Literatuur. Jaargang 12

[p. 166]

Literatuur-nieuws

Vers voor de pers

Aangezien op maandag 13 februari jongstleden in de rai in Amsterdam de autobeurs werd gehouden, moest Vers voor de Pers verhuizen naar de Beurs van Berlage. Tijdens deze voorjaarspresentatie waren niet alleen minder uitgevers aanwezig (zo kondigden Bruna, Elmar en Het Spectrum van te voren hun afwezigheid al aan), ook het aantal aangeboden boeken was minder groot dan een half jaar geleden tijdens de najaarsbeurs. Deze maand komt De Bezige Bij met een bloemlezing over muziek in de literatuur. Jan Pieter van der Sterre is de samensteller van Je blies in je handen en er was muziek, waaraan een kleine veertig schrijvers een bijdrage leveren. Een bloemlezing met gedichten over vaders wordt eveneens in deze maand door uitgeverij Vita gepresenteerd. Wie was mijn vader wie was ik, samengesteld door Luci Th. Vermij, bevat gedichten die zijn geschreven door dichteressen en dichters die hun vader tot onderwerp hebben gekozen. Verzamelde gedichten van Bert Voeten, bezorgd door Kees van der Zwan, wordt in september door De Bezige Bij op de markt gebracht. Zowel de gebundelde als de ongebundelde gedichten van Bert Voeten zijn hierin opgenomen. Achterin worden de varianten in de verschillende dichtversies vermeld en wordt per gedicht informatie gegeven over datering en publikaties. Naast een verantwoording en een register bevat de bundel een bibliografie. M.A. Schenkeveldvan der Dussen verzorgt Gedichten van H.K. Poot, die deze maand verschijnt in de serie Alfa, Literaire teksten uit de Nederlanden bij Amsterdam University Press.

De briefwisseling tussen Henriëtte Roland Holst en Henk Sneevliet die verschijnt onder de titel ‘Waarom schrijf je nooit meer’ wordt in juni uitgebracht door Stichting beheer iisg. Deze circa 350 brieven, het resultaat van een kwart eeuw correspondentie, worden bezorgd door Nico Markus met een uitvoerige annotatie en historische



inleiding van Fritjof Tichelman. De briefwisseling van Albert Verwey die ons bij de afgelopen najaarspresentatie door Querido in april was beloofd, verschijnt een maand later. Deze correspondentie met als titel Albert Verwey. Briefwisseling 1 juli 1885 tot 15 december 1888 wordt bezorgd door Margaretha H. Schenkeveld en Rein van der Wiel.

In januari 1995 werd hij al verwacht bij De Arbeiderspers, maar pas deze maand komt de biografie over Slauerhoff verzorgd door Wim Hazeu uit. Ook Album van Insulinde. Beknopte geschiedenis van de Indisch-Nederlandse literatuur werd al eerder verwacht. Pas in augustus zal dit overzicht van Peter van Zonneveld van de visies op de koloniale wereld verschijnen bij Amsterdam University Press. Dichter bij huis speelt Het Amsterdam van...In korte essays schetsen achttien schrijvers, onder wie Mulisch, Multatuli, Nescio en Joost van den Vondel een beeld van de hoofdstad (deze maand bij Bas Lubberhuizen).

Uitgeverij Van Oorschot komt in de maand oktober met een uitgave van Het land van herkomst van E. de Perron bezorgd door F. Bulhof en G.J. Dorleijn. Deze nieuwe, uitgebreide editie is gebaseerd op het recentelijk teruggevonden exemplaar van de eerste druk en bevat de definitieve tekst, een weergave van een aantal tekstveranderingen, Du Perrons aantekeningen, biografische, historische en literair-historische achtergronden, een beschrijving van de ontstaansgeschiedenis en illustraties. Het thema van de Literaire Agenda 1996 is ‘De toekomst in

[p. 167]

de letteren’. Veertien auteurs leveren hiervoor een gedicht of een verhaal. De agenda die uitgegeven wordt bij Kwadraat, is verkrijgbaar vanaf augustus.

Over tovenarij in de literatuur gaat Bezweren en betoveren. Magie en literatuur wereldwijd (redactie Mineke Schipper en Piet Schrijvers). Bij uitgeverij Ambo zal dit boekje volgende maand verschijnen. nblc presenteert Zo goed als klassiek. Klassieke (jeugd)literatuur. De redactie van deze bundel lezingen bestaat uit Helma van Lierop-Debrouwer, Piet Mooren, Peter Quelle en Herman Verschuren. De middeleeuwen komen bij uitgeverij Prometheus en Verloren aan bod. Eerstgenoemde brengt Syntheses over Middelnederlandse letterkunde op de markt. Negen vooraanstaande onderzoekers geven beschouwingen over genres en specifieke thema's waardoor nieuwe inzichten in de Middelnederlandse literatuur ontstaan. Uitgeverij Verloren publiceert over de oorsprong van de verhalen over de ongelovige monnik Sinte Brandaen in De bronnen van ‘De reis van Sint Brandaan’ door Clara Strijbosch.

Eveneens bij uitgeverij Verloren verschijnt Catalogus van pamfletten aanwezig in de bibliotheek Arnhem 1537-1795, samengesteld door Pieter Jan Boon, Rob Lamps en Map Huisman.

Volgende maand komt Verloren met ‘Een stille leerschool van deugd en goede zeden’. Vrijmetselarij in Nederland in de achttiende en negentiende eeuw. De bundel, onder redactie van J.G.M.M. Rosendaal en A.W.F.M. van de Sande, onderzoekt de vrijmetselarij en haar verhouding tot de achttiende- en negentiende-eeuwse cultuur en politiek. Omdat al zo'n veertig jaar Het Schilderboek van Karel van Mander niet meer leverbaar is, zorgt de Wereldbibliotheek voor een nieuwe, herziene editie. Het boek wordt aangevuld met actuele kennis over de schilders en informatie over de verblijfplaatsen van de genoemde kunstwerken door kunsthistoricus Jan de Jong. Het schilderboek. Het leven van de Nederlandse en Hoogduitse schilders zal binnenkort in de winkels liggen. Deze laatste verschijning is des te opmerkelijker, daar uitgeverij Davaco Publishers vorig jaar is begonnen met een editieproject van het Schilderboeck van Van Mander. Het project bestaat uit een zestal delen waarin de door Van Mander geschetste schildersbiografieën voorzien worden van een uitvoerige toelichting. De delen bevatten onder meer de tekst in facsimile, een uitgebreide index, een bibliografische inleiding en de biografie van de auteur. Deze monumentale editie maakt andere uitgaven van het werk nagenoeg overbodig.

karen b. van der kamp

Handschriftencahiers

Bij het Centrum Renaissancedrama aan de Universitaire Faculteiten St.Ignatius in Antwerpen is een nieuw deel uit de reeks handschriftencahiers verschenen. Het bevat transcripties door Greet Daemen van Theodoor Rodenburgs ‘Aurelia’ (1632) en door G. van Eemeren van Elias Herckmans ‘Tyrus belegeringhe en ondergangk’ (1627). Voor de diplomatische transcriptie is opnieuw gebruik gemaakt van diakritische tekens, zoals voorgesteld door dr. P.J. Verkruijsse in zijn Spektator-artikel (maart, nr. 5, 1973/1974, pagina 325-346). Aan de tekst gaat ook een korte inleiding vooraf, onder meer met een uiterlijke beschrijving van de handschriften. Dit nieuwe boekdeel (cahier 7 en 8) bevat 184 pagina's. Deze bundel is op werkdagen af te halen op het Centrum, Prinsenstraat 13 in Antwerpen voor 400 Bfr. of ƒ22,- per deel (bij verzending 450 Bfr. of ƒ26,-). Zoals tevoren zijn de getranscribeerde handschriften telkens per twee ingebonden. Zijn op het Centrum eveneens nog verkrijgbaar tegen betaling van 150 Bfr. of ƒf9,- per deel, of bij verzending 200 Bfr./ƒ13,- per deel: cahier 1-2: M.F. Besteben De 't Samensweringe Catalinae (1647) en A. de Koning Het Tweede Dochters-speeltjen (1616); cahier 3-4: C.D. Wittenoom Thiëstes en Anticlia (1639) en P. van Zeeryp D'Eersuchtige Wraak (1647).

De kosten dienen op voorhand te worden voldaan door overschrijving op nummer 000-0061095-82 t.n.v. ufsia, Financiële Dienst, Venusstraat 35, 2000 Antwerpen, onder vermelding van ‘Centrum Renaissancedrama-cahier’ met opgave van naam en adres.

g. vam eemeren

Amsterdamse handschriftencatalogus

Van de zeven-delige gedrukte catalogus van de handschriften in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam (UvA) zijn de delen ii en vii gewijd aan de handschriften in boekvorm, terwijl in de overige delen de brieven beschreven worden.

Deel ii beschrijft ruim 1600 handschriften die tussen 1578 en 1902 in bezit kwamen van de bibliotheek. Om in een kennelijke behoefte te voorzien, is dit deel ongewijzigd herdrukt: De Handschriften der Stedelijke Bibliotheek met de later aanwinsten. Bewerkt door den Consernator Dr. M.B. Mendes da Costa. Vooraf eenige mededeelingen over de geschiedenis van de bibliotheek en hare handschriftenverzameling, door den bibliotheek en hare handschriften verzameling, door den bibliothecaris Dr. C.P. Burger Jr. Amsterdam 1902 (herdruk Amsterdam 1995); xxxix + 277 blz.

Deel vii geeft een beknopte beschrijving van bijna 900 handschriften en is nog uit voorraad leverbaar: De Handschriften, krachtens bruikleencontract in de Universiteitsbibliotheek berustende. Eerste gedeelte: De handschriften van de Remonstrantsche Kerk beschreven door den Conservator Dr. M.B. Mendes da Costa. De handschriften van het Evbangelisch-Lutersche Seminarium en van de Vereenigde Doopsgezinde gemeente, beschreven door den Conservator Dr. J. Berg. Amsterdam 1923; vi + 148 blz.

De boeken zijn verkrijgbaar op werkdagen tussen 11.00 en 16.00 uur in de

[p. 168]

tentoonstellingszaal van de ub. De prijs bedraagt bij afhalen ƒ55,- respectievelijk ƒ25,- of ƒ70,- voor de twee delen samen. Schriftelijke bestellingen bij de heer R. Ultee, Universiteitsbibliotheek Amsterdam, Singel 425, 1012 WP Amsterdam. De verzendkosten bedragen ƒ12,50 (zowel voor éé deel als voor beide delen).

jos biemans

Verborgenheden van het boekenvak

De Nederlandse Boekhistorische Vereniging organiseert een studiedag met als titel ‘Verborgenheden van het boekenvak’. De dag wordt gehouden op 10 juni 1995 van 12.00 tot 18.00 uur. Via lezingen en workshops komen onderwerpen aan bod uit de wereld van boekproduktie en boekgebruik uit verschillende perioden en diverse werkgebieden in Nederland en Vlaanderen. Er wordt onder meer gesproken over: verborgenheden van het middeleeuwse boekbedrijf; verboden boeken in het zestiende-eeuwse Leuven onder de hamer; de vreemde lotgevallen van kloosterbibliotheken in de Franse tijd en daarna; het restaureren van negentiende-eeuwse boeken; illustraties in negentiende-eeuwse tijdschriften; het maken van een woordenboek zoals de Grote Van Dale; de bovengrondse boekproduktie in de periode 1940-1945, en de boekenclub (eci) in Nederland. Plaats van bijeenkomst is het Academiegebouw op het Domplein in Utrecht. Voor nadere informatie: F. de Glas, Pr. Beatrixstraat 30, 3981 BK Bunnik. tel: [phone].

karen b. van der kamp

De Cohens in boeken

Als nummers 3 van jaargang 5 (19 februari 1995) van het door uitgeverij De Buitenkant uitgegeven tijdschrift Uitgelezen boeken verscheen een geschiedkundige schets van uitgeverij Gebr. E & M. Cohen. Deze aflevering onder de titel Van leesbibliotheek tot uitgeversbedrijf; de ontwikkeling van Uitgeverij Gebr. E & M. Cohen en enkele aanverwante bedrijven tussen 1827 en 1941 in Nijmegen, Arnhem, Amsterdam (32 blz.; ƒ15,-) bevat de tekst van de voordracht dracht van Esther Z.R. Cohen, gehouden op 25 oktober 1994 in het auditorium van de ub Amsterdam. Zij schetst de wederwaardigheden van dit bedrijf vanaf het optreden van de oprichter Godert Ezechië ii in 1827 tot de ondergang in de Tweede Wereldoorlog en de weinig succesvole naoorlogse poging om via Uitgeverij Phoenix uit de as te herrijzen.

Van particuliere bibliotheek ontwikelde de zaak zich aanvankelijk tot een van de grootste leesbibliotheken van Nederland. Na een inzinking maakte Ezechiël Godert ii een nieuwe start als ‘modern antiquariaat’ avant la lettre. Samen met zijn broer Goder nam hij veel restanten en auteursrechten over van Nederlandse (Bilderdijk, Tollens, Van Effen) en buitenlandse (Walter Scott, Dickens, Zola) auteurs. Via hun krantje Weer wat nieuws maakten ze op grote schaal reclame voor hun produkten, niet zelden door allerlei premies beschikbaar te stellen en staatsloten te verloten onder intekenaren.

Vanaf het eind van de negentiende eeuw zijn zes Cohens actief in een aantal Amsterdamse uitgeverijen: Cohen Zonen, Cohen's Boekhandel, Vennootschap Letteren en Kunst, Gebr. E & M. Cohen en Erven Martin G. Cohen. Een novum was de introductie van een boekenbus die stad en land afreed met één exemplaar van elke leverbare titel die ter plekke besteld kon worden.

pjv

Couperus Cahiers

Couperus-wandelingen door Den Haag, literaire middagen en de publikatie van Nieuwsbulletins. Het in 1993 (her)opgerichte Louis Couperus Genootschap zit niet stil. In juni zet het een volgende stap als het eerste

Piazza del Duomo, Florence

deeltje in de reeks Couperus Cahiers verschijnt.

De Couperus Cahiers zullen artikelen over leven en werken van Louis Couperus bevatten in een verzorgde vormgeving met fullcolor-omslag. De oplaag zal betrekkelijk klein zijn. Van de genummerde boekjes zullen er honderd door de auteur gesigneerd worden. Daarmee wordt de reeks, die onder redactie staat van Maarten Klein, Petra Nijsse en Gé Vaartjes, enigszins ‘bibliofiel’.

Voor de eerste uitgave tekent dr. Jeanette E. Koch, die in 1989 promoveerde op de koningsromans van Couperus. In Zingende lijnen, gebeeldhouwde impressies. Louis Couperus, Reis-Impressies (1894) gaat zij in op Couperus’ indrukken van Italië en zijn zeer persoonlijke invulling van het genre ‘reisverhaal’.

Het eerste exemplaar van de Couperus Cashiers wordt op 10 juni aanstaande uitgereikt aan Fédéric Bastet. Dit gebeurt tijdens de vijfde literaire avond van het Genootschap, in het Leidse Rijksmuseum van Oudheden. Op deze bijeenkomst zal Rudi van der Paardt spreken over De komedianten. Na de pauze vertelt Jeanette Koch over het Rome van Louis Couperus. De avond wordt in Couperiaanse stijl afgesloten met een tableau vivant. De Couperus Cashiers kosten ƒ20, - en

[p. 169]

zijn verkrijgbaar bij het Louis Couperus Genootschap, postbus 339, 2300 AH Leiden. Na overmaking van ƒ23,20 (verzendkosten inclusief) op giro 600367, onder vemelding van ‘Couperus Cahier i’, wordt het boekje toegestuurd. Op bovengenoemd adres kan men zich ook opgeven voor de presentatie op 10 juni. Zaal open om 19.30 uur. Aanvang: 20.00 uur.

petra nijsse/ge vaartjes

Multatuli-expositie

Uit de samenwerking tussen de Vrienden van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam en de Leidse marge-drukker De Ammoniet komen de laatste tijd fraaie produkten voort, de zogenaamde ‘Vriendenmapjes’ bij tentoonstellingen in de ub. Bij de expositie ‘Multatuli: muiter van gisteren, held van vandaag’ ter gelegenheid van 175 jaar Multatuli in februari-maart 1995 verscheen een mapje met vijf kaarten, geselecteerd uit het materiaal van het Multatuli Museum. Een beschrijving van dat museum en zijn collecties door conservator Jos van Waterschoot bevindt zich in dezelfde enveloppe als de kaarten. Het door De Ammoniet met veel zorg met de hand gezette en op Esprit de Nature met evenveel zorg gedrukte mapje is - evenals de voorgaande mapjes over kaartenuitgever Frederick de Wit en de kostbaarheden uit de joodse boekenwereld - voor ƒ10,- verkrijgbaar in de tentoonstellingszaal van de ub aan het Singel te Amsterdam.

pjv

100 jaar cabaret

Op 19 augustus 1895 debuteerde Eduard Jacobs in de nachtsociëteit in de Quellijnstraat in de Amsterdamse Pijp. Als invaller trad hij improviserend op met een programma dat nu beschouwd wordt als het eerste cabaretoptreden. De honderdste verjaardag van het Nederlandse cabaret is voor het Theater Instituut in Amsterdam

Eduard Jacobs. Collectie Theater Instituut Nederland

aanleiding tot een uitgebreid programma onder de titel 100 jaar cabaret. Met een grote tentoonstelling in het Joods Historisch Museum en enkele kleinere exposities in het Theater Instituut zal deze verjaardag worden gevierd.

Het volledige programma van 100 jaar cabaret ziet er als volgt uit: 14 maart tot en met november 1995: Twee exposities in het Nederlands Theater Instituut, Herengracht 168, Amsterdam (dinsdag t/m vrijdag 11.00-17.00 uur; zaterdag 13.00-17.00 uur). 26 maart 1995: Gesprek met Martie Verdenius. 9 april 1995: Gesprek met Sieto Hoving. 7 mei 1995: Gesprek met Freek de Jonge. 21 mei 1995: Gesprek met Toon Hermans. Al deze gesprekken vinden plaats op zondagen van 14.00 tot 15.00 uur in de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam. 21 tot en met 30 november 1995: Tentoonstelling ‘Dat is de kleine man...100 jaar joden in het Amsterdams amusement, 1840-1940’ in het Joods Historisch museum (dagelijks van 11.00 tot 17.00 uur). 6 oktober 1995: Symposium naar aanleiding van de publikatie over sociologische en economische aspecten van het cabaretbedrijf in Nederland. 21 tot en met 29 oktober 1995: De hofnar van de maatschappij in het kader van de dertigste editie van het cabaretfestival Cameretten in het Luxor Theater in Rotterdam.

Nadere informatie over deze evenementen en over de publikaties die de manifestaties begeleiden is verkrijgbaar bij het Nederlands Theater Instituut in Amsterdam (020-6235104).

GvB

Nieuw Slib-deeltje

De Stichting Kunstuitleen Zeeland heeft nummer 68 in de Slib-reeks uitgebracht. Het is de bibliofiele uitgave van Villa Carmen Sylva; gedichten van Hans van de Waarsenburg met fraaie kleurentekeningen van Ger Lataster (Middelburg 1994; 40 blz.). De op Domburg en Brabant geïnspireerde poëzie is door de Stichting zout gezet uit de Bembo, gedrukt op Conqueror Bond velijn en voorzien van een mooi stofomslag van Brokaat oud-rose. Men kan zich op de Slib-reeks abonneren voor ƒ36,- per zes deeltjes bij de Stichting Kunstuitleen Zeeland, Kuiperspoort 22, 4331 GS Middelburg, 01180-11443.

pjv

Woordbeeldingen

In de foyer van het Letterkundig Museum en Documentatiecentrum is tot 30 juli een tentoonstelling te zien over het expressionistische, kubistische en dadaïstische werk van Theo van Doesburg. Bovendien wordt aandacht besteed aan de invloed van Van Doesburg op een aantal van zijn beste vrienden, zoals Anthony Kok en Evert Rinsema, en zijn eerste vrouw: Agnita Feis.

De tentoonstelling haakt aan bij de grote Mondriaan-tentoonstelling in

[p. 170]

Letterklankbeeld van I.K. Bonset

Den Haag. Mondriaan was evenals Van Doesburg medewerker van het tijdschrift De Stijl.

Van Doesburg was een veelzijdig kunstenaar. Hij schreef, schilderde en hield zich bezig met architectuur en typografie. Zijn literaire werk verscheen onder de pseudoniemen I.K. Bonset en Aldo Camini.

De tentoonstelling is te bezichtigen van dinsdag tot en met zaterdag, 10.00 tot 17.00 uur, en op zondag, van 13.00 tot 17.00 uur. Inlichtingen: Letterkundig Museum, Den Haag (070-3471114).

GvB

Een fluwelen boekengek

Uitgeverij De Buitenkant - inmiddels meer dan bekend wegens de produktie door drukkerij Jan de Jong en zetterij Chang Chi Lan-Ying van fraai verzorgde boeken over boeken en typografie - heeft in samenwerking met Minotaurus Boekwinkel - bekend wegens de distributie van bibliofiel drukwerk en boeken over boeken en typografie - een bijzondere Koppermaandageditie 1995 doen verschijnen. Het is een in rood fluweel gebonden boekje in een oplage van 425 exemplaren waarin een aantal afleveringen van de boekenrubriek van Hub. Hubben uit de Volkskrant is samengebracht onder de titel Boekengek (Amsterdam: De Buitenkant, 1995; 80 blz.).

Uitgever Jan de Jong meldt in het voorwoord dat dit nog slechts een voorproefje is van een veelomvattender bloemlezing uit de stukken van Hubben die nog in 1995 zal verschijnen onder de titel Het tomeloze talent in grafisch Nederland. De nu verzamelde stukken zullen daarin echter ontbreken! Inmiddels is een tweede oplage in blauw fluweel beschikbaar in een oplage van 1000 exemplaren, verkrijgbaar bij Minotaurus Boekwinkel, Sint Antoniesbreestraat 3d te Amsterdam (postbus 16477, 1001 RN; tel./fax [phone]), voor de prijs van ƒ24,90.

pjv

Symposium

Aan het einde van het zomersemester 1995 zal prof. dr. Francis Bulhof, hoogleraar voor Nederlandse letterkunde aan de Carl von Ossietzky Universiteit te Oldenburg, met emiraat gaan. Ter gelegenheid daarvan organiseert de vakgroep Nederlands van die universiteit, daartoe financieel in staat gesteld door onder meer de Nederlandse Taalunie, op vrijdag 9 juni 1995 in Oldenburg een eendaags symposium: ‘De enige realiteit is het contrast’ (Carry van Bruggen): Aspecten van Nederlandstalige en Duitstalige literatuur uit het Interbellum. Tijdens dit symposium zullen de hoogleraren P. Hadermann (Brussel), F. de Rover (Berlijn), T. Anbeek (Leiden), M. Dierks (Oldenburg) en E. Ibsch (Amsterdam) voordrachten verzorgen. Tot slot van het symposium houdt professor Bulhof zijn afscheidscollege.

Aangezien het aantal zitplaatsen bij het symposium beperkt is, wordt diegene die het willen bijwonen verzocht zich uiterlijk 15 mei aan te melden bij de Carl von Ossietzky Universität, FB ii, Niederlandistik, Postfach 2503, D-26111 Oldenburg Duitsland, tel: [phone].

Nadere informatie over het programma wordt dan toegestuurd.

arie sturm

Ako Literatuur Prijs

Op de wijze waarop vorig jaar de ako Literatuur Prijs werd uitgereikt volgde een storm van kritiek. In 1994 koos een publieksforum het winnende boek uit een aantal door de beroepsjury genomineerde boeken. Dit jaar zal de bekroning plaatsvinden door een jury van beroepsrecensenten.

Desondanks streeft het bestuur er naar om de lezer in een actievere rol dan uitsluitend die van toehoorder bij de uitreiking van de prijs te betrekken. Momenteel is nog niet bekend op welke wijze dat zal gebeuren.

Daarnaast zal er een scheiding plaatsvinden tusen het voorzitter- en sponsorschap. Vanwege zijn onafhankelijkheid zal de voorzitter gekozen worden uit bestuursleden die niet gebonden zijn aan ako. De heer C.B. Schoemakers zal de functie van stichtingsdirecteur gaan vervullen. Tevens zal de onafhankelijkheid van de secretaris gewaarborgd moeten worden. Voorheen waren de organisatie en secretariële werkzaamheden en het woordvoerderschap gecombineerd in één functie: die van secretaris. In 1995 zal hier vanwege de relatie van de secretaris met de sponsor geen sprake meer van zijn. De voorbereiding van de prijsuitreiking wordt overgenomen door een organisator die binnenkort door het Bestuur zal worden benoemd en die nauw samen zal werken met de voorzitter.

karen b. van derkamp

Willem G. van Maanen

Dat journalistiek en literatuur prima gecombineerd kunnen worden, blijkt uit de artikelen die zijn gebundeld in

[p. 171]

Dubbele inktpot, enkele pen (Hilversum, Flanor, 1994; 139 blz.) van Willem G. van Maanen. De auteur doopte hiervoor zijn pen zowel in de inktpot van de journalistiek als in die van de literatuur. In dit zevenentwintigste deel van de Flanorreeks komt onder meer het volgende aan bod: (jeugd)herinneringen; verhalen; lezen als inspiratiebron voor het schrijven en Van Maanens bewondering voor Vestdijk. Het boekje kan besteld worden door overmaking van ƒ20,- op girorekening 1912112 van uitgeverij Flanor, onder vermelding van ‘Flanor-27’.

karen b. van der kamp

Verhalenwedstrijd

Het tijdschrift De Gids organiseert een literaire verhalenwedstrijd die open staat voor zowel debutanten als voor auteurs die al eerder hebben gepubliceerd. Deze verhalenwedstrijd vindt plaats ter gelegenheid van het honderd-jarig bestaan van uitgeverij J.M. Meulenhoff. De verhalen, die in het Nederlands moeten worden geschreven, mogen niet eerder gepubliceerd zijn en een lengte van vijfduizend woorden niet te boven gaan. In het februari-nummer van De Gids is een deelnameformulier gevoegd waarmee deelnemers vóór 1 juli 1995 hun verhaal kunnen insturen. Op dit deelnameformulier moet men naast zijn personalia ook een motto aangeven. Het ingevulde formulier dient in een gesloten envelop te worden opgestuurd, samen met het verhaal. Boven het manuscript van het verhaal dient in plaats van de naam van de auteur het motto te worden herhaald. De inzendingen worden beoordeeld zonder dat de namen van de auteurs bekend zijn. Na selectie van het winnende verhaal worden de enveloppen geopend, waardoor de namen van de winnaars bekend worden. De hoofd- prijs bestaat uit een geldbedrag van ƒ7500,-. De Gids-redactie kan besluiten maximaal vijf extra prijzen toe te kennen van ƒ1000,-. Alle winnende verhalen worden in het oktobernummer van De Gids gepubliceerd. Verdere inlichtingen: Els Broeksma (De Gids) 020-5533560 en Anne Schroën (publiciteit J.M. Meulenhoff) 020-55335500.

karen b. van der kamp

Multatuli-koorts in Amsterdam

Een aansporing in dit tijdschrift de tentoonstelling ‘Multatuli, “muiter van gisteren, held van vandaag” ter gelegenheid van de 175e verjaardag van de schrijver & de voltooiing van de uitgave van zijn Volledige Werken’ in de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek te gaan zien komt als mosterd na de maaltijd, aangezien die daar tot 31 maart te zien was.

Een verslag van de feestelijkheden is nog wel op zijn plaats, terwijl de lezer een bespreking van de laatste delen van de Volledige Werken nog van mij te goed houdt. En uiteraard ook die van de omstreden Multatuli-encyclopedie van K. ter Laan, die van de zomer verschijnen zal.

Op zondagmiddag 5 maart verzamelden ongeveer vijftig leden, dat wil zeggen ongeveer een zesde deel van het ledenbestand van het Multatuligenootschap zich eerst in dezelfde ub voor de jaarvergadering. De voorzitter stelde voor het ere-lidmaatschap aan Hans van den Bergh te verlenen, de bezorger immers sinds 1985 van de na de dood van Stuiveling resterende delen van de Volledige Werken. De vergadering sloot zich bij acclamatie bij dit voorstel aan. Verder deelde de voorzitter mee dat inmiddels twee kleurenkopieën van het Max Havelaarhandschrift vervaardigd zijn, te raadplegen in het Multatuli-museum en in de ub. Het inmiddels gearriveerde ere-lid aanvaardde zijn benoeming en kreeg een taart met daarop een portret van Multatuli aangeboden, die hij op doktersadvies onmiddellijk afstond aan het museum. De begroting voor 1995 baarde enige zorgen, aangezien de subsidie op het tijdschrift Over Multatuli afloopt. Naar sponsors wordt nog steeds naarstig gezocht.

Een vraag uit de zaal betrof de gang van zaken rond de feestavond. In een persbericht had het bestuur immers afstand genomen van de voorwaarde van de feestredenaar W.F. Hermans, die uitsluiting van zijn opponent H. Brandt Corstius geëist had. Hoe viel dat te rijmen met het ‘verguld’ zijn van het bestuur met de komst van Hermans?! Het kersverse ere-lid, dat namens het bestuur met de uitgever onderhandeld had, bleek gehoopt te hebben kool en geit te kunnen sparen door eerst Hermans te laten spreken en - na diens vertrek - vervolgens Brandt Corstius het woord te laten, zodat de woede achteraf van de eerste geen invloed op de avond meer had kunnen hebben. ‘Dat zou het mooiste geweest zijn’, besloot hij het verslag van zijn wel zeer diplomatieke missie. De vraagsteller leek tevreden.

Een redelijk gevulde stadsschouwburg was's avonds getuige van de feestelijke Multatuli-avond. W.F. Hermans sprak. Brandt Corstius zat in de zaal en zweeg. Onder de aanwezigen waren de weduwe van tekstbezorger G. Stuiveling, uitgever van Over Multatuli G. Postma, uitgever van de vermakelijke Almanak voor het Multatulijaar 1987 C. Aarts, schrijvers van proefschriften over Multatuli als A.L. Sötemann, H.H.J. de Leeuwe en recentelijk P.J. Vermoortel, eigenlijk het hele Multatuli-wereldje en uiteraard vele anderen.

Uitgever W. van Oorschot verwelkoomde de Heer van Oranje en memoreerde de verdiensten van eerdere Oranjes, de één intekenares op de Volledige Werken sinds het eerste uur, nu vijfenveertig jaar geleden, haar dochter die het monumentale borstbeeld op de Torensluis onthulde in 1987, en nu, de derde generatie, de troonopvolger, die de Volledige Werken in ontvangst kwam nemen. Maar eerst kwam nog de feestrede van Hermans. Deze schetste de wordingsgeschiedenis van de Nederlandse staat, gelardeerd met enkele verspreide taalkundige bijzonderheden.

Terloops refereerde hij aan de gunstige ligging van Brussel ten behoeve

[p. 172]

van uitgeweken Nederlandse auteurs. De implicatie was, dat waar meesterwerken als Max Havelaar konden ontstaan, vanzelfsprekend ook Malle Hugo een hit moest zijn. Treurige misrekening. De lengte van dit betoog dwong vervolgens interviewer O. Praamstra zijn vraaggesprek met de grote Multatuliaan kort, zeer kort te houden. Met zicht- en hoorbaar genoegen betoogde Hermans dat in ons land de steun aan de mindere auteurs te hoog is, dat zijn voorspelling dat 1987 de laatste Multatuli-herdenking zou brengen, gebaseerd was op de afnemende kwaliteit van ons onderwijs en dat hij eveneens ten onrechte verwacht had de voltooiing van de Volledige Werken niet meer te zullen meemaken. Zijn misrekeningen hadden hem, bekende hij, milder gestemd.

Het onbetwiste hoogtepunt van de avond was echter het aanbieden van een volledige set van de Volledige Werken, althans het niet ongeestige dankwoord van de zkh de Prins van Oranje. De werken kwamen op een plankje uit de nok van de Schouwburg zakken onder de tonen van Tsjaikovski's Bloemenwals en de Prins, die middag nog getuige van een tenniswedstrijd in Rotterdam, nam zich voor de tijd hem gegund tussen staatsbanketten en andere verplichtingen aan de lectuur ervan te besteden. Zo wilde hij wel eens weten hoe de grote schrijver gedacht had over dienstplicht, ongehuwd samenwonen en zulke onderwerpen meer. Getuige zijn welgekozen citaten was hij al aan die lectuur begonnen. In zijn nieuwe behuizing zou het rijtje goed van pas komen, en als te gelegener tijd de Verzamelde Werken van Hermans zouden verschijnen kon men hem opnieuw bellen.

Na de pauze werden enkele fragmenten uit Vorstenschool en Aleid gespeeld, afgewisseld met een Multatuliaanse voordracht over de positie van de vrouw door Jules Croiset. Niet alleen was de uiterlijke gelijkenis met het op het toneel zichtbare Sjaalmanportret niet bijzonder treffend, ook de voor

Eduard Douwes Dekker

dracht zelf leed onder een zo sterke overdosering dat de ironie in de tekst goeddeels verloren ging. Al met al toch nog een memorabele dag, waarna het eigenlijke doel, de ongestoorde lectuur van de 19.500 bladzijden van en over Multatuli een aanvang kan nemen. Lijders aan de door Hans van den Bergh beoogde Multatuli-koorts kunnen in therapie bij uitgever Van Oorschot die tot 8 mei een aantrekkelijke prijsreductie biedt: de vijfentwintig delen voor ƒ1100,-, de Brieven en Documenten (deel 8 t/m 25) voor ƒ900,- en de losse delen 8 t/m 23 voor ƒ55,- per stuk. Bij de sdu geldt tot verschijning van de Ter Laan-Encyclopedie een korting van ƒ10,- op de winkelprijs van ƒ69,90. Beterschap.

b. luger

Reistochten om den aardkloot

De bibliotheek van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen - sinds haar ontstaan in 1808 in het bezit gesteld van een uitgebreide collectie handschriften en oude drukken - organiseert van 9 mei tot en met 9 juli 1995 de tentoonstelling ‘Reistogten om den aardkloot; de ontdekking van de wereld door kooplui en geleerden’. De expositie belicht aan de hand van reis- en expeditieverslagen activiteiten van Engelsen, Fransen en Nederlanders in de zestiende tot de achttiende eeuw. Ook uit de overgangsperiode naar ontdekkingsreizen met een meer wetenschappelijk karakter (eind achttiende en negentiende eeuw) worden werken getoond. De keuze van de werken laat op exemplarische wijze iets zien van de overgang van verovering en handel naar onderzoek, van de ontwikkeling van methodes van onderzoek en van het verband tussen ontdekken en publiceren.

Een van de oudste werken is een bundeling van reisverslagen uit 1646: Begin ende voortgangh van de Vereenighde Nederlantsche Geoctroyeerde Oost-Indische Compagnie. Dit werk is rijk geïllustreerd met kopergravures. Verder zijn onder meer gedrukte veslagen van de grote reizen (1768-1779) van James Cook en verslagen van de Challenger-expeditie (1873-1876) te zien. De tentoonstelling is vrij toegankelijk op werkdagen van 10.00 tot 17.00 uur, op zaterdagen en zon- en feestdagen van 12.00 tot 17.00 uur. Het adres van de bibliotheek van de knaw is Joan Muyskenweg 25, Amsterdam, 020-6685511.

kirsten groenendijk

Nieuwtjes

□ Schrijver-dichter carla boogaards heeft de tweejaarlijkse Johnny van Doornprijs - groot duizend gulden - in ontvangst genomen.

□ De nieuwe literaire prijs voor het Nederlands taalgebied is de gouden uil. De prijs is bedoeld voor het beste boek in de categorieën fictie, non-fictie en jeugdboeken. Er zijn drie geldprijzen van veertigduizend gulden beschikbaar. De Gouden Uil is een initiatief van de BRT, het tijdschrift Humo en de Vlaamse Standaardboekhandel.

[p. 173]

□ hella haasse heeft van de Katholieke Universiteit Leuven een eredoctoraat gekregen. Zij krijgt het doctoraat vanwege de uitstraling die zij de Nederlandse cultuur internationaal bezorgde.

□ Na zijn ontslag heeft andre van halewijck, oprichter en directeur van Kritak, besloten een nieuwe uitgeverij te beginnen. De meeste auteurs van de Vlaamse uitgeverij volgen hem.

Het nieuwe fonds van Van Halewijck zal tevens een deel van de distributie van Kritak overnemen.

□ De Hendrik de Vries-prijs is uitgereikt aan c.o. jellema. De prijs gaat beurtelings naar een beeldend kunstenaar en een schrijver. Aan de prijs is een bedrag van tienduizend gulden verbonden.

□ De ‘literaire salon’ wordt opgeheven. Vanwege tekorten over 1994 en het achterwege blijven van subsidie voor dit jaar, heeft de Amsterdamse stichting besloten zichzelf op te heffen. Alle medewerkers hebben hun ontslag gekregen. De Literaire Salon organiseerde cursussen om het lezen van literatuur te bevorderen en begeleidde leeskringen.

□ j.j. oversteegen heeft voor zijn tweedelige Debrot-biografie In het schuirn van grautwe wolken en Gemunt op zwederkeer, de Colá Debrotprijs 1995 gekregen.

□ Aan leo pleysier is een van de prijzen voor letterkunde van de Vlaamse provincies voor i994 toegekend. Hij krijgt de prijs van 200.00 Bfr. voor zijn roman De gele rivier is bevrozen.

□ De Culturele Raad van Westerlo en de Westelse Literaire Kring ‘Groep Silloc’ organiseren prijsvragen poëzie en proza in de categorieën jongeren en volwassenen. De prijs bestaat uit een geldbedrag alsmede publikatie in het Westels Literair Tijdschrift Pareltjes. Inlichtingen: het secretariaat van de Culturele Raad, Boerenkrijglaan 61, 2260 Westerlo.

□ De Vlaamse schrijfster anna provoost heeft voor haar jeugdboek Vallen de Woutertje Pieterse Prijs gekregen. De prijs bestaat uit een oorkonde en een geldbedrag van vijfentwintigduizend gulden.

□ Het bestuur van de Nederlandse sectie van ibby (International Board on Books for Young people) heeft rita törnqvist benoemd tot nieuwe voorzitter.

□ Aan paul de wispelaere is een van de prijzen voor letterkunde van de Vlaamse provincies voor i994 toegekend. Hij krijgt de prijs voor zijn gehele oeuvre.

++++

□ Op 31 december 1994 overleed te 's-Gravenhage evert van eeden (* Bussum, 26 maart 1910). Evert was de jongste zoon van Frederik van Eeden.

□ ton van kraaij (* 17 februari 1939) overleed op 2 februari i995 te Ritthem (Zeeland). Van Kraaij was mede-oprichter en hoofdredacteur van het tijdschrift Slib.

□ Op 14 februari 1995 overleed te Amsterdam israel chaim meijer (* 14 februari i943). Ischa Meijer was werkzaam als publicist, acteur, toneelrecensent, televisie- en radio-programmamaker en interviewer.

□ Op 6 maart 1995 overleed te Amsterdam auteur, fotograaf, cameraman en psycholoog emiel van moerkerken. Van Moerkerken overleed op achtenzeventig-jarige leeftijd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog publiceerde hij in het tijdschrift De Schone Zakdoek.

Deze agenda wordt door de dienst Leesbevordering van het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum (nblc) samengesteld in het kader van Litterair, de literaire pagina op nos Teletekst (pagina's 405 en 406) en brt Teletekst (pagina's 683 en 684) waarvoor de dienst de kopij levert. In deze agenda is een breed scala opgenomen van manifestaties, evenementen en jubilea op het terrein van lezen en schrijven en tevens van informatievoorziening in meer algemene zin.

Reeds gestarte manifestaties

-	t/m 30 juli: Den Haag, Letterkundig Museum: foyertentoonstelling over Theo van Doesburg. Org. en inl.: Letterkundig Museum, Aafke Boerma, tel.: [phone].
-	t/m 5 november: Den Haag, Letterkundig Museum: tentoonstelling Borgerszaal, ‘Babs’ bootje krijgt een stuurman', over het werk van Hans Borrebach. Org. en inl.: Letterkundig Museum, Aafke Boerma, tel.: [phone].

juni

-	maand juni: Nijmegen, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling ‘Op weg naar huis’ over leven en werk van Gerard Reve. Inlichtingen over deze en de volgende onder ‘maand juni’ genoemde reizende tentoonstellingen: nblc, tel.: [phone].-
-	maand juni: Breukelen, openbare bi-

[p. 174]

	bliotheek: reizende tentoonstelling over Marten Toonder.
1	Begin van de Maand van het Spannende Boek. Spannende-Boekenmaandgeschenk: In de val van Dean Koontz. Org. en inl.: cpnb, tel.: [phone]. In een groot aantal bibliotheken wordt een prijsvraag georganiseerd rond spannende boeken, met name detectives die door de kro zijn of worden uitgezonden.
5	Diest, Literaire culturele kring Apollo: Literaire avond met Johanna Kruit. Org. en inl.: 00-32/13333994.
10	Leiden, Rijksmuseum van Oudheden: presentatie Couperus Cahier i.
11	Rotterdam, Museum voor Volkenkunde: Dunya Festival, Letterenterrein, optreden van dichters uit Turkije, Marokko, Suriname, Nederlandse Antillen, Aruba en Nederland. Org.: Rotterdamse Kunststichting & Museum voor Volkenkunde Rotterdam. Inl.: Dunya Festival, tel.: [phone].
13	[datum onder voorbehoud] Amsterdam, De Rode Hoed: Uitreiking vsb poëzie-prijs. Org. en inl.: Myrle Tjoeng, tel.: [phone].
16	t/m 24 juni: Rotterdam, De Doelen: 26ste Poetry International. Inl.: Poetry International, tel.: [phone].
17	vijfentwintigste sterfdag N.P. van Wyk Louw (1906-1970)
17	Gerard Wijdeveld negentig
17	en 18: Diest, Begijnhof: Midzomerweekend met Brigitte Raskin en Arita Baaijens. Org. en inl.: Literaire culturele kring Apollo: 00-32/13333994.
18	Aster Berkhof vijfenzeventig
22	Amsterdam, De Rode Hoed: uitreiking Bruna Gouden Strop. Org. en inl.: Marieke Bemelman, tel.: [phone].
24	t/m 24 september: Rotterdam, Museum voor Volkenkunde: Het land dat in mij woont, Literatuur en beeldende kunst over migratie

juli

1	t/m 3 september: Watou: Poëziezomer 1995. Inl.: Gwij Mandelinck, tel.: [phone].
2	Bert Decorte tachtig
4	vijftigste sterfdag Aug. Van Cauwelaert (1885-1945)
7	en 8 juli: Voorburg, vereniging Hofwijck: Christiaan Huygens congres. Org. en inl.: Dr. A. Eyffinger, Statenlaan 4, 2582 GL Den Haag, tel.: [phone].
8	honderdste geboortedag Anton Van De Velde (1895-1983)
13	vijftigste geboortedag Jean-Pierre Plooij (1945-1994)
23	t/m 27: Hongarije, Budapest: European Conference on Reading. Org. en inl.: Hungarian Reading Association, National Szechényi Library, 1827 Budapest. Tel.: [phone]
28	honderdste geboortedag Jan W. Jacobs (1895-1967)

Voor inlichtingen betreffende de agenda of voor het doorgeven van aanvullingen kan men contact opnemen met het nblc, Frank Hockx of Dick Welsink, postbus 43300, 2504 AH Den Haag (tel.: [phone]).