Limburgsche sermoenen
(1895)–Anoniem Limburgse sermoenen– Auteursrecht onbekend
Regelnummers proza verbergen
| |
[p. 571] | |
1+rengneren int herte eerse al die wedersaken verwinnen 2+mach, ende mut met crag‖te ende met behendecheide 3werken ende vromelike tu nemen in dit wesen. Dese ma-4nire es ene begerde die sekerlike compt uter minnen, dats 5dat die gude sile die getruwelike wilt dinen onsen Here 6ende vromelike wilt volgen ende gewarlike minnen wilt, 7dasse es gerigt in die begerde, te vercrigene ende te wesene 8in die purheit ende in die edelheit ende in die vriheit 9darse in gemact es van haren Sceppere, na sin bilde ende 10na sin gelikenisse, dat sere es te minne ende te hudene. 11Hir in so begerse al har leuen te leidene ende hir mede 12te werkene ende te wassene ende te clemmene, in meere 13hoegheit van minnen ende in naere kinnisse Gots, tottier 14volkomenheit darse tů gemact es ende gerupen van haren 15Sceppere. Hir na steetse vruch ende spade ende leuert 16+har seluer altemale. Dits ‖ har vraginge ende har leringe 17ende har heischinge te Gode ende har pensinge wiese hir 18tu comen mach ende wise vercrigen mach die naheit ende 19di gelicheit der minnen in alre cirheit der dogde ende in 20alre purheit der uaster edelheit der minnen. 21Dese sile besuct decwile wasse es ende wasse wesen 22soude, wasse heft ende wat har gebrect, ende met al haren 23eernste ende met groter begerden ende met al dir behen-24decheit dasse mach, so pintse hare te huden ende te scuwen 25al dat har commern ende letten mach te susschedanen 26werken, ende nemmer en cist har herte noch en rast har 27wille van sukene ende van heiscene ende van leerne, ende 28an har te treckene ende te hebbene al dat har helpen 29ende vorderen mach ter minnen. Dits die meeste ernst 30der silen die hir in geset es, ende hir in muet werken 31+ende sere arbe‖iden tot dis male dasse met ernste ende 32met trouwen vercregen heft van Gode dasse vorwertmeer, 33sonder lettenisse van verleidenre mesdaet, moge dinen der 34minnen met vrier conscientien ende met puren geste ende 35met claren verstandenisse. 36Susschedane manire van begerden, van so groter purheit | |
[p. 572] | |
1+ende edelheit, compt sekerlic vter minnen, ende nit van 2vresen. Want vrese dut werken ende doegen, duen ende 3laten van anxste der abolgen ons Heren ende dis ordels 4van din geregten Rigtere ocht dir eweliker wraken ocht 5dir tegancliker plagen. Mar die minne es allene werke[i]nde, 6ende staende na die purheit ende die hoegheit ende na 7die ouerste edelheit, als si seluer es in har seluer wesende, 8hebbende ende gebrukende, ende susschedaen werc leertse 9dengenen die hars plegen. 10+Ene ander manire heftse oec ‖ van minnen, dasse bi 11wilen ondersteet onsen Here te dinne teverges, allene met 12minnen, sonder enech warumbe ende sonder eenegen loen 13van gratien ochte van glorien, mar gelic als ene joncfrouwe 14die dint haren here allene van groter minnen ende sonder 15enegen loen, ende har dat genugt dasse hem dinen moge, 16ende hi dat doegt dasse hem dint. Ende also begerse met 17minnen te dinne der minnen sonder mate ende bouen mate 18ende bouen menscheliken sen ende redene, met allen dinste 19van trouwen. Alse hir in es, so esse so bernende in be-20gerden, so gereet in dinste, so ligte in arbeide, so sagte 21in ongemake, so blide in vernoye, ende met alle dien 22dasse es, so begerse hem lif te důnne, ende es har ge-23nuglic dasse jet vint te dunne ende te doegene in der 24minnen dinste ende in sin ere. 25+Die derde manire van ‖ minnen heft die gude sile dar 26sulke tit vele pinen in legt. Dats dasse begert der minnen 27gnuch te dunne ende te voldunne in alre eren, in allen 28dinste, in alre gehorsamheit ende in alre onderdanecheit 29der minnen. Dese begerde wert onder tiden sere berurt 30in der silen, ende dan begripse met starker begerden alle 31denc te dunne ende alle dogde tervolne, al te dogene 32ende te verdragene ende al har werc sonder sparen ende 33sonder mate in der minnen te voldunne. Jn desen esse 34harde gereet in allen dinste ende willich ende onueruert 35in arbeide ende in pinen; nogtan blifse ongenugt ende 36ongekust in al haren werken. 37Mar bouen al es har dat die meeste pine dasse na hare | |
[p. 573] | |
1+groter begerden nit gnuch en can geduen der minnen 2ende dats har so vele onbliuen můt in der minnen. Doch 3+weesse wale ‖ dat dit es bouen menschelic werc ende bouen 4al hare magt te dunne, want dasse begert, dats onmogelic 5ende onweselic allen creiaturen. Want si begert dasse moge 6duen allene als vele als alle menschen van ertrike ende 7alle geste van himelrike ende alle dat creiature es bouen 8ende neder, ende ontellic meer, in dinste, in minnen ende 9in eren, na die werdecheit der minnen. Ende dats har 10oec so vele onblift in den werken, dat wiltse eruůllen 11met gehelen wille ende niet starker begerden. Nogtan en 12magt har nit genugen: si kent wale dat dese begerde ter-13vulne es verre bouen har magt ende bouen menschelike 14redene ende bouen alle sinne. Nogtan, en canse hare ge-15maten noch bedwengen noch gestillen, si dut al dasse 16+mach: si danct, si loft der minnen, si werct, si ‖ arbeit 17omb die minne, si leuert har seluer al op der minnen, 18ende al har werc wert voldaen in der minnen. 19Al dit en geft har engene raste, ende es hare ene grote 20pine dasse mut begeren dasse vercrigen en can. Ende hir 21ombe mutse bliuen in der welecheit van herten ende 22wonen in ongenůgden, ende so es hare als ochse al leuende 23storue ende al steruende die pine van der hellen gevulde, 24ende al har leuen es hellegtech ende ongenade ende on-25genůgde, van der welecheit der anxsteliker begerden, dirse 26nit gnuch en can geduen noch oec gestillen noch gesaten 27har seluer. Jn derre pinen mutse bliuen tot dis male dasse 28onse Here trost ende set in ene ander manire van minnen 29ende van begerden ende in noch nare kennisse van heme; 30ende dan machse werken na din dat har gegeuen wert 31van onsen Here. 32+‖ In der virder maniren van minnen pligt ons Here te 33geuene sulke stont grote walheit, ende sulke stont grote | |
[p. 574] | |
1+welicheit, dar wi nů af seghen willen. Sulke stont geschiet 2dat die minne sutlike in der silen verweckert wert ende 3blidelike op versteet ende har seluer berurt int herte sonder 4enech tuduen van menscheliken werken. Ende wert dan 5therte so morwelike gerenen in minnen ende so begerlike 6getrect, so hertelic beuaen in minnen, so sterkelic bedwongen 7met minnen, so liflic behelst in minnen dasse altemale 8verwonnen wert metter minnen. Hir in gevulse eenre 9groter naheit te Gode ende ene gestelike clarheit ende 10wonderlike verwentheit ende ene edele vriheit ende een 11groet bedwanc van starker minnen ende ene ouervludege 12volheit van groter genůgden; ende dan gevultse dat al har 13+sinne sin in der minnen ende al har ‖ wille es worden 14minne, ende dasse so dipe es versonken ende verswolgen 15in minnen ende seluer al es worden minne. Die schonheit 16der minnen heftse geschoent, die cragt der minnen hefse 17vertert, die sutheit der minnen hefse versonken, die ge-18regtheit der minnen hefse verswolgen, die edelheit der 19minnen hefse behelst, die purheit der minnen hefse ge-20schirt, die hogheit der minnen hefse bouen getrect ende 21in hare geenget, soe dasse altemale mut sin der minnen 22ende anders nit en mach plegen. 23Alse aldus gevult hars selfs in die overuludecheit van 24walheide ende die grote volheit van herten, so wert har 25gest altemale versenkede in minnen, har lighame ont-26sinkende, har herte versmeltende, al har magt verderuende, 27ende so sere wertse verwonnen met minnen dasse kume 28har seluer can gedragen ende decwile ongeweldech wert 29+hare le‖de ende al harre sinne. Ende geliker wis als een | |
[p. 575] | |
1+vat dat vol es, ende hastelike ouer uloit ende vt brect 2als mit rurt, also wertse haestelike sere gerenen ende al 3verwonnen van der groter volheit hars herten, soe dat bi 4wilen hars ondancs vt brect ende ouer uloit. 5In der vifder maniren geschiet oec sulke stont dat minne 6in der silen starkelike verweckert wert ende stormmelike 7op versteet, met groten gerussche ende met groter ver-8wentheit, als ochtse met gewout therte breken sule ende 9buten har seluer trecken sule in die vffeninge van minnen 10ende in tgebruken van minnen; ende wert dan getrect in 11die begerde van minnen, tervolne die grote werke ende 12die pure werke der minnen ochte verlangene die meneg-13fultge heischinge der minnen. Ocht si begert te rastene in 14+die sute behel‖singe van minnen ende in die begerlike 15walheit ende genuglicheit van hebbingen, soe dat therte 16ende alle die sinne sin begerende ende ernstelike sukende 17ende hertelike menende. Alsse hir in es, so esse so starc 18in den geste ende so vel begripende in den herten ende 19vromger an den lighame, spudeger in den werken ende 20sere dunde, beide van buten ende van binnen, soe 21dat har seluer dunct dat al werke ende onledech sie 22dat ane har es, al warse oec al stille an den lighame. 23Ende mettesen so gevultse oec treckenisse van binnen 24ende grote verhangenheit van minnen ende vele ongedu-25recheide in der begerden ende mengerhande wee van 26groter ongenugden. Ocht si gevult welicheit van groten 27gevulne der minnen seluer, sonder warumbe, ochte van 28dien dasse sonderlic eischende es met begerden in der 29+minnen, ocht ‖ van ongenugden der ongebruchcheit der 30minnen. 31Ende onder tiden wert minne so ongemate ende so ouer-32brekende in der silen, als si har seluer so cragtelike ende 33so verwutlike berurt int herte, dat har dunct dat har 34herte menechfuldech wert gewont, ende die wonden dage-35lics verseert werden in smerteliker weelicheide ende in 36nuwer jhegenwordecheide. Ende so dunct hare dat al har | |
[p. 576] | |
1+adren ontpluken ende har blut ver welt, har march ver-2swint ende har gebeinte vercrenct, har borst verbert ende 3har kele verdroegt, soe dat har anschin ende al har lede 4gevulen der hitden van binnen ende dis orvuts van der 5minnen. Si gevult oec die wile dat een geseutte geet dor 6har herte totter kelen, als ochse hars sens gemissen soude; 7ende geliker wis als een verslindende vier, dat al in hem 8+trect ende vertrect dat ver‖weltgen mach, also gevultse dat 9die minne verwudelike es werkende in hare, sonder sparen 10ende sonder mate, ende al in hare treckende ende terende. 11Hir mede wertse sere gequelt ende gequetst ende har 12hert gecrenct ende al har march verderft, hare sile gevut, 13har minne gefustert ende har gest verhangen. Want minne 14es so hoge bouen alle begriplicheit, van hare magt ende 15van dir welicheit, so begerse sulke stont dien bant te 16brekene, niet die enecheit der minnen te storne; mar 17metten bande der minnen esse so bedwongen ende metter 18onmaten der minnen esse so verwonnen dasse en can ge-19houden mate na redenen, noch guffenen redene met senne 20noch sparen met maten noch gedurecheit na vrutheit. 21+Want so har meer wert gegeuen van bouene, sose ‖ meer 22es heischende; ende so har meer wert vertoent, sose meer 23wert verhangen in begerden nare te comene den ligte der 24warheit, der purheit, der edelheit ende der gebruclicheit 25der minnen. Ende altoes wertse meer ende meer getent 26ende gecreit, ende nit genugt noch gesagt. Dat selue dat 27har meest tert ende quetst, dat selue est dat har meest | |
[p. 577] | |
1+genst ende sagt; ende dat har dipst sleet die wonde, dat 2geft har meest gesonde. 3In der sesder maniren, als die Brut ons Heren vorder 4es comen, ende geclommen in mere vromen, so gevultse 5noch anders wesens van minnen, in narre ende in hoger 6kinnen. Si gevult dat die minne verwonnen heft al har 7wedersaken binnen hare, ende gebetert heft die gebreken 8ende gemeestert die senne, ende gesirt heft die nature 9+ende gemeret ende gehoegt heft dat wesen ‖ ende hars 10selfs altemale geweldech es worden, sonder enech weder-11seghen, also dasse therte beset heft in sekerheide ende 12vffenen mach met vriheide ende gebruken in rasten. Alse 13in dit wesen es, so duncken har alle denc wesen clene 14ende ligt te dunne ende te latene, te dogene ende te ver-15dragene dat behorende es ter werdecheit der minnen, 16ende so es har ligte har seluer tuffenne in minnen. Dan 17gevultse eenre godeliker innecheit ende eenre clarre pur-18heit ende gestelike sutecheit ende ene begerlike vriheit 19ende onderschedene wisheit ende ene sagte effenheit tonsen 20Here ende een nakennisse van Gode. 21Siet, dan esse gelic eenre husfrouwen die har huwessche 22wale heft berigt ende wislic bescheden ende scon gordenert 23ende vorsinlike bescermt ende vrudelike behut, ende met 24+onderschede werct ende dut in ende ‖ werpt vt, ende důt 25ende lat al na haren wille. Also gelic est met derre silen: si 26es minne, ende minne rengnert in hare, geweldeglike ende 27mogentlike, werkende ende rastende, dunde ende latende, 28van buten ende van binnen, na haren wille. 29Ende also gelic als die vesch, die swemt in die witheit 30van der vlut ende rast heme in die dipheit, ende als die 31vogel, die kunlike vligt in die hochheit van der logt, 32geliker wis gevulse haren gest vrilike wandelende in die 33witheit ende in die dipheit ende in die verwentheit der 34minnen. 35Geweldecheit der minnen heft die sile getrect ende ge- | |
[p. 578] | |
1+leit, behut ende bescermt, ende heft har gegeuen die vrut-2heit ende die wisheit, die sutheit ende die starcheit der 3minnen. Nogtan hefse har verborgen geweldecheit tottis 4male dasse in meere hogheit geclommen es ende dasse 5+hars selfs ‖ geweldech worden es ende minne geweldeglike 6rengnert in hare. Dan mactse die sile so kune dasse en 7ontsiet mensche noch vient, engel noch heilge, noch Gode 8seluer, in al haren dunne ende latene, in werken ende 9in rasten; ende gevult oec wale dat minne es binnen hare 10als wacker ende als werkende in rasten dis lighamen als 11in vel werken. Si kint wale ende gevult dat minne nit 12en legt in arbeide noch in pine in degene darse binnen 13rengnert, mar alle die willen comen ter minnen, si mu-14tense suken met vresen ende na volgen met trouwen, 15vffen met begerden, ende en mogen hen nit sparen in 16groter arbeit, in vele pinen, in ongemac te dogene, in 17versmaheit te lidene. Ende alle cleen denc mutense agten 18vor groet tottis male dasse dar tu sin comen dat minne 19+in hen ‖ rengnere, die geweldeglike werke der minnen 20werc ende die alle denc clene mact ende arbeit sagt, alle 21pine versut ende alle scout quit. Dits vriheit der con-22scientien, sutheit dis herten, gutheit der sinne, edelheit 23der silen, hoegheit dis gest ende een beginsel dis ewelics 24leuens. Dits in den vlesche een engelic leuen, ende hir 25na volget dewelike, dat Got ons allen geue. Amen. 26Noch heft die salege sile die seuende manire van hoger 27minnen, die har nit luttel wercs en geft van binnen. Dats 28dasse es getrect bouen menschelicheit in minnen ende 29bouen menscheliken sen ende redene ende bouen alle die 30werke hars herten, ende es getrect allene met eweliker 31minnen in die ewelicheit ende in die onbegriplicheit, in 32die witheit ende in die ongerinlike hogheit ende in dien 33+dipen afgront der Gotheit, di al ‖ in alle denc es ende 34onbegriplic blift in allen dengen ende es onwandelic al 35wesende, al mogende, al begripende ende al geweldelike 36werkende. 37Hir in es die gude sile so morwelike gesonken in min- | |
[p. 579] | |
1+nen, so starkelic getrect in begerden dat har herte es 2douende ende ongehermech van binnen, har sile vloiende 3ende doyende van minnen, har gest verwutlic verhangen 4van starker begerden; ende hir tů trecken al har sinne 5dasse wilt wesen int gebruken van minnen. Dit heischetse 6ernstelike van Gode ende suket hertelike in Gode, ende 7mut sere begeren, want minne en latse gecissen noch ge-8rasten noch in vreden wesen. Minne trectse bouen ende 9heltse neder, si geft die doet ende brenct dat leuen, si 10geft gesonde ende wont dan weder, si macse dul ende 11vrutse weder: aldus trect sise in hoger wesen. 12+‖Aldus esse geclommen met geste bouen den tit in de-13welicheit ende es gehogt bouen die gigten van minnen, 14in die ewelicheit der minnen, die sonder tit es, ende es 15verhauen bouen menschelike manire in minnen ende 16bouen hars selfs nature in begerden dar bouen te wesene. 17Dar es al har wesen ende har wille, har begerde ende 18har minne, in die seker warheit ende in die pure clar-19heit, in die edele hogheit ende in die verwentde sconheit, 20in die sute geselscap van din ouersten gesten, die al vloyen 21van oueruludeger minnen ende sin int claer bekinnen ende 22int hebben ende in tgebruken hare minnen. Har wille es 23dar bouen onder die geste ende har begerlike wandelinge, 24ende meest onder die bernende seraphine; ende in die 25grote Gotheit ende in die hoge Driueldecheit es har liflicste 26+rastinge ende har ge‖nuglicste woninge. Si suctene in sinre 27maiesteit, si volgt hem dar ende siten ane met herten 28ende met geste. Si kenten, si minten, si begerten, soe 29dasse en can gagten heilgen noch engle, menschen noch 30creiaturen dan met gemeinre minnen in heme, darse al 31mede mint; ende heme allene heftse verkoren in minnen 32bouen al ende onder al ende binnen al, soe dasse met 33al der begerlicheit hars herten ende met al der cragt hars 34gest so begersin te sinne ende te hebbene ende te gebrukene. 35Hir bi es har ertrike grot ellende ende starc geuencke-36nisse ende sware quale: die werelt versmaetse, ertrics 37verwast hare, ende dat ten ertric behort en canse gesuten | |
[p. 580] | |
1+noch genugen, ende es har ene grote pine dasse so verre 2+mut wesen ende so vremde schinen. Hars ‖ ellents en 3magse nit vergeten, har begerde en mach nit gestilt werden, 4har verlancnisse queltse jamerlike, ende hir mede wertse 5gepassiet ende getorment bouen mate ende sonder mate. Hir 6ombe esse in groten verlancnisse ende in starker begerden 7vt desen ellende verledeget te verdene ende van desen 8lighame ontbonden te sinne, ende sprict decwile, met 9seerliken herten, als die apostel sprac: ‘Cupio dissoluj 10et esse cum Cristo’, dats: ‘Ic begere ontbonden te sinne 11ende te wesen met Kerste.’ Geliker wis esse in starker 12begerden ende in weliker ongedurecheide verledeget te 13werdene ende te leuene met Kerste: nit van verdrite dis 14jhegenwertges tits noch van vresen dis tukomens vernoys, 15+mar allene van heilger ende van eweliker minnen ‖ so 16begerse innentlike ende doyentlike ende ser verlanclike 17te comene in dat lantscap der ewelicheit ende in die glorie 18der gebruclicheit. 19Die verlancnisse in hare es groet ende starc, ende har 20wesen es swar ende hart; har pine es onseghelike dise 21van begerden dogt. Nogtan mutse in hopen leuen, ende 22hope dutse haken ende quelen. Oy heilge begerde der 23minnen, wie starc es v cragt in der minnender silen! Ets 24ene salege passie ende een scarp torment ende een lange 25quale ende ene mordelike doet ende een steruende leuen. 26Dar bouen en canse comen, hir neder en magse rasten 27noch geduren. Na heme te pensene en canse van verlanc-28nisse gedragen, ende sins tontberne geft har van begerden 29+die quale. Ende aldus mutse leuen met groten on‖ge-30make. Hir ombe est dasse en mach noch en wilt getrost 31werden, als die Prophete segt: ‘Rennuit consolari 32anima mea’, dats: ‘Min sile ontsegt getrost te sinne.’ 33Also ontsegtse allen trost decwile van Gode seluer ende 34van sinen creiaturen, want alle die troste die har geschin 35mogen, die sterken har minne ende treckense in hoger 36wesen, ende dat vernůet har verlancnisse der minnen te | |
[p. 581] | |
1+plegene ende in tgebruckenisse der minnen te wesene ende 2sonder genugde in ellende te leuene. Dus bliftse ongesaet 3ende ongetrost in allen gigten, disse noch daruen mut 4der jhegenwerdecheit hare minnen. 5Dits een harde arbeitsam leuen, wantse hir nit getrost 6en wilt werden sin hebbe vercregen dasse suct so onge-7hermelike. Minne hefse getrect ende geleit ende gelert 8+har wege te gane, ende dir hef‖se getruwelike gevolgt, 9bewilen in groter arbeit ende in harden werken, in groten 10verlancnisse ende in starker begerden, in meneg ongeduren 11ende in groter ongenugden, in wale, in wee, ende in 12menech seer, in sukene ende in eischene, in daruene ende 13in hebbene, in clemmene ende in hangene, in volgene 14ende in nalangene, in noede ende in commere, in anxste 15ende in sorgen, in doyene ende in verderuene, in groter 16trouwen ende in vel ontrouwen. In lif ende in leet esse 17te doegene gereet, in doet, in leuen wilt si der minnen 18plegen, ende in tgevulen hars herten doegse grote smerten, 19ende ombe der minnen wille begerse dlantscap te winne. 20Ende alse har in al dit heft besugt, sos in glorien al har 21tuvlogt. Want dats regt der minnen werc dasse dat naste 22+‖ wesen begert ende meest volgt den hoegsten wesenne, 23darse der minnen nast in mag plegen. 24Hir ombe wiltse altoes der minnen volgen, minne be-25kinnen ende minnen gebruken, ende dan mach har in 26dit ellende nit geschien; dar bi wiltse te land wert tiin, 27darse har woninge in heft gestigt ende al har begerde 28gerigt ende met minnen in rast. Want si kint wale, dar 29wert har al lettenisse af gedaen ende wert dar liflike van 30liue ontfaen. Want dar salse begerlike an sien dasse so 31morwelike heft gemint, ende salne hebben te hare ewe-32liker vromen dinse so getruwelike heft gedint, ende sins 33gebruken met volre genugden dinse decke met minnen in | |
[p. 582] | |
1+har sile heft behelst. Dar salse gaen in die bliscap hars 2Heren, als S. Augustin sprict: ‘Die in geet in di, hi geet 3+in die bliscap sins Heren, ende hin sal hem ‖ nit ontsien 4mar hi sal hem hebben alrebetst in den Alrebetsten.’ 5Dar wert die sile vereneget met haren Brudegome ende 6wert een geest met heme in onschedeliker minnen ende 7in eweliker trouwen. Ende die heme gufent heft in den 8tide der gratien, hi sal sins gebruken in eweliker glorien, 9dar mi nit anders en sal plegen dan louen ende minnen. 10Dar ons allen Got hastelic tu bringe. Amen. |
|