Limburgsche sermoenen
(1895)–Anoniem Limburgse sermoenen–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
[p. 481] | |
+1XXXIV. Dits van vif saken dar Jhesus 2Cristus ombe gemartelt wart.3‘Niman en nemt van mi mine sele, sonder ic nemse 4+van mi ende wedernemse.’ Dese ‖ wort sprict onse Here 5seluer, regte alse hi sprake: ‘Mi en mag niman engenen 6anderen doet geuen dan alsogedanen alsic seluer wille.’ 7Gi sult weten dat die Iuden onsen here nit anders en 8mogten martelen nog doeden dan alse hi seluer woude. 9Dar ombe lest mi decke in der Ewangelien, als sine 10wouden steinen ende van hogen bergen neder stoten, op 11dat hi doet ville, ende in anderre maniren decke lageden, 12dat hi heme van hen ontbrac, ende ontginc hen ont an 13denseluen dag dat hi gevangen woude werden ende wil-14lechlike die martele liden. Dar ombe suldi weten dat onse 15liue Here Jhesus Cristus dor uif saken woude gemartelt 16werden ane den cruce, want hin woude nit anders gemar-17telt werden dan ane den cruce. 18Dirste sake was want die doet ane den cruce die les-19terlicste doet was van al den doeden die mi erdenken 20konste. Van derre scemeliker doet sprict S. Paulus: ‘Cris-21+tus es dor ‖ ons gehorsam worden ont in den doet.’ Metter 22doet van den cruce toent hi ons die sonderlike smaheit 23ende laster dat an din cruce lach. Want mi vent geschre-24uen in den Auden Wet: ‘Vermaladit ende verulucht es 25dergene die an den cruce hengt.’ Dar ombe hinc mise an 26den cruce in den auden wet die mi lesterlike woude doden. 27Also lest mi in den Auden Wet dat Her Josue, din Got 28satte tenen here ende tenen rigtere ende tenen leidere van 29den Jserelschen volcke na der doet Heren Moyses, dat 30die selue Josue seuen hoge heidensce coninge hangen hiet. 31Oec lest mi in den Auden Wet dat een rike heiden was, 32ende hiet Aman. Die was so hoge ende so geweldech dat | |
[p. 482] | |
1+heme teren een igelic mensche, dar hi hene ginc, muste 2op sine knien vallen, gelic alse of hin ane bedde vore 3gode. Due was daer een Jude, ende hiet Mardocheus, din 4+woude enweder heme nog en‖genen mensche te vote vallen 5nog ane beden. Due Aman dit vernam, due woude hine 6ane een cruce duen hangen ende woude al Jutscap ver-7delewen. Due quam Got, die sinre urinde noi(t) en vergat, 8ende geuuget also dat Aman ende sinre sone twee worden 9gehangen, ende wart Mardocheus ende al de Juden erloest. 10Ombe dat begaen die Juden nog dat selue hogtide, duse 11Got erloste ende har viende also onnerde. 12Dits al gesproken dor dat allene dat gi merct wie les-13terlike die doet van den cruce was, dat mi coninge ende 14grote heren ane crucen hinc alse mise nit meer onneren 15en mogte. Dat suldi weten dat di alrehogste lide alse mi 16hen smaheit duet, alremeeste schande liden; want dat 17enen broetbiddere ene clene schande ware, dat ware enen 18coninge ene alte groet scande. Dar ombe suldi weten, die 19+schande die Gots Sone ane den cruce gedaen wart, ‖ die 20was vel mere dan al die schande die eer of sent geschiden. 21Want der laster van den cruce also dore groet was, son 22wouden die ongeloefgen nit geloeuen - want het was 23ende es ouer allen menschen sen - dat een so groet here 24also groten laster liden sulde dor den mensche. Alse mi 25lest van S. Katerinen, duese ten viftegen meisteren sprac: 26‘Jc en lie dis nit dat ic iet anders kůnne dan Jhesum 27Cristum, die geeruceget wart.’ Due sprac der meestere 28een: ‘Wi waenden dat wi jet grots van hare sulden hebben 29gehort: siet warse hare tale begonnen heft van enen gecru-30ceden gode.’ Derre antwerden ontmůtde den heilgen hir 31beuoren gnůch. 32Nu sal een igelic den anderen manen onsen Here te 33erne ende te vergeldene dese schande, ende sulen spreken 34met S. Paulus: ‘Gawi ut te heme ende dragen sine 35schande!’ Vte sulwi gaen van allen wereltliken lusten, | |
[p. 483] | |
1+ende sulen sine schande dragen met stedeger gedagten dis 2+las‖ters dis hi an den cruce dor ons leet, ende sulen spre-3ken met S. Jeronimuse: ‘Gloria Patri etc.: geloeft sie 4der Vader ende der Son ende der Heilge Geest!’ 5Gi sult weten dat onse Here die maledictie die was in 6den Auden Wet, verwandelde in benedictien. Dar af sprict 7S. Paulus: ‘Ombe dat dat onse Here die maledictie van den 8auden wette af neme, so es hi seluer vermaledit worden; 9want al onse salecheit ende onse gelucke es ons comen 10van din cruce.’ Dar ombe sprict S. Gregorius: ‘Here, gi 11hebt al der werelde gelucke gelegt ant hout van din 12cruce: dat due laster was, dats ons worden teren.’ Dar 13ombe sprac S. Andris ten here dine martelde, due hine 14dreigde metten cruce: ‘Vrogde ic die pine van din cruce, 15son predecde ic nit die ere van din cruce!’ Van derre 16eren sprict een heilge: ‘Dat wilen was ene lasterlike pine 17der mordere, dats nů comen vore tforhoeft der keisere; 18+‖ want si segenen sich metten cruce vor den euelen gesten.’ 19Hir ombe sulwi dese schande in onsen herten dragen, 20ende sulen Gode weder eren met heilgen leuene. 21Dander sake dar Gots Son ombe gemartelt wart an den 22cruce, dat was want de doet van den cruce bettere was 23dan eengerhande ander doet. Gi sult weten dat die pine 24Ihesus pinliker was ende sware dan noit menschen pine 25en wart, dor vif saken. 26Dirste was dat hi gemartelt wart vor vremde scout. 27Des liet hi seluer in den Sautere, ende sprict aldus: 28‘Dat ic noit en roefde, dat hebic vergouden.’ Want hi 29was alre mesdaet vri ende en dede noit sonde; alse S. 30Peter sprict: ‘Gin sijt nit erloest met seluere nog met 31goude mar metten diren blude des ombeulecdes Lamps.’ 32Sech, liue mensche, aldus es onse scout vergouden. Oec 33sprict S. Bern.: ‘Ay, liue Here, dis hadde genuch geweest 34+met enen drope van uwen blude al de we‖relt dermede 35te verlosene, mer gi hebt ors bluts alte vele gegeuen, | |
[p. 484] | |
1+ombe dat gi wilt dat wi dar bi bekennen doueruludecheit 2ore minnen.’ Dar ombe sprict S. Paulus: ‘Gi siet gekoegt 3met enen groten scatte.’ Nu wetdi wale, wat een mensche 4koept, dats met regte sin eigen, ende dit heme nemt, hi 5es een roeuere. Want Ihesus dan den mensche gekoegt 6heft met sinen blude, so sal hi van regte sin eigen sin 7ende alle sinen wille duen. Welc mensche sich dan Gode 8nemt, ouermits sonden ende ontdogden, di es een roeuere 9ende een dief. 10Dander sake es want hi sine pine leet vor sine viende. 11Nu suldi weten dat die sonde allene den mensche vient 12mact iegen Gode; ende, want sich Adams sonde ge-13breit hadde ouer alle menschen, son was niman sonder 14sonde. Dar af sprict S. Johannes Ewangeliste: ‘Seggewi 15dat wi sonder sonde sin, wi drigen ons seluer ende die 16+warheit en es in ons nit.’ Dar ombe, dor die vient‖scap 17die tusschen Gode ende den mensche was, musten alle 18menschen verloren sin ewelike, en hadse Got nit erloest. 19Oec sprict onse Here seluer dor Jeremias mont dat hi dor 20sine viende gemartelt wart, ende segt: ‘Jc hebbe mine 21liue sele gegeuen in minre uiende hant.’ S. Augustin 22sprict oec: ‘Mensche, seg! Die gude wert gemartelt vor 23die quade, die wisheit wert gegese[e]lt vor den sondere, 24die warheit wert gedoet vor den logenere.’ 25Die derde sake was want hi sine pin leet vor degene 26dinse tondancke was, ende oec nemmer gedanct en 27wert. Dat mogewi mercken dar bi dat alle sine vrint 28ulvden van heme dut heme ter noet wert ginc; want 29ware hen sine pine te dancke gewest te dir stont, sin 30waren van heme nit gevluwen. Want welc mensche 31van den anderen vliet, hi vertijt sins metter vlogt. Dat 32clagt onse Here seluer dor Jeremias, ende sprac: ‘Mine 33brudere hebben hen geue[e]rt van mi, ende die mi kanden, | |
[p. 485] | |
1+‖ ulouden van mi alse ofse mi uremde waren.’ Gi sult 2weten dat dese ondancsamheit nit allene den iungeren tue 3en behort, mar si behort gemeinlike al der werelde tue. 4Want niman en mag onsen here envollen gedancken der 5gutheit dire den mensche heft gedaen. Dar af sprict Dauid 6in den Sautere: ‘Ay, wat sal ic onsen Here weder geuen 7ombe al dat hi mi gegeuen heft?’ Des berigt ons S. Bern., 8ende sprict aldus: ‘Den dusentgen dele der scout die wi 9Gode sculdeg sin en mogewi heme nit antwerden; want 10sinre genaden dire ons heft gedaen, derre es so vele dasse 11niman vergelden en mach.’ Jdog sal een igelic mensche 12sine scout gelden so hi naste mach. 13Die uirde sake was want hi ane allen leden gepinget 14wart. Dar af sprict Ysaias: ‘Van den hoefde toten versen 15en es ane heme nit gesont bleuen.’ Desselfs volgt S. Bern., 16ende leert ons dat wi onse lede sulen pinen met sinre 17+pinen, ende sprict: ‘Sin ‖ godelic hoeft es al vol gesteken 18met dornen tot der schedelen. War ombe geschide dat? 19- Dar ombe,’ sprict hi, ‘dat ons onse hoeft nit wee en 20dade. Sin oegen worden blent in der doet: die ligt die 21di werelt erligden, die sin tenre stont verlusschen; dats 22dar ombe dat wi onse oegen af keren van der idelheit, 23ende of wi jdelheit sagen, dat wire nit en gehengden. 24Die oren die in den himel horden: ‘Sanctus, sanctus, 25sanctus!’ die horen op ertrike: ‘Der diuel es in di!’ ende: 26‘Crucifige! crucifige[n]!’ ombe dat wi onse oren nit 27en bestupen vor den ruepe der armer, ende dasse nit gerne 28agtersprake nog idelheit en horen. Sin scone anschin, dat 29minlike was, es beuloten metter onreinre Juden speikeltren. 30War ombe? - Entrowen, dat onse anschin erligt worde ende 31gestedeget. Der mont dar die sute leringe ut ginc, di es met 32gallen ende met edeke gedrencket. War ombe? - Ombe dat 33+onse ‖ mont die warheit sprake ende geregt vonnisse geue. | |
[p. 486] | |
1+Die hande die den himel macden, sin gestrect an den cruce 2ende dorslagen met ongeuugen nagelen. War ombe? - 3Dat wi onse hande willeglike reickeden ten armen dies 4bedoruen, ende dat wi mogten spreken met Dauite in den 5Sautere: ‘Mine sele es altoes in min hande.’ Therte dar 6alle wisheit in verborgen lach, dats dorsteken met enen 7sp[r]ere, ombe dat onse herte reine bleue van quaden pen-8singen ende gehelget worde. Sine vute worden dorgrauen, 9dar ombe dat onse vute nit en ilden te quaden dengen, 10mar dasse lipen den wech der gebode ons Heren.’ 11Siet, aldus leert ons S. Bern. wie dat wi al onse lede 12met ons Heren pinen pinen sulen. Oec leert ons S. Peter 13ende sprict: ‘Cristus es dor ons gemartelt, ende heft ons 14gegeuen een liteken dat wi sinen spore na volgen.’ Sent 15+Ihesus alle sine lede dor ‖ ons allene ter martelen heuet 16gegeuen, so est mugelike dat wi dor sine lifde ende dor 17onse vrome ons met heme martelen, op dat wi mogen 18spreken met S. Paulus: ‘Jc drage de teeken ons Heren 19wonden ane minen liue, ende ic ben met heme ant cruce 20gehangen.’ Nu sprict een heilge dat ene mere martele es 21dat een mensche altoes stiuels koringen wederstaet ende 22altoes weder heme strit ende hem seluer dwinct tons Heren 23dinste, dan op ene kort ure met enen swerde ogt met 24anderen saken de doet te lidene. Daer ombe sulwi ons met 25derre martelen pinen ende sulen den koringen wederstaen 26ende sulen ons dwengen tons Heren dinste. Dat reet S. 27Paulus, ende sprict: ‘Gi sult uwe senne vaen tons Heren 28dinste.’ Dar hi sprict vaen, dar bi es betekent dat der 29mensche met gewaut den lighame mut den geste onder-30daneg maken. 31+Gi sult weten dat der gu‖de mensche hem seluer drire-32hande gewaut duet. Dirste es dat hi grote denc bestaet 33die bouen sine menscheit es, dats dat hi muge spreken 34met S. Paulus: ‘Al sin wi op ertrike, onse wonninge es in 35himelrike.’ Dander es dat hi geduldeg es dir dencge die | |
[p. 487] | |
1+heme jegen sin. Terde es dat hi wedersteet al die genugde 2die jegen Gode es. Dese drie denc muten met gewaut 3geschin, jegen den wille slighamen. Dar ombe sprict onse 4Here seluer in der Ewangelien: ‘Himelrike lit gewaut, 5ende geweldeger begripent.’ Op dit selue wort sprict de 6gelose aldus: ‘Het es ene grote gewaut op ertrike geboren 7werden ende den himel begripen, ende dat te hebbene 8van dogeden dis wi nit hebben en mogen van naturen.’ 9Nv en sal niman wanen dat hi sinen liue alt wee ende 10alte grote arbeit ende gewaut sule duen; want wat van 11+erden es, dats van naturen cranc; also est met ‖ den 12lighame. Sulde een mensche teen milen gaen ende woude 13hise loepen en enen loepe sonder rasten, hi mogte onder 14wegen erlighen, also dat hire ligte in eenre weken en 15quame dar hi in enen dage gemaclike mogte comen sin. 16Van dengenen sprict S. Augustin: ‘Hi loept teverges die 17erlegt eer hi ten tekene comt.’ Dis hebwi oec orkunde 18in Der Coninge Buke: dar lest mi van enen, hiet Asael, 19dergene was also snel alse een hert; die selue liep tere 20tit so sere dat hi wart erslagen. Asael sprict als vele alse 21een mensche din Got erhe[e]ft. Dat sin degene die Got 22berurt van bennen, ende willen dan Gode also vele dinen 23in enen iare dasse so cranc werden dasse hen seluer ver-24deruen, ende en connent volbrengen ende bliuen ene bor-25dene hen seluer ende dengenen die bi hen sin. 26Sogedaen dinst en es Gode nit gename; want Got, die 27+den mensche de nature gege‖uen heft, hin wilt engenen 28dinst die jegen sinre naturen ende jegen sinre magt sie. 29Dar ombe geboet onse Here in den Auden Wet den Juden 30dasse met al haren offere saut offerden. Bi den saute 31es betekent bescheidenheit; want gelic alst saut den 32vlesche helpt dat duren mag, ende mact de spise sma-33kende, also helpt bescheidenheit den mensche dat sine | |
[p. 488] | |
1+werc duren mogen, - want si leert den mensche dat hi 2te uele nog te luttel en due, - ende mact oec al sine 3werc Gode smakende. Dar ombe heitse S. Bern. ene 4amme, ende sprict aldus: ‘Bescheidenheit en es nit allene 5ene dogt maer si es ene amme der dogede; want also alse 6ene amme tkint vuet, also vuet besschedenheit alle dogede. 7Bescheidenheit dregt crone alre dogede.’ Dits guet te 8pruuene an der minnen, die douerste dogt es ende wert 9ene ondogt dar mise uffent sonder bescheidenheit. Ende 10+ombesche‖dene oetmudecheit wert bewilen houerde. Aldus 11est met allen dogeden, dasse en dogen sonder bescheiden-12heit. Dar ombe sprict een wis man: ‘Allen dengen gef 13hare mate; want mate es de sconste dogt.’ Mate es dat 14der mensche wercke na sinre magt, ende nit te vele nog 15te luttel. 16Dit geboet oec Got seluer in der Ewangelien, ende sprict 17aldus: ‘Welc mensche na mi wilt gaen in dogetliken 18leuene, di vertie sins selfs ende hef op sin cruce ende 19volge mi.’ Dar bi dat hi sprict sin cruce, gebit hi dat 20een igelic mensche sin cruce, dats sine pine die hi sinen 21lighame duet, also te maten due dasse der lighame ge-22dragen moge. Dit selue reet ons S. Augustin ende sprict: 23‘Got wilt dat mi heme wislike dine, ende en wilt nit dat 24der mensche te cranc werde van alte groter abstinentien.’ 25Oec sprict S. Bern.: ‘Welc mensche sin waken ende sin 26vasten also duet dat der lighame deraf gecrenck(e)t wert 27+ende gestelike denc dr‖af gehindert werden, hi roeft sinen 28lighame gude werc, ende benemt den geste sin innecheit 29ende gut gepens ende Gode sinen dinst ende sin ere, sin 30euenkersten dbilde van guden wercken, ende ontreint de 31woninge Gots, dats der lighame. Welc mensche dit duet,’ 32sprict hi, ‘dis vermaledit ende es al derre saken sculdeg 33vor Gode, gelic alse of hise verstolen hadde.’ 34Hir ombe lest mi in den Auden Wet dat Got Heren 35Josue geboet, die een leitsman was der Iuden, dat hi | |
[p. 489] | |
1+sinre viende pert hesende, dats dat hise lemde. Onser 2viende pert sin onse lighamen; op dese pert sitten di 3diuele ende verridese, ende verleidense bewilen in hoeft-4sonden. Dese pert sulwi laem maken, also dasse nit te 5snel en sin ten sonden, ende oec dasse leuende bliuen in 6dogtliken leuene. - Aldus hebdi gehort wie Got seluer 7ende oec sine lereren raden dat der mensche bet beschei-8+denheide due ende la‖te gude werc. 9Nv en sal niman wanen dat ic dit spreke ombe dat ic 10imanne sine gude werc ontrade(n) wille ogte verleiden, 11mar dat een igelic pruue ende mercke datter nit te vele 12nog te luttel en sie; want van beide(n) es menge scade 13komen. Mi vint gescreuen in den Buke der Wisheide: 14‘Wat dine hant mag duen, dat duet vastelike.’ Dar 15ombe suldi weten dat traegheit ende vulheit ende ver-16sumenisse in den dinst ons Heren grote scade maken. 17Dats wale betekent in den Auden Wet, dar mi lest dat 18Samson van sinen vienden slapende geblent wart. Bi din 19slape verstaet versumenisse ende traecheit guder werke; 20bi din tween oegen verstaet genade ende ere in desen 21liue ende salecheit in ons Vader lant, dats in himelrike; 22want dats onse geregt erue. Dirste oege der genaden dat 23sal den mensche wisen den weg ter glorien van himel-24+rike, ‖ dar hi Gode altoes ane sie. Dese twee oegen verlist 25der mensche decke, want hi sich nit en ufent in guden 26wercken. Oec lest mi in Der Coninge Buke dat dis conincs 27Sauwels son Ysbosech slapende wart erslagen. Oec stunt 28S. Paulus tere tit ende predecde; du sat een iungeli(n)c 29op ene venstere, ende ontsliep ende vil sich doet van der 30vensteren. Ons reet oec S. Jeronimus dat wi altoes iet 31guts sin werkende, op dat ons der diuel nit ledeg en vende. 32Dit hebbe ic al gesproken dar ombe dat sich der mensche 33haude in der mitdelt. Dar af sprict een wis man: ‘Jn | |
[p. 490] | |
1+der middelt gaet der mensche alresekerlicst.’ Gi sult weten 2dat dese middelt engeen mensche weten en mach onge-3meten. Dar ombe sal der mensche sine starcheit ende sine 4crancheit meten, wie hit volbrengen můge, ende sal onsen 5Here bidden dat hi heme verwise wie heme sin leuen 6alrebehagelicst sie. S. Johannes sprict: ‘Der Heilge Gest 7+sal v van allen ‖ dencgen leren.’ Dar ombe sal der mensche 8van allen dencgen raet suken ane Gode. - Aldus hebdi 9gehort wie Jhesus sine martele leet ane al sinen lighame, 10alse hir vore gesproken es. 11Gi sult weten verwaer dat die ongeuůge nagele die 12heme geslagen worden dor sine hande ende dor sine vůte, 13vel wers daden dan je menschen pine dede. Want die 14nagele versneden heme sine aderen, derre vele an handen 15ende an vuten tensamenen comt. Dat was heme ene pine 16bouen alle pinen; want die meeste pine die der mensche 17liden mach, die lit hi an sinen aderen. Ende spreken die 18meestere dat (heme) die nagele die heme geslagen worden 19dor hande ende dor vůte, vel meer martelden dan dber-20nende vuer S. Laurentius dede. Oec suldi weten dat Jhesus 21van lighamen groet was, ende deste sware was hi. Due 22hi an den cruce hinc, due hinc hi allene met din tween 23+nagelen die heme dor sine hande geslagen waren; ‖ want 24hin hadde anders nit dar hi heme ane onthauden ogte 25rasten mogte. Ende van swarheide van lighamen sanc hi 26nederwert, ende so hi meer sanc, so heme sine wonden 27an den handen wers daden ende meer mereden. Jdoch 28en mogte der lighame nit uele sencken: hi was so starc 29gespannen. 30Dat die pine van den aderen bouen alle pine gaet, dat 31mogewi pruuen dar bi dat luttel jman so starc es, alse 32heme nit dan ene adere met eenre vel cleere vlimen ont-33gůnnen es, tehant vermach hi alle sinre lede te wers. | |
[p. 491] | |
1+Wie waendi dan of Jhesus iet wee ware due heme so 2menge adere dorgrauen was mettin ongevugen nagelen. 3Dat dit waer sie, dat sprict hi seluer in den Sautere: ‘Si 4hebben dorgrauen mine hande ende mine vůte.’ Op die 5selue wort sprict de gelose aldus: ‘Merct dat hi nit en 6sprict: “Si hebben mine hande ende mine vute wont,” 7+mar “dorgrauen”. Want ‖ geliker wis alse gegrauene erde 8urogt geft, also heuet Jhesus Cristus met sinen wonden 9ons vrogt gegeuen des ewelics leuents.’ 10Oec was hi an den cruce also gespannen dat mi sin 11gebeinte tellen mogte. Dat sprict hi seluer in den Saltere: 12‘Si hebben alle mine bein getaut.’ Dar op sprict di glose 13dat hi also starc gespannen was dat heme de been dor 14de huet drongen. Oec sprict Dauid toten Vadere: ‘Ay 15Here, gi spant den himel’ - dats der himelsche Coninc - 16‘regte alse een vel’. Oec wetdi wale dat mi een vel an 17den rame so slap spant dat nit en rite. Mar dis en haden 18die verulucde Iuden engeen ontfarmenisse weder hi terete 19ogte en dade. Dar af sprict S. Anselm: ‘Ay edele sele, 20besech den suten Jhesum wie hi gespannen es ane alle 21sinen lighame, ende besech die onsculdege hande wie si vliten 22+van suten blude, ende begef die mesdaet ‖ dinre hande.’ 23Nu weddi wale, alse mengerhande wee tesamenen comen, 24so werdet toegen diste mere. Want dan dese mengerhande 25pine die Jhesus leit, op enen corten tyt tesamenen was, 26so muste sin wee diste mere wesen. Want ware sine pine 27gedeelt geweest, so hadse der tyt een deel gemenret. Nees, 28dis en wasse nit; want hi hadse altemale. Nu pruft. On-29lange tevoren was hi an der columben gegeiselt, alse gi 30decke hebt gehort, ende smorten heme die slege nogtue; 31ende dar na wart heme ene crone van dornen in sin hoeft 32gedrongen, also dat heme dbluet derna ran; ende (wart) 33dar na met ongeuugen nagelen dor hande ende dor vute 34ant cruce geslagen; ende hinc scendelike enmiddene tusscen 35tween morderen, regte alse of hi mester ware van hen. | |
[p. 492] | |
1+Ende gauen heme due betteren dranc te drenckene, ende 2die Iuden stunden ende ripen op heme ende kniden vor 3+he‖me ende spraken: ‘Gegrut sistu, here der coninge! 4Biste Gots Son, so clemp heraue!’ Oec stunt sin liue 5muder druflike bi heme, also dat hi wale sach dat hare 6wers was dan hare een swert dor therte stake; ende hare 7pine queldene als wale alse de sins selfs. Du was hi ge-8crencket van der martelen also sere dat hi hare kumelike 9tue sprac. Alle dese pinen waren temale ane heme, ende 10nog meer: dar ombe was sin wee te mere. 11Gi sult dat weten dat Ihesus an der columben also sere 12wart geslagen dattene Ysaias heit ‘een utseteg mensche’ - 13want der Heilge Geest had heme verkundeget vor mengen 14hundert jaren tevoren -, ende sprict aldus: ‘Wi hebben 15Ihesum gacht alse eenen malaetschen mensche.’ Nu pruft 16wie dat ware. De ewangelisten scriuen dat hi utermaten 17sere gemartelt wart, also dat heme alle sine hut scellen 18+mogte van den vlesche, van den blude dat neder ‖ seich. 19Ende dar na dadense heme ane enen roden roc ende leit-20dentene anderwarf vor tgerichte, ende gauen due dordeel 21der doet ouer heme ende leitdentene dar na uter stat van 22Jherusalem, met groten geruchte, ombe dassine crucen 23wouden; ende rochten heme ongeuuchlike met hate ende 24sonder ontfarmecheit dien roc ute. Due was heme der roc 25an der hut beronnen van blude ende waser ane gehart, 26also dat der huet een deel hangende bleef an den rocke. 27Due bleef heme der lighame versch ende seeg heme dbluet 28van den hoefde, van handen ende van vuten ende van 29den lighame temale. Nu sprict derselue prophete Ysaias: 30‘Van der scedelen van den hoefde toten versen van den 31vuten en es an heme nit sonder seer bleuen’. Siet, liue 32lide, due was Jhesus jamerliker gescapen dan enech ma-33latsche; want en es engeen malatsche so oncleenlike hin 34+hebbe doch jet ‖ schons an heme, mar dese malatsche | |
[p. 493] | |
1+was so dor onscone dat engene schonheit nog engeen anschin 2an heme en was. Alse Ysaias sprict: ‘Nu ganc, edele 3sele, in di seluer ende besech wie dergene din dengele 4also begerlike an sien ende nemmer sat en mogen werden, 5dor ons es worden also leilike ane te sinne, op dat wi 6worden seuenwaruen sconre dan die sonne nů es.’ 7Die vifte sake dar ons Heren martele mere af was dan 8noit engeens menschen en wart, dat was dar ombe dat ane 9heme was die beste ordeninge van complexien ende 10van leuentger cragt der senne die je mensche gewan. Ende 11dar ombe spreken die meestere dat heme die nagele wers 12daden dan S. Laurentius tfur dede. So die complexie bat 13gordenert es an den mensche, so der mensche starker ende 14megtger es ende heme die pine te wers duet. Dar ombe 15+sin starke lide ongedultger in der pinen, ‖ ende duet hen 16oec wers dan crancken liden, ende werden oec eer gesont 17van hare siecheit dan crancke lide. Dat dit waer sie, dat 18sprict S. Augustin, ende segt aldus: ‘Die seerde van den 19siken dats getugnisse der guder naturen: so die nature 20beter es, so die seerde mere es.’ 21Nu suldi weten, al hadde Ihesus onser gebreken ane 22heme genomen een deel, hin hadese nit al; want sulke 23gebreken ende sulke crancheit die een wech sin ten sunden, 24die en nam hi nit an sich, dats dat hi nit gereet en was 25ten quaden nog nit trege ten guden. Sulke gebreken oec 26die sulke lide hebben, dir mengerhande es, die en nam 27hi nit an heme; mar die gebreken die al den liden ge-28meine sin, die nam hi ane heme, gelic alse honger ende 29dorst ende pine ende caude ende hitte ende drufheit ende 30muetheit ende weinen ende vrogte ende de doet ende 31derre gelike: dese nam hi ane heme. 32+Want dan ons Heren natu‖re ende sine complexie also 33dor wale gordenert was, so muste heme de doet uel wers 34duen dan enegen anderen mensche. Dats sekerlike waer, 35ende oec suldi weten verwaer dat die mestere secgen dat | |
[p. 494] | |
1+der wille ende die begeringe die onse Here hadde ter 2martelen, ende dat vier der bernender minnen ende die 3erlosenisse al der werelde noit twint en segde nog en men-4rede sine pine nog sin we van sinre martelen; maer een 5deel benamt heme der gedenckenisse sinre bescheidenheit, 6also dat sine besceidenheit luttel agde op die pine die hi 7leet. Gelic alse een heileg man, Damascenus, sprict: ‘An 8leet Ihesus die martele na naturliker crancheit, sone leet 9hise dog nit bit gedwange mar bit guden wille.’ Dat dit 10waer sie, dat mogewi průuen hir bi. Mi lest in der Ewan-11gelien, due mi onsen Here uinc, due trecde S. Peter een 12swert ende slug den enen een ore af; due sprac onse Here 13+te heme: ‘Peter, en geloefste ‖ nit dat ic moge erbidden 14minen Vadere dat hi mi sende meer dan twelf scaren 15engele, dar igelic scare af hebbe ses dusent ende ses 16hondert ende ses ende sesteg?’ Hir bi mogewi wale weten 17dat met sinen wille was. 18Die derde sake dar ombe onse Here an den cruce ge-19martelt woude werden, die was dat die pine antwerden 20mogte der scout. Want gi wet wale, Adam ende Eue 21begingen die sonde an den houte van den boeme in den 22paradise; dar ombe wast ordenlike dat den mensche sin 23leuen worde weder gegeuen dar (mede dar) heme die doet 24af was comen, ende dat der euel geest in den houte ver-25raden worde, die Juen ten irsten in den houte verriet. 26Dat dit waer sie, dat sprict S. Gregorius; ende oec sinct 27mi dese selue wort van den heilegen cruce in der missen 28vore Sanctus, ende spreken die wort aldus: ‘Oy Here, 29gi hebt des menschen selecheit gelegt ant cruce, ombe 30+dat dat dleuen weder op stunde van ‖ din dar de doet 31bi begůnste.’ | |
[p. 495] | |
1+Dit was wale betekent in den Auden Wet, dar mi lest 2dat Got sande den Yserelscen volke vurge slangen, ende 3wim die slangen beten, die musten steruen. Du dat volc 4so sere starf, due bat Moyses onsen Here dat hi den volcke 5die plage af name. Due sprac onse Here te heme: ‘Moyses, 6nem enen eersamen slange ende hangene ane enen boem, 7ende di gebeten wert, din heit dar gaen, ende alse hi din 8slange an din boeme ane siet, so sal hi genesen.’ Dar op 9sprict die gloese: ‘Der slange an den boeme dats Jhesus 10Cristus an den cruce. Dese eersam slange scheen alse hi 11vergiffenisse hedde an heme gelic alse andere slangen; 12mar hi was sonder vergifnisse: also scheen onse Here in 13sinre menscheit alse hi vergifnisse van sonden an heme 14hadde; mar dir was hi sonder ende vri.’ Dese Slange an 15+desen houte mactde tfolc ge‖sont due onse Here die sonde 16buetde an den houte van din cruce die geschiet was an 17den houte in den paradise. 18Die uirde sake dar Got ombe woude gemartelt werden 19an den cruce, die was dat hi toende dat hi die doet woude 20liden vor die die in der hellen waren. Ende dat bediet 21donderste deel van din cruce. Want al degene die in der 22hellen vorbuge waren, die musten dar bliuen. Dar ombe 23sprac onse Here dor eens propheten mont, Osee: ‘Oy 24doet, ic sal werden din doet! ende oy helle, ic sal werden 25din beet!’ Wie Jhesus doet der doet ware, dat sprict S. 26Augustin met desen worden: ‘Tusschen den leuentgen 27Gode ende den steruentgen mensche in dir mitdelt es die 28doet erslagen ende gedoet.’ Mar wie Got oec der hellen 29beet ware, dat suldi verstaen also alse S. Gregorius sprict: 30‘Gi wet wale, die in een denc bit, die begripes een deel, 31ende een deel bliuets onbegrepen.’ Siet, regte also beet 32+onse Here ende begreper een deel die in ‖ der hellen 33waren: dat waren die gene dis werdeg waren; ende dandere 34bleuen buten din bete. 35Der regte ort van din cruce bediet sine vrint, dar hi 36oec gecruseget vore woude werden. Dat slencke ort bediet | |
[p. 496] | |
1+sine viende, dar hi oec vore doegen woude in din cruce. - 2Dits die uirde sake, dat hi die doet leet vor degene die 3in den vorbugde waren van der hellen, ende oec vor sine 4vrint, ende vor sine uiende, dat sin die ongeloue begaen. 5Die uifde sake dar Got die doet ombe koes in den 6cruce, dat was een teken dat hise alle woude ontfaen 7die te heme wouden comen. Dats betekent dar mede 8dat sine arme waren gespannen van een; want die enen 9anderen ontfaen wilt, hi opluct sine arme jegen heme. 10Dar ombe sprict Got selue ene bisproke in der Ewangelien, 11dat een vader hadde twee sone; due sprac der juncste: 12+‘Vader, gef mi min erfelic deel’; ende dut heme ‖ wart, 13due liep hi verre uten lande ende verdeet qualike. Mar 14due der son weder quam ent heme beroude, ende van-15verrents quam, due liep der vader jhegen heme ende 16ombehelsdene, tenen tekene dat niman so quaet en es, 17wilt hi weder keren, Got en ontfane. 18Dar ombe sprict hi dore Ysaias mont: ‘Jc hebbe mine 19hande gespannen al den dag te din ongeloefgen volcke.’ 20Dit spannen mercde wale der schekere an den cruce di 21bi heme hinc; dar ombe suechte hi genade, ende vant 22genade. Dat hi alrehande lide ontfaen woude in sinen 23armen, dats in sinen vrede, dat sprict hi seluer, dor Ysaias 24mont, aldus: ‘Jc ben een oustere’; want dat din snidere 25ontfelt, dat raept der oustere op. Dese snidere es der euel 26geest, die menge sele snit uten buke des leuents; ende al 27die heme ontfallen, die raept onse Here op. 28Hir ombe sulwi desen Oustere bidden dat hi ons wille 29+leggen in si‖ne wide schure, dats in sin himelrike, alse 30hit seluer heit in der Ewangelien, die hi ons weder gecogt 31heft met sinen duren blude, Jhesus Cristus, die dar leuet 32ende regnert met Gode den Vader in der enecheit des 33Heileges Geestes, in enen gewaregen gode. Amen. |
|