|
| |
| |
| |
Literatuur nieuws
pao-cursus Reflecties op de vaderlandse literatuur
In maart 1993 zal een nieuwe literatuurgeschiedenis verschijnen: Nederlandse literatuur. Een geschiedenis (verder afgekort als nl). Deze gebeurtenis biedt een goede aanleiding om eens na te denken over een aantal implicaties van de literatuurgeschiedschrijving zoals we die bedrijven en gebruiken. Bestaande literatuurgeschiedenissen zijn waarschijnlijk veel meer dan we nu beseffen gemotiveerd geweest door vaderlandse ideologie. In de pao-cursus Reflecties op de vaderlandse literatuur wordt geprobeerd ideologische dimensies van de vaderlandse literatuurgeschiedschrijving zichtbaar te maken. Dat zal gebeuren door te beginnen in het heden, bij het ‘nieuwe’ van de nl en te eindigen in de zeventiende eeuw bij de wortels van het denken in termen van ‘vaderlands’, ‘nationaal’, ‘eigen’ et cetera.
Er zijn vijf bijeenkomsten, die gewijd zullen zijn aan de volgende onderwerpen: ‘De nl tegenover de traditionele literatuurgeschiedschrijving’ (prof. dr. M.A. Schenkeveld-van der Dussen); ‘Duitse invloeden op de literatuurgeschiedschrijving uit het begin van de twintigste eeuw’ (dr. A.J. Gelderblom); Nationalisme in de negentiende-eeuwse kunstgeografie’ (dr. M.E. Halbertsma); ‘Nationaal besef in de literatuur tussen ca. 1650 en 1780’ (dr. M.E. Meijer Drees); ‘Zeventiende-eeuwse medici over Hollanders en andere volken’ (dr. L. van Gemert).
De bijeenkomsten zijn gepland op 22 en 29 april, 6, 13, en 27 mei 1993, steeds op avonden van 18.45-21.00 u. Locatie: Trans 10 (binnenstad) Utrecht. Cursuskosten ƒ 50, -, inclusief een certificaat van deelname (wordt aan het eind verstrekt). Neerlandici, (kunst)historici en andere cultuur-historisch geïnteresseerden kunnen zich tot uiterlijk 1 maart 1993 schriftelijk aanmelden bij dr. M.E. Meijer Drees, vakgroep Nederlands, Trans 10, 3512 jk Utrecht (voor inlichtingen: tel. 030-538245/540890).
Marijke Meijer Drees
| |
Vers voor de Pers, najaarsaanbieding
Op de najaarsbeurs Vers voor de Pers in de rai in Amsterdam waren ook dit keer weer vrijwel alle uitgevers aanwezig met een eigen boekenstal waarin ze hun nieuwe uitgaven voor boekhandel en pers hadden tentoongesteld. Vaak betrof het al kant-en-klare uitgaven, soms echter niet meer dan een dummy om een indruk te geven. In het onderstaande maakten we een bloemlezing van wat er op ons vakgebied vanaf begin november nog te verwachten valt.
Bij De Arbeiderspers verschijnen deze maand nog De Indiëromans van Jeroen Brouwers in één band (ongeveer duizend pagina's) en hetzelfde geldt voor de Verzamelde verhalen van Maarten 't Hart. In februari 1993 verschijnt bij deze uitgever Collega's van God van Joost Zwagerman. Het wordt een bundeling van essays, portretten en polemieken over Gerard Reve, Arthur Schopenhauer, Madonna, Henry Miller en anderen.
Bij de met ap gelieerde uitgeverij Nijgh & Van Ditmar is de meest opvallende uitgave van dit najaar die over het ontstaan van de opera Merlijn in brieven en documenten van Simon Vestdijk en Willem Pijper. Het boek verschijnt in november van dit jaar. René van Stipriaan stelde voor Nijgh & Van Ditmar Briefgeheim samen, een bundel ‘postale zelfportretten’ van Nederlandse en Vlaamse auteurs. De bundel is voorzien voor februari 1993. Ter gelegenheid van de Boekenweek 1993, die in het teken zal staan van de egodocumenten, worden in maart 1993 de drie delen van Pierre H. Dubois' Memoranda voor een bijzondere prijs aangeboden door Nijgh & Van Ditmar: ƒ 25, - per deel (gebonden). Dezelfde uitgeverij zet de jaarboekreeks voor lezers voort met Mekka 1993. Deze tweede aflevering verschijnt in januari 1993 en informeert de lezer over de wereld van het boek in 1992.
Meulenhoff herdenkt Renate Rubinstein met een vriendenboek met bijdragen van Maarten 't Hart, Annie M.G. Schmidt, J. Goudsblom, Peter Vos en vele anderen. Het boek verschijnt in november. Luk Wenseleers publiceert bij Meulenhoff zijn studie over de historische achtergronden van de Middelnederlandse Reinaert-satire onder de titel De pels van de vos (november 1992).
Bert Bakker kondigt voor december 1992 de Verzamelde gedichten van Hendrik de Vries aan (tweeduizend pagina's!). Niet alleen verzamelde gedichten, maar de volledige gedichten worden ons beloofd. De uitgave wordt verzorgd door Wim Koops, Dirk Leutscher, Jan van der Vegt en Willem Wilmink.
Als achtste deel van de nlcm-reeks van uitgeverij Prometheus verschijnt in maart 1993 Boeken voor de eeuwigheid, een bundel opstellen over Middelnederlands geestelijk proza van verschillende historisch-letterkundigen over aard en functie van dit type godsdienstige teksten met een literaire component.
Het literaire klimaat 1970-1985 krijgt dit najaar een vervolg, nu voor de jaren 1986-1991. De bundel opstellen met deze titel verschijnt onder redactie van Nicolaas Matsier, Cyrille Offermans, Willem van Toorn en Jacq Firmin Vogelaar bij uitgeverij De Bezige Bij in Amsterdam. Daarmee wordt de courante literatuurgeschiedenis die indertijd door Oversteegen, Fens en d'Oliveira werd begonnen met
| |
| |
Literair lustrum op een eigen wijze voortgezet. Na een deel met een panoramisch overzicht van proza, essay, jeugdliteratuur, toneel, literaire kritiek en literaire tijdschriften, volgt een deel met profielen van auteurs die in de genoemde jaren een belangrijke rol spelen. Bij dezelfde uitgever verschijnt een bundel essays van Vogelaar onder de titel Striptease van een ui, het vervolg op Terugschrijven uit 1988 van dezelfde auteur.
Kwadraat zet de reeks bloemlezingen rond een bepaald thema voort met een tweetal in februari 1993 te verschijnen bundels: Waarheen ik ga weet ik niet. Gedichten om mee op reis te nemen, samengesteld door Brahan Narama, en En verder is hier alles prachtig. Een bloemlezing briefgedichten samengesteld door Hans Heesen.
Nop Maas verzorgde voor uitgeverij Cadans een verzameling reisverhalen van Marcellus Emants onder de titel Frisse lucht, die nog deze maand zal verschijnen. Het is het tweede reisboek van Emants. Na Op reis door Zweden gaat het in deze bundel om reizen naar Italië, Bosnië en Herzegovina, Griekenland, Turkije, Algiers en Tunis.
Eveneens in november verschijnt een bundel opstellen over Anna Maria van Schuurman, 1607-1678. Vanuit verschillende invalshoeken worden allerlei aspecten van deze controversiële geleerde vrouw uit de zeventiende eeuw belicht door medewerkers uit diverse disciplines. Het boek zal verschijnen bij de Walburg Pers. Onder de titel Dit is de plek wordt een aantal interviews gebundeld van Wam de Moor met Armando, Jeroen Brouwers, Jan Siebelink en anderen. Ook deze bundel verschijnt bij de Walburg Pers. In december 1992 verschijnt de biografie van Alexander Ver Huell (1822-1897), verzorgd door Jan Bervoets. Aan deze biografie wordt een overzicht van Ver Huells tekeningen en geschriften toegevoegd. Deze rijk geïllustreerde uitgave verschijnt eveneens bij de Walburg Pers, die eerder het dagboek van Ver Huell publiceerde.
Tussen nu en het voorjaar van 1994 kunnen we elf delen van het verzameld werk van Felix Timmermans tegemoet zien: tien delen proza en één deel verzamelde poëzie. Men kan op deze reeks intekenen bij het Davidsfonds, dat verantwoordelijk is voor de uitgave. Wat voor die andere grote Vlaamse auteur, Louis Paul Boon, onmogelijk blijkt omdat er geen geld genoeg voor beschikbaar is en omdat Boons uitgever De Arbeiderspers het risico niet aandurft, is blijkbaar voor Timmermans geen enkel probleem. Zo blijkt maar weer eens waar de prioriteiten liggen.
Essays over Gerard Reve werden gebundeld door Reve-kenner Sjaak Hubregtse in Tussen chaos en orde, waarvan in 1981 een eerste druk verscheen. In februari zal het boek opnieuw beschikbaar komen in een herdruk van uitgeverij Anthos.
In januari 1993 verschijnen autobiografische teksten van Hella S. Haasse in Een hand vol achtergrond bij uitgeverij Querido. Uit vier teksten, twee uit Zelfportret als legkaart (1954) en Krassen op een rots (1970), en twee recentere autobiografische teksten, ontstaat een autobiografisch vierluik, dat wordt aangevuld met foto's uit het persoonlijk archief van de schrijfster. Daarnaast geeft het een beeld van de ontwikkeling van het koloniale Nederlandsch-Indië tot het moderne Indonesië.
Bij dezelfde uitgeverij wordt Waarde Van Lennep herdrukt, Marita Mathijsens keuze uit de brieven van De Schoolmeester aan Van Lennep. Het boekje komt in de Salamander Klassiek-reeks, samen met Carry van Bruggens Eva en Maria Dermoûts Nog pas gisteren en wordt aangeboden in maart 1993.
In februari 1993 zal Querido de uitgave op de markt brengen van de brieven van Willem Elsschot, een uitgave die verzorgd wordt door Vic van de Reijt. Het wordt een omvangrijk boek, maar liefst dertienhonderd pagina's teksten in een gebonden uitgave. De eerder gepubliceerde brieven die Elsschot met Boon wisselde, maken nieuwsgierig naar deze brieven, want Elsschot, toont zich ook daarin een groot auteur.
Na De crisis in het Europese denken van Paul Hazard, dat vorig jaar in vertaling verscheen bij Uitgeversmaatschappij Agon, komt nu ook diens Het Europese denken in de achttiende eeuw in vertaling uit bij dezelfde uitgeverij. Het boek wordt aangekondigd voor januari 1993.
De Haagse schoolmeester en dichter David Beck hield voor zijn kinderen in 1624 het gehele jaar een dagboek bij. In december zal dit dagboek verschijnen bij uitgeverij Verloren in een editie die verzorgd werd door S. Veldhuizen voor de reeks Egodocumenten van deze uitgeverij.
In de reeks ‘Van a tot z’ verschijnt deze maand weer een deel bij Sun in Nijmegen. Dit nieuwe deel is getiteld Van Afra tot de Zevenslapers. Het werd samengesteld door Louis Goosen en bevat beschrijvingen van heiligen die een rol spelen in de geschiedenis van het christendom, de religieuze volkscultuur en de beeldende kunst.
Isaäc da Costa, 1798-1860 is van de hand van J. Haitsma, hervormd predikant in Boskoop. Het boek verschijnt bij J.J. Groen & Zn in januari 1993.
Bij Schuyt & Co verschijnt Vakbibliotheken in Nederland en België, artikelen van Ad Bregsma die hij eerder in de nrc publiceerde, aangevuld met enkele nieuwe. Paul Schneiders leidt het boek in. Het verschijnt deze maand.
Van de bekende concordantie
| |
| |
op de bijbel die doorgaans kortweg aangeduid wordt als ‘Trommius’, verschijnt in januari 1993 een vijfentwintigste druk bij Kok/Voorhoeve in Kampen; een jubileumuitgave dus. Onder redactie van B. van der Ros verschijnt bij Kok in Kampen de Geschiedenis van de christelijke dagbladpers in Nederland. Het boek komt deze maand in de boekhandel.
Bij een mij onbekende uitgeverij, namelijk Passage in Groningen, verschijnt dit najaar J.M.J. Sickings boek over Carry van Bruggen: Overgave en verzet. De levensbeschouwing van Carry van Bruggen.
De oogst van deze Vers voor de Pers voor ons vak mag overvloedig genoemd worden, zeker wanneer men bedenkt dat wij hier alleen vermeld hebben wat er aangekondigd werd voor na oktober van dit jaar. Er zijn heel wat tekstuitgaven en verzamelde werken bij deze keer, maar ook tal van biografische uitgaven. In elk geval is het verheugend om te zien welke uitgaven sommige uitgevers aandurven in een tijd waarin steeds weer gesproken wordt van vermindering van het titelaanbod.
GvB & PJV
| |
Jacob Israël de Haanstraat ingewijd
Tijdens een drukbezochte plechtigheid werd op 28 augustus 1992 de Jacob Israël de Haanstraat in de Amsterdamse Pijp officieel ingewijd. Dit gebeurde door de onthulling van een kunstwerk van Anneke van Breest Smallenburg, die de reeds aanwezige hekken herschiep tot pennen of lansen. Hiermee symboliseerde zij vooral de sterke polemische geest van De Haan (1881-1924), die noch als socialist, noch als orthodoxe jood, noch als homoseksueel de confrontatie ooit schuwde. Een plaquette brengt de voorbij-
Athur Pont en Wilbert Kok als Joop en Sam in Pijpelijntjes
ganger leven, werk en dood van De Haan in herinnering.
Een tweede plaquette is gewijd aan de man die het initiatief nam om een straat in Amsterdam naar Jacob Israël de Haan te noemen: regisseur Henk Reijn. Reijn (1950-1991) stimuleerde het theater in de Pijp en had met zijn eigen toneelgroep Europa onder meer succes met een nieuwe bewerking van De Haans roman Pijpelijntjes.
Toneelgroep Europa verzorgde een kort optreden met scènes uit het toneelstuk Pijpelijntjes en de uitvoering van een lied ‘Amsterdam/ Jeruzalem’, gecomponeerd door Leo Ross op tekst van een van De Haans meest beroemde kwatrijnen (‘Die te Amsterdam vaak zei: “Jeruzalem”’ enzovoorts.
De Jacob Israël de Haanstraat is een verbindingsstraat tussen de Van Ostadestraat en de Rustenburgerstraat, in het gebied tussen de Van Woustraat en de Amstel, vlak achter de Sint-Willibrordusstraat, waar De Haan van 1903 tot 1907 heeft gewoond.
Maarten Vonder
| |
Nascholingscursussen Utrecht
De Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Utrecht verzorgt dit jaar een tweetal nascholingscursussen, waarvan er inmiddels één bijna voltooid is op het moment dat dit bericht gepubliceerd wordt, het betreft de cursus Literatuuroverdracht: voors en tegens van een vaste canon, die vijf bijeenkomsten kent waarvan de laatste op 1 december van dit jaar valt.
De tweede cursus gaat over Willem Frederik Hermans en de twintigste eeuw. De bijeenkomsten voor deze cursus vallen op vrijdag en zaterdag 19 en 20 februari 1993. De cursus is bedoeld voor universitaire docenten letterkunde, leraren Nederlands en andere belangstellenden. Het programma ziet er als volgt uit:
Frans de Ruiter spreekt over Hermans en de Nederlandse traditie van het nihilisme. Jan Fontijn over Hermans en Freud, Ernst van Alphen over Hermans en de fotografie, Wilbert Smulders over Hermans' relaties met de machine, H.W. von der Dunk over Hermans en de moderniteit, H.J. Hofland over Hermans en het tijdschrift Podium.
De cursus wordt gegeven op het volgende adres: Trans 10, Achter de Dom of Drift, Utrecht (op loopafstand van het station Utrecht). De cursusprijs bedraagt ƒ 50, -.
Men dient zich vóór 1 januari 1993 op deze cursus in te schrijven bij W.H.M. Smulders, vakgroep Ne- | |
| |
derlands. Trans 10, 3512 jk Utrecht onder vermelding van ‘pao-cursus Hermans’. De deelnemers krijgen voor aanvang van de lessen nadere bijzonderheden toegezonden. Deelname leidt tot de uitreiking van een certificaat.
GvB
| |
De Literaire Salon
Stichting De Literaire Salon werd drie jaar geleden opgericht om het lezen te bevorderen. De stichting organiseert in dat kader lezingen, cursussen, congressen, literaire reizen en interviews. De hoofdactiviteit wordt gevormd door de cursussen. Zo werd dit jaar een start gemaakt met de cursusreeks ‘Moderne Letterkunde na 1945’ die bestaat uit twaalf lessen. De reeks begon al in september, maar loopt door tot in maart 1993. Voor ƒ 210, - kan men de cursus volgen en doorgaans hoeft men daar niet ver voor van huis, want in maar liefst zesentwintig bibliotheken verspreid over het hele land kan men ervoor terecht. De cursus wordt gegeven door neerlandici. Erwordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van de Nederlandse literatuur van na 1945 in vijf lessen. Daarna worden romans, poëzie en een essay besproken in afzonderlijke lessen. De activiteiten van de Stichting De Literaire Salon passen in het leesbevorderingsbeleid van het ministerie van wvc. Landelijk wordt samengewerkt met het Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum (nblc), de Stichting Schrijvers School Samenleving (sss) en het Letterkundig Museum in Den Haag. Voor meer informatie kan men contact opnemen met Hanneke Eggels (tel. 071-218668, tijdens kantooruren).
GvB
| |
In het licht van het lezen
In het Frans Halsmuseum in Haarlem is nog tot 10 januari 1993 de tentoonstelling In het licht van het lezen te zien. De expositie laat zien op welke manieren het boek door de eeuwen heen een rol heeft gespeeld in de beeldende kunst. Er zijn ongeveer honderdtwintig schilderijen, beeldhouwwerken, tekeningen en andere kunstvoorwerpen uit Nederland tentoongesteld die een overzicht bieden van de middeleeuwen tot heden.
In tien afdelingen worden allerlei aspecten getoond van de rol van het boek in de beeldende kunst, zoals dat van kersteningsmiddel, deugdzaamheidsteken en kennisof statussymbool. De belangrijkste functie is uiteraard die van de kennisoverdracht, zeker sedert de Verlichting, maar er zijn ook kunstvoorwerpen te zien die weliswaar de vorm van een boek hebben, maar een heel ander doel dienen, zoals dat van nachtspiegel. Bij de expositie behoort een boek met afbeeldingen van de tentoongestelde werken, waarvan vele in kleur. Het is een uitgave van de firma Waanders met een omvang van honderdtwintig pagina's. De kostprijs bedraagt ƒ 45, -.
De openingstijden van het Frans Halsmuseum zijn: maandag tot en met zaterdag, 11,00-17.00 u.; zon- en feestdagen, 13.00-17.00 u. (eerste kerstdag en nieuwjaarsdag is men gesloten).
GvB
| |
Jan van Ruusbroec
In 1993 is het zevenhonderd jaar geleden dat Jan van Ruusbroec, mysticus en auteur, werd geboren. Ter gelegenheid daarvan zal op 14 april 1993 in Leiden een studiedag plaatsvinden, bestemd voor mediëvisten, docenten hoger en middelbaar onderwijs en gevorderde studenten. Zes verschillend georiënteerde wetenschappers zullen vanuit hun specialisme ingaan op Ruusbroecs leven, literair oeuvre en invloed, en een beeld schetsen van de mogelijkheden voor onderwijs en (voortgezet) onderzoek rond de belangrijkste schrijver van Middelnederlands proza. De lezingen worden gehouden door:
drs. G. Warnar (ru Leiden): ‘Biografie en beeldvorming’;
prof. dr. P. Mommaers (ku Leuven): ‘De eenheidservaring volgens Jan van Ruusbroec’;
prof. dr. C. Burgert (vu Amsterdam): ‘De mysticus en zijn kerk’;
dr. M. Hoenen (ku Nijmegen); ‘Mystiek en filosofie bij Ruusbroec’;
prof. dr. F. Willaert (Universiteit Antwerpen): ‘Ruusbroec literair’;
dr. Th. Mertens (Ruusbroecgenootschap Antwerpen): ‘Bloei, nabloei en opbloei: de receptie van Ruusbroecs werken’.
Tevens zal op deze dag een kleine expositie over Ruusbroec worden geopend in de Leidse Universiteitsbibliotheek.
Inschrijving voor studiedag (inclusief lunch) is mogelijk door overmaking van ƒ 10, - op girorekening 9200 van abn/amro Leiden, rek. nr. 499872630 t.n.v. Fac. Wijsbegeerte o.v.v. ‘Ruusbroec-dag’. Nadere gegevens over plaats en programma worden u tijdig toegezonden. Voor nadere informatie: G. Warnar, vakgroep Nederlands rul, postbus 9515, 2300 ra Leiden (tel. 071-272112) en dr. E.P. Bos, faculteit wijsbegeerte, postbus 9515, 2300 ra Leiden (tel. 071-272009).
Geert Warnar
| |
Een atlas op reis
Een deel van de wereldbefaamde collectie kaarten en prenten, in de zeventiende eeuw bijeengebracht
| |
| |
door de Amsterdamse jurist Laurens van der Hem, was even terug in Nederland. In de achttiende eeuw kwam de Van der Hem-atlas in het bezit van de Österreichische Nationalbibliothek te Wenen, die nu een aantal specimina had afgestaan voor een expositie in het Koninklijk Paleis in de maanden juni tot september 1992.
Dankzij de catalogus Een wereldreiziger op papier; de atlas van Laurens van der Hem (1621-1678) (Amsterdam: Stichting Koninklijk Paleis, 1992; 160 p.; ƒ 49,50; ills.) kan men nog lang nagenieten van het tentoongestelde. De gefortuneerde Van der Hem verzamelde vooral boeken, kaarten, prenten en schilderijen. De kaarten (voornamelijk afkomstig uit de Blaeu-atlas), topografische en historieprenten, stadsgezichten en portretten, liet hij in uniforme banden binden en inkleuren (‘afsetten’) door een van de grootste vaklieden op dat gebied Dirk Jansz van Santen. De door Van Santen gebruikte schitterende kleuren hebben na zoveel tijd nog weinig van hun glans verloren. Om dat goed te aanschouwen, had men de expositie moeten bezoeken, want hoezeer drukkerij Snoeck-Ducaju ook haar best heeft gedaan op de
catalogus, die haalt het toch niet bij de originelen.
De inleiding in de catalogus is van de hand van historicus Roelof van Gelder, die biografische bijzonderheden verstrekt over de verzamelaar en een gedegen overzicht geeft van het ontstaan van de zesenveertigdelige atlas en de andere collecties van Van der Hem. De teksten bij de catalogus zijn van de kunsthistoricus Jan van der Waals, die toelichting geeft bij de thematisch geordende voorwerpen, waartoe ook behoorden vergelijkbare kaarten uit andere atlassen, schilderijen en realia. Het tentoongestelde had betrekking op Van der Hem zelf (zijn familie, zijn bibliotheek, zijn atlas en het inkleuren daarvan) en op Nederland (onder andere de Vrede van Munster, droogmakerijen), Frankrijk (Lodewijk xiv, het prinsdom Oranje), het Middellandse-Zeegebied (plaatsen van belang voor de Grand Tour, Paulus' stranding op Malta), het Osmaanse Rijk (het Oude Testament, het eigentijds Jeruzalem) en Oost-Indië (de natuur, de pacificatie van de Molukken, fortificaties, de mislukte ambassade naar Peking in 1655).
PJV
| |
De biografie
Na decennialang een armetierig bestaan te hebben geleid en aan universiteiten slechts als een hooguit gedoogd genre te zijn beschouwd, mag de biografie zich nu in een groeiende belangstelling verheugen. Zeker, er waren al langer fervente verdedigers als Martin Ros en Wam de Moor, maar pas in de laatste jaren mag het weer helemaal. Gesteund door de Dordtse Biografieprijs, door een eigen bulletin, door een verse monografie van Jan Fontijn (Utrecht, hes, 1992) en zelfs een ako-nominatie (Michel van de Plas' Mijnheer Gezelle) lijkt de biografie in Nederland aan een tweede jeugd te zijn begonnen.
Nog maar vier jaar geleden werd een biografieënproject opgezet waarvoor het Prins Bernhardfonds nu twee opdrachten heeft gefinancierd. Het leven van de PvdA-voorman dr. Willem Drees zal beschreven worden door prof. dr. H. Daalder aan wie Drees zelf ooit eerder verzocht heeft om zijn politieke biografie te schrijven. Aan Mineke Bosch werd opdracht verleend om de biografie van Aletta Jacobs (1854-1929) te schrijven. Aletta Jacobs was de eerste vrouwelijke arts in Nederland en tevens strijdster voor het vrouwenkiesrecht en in die hoedanigheid een vertegenwoordigster van de eerste feministische golf in Nederland.
Binnen het biografieënproject van het Prins Bernhardfonds werden eerder opdrachten verstrekt aan Pierre en Simone Dubois voor de in februari van het komend jaar bij Van Oorschot te verschijnen biografie over Belle van Zuylen, en aan W.E. Krul voor een biografie van de cultuurhistoricus Johan Huizinga. Deze laatste biografie wordt aangekondigd voor de tweede helft van 1993, te verschijnen bij de Historische Uitgeverij Groningen.
In de Openbare Bibliotheek van Amsterdam (Prinsengracht 587) is onder de titel Met liefde en respect een lezingenserie begonnen over de biografie. Jan Fontijn sprak inmiddels op 6 oktober jongstleden over de biografie en Van Eeden. Op 3 november verzorgde Nelleke Noordervliet een lezing. Op 3 januari zullen Mensje van Keulen en Maarten 't Hart een gesprek hebben over Maartje 't Hart. Pierre H. Dubois besluit de reeks met een bijdrage over Belle van Zuylen die waarschijnlijk in februari te beluisteren valt. Voor de lezingen zijn losse kaarten verkrijgbaar tegen betaling van tien gulden. De aanvangstijd
| |
| |
is 20.00 u. Nadere informatie is verkrijgbaar bij Ytje Wolfsbergen (tel. 020-5230900).
GvB
| |
Wol- en haarschapen
‘Geiten hebben dekharen en vele schaperassen, de wolschapen, voornamelijk wolharen. Daarnaast zijn er echter talrijke schaperassen, de haarschapen, die naast wolharen ook veel dekharen bezitten; ook de structuur van hun lederhuis gelijkt meer op die van de geit.’ Dit citaat komt niet uit een handleiding van de Texelse Schapenfokvereniging, maar uit Kneep en binding; een terminologie voor de beschrijving van de constructies van oude boekbanden, voor het Belgisch-Nederlands Bandengenootschap samengesteld door de leden van de ‘Techniekgroep’ W.K. Gnirrep, J.P. Gumbert en J.A. Szirmai (Den Haag: Koninklijke Bibliotheek, 1992; 126 p.; ƒ 35, -; ills.). De inbreng van de ‘Stilistiekgroep’ van de ‘Terminologiewerkgroep’ van genoemd genootschap - mevrouw E. Cockx-Indestege en de heren R.L. Arpots, Jos M.M. Hermans en J. Storm van Leeuwen - is in deze publikatie nog slechts rudimentair aanwezig.
De inleiding is een toonbeeld van wetenschappelijke voorzichtigheid: beperking tot de band als archeologisch object, niet het binden als ambachtelijk proces; terminologie slechts in beperkte zin historisch, geen stadia in een ontwikkeling; alleen West-Europa vanaf middeleeuwen tot 1830, niet de Oudheid en het Nabije en Verre Oosten; geen termen opgenomen die betrekking hebben op versiering, conversatie en restauratie; equivalenten in het Duits, Engels en Frans dekken wellicht niet voor 100% de Nederlandse.
De behandeling van de termen is systematisch en begint met definities omtrent coördinaten en dimensies (rug, front-, voor-, achter-, boven-, binnen-, buiten- enzovoorts). Achtereenvolgens komen aan de beurt leer en perkament, andere materialen, vellen en bladen, katern en boekblok, schutbladen, naaien (algemeen, steken en bindingen, naaisels en naaiwijzen, andere verbindingen), boekrug, snede, kapitaal, platten, omslagen, bekleding, sluitingen, beslag en leeshulpen (zoals leeslinten en klavieren). De omschrijving van veel termen wordt hier scherper gesteld dan in het in 1990 verschenen bdi-terminologie, waaraan ook het lid van de ‘Stilistiekgroep’ Storm van Leeuwen heeft meegewerkt.
Een systematische literatuur- en bronnenlijst en registers in het Duits, Engels, Frans en Nederlands besluiten dit naslagwerk, dat onmisbaar is voor de codicograaf, manuscriptograaf, bibliograaf en voor ieder die wel eens iets meer over de buitenkant van een boek wil weten. Iedere paragraaf opent met een helder algemeen overzicht waarin de te behandelen termen in een voor ieder begrijpelijke context geplaatst zijn. De tekeningen van Szirmai zijn zeer illustratief.
Kneep en binding behandelt, zoals gezegd, geen terminologie van na 1830. Dat is maar goed ook, want dit boek over de boekband viel bij eerste opening meteen uit de (gelumbeckte) band.
PJV
| |
Het huis van de schilder
Op eenentwintigjarige leeftijd maakte Albert Kuyle (pseudoniem van L.M.A. Kuitenbrouwer) kennis met het kunstenaarsechtpaar Otto en Adya van Rees. Otto en Adya behoorden toen tot de internationale avant-garde en via hen maakte ook Kuyle kennis met deze artistieke wereld. Otto van Rees werkte regelmatig mee aan De Gemeenschap
ALBERT KUYLE / OTTO VAN REES
met illustraties. In 1929 trad Albert Kuyle in het huwelijk met Magda van Rees, de dochter van het echtpaar. In diezelfde periode vatte Kuyle het plan op om een roman te schrijven over de familie. Als werktitel koos hij voor Het huis van de schilder, maar afgezien van enkele fragmenten die hij in De Gemeenschap publiceerde, bleef het werk onvoltooid. Wel maakte uitgever en typograaf Charles Nypels vast een ontwerp voor de roman en leverde Otto van Rees er elf tekeningen voor.
In samenwerking tussen de erven Kuitenbrouwer, Theo Bijvoet van het Letterkundig Museum en Herbert Henkels van het Gemeente Museum van 's-Gravenhage komt er dit jaar alsnog een bibliofiele uitgave van. Het boek zal tweeënvijfig pagina's omvatten en de illustraties van Otto van Rees zullen er op ware grootte en in kleur in worden gereproduceerd. De oplage blijft beperkt tot 350 genummerde exemplaren, waarvan 335 exemplaren voor intekenaren bestemd zijn. De prijs van het boek bedraagt ƒ 79, - of BF 1500, -, exclusief portokosten. Bestellingen kunnen worden opge- | |
| |
geven bij de erven Kuitenbrouwer - Van Rees, Vlietskant 5, 4155 be Gellicum (Ned.). Op dit adres is ook nadere informatie verkrijgbaar (tel. 03458-2993).
GvB
| |
De collectie-Thomaasse in de ub-Utrecht
In 1971 werd de Universiteitsbibliotheek Utrecht verblijd met de grootste aankoop uit haar geschiedenis: in één keer kwamen er tweehonderdduizend banden bij. De verwerving van zo'n omvangrijke collectie geeft naast vreugde ook de nodige zorgen, want bibliotheken hebben vaak al moeite om bij te blijven met de catalogisering van hun normale aanwinsten. De collectie-Thomaasse waarom het hier gaat, bestond uit de bibliotheken van de minderbroeders-franciscanen van de kloosters Alverna, Venray en Weert (honderdvijftigduizend boeken) en van het aartsbisdom Utrecht van de opleidingsinstituten Dijnselburg en Rijsenburg (vijftigduizend delen). De catalogisering van deze collectie en van de ongeveer vijftigduizend aanwinsten sinds 1971 (onder andere de bibliotheek van het klooster Megen) is in een stroomversnelling gekomen door een financiële bijdrage van de Katholieke Theologische Universiteit (kthu) waarmee de Rijksuniversiteit een samenwerkingsovereenkomst heeft. Tot de voltooiing van de invoer in de geautomatiseerde catalogus van de Utrechtse ub in 1994 is de collectie nu toegankelijk via een catalogus op microfiches (com).
Ter gelegenheid van het verschijnen van deze com-catalogus is een boekje samengesteld waarin door een aantal specialisten de geschiedenis wordt behandeld van de samenstellende delen van de Thomaasse-collectie, zo genoemd naar
Titelpagina van Cabinetken der devotie (Antwerpen, 1670). Signatuur in de Collectie Thomaasse: alv 6/37
pater Otho Thomaasse die een belangrijke rol heeft gespeeld bij het tot stand komen van de kthu: Bibliotheken van het aartsbisdom en van de franciscanen; de Collectie Thomaasse in de Utrechtste Universiteitsbibliotheek, onder redactie van Pierre N.G. Pesch (Utrecht: ub, 1992; Utrechtse Bibliografische Reeks, nr. 3; 93 p.; ƒ 15, -; ills.).
Theo Clemens schrijft over de bibliotheken van Dijnselburg en Rijsenburg en over de boeken met betrekking tot het godsdienstig leven. Hans Mulder en Pierre Pesch leveren een bijdrage over de bibliotheken van de franciscanen in Nederland, terwijl laatstgenoemde auteur ook de geschiedenis beschrijft van de overdracht van de bibliotheken aan de ub en van het beheer ervan aldaar. Pesch en Freeman gaan nader in op onderdelen van de collectie: de incunabelen en postincunabelen, respectievelijk de franciscana. Door de inbreng van niet minder dan 128 incunabelen, waaronder een unicum, neemt Utrecht na de kb en Meermanno in Den Haag de derde incunabelplaats in Nederland in (totaal bijna negenhonderd). Het aantal postincunabelen in de Thomaasse-collectie bedraagt achtenzestig. In totaal zijn er ruim vijfentwintigduizend drukken van voor 1801: behalve theologie (niet alleen catholica!) en filosofie betreft het ook historische, literaire en juridische werken.
Als bijlagen zijn opgenomen een overzicht van de systematische indeling van de oorspronkelijke collecties (nodig bij het systematisch zoeken in het nog niet gecomputeriseerde deel van de collectie), een lijst van handschriften uit de bibliotheek van Rijsenburg die niet in Utrecht zijn terechtgekomen en waarvan de verblijfplaats in de meeste gevallen onbekend is, en informatie over de com-catalogus (273 microfiches in ringband) die verkrijgbaar is voor ƒ 500, - bij de ub Utrecht, afdeling Bijzondere Collecties, Postbus 16007, 3500 da Utrecht, 030-392522/392500.
PJV
| |
Mededelingen Documentatiedienst
In nummer 4 van de lopende jaargang van Literatuur maakten we melding van de beëindiging van de reeks Mededelingen van de Documentatiedienst van het Letterkundig Museum met ingang van 1 januari 1993. De laatste aflevering was die met de bibliografie van A. Alberts (nr. 102).
Dick Welsink maakte er ons op attent dat het stopzetten van de Mededelingen weliswaar een feit is, maar dat er tot aan de zomer van 1993 nog een viertal kaartenclusters zal verschijnen. Zo zal er nog een bibliografie verschijnen van de afzonderlijk verschenen werken van
| |
| |
Gerard Reve (inclusief de roofdrukken in het totaal zo'n tachtig kaarten), kaarten met de werken van Lodewijk van Deyssel, een aanvulling op het kaartsysteem over Gerrit Komrij (ongeveer vijfentwintig kaarten) en een inhoudsopgave van alles wat in de reeks Mededelingen is verschenen. Om het met een variant op Louis Paul Boon te zeggen: voorwaar ‘een laatste hoofdstuk over de grenzen van het definitieve einde heen!’
PJV
| |
De Hortus-bibliotheek
Ter gelegenheid van de herdenking van de driehonderdste sterfdag van de eerste botanicus van de Amsterdamse Hortus, Jan Commelin, zijn
Titelprent van Caspar Commelins Horti Medici Amstelodamensis rariorum plantarum descriptio, dl. 2 (1703). Caspar Commelin, gekleed als Theophrastus, toont in de Hortus een nieuw plantje van de Kaap de Goede Hoop (Leucadendron argenteum) aan zijn toehoorders. Achterin de tuin, naast de poort, een tropische kas. De gevels van de Nieuwe Herengracht en de bomen in de Plantage op de achtergrond
in de maanden juli tot september twee tentoonstellingen gehouden. De gecombineerde catalogus Voor de kruyd-lievende leser (Amsterdam: ub, 1992; 128 p.; ƒ 17,50; ills.) bevat de alfabetische catalogus van de achttiende-eeuwse bibliotheek van de Hortus, samengesteld door de sectie Zeldzame en Kostbare Werken van de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek en onder de titel ‘Het erfgoed van de Commelins’ een beschrijving van een wandelroute door de tuin, toegelicht door Bob Ursem. Dankzij een tweetal geschreven catalogi van rond 1765 en 1800 was men in staat vrijwel de gehele oude collectie op te sporen te midden van het ub-bezit.
De catalogus bevat op de pagina's 15-74 uitgebreide beschrijvingen bij de geëxposeerde boeken en manuscripten, te midden waarvan de zogenaamde ‘Moninckx Atlas’ met negen delen waterverftekeningen van planten door onder anderen Jan en Maria Moninckx een onbetwistbaar hoogtepunt vormt. De 207 bibliografische beschrijvingen van de gereconstrueerde Hortus-bibliotheek beslaan de pagina's 75-103 en Bob Ursem geeft op p. 105-120 toelichtingen bij drieënveertig plantensoorten die al in de zeventiende eeuw aanwezig waren en afgebeeld zijn in de ‘Moninckx Atlas’.
De inleiding tot de catalogus door Kees Gnirrep is instructief (zie ook zijn artikel over hetzelfde onderwerp in Spiegel Historiael van juli/augustus 1992); de index aan het slot stelt teleur, omdat daarin wel de auteursnamen uit de alfabetische catalogus zijn opgenomen (die dus al alfabetisch te vinden zijn), maar niet bijvoorbeeld de namen van drukkers en uitgevers.
PJV
| |
Pluk op cd
Het beroemde kinderboek van Annie M.G. Schmidt Pluk van de Petteflet is tot hoorspel bewerkt door Tom Sijtsma en via de vpro-radio onder regie van Jet van Boxtel te beluisteren geweest tot oktober 1992. De eerste twintig afleveringen, uitgezonden van januari tot mei, zijn nu beschikbaar op vier cassettes en vier cd's met Kitty Courbois in de vertellersrol en de stemmen van onder anderen Fay Luyendijk, Donald de Marcas en Gerard Thoolen. De muzikale kant van de zaak werd verzorgd door Harry Bannink (composities), Herman Schoonderwalt (arrangementen) en Harry van Hoof met het Metropole Orkest. Te zijner tijd zullen ook de van juni tot oktober uitgezonden afleveringen beschikbaar komen.
De geluidsdragers worden op
| |
| |
de markt gebracht door Uitgeverij i.c., Laagte Kadijk 17, 1018 bb Amsterdam, 020-6202847, die eerder ook al Jean Dulieus Paulus de Boskabouter uitgaf en een groot aantal cassettes en cd's met literatuur voor kinderen (onder anderen Paul Biegel, Mies Bouhuis, Roald Dahl, Guus Kuijer) en volwassenen (Bomans, Büch, Campert, Carmiggelt, Van Dis, Lampo, Mulisch, Wolkers en anderen).
PJV
| |
Dag van de Literatuur
Op woensdag 10 maart 1993 wordt voor de derde achtereenvolgende keer de jaarlijkse Dag van de Literatuur door Bulkboek georganiseerd. Je zou kunnen zeggen ‘wegens enorm succes geprolongeerd’. De organisatie streeft er ook dit keer weer naar om jongeren samen te brengen met een aantal van hun favoriete auteurs. Daartoe heeft men zeven zalen van het Nederlands Congresgebouw in Den Haag opengesteld waar zo'n zesduizend bezoekers terecht kunnen.
Tussen 's morgens 10 uur en 's middags 5 uur zal verspreid over die zeven zalen een non-stop-programma geboden worden, waarin auteurs zichzelf presenteren met voordrachten uit eigen werk, lezingen, interviews et cetera. Daarbij zal het thema van de Boekenweek 1993 een belangrijke rol spelen: ‘Brieven, dagboeken en egodocumenten’. Voorts zijn er programma-onderdelen als film en theater gebaseerd op Nederlandstalige literatuur, een open podium, een scholierenwedstrijd en een expositie. Iedere deelnemer kan een bijdrage leveren aan een Festival Magazine, waartoe Bulkboek een redactieruimte beschikbaar stelt.
Van een aantal auteurs is nu al bekend dat zij medewerking zullen verlenen aan deze Dag van de Literatuur. Onder hen zijn Adriaan van Dis, Jules Deelder, Hella Haasse, Maarten 't Hart, A.F.Th. van der Heijden, Hubert Lampo, Jos Vandeloo en Joost Zwagerman.
Inlichtingen over de organisatie van en de intekening op deze manifestatie zijn verkrijgbaar bij Bulkboek, Dag van de Literatuur, tel. 020-6279549.
GvB
| |
Van de Woestijnejournalistiek
Het Verzameld journalistiek werk van Karel van de Woestijne, dat uitgegeven wordt door het Cultureel Documentatiecentrum van de ru Gent onder de redactie van prof. dr. Ada Deprez met medewerking van lic. Sabine De Lathauwer en Daniëlle Devos-Van Damme, is met twee nieuwe delen uitgebreid. Deel 8 (1992; 705 p.) bevat de bijdragen aan de Nieuwe Rotterdamsche Courant van februari 1915 tot maart 1916 en deel 9 (1992; 705 p.) loopt vanaf maart 1916 tot september 1919.
Uiteraard drukt de oorlog een belangrijk stempel op het leven in België en met name in Brussel en dientengevolge op veel van de artikelen, maar daartussendoor is er toch ook aandacht voor kunst, voor het eeuwige geharrewar over de taalstrijd, voor nieuwe Franse boeken en voor de heropening van de inmiddels vervlaamste Gentse universiteit in oktober 1916, begeleid - bij afwezigheid van de Duitsers - door het Wilhelmus en De Vlaamse Leeuw.
Na een zwijgen van bijna anderhalf jaar herneemt Van de Woestijne zijn journalistieke bezigheden in juli 1918 om verslag te doen van de laatste bezettingsmaand, de bevrijding, de intocht van de koning en de verdeeldheid onder de Belgen die na de oorlog meer dan ooit de kop opsteekt.
Beide delen zijn voorzien van een personen- en zakenregister, terwijl een cumulatieve index op personen, titels en zaken voor het laatste deel in het vooruitzicht gesteld wordt. De delen 8 en 9 van deze unieke reportage van een tijdsbeeld door een van de beste journalistieke schrijvers van die tijd kosten ieder bfr 1200 of ƒ 72, - en zijn uitsluitend verkrijgbaar bij het Cultureel Documentatiecentrum van de rug, Rozier 44, b-900 Gent, 09-32-91.257571, toestel 4226.
PJV
| |
Marge-Bulletin 1992
Voor de twintigste maal verscheen het Bulletin van de Stichting Drukwerk in de Marge (lente 1992), dat ook ditmaal bijdragen bevat die zowel de liefhebber van marginaal drukwerk als van literatuur kunnen boeien. Gerrit Jan de Rook heeft een gesprek met Frans de Jong, een van de oprichters in de jaren zeventig van het Drukhuis aan de Herengracht en vormgever of drukker van werk van onder anderen Heere Heeresma, Ger Verrips, C.J. Kelk en Bordewijk.
Boudewijn Ietswaart haalt herinneringen op aan zijn tijd ‘Met Alexander Stols in Mexico 1960-1962’ en Marja Keyser geeft bijzonderheden over letteraankopen door G.T.N. Suringar, de uitgever wiens archief dankzij de catalogus van Seebregts nu goed toegankelijk is. Mathieu Lommen schrijft over de relatie tussen Jan van Krimpen en de Amerikaanse typograaf Bruce Rogers en Frans A. Janssen zet zijn tocht langs de Europese grafische musea voort met een bezoek aan het Tsjechische museum van de boekdrukkunst in Žd'ár.
‘De Dwergen-reeks’ vormt het onderwerp van de bijdrage van L.G. Saalmink, die tevens een bibliografie omvat van de twee series van
| |
| |
Titelpagina van een uitgave uit ‘De Dwergen-reeks’, met typografie van S.H. de Roos en illustraties van J.F. Doeve
tien deeltjes die resp. in de jaren 1941 en 1946 door Van Holkema & Warendorf op de markt werden gebracht. Alle deeltjes zijn ongeveer 10 × 8 cm, zijn vormgegeven door gerenommeerde grafici als Hartz, Van Krimpen en De Roos en bevatten vrijwel allemaal bloemlezingen uit de Nederlandse literatuur. Er is werk van Bredero, De Genestet, De Schoolmeester, Vondel, Cats, Hooft, Wolff en Deken en Paaltjens en er zijn bloemlezingen van zeegedichten, kinderrijmen, puntdichten, balladen en romancen en uit de Reynaart en Tyl Uilenspiegel.
Het bulletin, dat ook nog een recensierubriek bevat waarin vaak flinke noten gekraakt worden, wordt gratis verstrekt aan de contribuanten van de stichting (contributie ƒ 50, - per jaar op giro 3410420 van de penningmeester te Amsterdam) en is los verkrijgbaar voor ƒ 29,50 in Minotaurus Boekwinkel, Sint Antoniebreestraat 3d, Amsterdam (dinsdag-zaterdag 13.30-17.30 uur), 020-6227748.
PJV
| |
Nieuwtjes
| □ | Het boekenweekessay voor 1993 zal worden geschreven door martin van amerongen. Onder het motto ‘Het leven geschreven’ zal het thema voor deze boekenweek bepaald worden door brieven, dagboeken en andere (auto)biografische geschriften. Martin van Amerongen schreef eerder biografieën over Wagner en Heine. |
| □ | De Prijs der Nederlandse Letteren werd op 28 oktober jongstleden uitgereikt aan de Vlaamse auteur christine d'haen. De prijs bestaat sinds 1956 en werd in 1986 overgenomen door de Nederlandse Taalunie. De jury stond onder voorzitterschap van Annemarie Musschoot. De prijs werd voor de dertiende keer uitgereikt en bedraagt thans dertigduizend gulden. |
| □ | De Rotterdamse boekverkoper J. van den Bos ergerde zich zo aan de shortlist van de ako literatuurprijs dat hij er een eigen prijs voor in het leven geroepen heeft die bestaat uit een boekenbon van vijftig gulden. Voor 1991 werd door Bos onder anderen van der heijden genomineerd en bekroond voor diens roman Advocaat van de hanen. Dit jaar ging de prijs naar august willemsen voor De val. |
| □ | De poëzieprijs van het Amsterdamse Fonds voor de Letteren, de Gorterprijs, ging dit jaar naar willem van toorn voor de dichtbundel Eiland, verschenen bij uitgeverij Querido. De prijs bedraagt zevenduizend gulden. |
| □ | dirk van weelden kreeg in september van dit jaar de Multatuliprijs van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst voor zijn roman Mobilhome. De prijs bedraagt vijftienduizend gulden. |
| □ | Door Antiquariaat Bavink werd onlangs een grote collectie brieven aangeboden van de auteurs a. roland holst, martinus nijhoff, jan engelman en j.c. bloem. De brieven werden aangeschaft door Wim Hazeu, directeur van uitgeverij De Prom. Alle brieven hebben dezelfde geadresseerde, een dame uit het Gooi, waarvan de identiteit voorlopig niet bekend wordt gemaakt, maar die door intimi Cockie genoemd werd. Hazeu wilde de collectie veilig stellen voor verder onderzoek. |
| □ | Er is een nieuwe literaire prijs ingesteld, ditmaal voor columnisten, onder de naam audax columnistenprijs. De prijs zal voor de eerste keer worden uitgereikt tijdens de ‘Eerste nacht van de Columnist’ op 20 november 1992. De winnaar zal worden aangewezen door een vijfkoppige jury bestaande uit Gerrit Jan Wolffensperger, John Jansen van Galen, Merel Laseur, Nelleke Noordervliet en Hugo Verdaasdonk. Het prijzengeld bedraagt vijftienduizend gulden. |
| □ | De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde heeft in haar vergadering van 7 juli 1992 in Gent de Nijmeegse hoogleraar p.j. buijnsters benoemd tot buitenlands erelid. Buijnsters volgt in die benoeming het overleden erelid A.C.M. Meeuwesse op. |
| □ | Als gastschrijver bij de Rijksuniversiteit Groningen zal dit collegejaar de dichter en dramaturg willem jan otten optreden. Otten zal een aantal lezingen verzorgen en daarnaast hoor- en werkcolleges geven. |
| □ | De Amerikaanse filmmaatschappij 2Oth Century Fox gaat een herverfilming van tim krabbé's literaire thriller Het gouden ei in roulatie brengen. Eerder al was er een verfilming
|
| |
| |
| door George Sluizer. De Amerikaanse verfilming heeft onmiddellijk gevolg voor de belangstelling voor vertalingen van Krabbé's boek. Een Franse vertaling zal binnen afzienbare tijd verschijnen. |
| □ | Uitgeverij Athenaeum/Polak & Van Gennep van Ad ten Bosch, in 1965 opgericht door Johan Polak en Rob van Gennep, is per 1 augustus 1992 overgenomen door Singel 262, waartoe behoren De Arbeiderspers, Querido, Nijgh & Van Ditmar, Agon, Leopold en Dedalus, Querido-directeur Ary Langbroek krijgt de leiding over het Athenaeumfonds dat als afzonderlijke imprint zal blijven bestaan. |
| □ | De Vlaamse Kunstadministratie heeft in overleg met het Fonds voor de Letteren beurzen toegekend aan Nederlandse auteurs. Het betreft Renate Dorrestein en A.F.Th. van der Heijden en vertaler F.A.H. van Woerden. Omgekeerd krijgen de Vlamingen Paul Claes, Pol Hoste, Gil van der Heyden en Leonard Nolens beurzen vanuit Nederland. |
| □ | De Anna Blamanprijs van het Anjerfonds, groot ƒ 10.000, -, voor een auteur uit het Rijnmondgebied is toegekend aan j.w. oerlemans voor zijn gehele oeuvre, dat o.a. vijf dichtbundels omvat, bijeengebracht in De gedichten van vroeger en nu (1992), en wetenschappelijk werk in het kader van zijn aanstelling als hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit. |
| □ | De prijzen van de Jan Campertstichting zijn dit jaar toegekend aan Cees Nooteboom, Willem Jan Otten, Jacq Vogelaar en Charlotte Mutsaers. nooteboom ontvangt de Constantijn Huygensprijs van ƒ 10.000, - voor zijn gehele oeuvre, otten de Jan Campertprijs van ƒ 5.000, - voor zijn bundel Paviljoenen, vogelaar de F. Bordewijkprijs van eveneens ƒ 5.000, - voor de roman De dood als meisje van acht en mutsaers de J. Greshoffprijs van ƒ 5.000, - voor de essaybundel Kersebloed. |
| □ | De tekenaar hein de kort krijgt de Stripschapsprijs 1992 voor zijn gehele oeuvre. De prijs voor bijzondere verdiensten voor het beeldverhaal gaat naar uitgeverij Panda voor onder andere het uitgeven van de stripboekenserie van Eric de Noorman van Hans Kresse. |
| □ | De Toneelschrijfprijs 1992, groot ƒ 20.000, -, bestemd voor een auteur die een bijzondere prestatie heeft geleverd op het gebied van de toneelschrijfkunst, is toegekend aan suzanne van lohuizen voor haar jeugdtheaterteksten Het huis van mijn leven en Heb je mijn kleine jongen niet gezien. |
| □ | In Cambridge is de eerste tweejaarlijkse internationale grafische Maurits Enschedéprijs uitgereikt aan letterontwerper gerard unger. De prijs van ƒ 20.000, - is vorig jaar ingesteld door het grafische bedrijf Enschedé & Zonen. Unger is onder andere verantwoordelijk voor de belettering in de Amsterdamse metro, voor de becijfering in de telefoonboeken, voor de kranteletter Swift en voor zijn jongste ontwerp, de Gulliver, een uitermate leesbare letter die zo ontworpen is dat zij groter lijkt dan ze in werkelijkheid is. |
| |
+ + +
| □ | Op 3 augustus 1992 overleed te Joppe victor varangot (* 18 februari 1912 in Amsterdam), vooral bekend geworden in 1934 door de gevolgen van zijn verhaal Virginia, dat leidde tot de geruchtmakende breuk in de redactie van Forum. Ter Braak, Vestdijk en Van Vriesland die het verhaal wilden opnemen, raakten in conflict met de Vlaamse redacteuren die het verhaal ‘niet ethisch’ vonden. Na de publikatie van Virginia in het novembernummer van 1935 werd het tijdschrift met ingang van 1936 opgeheven. Varangot werkte verder mee aan Proloog en Podium en hij schreef kritieken in de nrc. |
| □ | Op 8 augustus 1992 overleed te Amsterdam op tweeëntachtigjarige leeftijd dr. adrianus cornelis crena de iongh, oud-redacteur van het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Crena de Iongh promoveerde in 1959 te Utrecht op G.C. van Santen's Lichte Wigger en Snappende siitgen: zeventiende-eeuwse gesprekken in Delfts dialect. |
| □ | Op 13 augustus 1992 overleed jan g. elburg (* 30 november 1919 te Wemeldinge). Elburg, die vrij traditioneel begonnen was, ontwikkelde zich via publikaties in het tijdschrift Het Woord tot een experimenteel dichter in de kring van de Vijftigers. Na de publikatie van zijn Gedichten 1950-1975 ontving hij in 1976 de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre. Eerder, in 1948, kreeg hij de eerste Jan Campertprijs. Als beeldend kunstenaar was hij docent aan de Rietveld Academie. |
| □ | Op 24 augustus 1992 overleed te Amsterdam jan gerhard toonder (* 18 juli 1914 te Rotterdam), broer van Marten Toonder met wie hij onder andere de Panda-strip maakte. Toonder beoefende zo ongeveer alle bestaande literaire genres: de roman (onder andere Een man zet door), de streekroman (Eiland in de verte), het verhaal (onder andere het Boekenweekgeschenk uit 1970 Kasteel in Ierland), gedichten, filmscenario's, journalistiek werk, reclameteksten. Toonder, die ook nauw betrokken was bij het ontstaan van De Bezige Bij, gebruikte de pseudoniemen Jan Nielsen, Gerard Spiegel en Jurgen Abel. |
Suggesties voor deze rubriek aan: Instituut voor Neerlandistiek, Spuistraat 134, kamer 456 (afd. dnl), 1012 vb Amsterdam, tel. 020-5254717
| |
| |
| |
‘Literaire agenda’
Deze agenda wordt samengesteld door het Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum (nblc) te 's-Gravenhage. In feite geeft de door het nblc samengestelde agenda informatie over een ruimer gebied dan uit het onderstaande blijkt.
| |
december
| - maand december: Amersfoort, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling ‘In het spoor van Willem Frederik Hermans’. Inlichtingen over deze en volgende in deze agenda genoemde reizende tentoonstellingen nblc, tel. 036-5390637. |
| - maand december: Tilburg, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling over Marten Toonder. |
| - maand december: Nieuwerkerk a/d IJssel, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling ‘Brave ondeugd’ over de Dik Tromboeken van C.Joh. Kieviet. |
| - maand december: Centrum Kunstzinnige Vorming, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling over Wim Hofman. |
| - tot eind december: Amsterdam. Multatulimuseum (Korsjespoortsteeg 20): tentoonstelling ‘De geschiedenis van de Max Havelaar’ over de ontstaansgeschiedenis van het boek en de ontvangst in Nederland en Indonesië. Inlichtingen: tel. 020-6381938. |
| - tot en met 2 januari 1993: Den Haag, Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum/Museum van het Boek: tentoonstelling ‘Kriezels, aubergines en takkebossen’ over randversieringen in vijftiende-eeuwse Noordnederlandse manuscripten. Inlichtingen: Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum/Museum van het Boek, tel. 070-3462700. |
| - tot en met 7 januari 1993: Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: tentoonstelling over Griezelliteratuur. Inlichtingen: Koninklijke Bibliotheek, tel. 070-3140911. |
| - tot en met 31 januari 1993: Den Haag, Letterkundig Museum: ‘Het zeegat uit’, tenstoonstelling (in het kader van het thema van de Kinderboekenweek van 7-17 oktober 1992) over maritieme kinderboeken, gegroepeerd rond vier thema's: ontdekkingsreizen, scheepsjongens, eilanden en piraten. Inlichtingen: Letterkundig Museum, mevr. G. Verschoor, tel. 070-3471114. |
| - tot en met 21 februari 1993: Den Haag, Borgerszaal Letterkundig Museum: tentoonstelling over Harry Mulisch naar aanleiding van zijn vijfenzestigste verjaardag op 29 juli 1992. Inlichtingen: Letterkundig Museum, mevr. G. Verschoor, tel. 070-3471114. |
| 1 hondervijftig jaar geleden verscheen het eerste nummer van het tijdschrift ‘heel in rijm’ Braga. |
| 1 Brussel, Paleis voor Schone Kunsten: middag van poëzie en proza met Kamiel Vanhole (auteur van de in 1990 verschenen bundel reisverhalen Een demon in Brussel) en Charles Ducal. Organisatie en inlichtingen: Paleis voor Schone Kunsten, tel. 09/32250785210 of 09/3225078515. |
| 4 Jo Boer 85 jaar. |
| 6 tweehonderdste geboortedag A.J. van der Aa (1792-1857). |
| 11 Den Haag, Oude Raadhuis: uitreiking van de prijzen van de Jan Campert-stichting aan Cees Nooteboom (Constantijn Huygensprijs). Willem-Jan Otten (Jan Campert-prijs), Jacq Firmin Vogelaar (F. Bordewijk-prijs) en Charlotte Mutsaers (Jan Greshoff-prijs). Inlichtingen: Jan Campertstichting, P. Spijkers, tel. 070-3123637. |
| 12 Maastricht, Provinciehuis: uitreiking van de Frans Erensprijs aan Gerrit Komrij. |
| 13 Middelburg. De Kloveniersdoelen: lezing van Jacques Vriens. Organisatie: stichting Lurv, tel. 01180-12114. |
| 14 vierhonderdvijftigste geboortedag van Jan van Hout (1542-1609). |
| 15 Brussel, Paleis voor Schone Kunsten: middag van poëzie en proza, gewijd aan het Antwerps liedboek uit 1544, ‘een schoon Liedekens-Boeck om droefheyt ende melancolie te verdrijven’. brt-producer Dree Peremans vertelt over deze teksten. Er wordt gewerkt aan een cd rond dit liedboek. Organisatie en inlichtingen: Paleis voor Schone Kunsten, tel. 09/3225078510 of 09/3225078515. |
| 15 Middelburg, Zeeuwse Bibliotheek: lezing van Michel van der Plas over Guido Gezelle. Organisatie: Stichting Literaire Activiteiten Zeeland, tel. 01180-12114. |
| 16 Roermond, Bibliotheek Kloosterwandplein: lezing van Jef Geeraerts over eigen werk. Organisatie: openbare bibliotheek, tel. 04750-18435. |
| 19 Hanny Michaelis 70 jaar. |
| 19 H.J. de Roy van Zuydewijn 65 jaar. |
| 19 uitreiking ncr-Literair Prijs. Vanwege het eerste lustrum is het bedrag voor deze prijs opgetrokken van Bfrs. 300.000 naar Bfrs. 400.000. De prijs wordt afwisselend toegekend aan een Franstalige of een Vlaamstalige auteur die niet meer dan drie prozawerken heeft
|
| |
| |
| gepubliceerd. In oktober werden de vijf genomineerde auteurs bekendgemaakt. Inlichtingen: Stichting voor Kunstpromotie, P. Ruysschaert, Wolvengracht 39, 1000 Brussel. |
| 20 Carla Walschap 60 jaar. |
| 26 Willy Corsari 95 jaar. |
| 28 Clem Schouwenaars 60 jaar. |
| 30 Willy Spillebeen 60 jaar. |
| |
1993
januari
| - maand januari: Leeuwarden, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling ‘In het spoor van Willem Frederik Hermans’. |
| - maand januari: Amsterdam, openbare bibliotheek (filiaal Bijlmer): reizende tentoonstelling over Marten Toonder. |
| - maand januari: Amersfoort, Centrum Kunstzinnige Vorming Eemland: reizende tentoonstelling over Wim Hofman. |
| 4 honderdvijftigste sterfdag Petronella Moens (1762-1843). |
| 5 Amsterdam, openbare bibliotheek (Prinsengracht): derde in de lezingenreeks over de biografie: Mensje van Keulen en Maarten 't Hart. (Zie elders in dit nummer onder Nieuws.) Organisatie en inlichtingen: mevr. Y. Wolfsbergen, tel. 020-5230900. |
| 8 Ivo Michiels 70 jaar. |
| 8 Enno Develing 60 jaar. |
| 12 vijftigste sterfdag van Jan Campert (1902-1943). |
| 12 Amsterdam, openbare bibliotheek (Prinsengracht): vierde in de lezingenreeks ‘Tot lezen verleid’ over jeugdliteratuur. Vanavond Ingrid en Dieter Schubert. De lezing wordt herhaald op 19 januari. Organisatie in samenwerking met de Kinderboekwinkel, Amsterdam. Inlichtingen: mevr. Y. Wolfsbergen, tel. 020-5230900 of mevr. G. Nivard, tel. 020-6224761. |
| 27 Doetinchem, exacte locatie onbekend: lezing van Kristien Hemmerechts over eigen werk. Organisatie: Stichting Literair Café Doetinchem, tel. 08340-63765. |
Voor inlichtingen over deze agenda of voor het doorgeven van aanvullingen erop kan men zich wenden tot het nblc, Jef van Gool of Frank Hockx, postbus 93054, 2509 ab 's-Gravenhage (tel. 070-3141750).
Voor inlichtingen over deze agenda of voor het doorgeven van aanvullingen erop kan men zich wenden tot het nblc, Jef van Gool of Frank Hockx, postbus 93054, 2509 ab 's-Gravenhage (tel. 070-3141750).
|
|
Auteursrechtelijk beschermd