Literatuur. Jaargang 4

Signalement

Internationale neerlandistiek in Nijmegen

In jaargang 2 (p. 62 en 175) van Literatuur werd het negende Colloquium Neerlandicum aangekondigd, de driejaarlijkse bijeenkomst van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten. Traditiegetrouw is alles wat daar in Nijmegen van 26 tot en met 31 augustus 1985 besproken en gesproken is in een kloeke bundel vastgelegd: Verslag van het negende colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten ('s-Gravenhage 1986; 380 p.; f 15.- op giro 3314917 van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, postbus 84069, Den Haag). Neerlandici in het buitenland hebben in de eerste plaats met taalverwervingsproblematiek te maken; daarover handelt dan ook een belangrijk deel van het congres.

Als literaire bijdragen waren er de lezingen van C. ter Haar over ‘Integratie van Nederlandse literatuur en geschiedenis in de germanistiek in de Bondsrepubliek Duitsland’, die van W.F. Jonckheere betreffende ‘Een kennismaking met extra muros-uitgaven van Nederlandse literaire werken’ en die van Mike Rigelsford met als titel ‘“Ik lees al indringend twee boeken”: over romans leren lezen’. Kees Fens sprak de plenaire bijeenkomst moderne letterkunde toe, waarna werkbijeen-

[p. 112]

komsten gewijd waren aan resp. zuidelijk proza, noordelijk proza en poëzie.

Veel aandacht werd besteed aan het probleem van de integratie van de kennis van land en volk in het taalonderwijs en aan het gebruik van audiovisueel materiaal, onder andere literatuurverfilmingen. Het colloquium werd besloten met een forumdiscussie over ‘De Nederlanden in de laatste twintig jaar’ met als discussianten de Belgische senator mevrouw Maes, de oprichter van de stichting Ons Erfdeel Jozef Deleu en de bekende Noordnederlanders Hugo Brandt Corstius en Karel van het Reve.

PJV

Revius speels toegelicht

Ter gelegenheid van de vorig jaar gehouden herdenking van de vierhonderdste geboortedag van Jacobus Revius is ook een boekje verschenen met herspelde teksten ‘voor iedereen die daar belangstelling voor heeft’, voorzien van ‘een wat speelse toelichting’, aldus Jan Bouwhuis en Willem Wilmink in hun nawoord van Revius nu (De Walburg Pers, Deventer 1986, 68 p., f 12,50). Het is alles bij elkaar een fraai uitgevoerd en niet duur boekje geworden, waarin de samenstellers hun best doen Revius ‘een eigentijdse dimensie’ te geven.

In een tijd waarin het gros van de eerstejaarsstudenten niet eens meer weet wat de bijbel is, valt het niet mee Revius voor leken te verklaren. Zelfs punkers en The Wizard of Oz komen eraan te pas om aan te tonen hoe verlicht Revius wel niet dacht. Als men dan toch op die toer is, lijkt het weinig zinvol om twee van de in totaal vier illustraties te kiezen uit het op de Athenaeumbibliotheek aanwezige manuscript van het gedicht ‘Laatste dag’. De facsimile's zijn te klein om echt leesbaar te zijn en groot genoeg om te laten zien dat er interessante varianten zijn aangebracht. Waarom dan niet even meegekeken met de dichtende dichter?

Merkwaardig is ook dat in zo'n populair Revius-boekje voor verdere studie verwezen wordt naar de editie van de Over-IJsselsche Sangen en Dichten van W.A.P. Smit (1930-1935), naar diens De dichter Revius (1928) en naar het werk van Posthumus Meyes uit 1895, terwijl de veel recentere bloemlezing van Buitendijk (2e dr. 1976) en de Reviusstudies van Stapelkamp (1954) en Strengholt (1976) ontbreken.

PJV

Idil geen idylle

Het (vijftiende) Jaarboek van het Katholiek Documentatiecentrum 1985 (Nijmegen 1986, 160 p., f 27,50) bevat naast het jaarverslag en artikelen over katholieke padvinders, studenten en Mater-Amabilisscholen een ook voor de neerlandistiek interessante bijdrage van Evert Peet over ‘De rooms-katholieke Informatie Dienst Inzake Lectuur (Idil) 1937-1970’ (p. 50-80). Peet schetst in het kort de weinig verdraagzame houding van de katholieke kerk ten opzichte van de literatuur en lectuur van haar onderdanen vanaf het jaar 497 toen het Decretum Gelasianum werd uitgevaardigd. De in 1937 opgerichte Idil zette die traditie voort.

De activiteiten van Idil werden vanuit eigen kring ter discussie gesteld in 1949 door Anton van Duinkerken, weldra bijgevallen door Gabriël Smit en in 1950 door W.F. Hermans die de Idil het etiket van ‘half ondergronds cultureel terreurorgaan’ opplakte in Podium. In 1951 ging de wereldlijke overheid zich met Idil bemoeien naar aanleiding van het zogenaamde Sittard-incident, toen een Sittardse inspecteur van politie op eigen houtje Vestdijks De dokter en het lichte meisje in beslag had genomen omdat de Idil-Tijdingen, waarop menig politiekorps geabonneerd was, tegen deze roman gewaarschuwd hadden.

Het gevolg van het rumoer was, dat Idil - vooral na het terugtreden van de rechtzinnige leider Gerard Verbiest in 1956 - minder ging verbieden en meer het goede katholieke boek ging propageren. Uiteindelijk is Idil via het Katholiek Bibliotheek- en Lectuur Centrum geruisloos verdwenen in het Nederlands Bibliotheeken Lectuur Centrum (nblc).

PJV

Het fatsoen van Van der Plas

Michel van der Plas heeft in ruim 200 pagina's zijn jeugd beschreven. (Onder dak, zonder dak. Flarden van een jeugd. Agathon, Weesp 1985. 212 p., f 24,50). Een groot deel hiervan speelt zich af op het seminarium Hageveld te Heemstede. Het is een jeugd van sombere voortgang en besef van universele nietigheid. Met grote moeite kwam ik hier doorheen, vooral omdat in dit ‘eerlijke’ verslag geen enkele regel humor voorkomt. Van der Plas bewijst met dit bloedeloos stuk proza weer eens, dat literair-zijn niets te maken hoeft te hebben met het produceren van een correcte Nederlandse zin. Helaas bewijst hij dit ‘à charge’. Een gewaarschuwd man telt voor twee. Alleen voor oud-Hagevelders zou dit boek nog enige waarde kunnen hebben - wat nu ook weer niet pleit voor deze lezersgroep.

Evert Filius

Vlaams leesboek

Ter gelegenheid van het gouden ju-

[p. 113]

bileum in 1986 van de Vlaamse boekenbeurzen die georganiseerd worden door de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse Boekwezen (v.b.v.b.) hebben Jozef Deleu en Anne Marie Musschoot een Vlaams leesboek samengesteld. Het is een deel in de reeks Het boek in Vlaanderen die telkens een representatief beeld diende te geven van wat er op de Vlaamse boekenbeurzen op het gebied van de literatuur werd gepresenteerd. Het Vlaams leesboek wil een overzicht geven van wat op die vijftig Vlaamse boekenbeurzen aan het lezend publiek zoal werd aangeboden, dat wil zeggen een representatieve keuze daar dus weer uit. De bloemlezing die hiervan het resultaat is, geeft in een terugblik dat wat inmiddels gecanoniseerd is aan poëzie, proza en literair essay van de produktie aan Vlaamse letteren tussen 1932 en 1986. De indeling is er een volgens de genoemde genres: een afdeling poëzie (p. 18-107: van Willem Elsschot tot Dirk van Bastelaere), een afdeling proza (p. 110-365: van Herman Teirlinck tot Stefan Hertmans), en een afdeling literair essay (p. 368-471: van August Vermeylen tot Luk de Vos). Een register op auteurs en bronnen besluit de bloemlezing. De verschillende afdelingen zijn rijkelijk voorzien van schrijversportretten.

Hoewel de gelegenheid van dit gouden jubileum de tijdsgrenzen van de bloemlezing hoogst toevallig maakt en er ook geen thema, stroming of ander eenheidbrengend principe aan deze bloemlezing ten grondslag kon worden gelegd (de inleiders erkennen dat ook), is het toch een alleraardigste uitgave geworden. Het boek beantwoordt wat mij betreft aan wat de Vlaamse Vereniging voor het Boekwezen met een dergelijke bloemlezing voor ogen moet hebben gestaan: een smaakmaker voor een groter publiek. De poëzie en de fragmenten proza zijn zo gekozen dat de lezer nieuwsgierig gemaakt wordt naar de rest van het werk van de opgenomen auteur. Soms gebeurt dat door de kwaliteit van het gekozen fragment, soms ook door de representativiteit ervan.

Ook de uitvoering van het boek werkt mee aan die smaak naar meer: een fraaie letter op mooi papier, een handzaam formaat en deugdzaam gebonden, én een prijs die niet afschrikt: f 24,50.

Het boek werd in oktober 1986 uitgegeven bij Lannoo in Tielt onder auspiciën van de Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen als gelegenheidsuitgave bij de vijftigste Boekenweek voor Vlaanderen.

GvB