massa's wakker te schudden, en aan te vuren in den harden strijd tegen haar bourgeoisie en voor het socialisme.
De Sowjetmuziek daarentegen is geheel constructief. Zij drukt b.v. de vreugde van den Russischen arbeider uit over het slagen van het eerste vijf-jaren-plan en roept op, de leening voor het eerste jaar van het tweede vijf-jaren-plan te teekenen. Het is dan ook geen toeval, dat vele der nieuwe liederen in groote terts toonaard geschreven zijn, terwijl alle oude Russische en de meeste van onze revolutionaire liederen in kleine terts toonaard gehouden zijn. Daar is geen spoor meer over van psychopatische zielskonflikten à la Dostojewsky of van sentimenteele Wolgaromances.
Terwijl de geheele burgerlijke muziekliteratuur der laatste jaren eerst zich uitputte in een ziekelijke vereering van ‘de machine’ (uit angst voor de machine!) en tenslotte zijn toevlucht zocht in een onvruchtbare metaphysiek (voorbeeld; de omvorming van het realistische Halewijngedicht in een akelig mystiek drama, door Willem Pijper) stelden de Sowjets de leuze: op voor het socialistische realisme! In de eerste plaats dus de realiteit en wel, gezien van onze wereldbeschouwing: het socialisme. Wij moeten erkennen, dat zij daarin reeds voor een groot gedeelte geslaagd zijn.
Het is niet zoo eenvoudig één, twee, drie een muziek te scheppen, die de nieuwe tijd kan uitdrukken. Vooral muziek is ten nauwste aan de vorm gebonden. Een nieuwe thematiek vereischt dus ook een nieuwe vorm. Maar onze Russische kameraden zijn goede dialetici, die weten, dat niets plotseling uit de lucht komt vallen, maar alles zich uit bepaalde bestaande vormen verder moet ontwikkelen; zij aanvaarden en bestudeeren daarom met groote ernst, ook op muziekgebied de ‘burgerlijke erfenis’.
De samenwerking met vóór-revolutionaire musici en vakmenschen, die tot voor 2 jaar matig was, is nu zeer loyaal. De komponisten in de S.U. zijn voor geweldige opgaven gesteld, hun thematiek is die van de sociale resolutie en der socialistischen opbouw. Het is geen toeval dat voor deze monumentale problemen gaarne monumentale toonen, als de symphonie voor groot orkest gebruikt worden. Er zijn al belangrijke komponisten op den voorgrond getreden. De koren en liederen van Davidjenko zijn zeer populair, Schebalin schreef zijn Lenin-symphonie, Bjelui een koorwerk: Hongermarsch, enz.
Opvallend is 't ook, hoe verrijkend de bevrijding van de vroeger onderdrukte nationale minderheden op de muziekproductie werkt. Hun muziek wordt ernstig bestudeerd en uit hun midden komen belangrijke komponisten voort, zooals de Armeniër Chatsjaturjar.
De conservatoria in Leningrad en Moskau zien er ook heel anders uit dan bij ons. Het zijn geen tempels der Muse meer, waarin eigenwijze jongelingen rondwandelen en de priesteren der kunst zich ver van het aardsche gewoel wanen. Voor het grootste gedeelte zijn het jongens en meisjes uit de arbeiders- en boerenklasse die hier komen studeeren. Ieder voorjaar worden door musici de fabrieken en boerenbedrijven bezocht, waar hun toekomstige studenten uitgezocht worden. Ze werken eerst aan de arbeidersfaculteiten en komen na 4 jaar studie op het conservatorium. Voordat ze nog hun eindexamen hebben gedaan, liggen reeds de aanvragen naar geschoolde muziekkrachten op hen te wachten!
De Sowjet-Unie is blijkbaar het eenige land ter wereld, waar de krisis op het muziekleven geen invloed heeft en de mechanische muziek geen enkele schadelijke invloed heeft op de belangstelling voor datgene, wat de uitvoerende musici brengen.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd