sfeervolle, zeventiende-eeuws ingerichte Pronkzaal en er na afloop dineren of recipiëren.

pjv

Minotaurus Boekwinkel 10 jaar

Op 22 september 1988 opende Minotaurus Boekwinkel zijn deuren voor de koper van bibliofiel drukwerk en boeken over boeken. Het tienjarig bestaan zal dan ook dit jaar worden gevierd, niet - zoals men zou verwachten - op 22 september 1998, maar op 10 oktober. Dan wordt namelijk de vierde Minotaurus-expositie geopend, gewijd aan de bibliofiele uitgeverij ‘Het Gonst’ van Dick Wessels, onlangs verplaatst van Maastricht naar Antwerpen.

Zoals ook bij de drie voorgaande tentoonstellingen - over de Avalonpers te Woubrugge, de Eikeldoorpers te Apeldoorn en de Kickshaws te Parijszal een catalogus verschijnen met daarin o.a. een overzicht van de uitgaven van ‘Het Gonst’.

Minotaurus Boekwinkel bevindt zich in de Sint Antoniesbreestraat 3d, 1011 hb Amsterdam en is geopend van dinsdag t/m vrijdag van 13.30 tot 17.30 uur en op zaterdag van 13.30 tot 17 uur.

pjv

In het kleine stadjen D-

In de collectie Bohn van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde bevinden zich de houtblokken van de gravures uit Hildebrands Camera Obscura. Het Restauratiefonds van de Universiteitsbibliotheek

Boekenlegger ‘Pieter Stastok’

Leiden werkt aan een verantwoorde conservering van dat unieke typografische erfgoed, dat vervaardigd is door 1. Weissenbruch en W.H. Stam naar tekeningen van Karel Frederik Bombléd. De Erven Bohn wilden een vijfde, geïllustreerde editie uitbrengen van de Camera Obscura, maar verder dan het fragment uit ‘De familie Stastok’, In het kleine stadjen D-, is deze onderneming niet gekomen.

Dit fragment is nu gereprint en van een door De Ammoniet met de hand gezette inleiding voorzien door Christiane Berkvens-Stevelinck. De verkoop van

[p. 321]

deze fraaie brochure moet leiden tot de conservering van de houtblokken. Voor ƒ25,- kunt u één van de 500 exemplaren van deze oplage verwerven, hetzij in de Universiteitswinkel, Witte Singel 27 te Leiden of in Minotaurus Boekwinkel, Sint Antoniesbreestraat 3d te Amsterdam.

pjv

Tot de laatste bout

Sinds de uitvinding van de offset zijn steeds meer hoogdrukpersen uir de drukkerswerkplaatsen verdwenen.

Voordat ze afgedankt werden, werden ze met een moker bewerkt om te verhinderen dat anderen goede sier ermee zouden maken. Het is de verdienste van de Stichting Drukwerk in de Marge, opgericht in 1975, dat afgedankte degel-, cilinder- en kniehevelpersen ongeschonden in handen gekomen zijn van thuisdrukkers die daarop bibliofiel drukwerk zijn gaan vervaardigen.

Zo langzamerhand beginnen die marginale persen echter ook hun gebreken te vertonen en het valt steeds moeilijker die te repareren met originele onderdelen. Vanuit de Contactgroep Techniek van de genoemde stichting is onlangs het initiarief genomen tot een inventarisatie van de aanwezige persen en van de toestand waarin ze verkeren. Het door Gerard Post van der Molen opgestelde rapport Tot de laatste bout; pleidooi voor behoud van typografisch cultureel erfgoed door margedrukkers (Leiden: 1998, 56 blz.) meldt de aanwezigheid van 81 cilinderpersen, 51 degelpersen en 8 kniehevelpersen.

Samen zullen deze persbezitters voortaan actie ondernemen om hun machines in goede staat te houden of te brengen. De werkgroep beijvert zich ook om originele handleidingen te pakken te krijgen en andere vakliteratuur te documenteren en bibliograferen. Het rapport is uitsluitend verkrijgbaar bij Minotaurus Boekwinkel, Sint Antoniesbreestraat 3d te Amsterdam, voor de prijs van ƒ25,-.

pjv

Nieuwtjes

Aan imme dros is voor de elfde keer door de cpnb een Zilveren Griffel 1998 toegekend, ditmaal voor haar kinderboek Dit is het huis bij de kromme boom.

Aan margriet heymans is voor de derde keer (na 1973 en 1988) door de cpnb het Gouden Penseel 1998 toegekend voor het ook door haar geschreven best geïllustreerde kinderboek Wezen van Woesteland.

Aan wim hofman is door de cpnb de Gouden Griffel 1998 toegekend voor zijn kinderboek Zwart als inkt. Dit boek werd in 1997 al gekozen rot een van de Best Verzorgde Boeken en eerder dit jaar bekroond met de Woutertje Pieterse Prijs.

De vsb Poëzieprijs 1998, groot vijftigduizend gulden, is toegekend aan rutger kopland voor zijn bundel Tot het ons loslaat.

Aan de Leidse neerlandicus johan koppenol, die op 18 juni 1998 promoveerde op Leids Heelal; het Loterijspel Rutger Kopland. Foto: Klaas Koppe (1596) van Jan van Hout, is op 26 juni 1998 voor zijn dissertarie de Keetje Hodshon Prijs van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen uitgereikt.

Aan philip mechanicus is door de cpnb een Zilveren Griffel 1998 toegekend voor zijn boek De vrolijke keuken.

De Katholieke Universiteit Nijmegen heeft een eredocroraat roegekend aan michel van der plas, pseudoniem van B.G.F. Brinkel, voor zijn bijdrage aan de katholieke emancipatie door middel van zijn parodiërende liedjes, verhalen, boeken en documentaires zoals Uit het rijke roomsche leven (1963). Van der Plas werd eerder bekroond met de Jan Campertprijs en de Tollensprijs.

De Frans Erensprijs 1998, de prijs van de

[p. 322]

Provincie Limburg voor de Nederlandse Letteren, is in mei toegekend aan Dr. harry g.m. prick voor zijn gehele oeuvre.

De Libris Literatuur Prijs 1998, groot honderdduizend gulden, is op 25 mei 1998 uitgereikt aan j.j. voskuil voor Plankton, het derde deel van zijn romancyclus Het Bureau.

De driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren, groot vierendertigduizend gulden, wordt op 18 november 1998 uitgereikt aan paul de wispelaere voor zijn voortrekkersrol in de vernieuwing van de prozaliteratuur - zowel wat betreft zijn kritieken en essays als zijn verhalend proza - in Vlaanderen en Nederland.

Agenda

Zie voor de literaire agenda van het nblc de BiblioWeb-site: http://www.nblc.nl.

Voor inlichtingen betreffende de agenda kan men contact opnemen met het nblc, Jef van Gool, Frank Hockx of Dick Welsink, postbus 43300, 2504 ah Den Haag (tel.: [phone]/175).