Limburgsche sermoenen

(1895)–Anoniem Limburgse sermoenen– rechtenstatus

Regelnummers proza verbergen
8XII. Dets dat Gots willes dat wi 9heilech sin. 10‘Hec est uoluntas Dei sanctificatio uestra etc.: 11Gots wille es uwe heilegheit.’ Dat Gots wille es dat wi 12heileg sin, dat merct ane drin dengen. Dirste es dat hi 13ons gebit dat wi heileg sin. Dat dat war es, dat leest mi 14in den Auden Wet. Du onse Here din Wet gaf, du gaf hi 15hen die teen gebot ende geboet hen dassise hilden. Ende 16wi die behelt, dats een beginsel van heilecheide, ende dar 17ane suldi mercken dat Gots wille es dat wi heileg sin; 18want wat der mensche gebiet, dats een teken dat sin wille sie. 19Dander es dat hi reet dat wi heileg sin. Entrowen, dis 20+hebwi orkunde ane menge leringe die hi sinen iůn‖geren 21leerde; want al sien raet ende sin leringe was datse heileg 22worden met reinen leuene. 23Terde es dat ons onse Here hilpt dat wi heileg werden. 24Dar af lest mi in der Ewangelien du onse Here sprac te 25sinen iungeren: ‘Sonder mi en mogdi engeen guet dun.’
[p. 299]
tekstkritische noten 1+Entrowen, sent dan niman nit guts sonder sinc helpe en mag 2dun, so es dat een teken dat (sin wille es dat) wi heileg 3sin, dat hi ons seluer hilpt dat wi heileg werden. Entro-4wen, sent dan Gots wille es ende wi nit heileg en mogen 5werden sonder sine genade, so sulwi onse herte breiden 6also dat wi werdeg sin die genade tontfane: so geftse ons 7Got ende helpt ons dat wi heileg werden. 8Want wi nů orkunde hebben dat Gots wille es onse 9heilegheit, so sulwi mercken warmide wi heileg sulen wer-10den. Entrowen, dat sulwi duen met tween dengen: dat 11+wi dat quade laten ende tgude du‖en. Dar af sprict der 12Prophete: ‘Declina a malo etc.: gi sult v neigen van 13den quaden ende sult dat betste duen: so werdi heileg.’ 14Nu merct ten irsten wat dat euel sie dar sig die sile af sal 15neigen eer si heileg werde. Dar af sprict S. Augustin in 16den buke dar hi scrift van der silen. Daer scrift hi van 17vif euelen dar sig die sile af neigen sal ende darse af 18gereinget mut werden eerse heileg wert. 19Dirste euel es die sonde. Dar sprict S. Peter af: ‘Gi sult 20uwe hande reingen van din euele.’ Bi den handen sin die 21werc betekent. Regte alse hi sprake: ‘Gi sult v hande 22reingen van bosen wercken ende sult v herte reingen van 23bosen pensingen.’ Nu weddi wale dat alle reinegheit compt 24van Gode ende en mag niman nit guts geduen nog gespreken 25nog gedencken sonder sine genade. Entrowen, dats war dat 26+Got die genade ende die reinegheit mut geuen, maer ‖ hin 27gefter nit dan in een bereet herte: dar in giet hi sine 28genade. Als der mensche duet dat hi dun sal, so duet oc 29Got dat hi duen sal. Salomon sprict: ‘Het es des menschen 30regt dat hi sin herte bereide.’ Entrowen, alse dat gesceit,
[p. 300]
tekstkritische noten 1+so giuet Got sine genade. S. Jacob sprict dat Got een ge-2uere sie alre genaden. Ende dar af sprict der Heilege Geest: 3‘Jc wille een water op v giten dat v reinegen sal van al 4uwen sonden.’ Alse die sile dan gereinget wert, so heftse 5een euel verdreuen dat hare hinderde an der heilecheit. 6Dander es een vinsternisse van errerne. Entrowen, dit 7vinsternisse mut erligt werden met guder leringen ende met 8guden rade. Dat es alse der mensche twiuelt ogte erdum 9heft dar hi sig seluer nit ute gerigten en can, so sal his 10wisen liden vragen ende sal hare leringen ende hars raets 11volgen, op dat hi in dir vinsterheit nit en vererre. Want 12+welc mensche guden rade ‖ nit volgen en wilt ende na 13sins selfs herten altoes wilt leuen, hi mag vel ligte vererren. 14Nu sin sulke lide so eenwilleg datse altoes na haren senne 15willen leuen, ende dunct hen altoes har sen ende har 16denc beter dan anderre lide ende en willen nemmer raet 17gesuken nog raets gevolgen. Ende compt hen dat meer van 18houerden dan van wisheide, want si willen anderen liden 19geuen te verstaenne dat si so wis sin dasse engeens raets 20en doruen. Entrowen, die mogen vel ligte v(er)erren in dit 21vinsternisse. Welc mensche dan gereineget wilt werden van 22desen vinsternisse - als S. Augustin sprict dat wire af 23gereinget muten werden eer wi heileg werden - di sal sig 24also oetmudegen dat hi enen anderen bat gelouen sal dan 25heme seluer din hi billiker gelouen sal, ende nemelike van 26dengen dar heme ane twiuelt. Ende di dat duet, hi wert 27+erligt ane regten geloue. ‖ Sent ons nů S. Augustin lert 28dat wi eer gereinget muten werden eer wi heileg mogen 29werden ende eer wi desen vinsternisse ontwassen, so sulwi 30onsen geloue erligten ende sulen dengenen bat gelouen 31die wiser ende kunsteger sin, dan ons seluer. 32Terde euel dar wi af gereinget muten werden eer wi
[p. 301]
tekstkritische noten 1+heileg mogen werden, dats een gelicnisse der bildungen 2ende es dis euelen gestes valsche bildunge. Entrowen, dar 3ane mag sig der mensche vele baude meshuden. Want der 4euel gest es quact ende listeg ende nemt bewillen een 5gestelic bilde ane sig ende erschinet din mensche dat hi 6waent dat een engel sie; ende dese erschininge geschiet 7beide vterstlike ende innentlike. 8Mi lest van enen din erscheen hi alse edellike alse een 9engel, ende waende dergene datten Got sende te heme 10+‖ ombe dat hi heme wisen sulde wie hi leuen sulde na 11den wille ons Heren. Ende leerde der euel geest den-12genen dat hi nemmer en raste ont hi heme seluer al ver-13derfde; telest verriet hine, dat hi heme te dele wart. 14Entrowen, dat geschiet nog vel decke dat der euel 15geest den mensche reet gude denc dat der mensche waent 16dat regte guet sie, ende alser heme geuolget ten ende, so 17bestrict hine metten quade. Hi es so listeg dat hit also 18gut mact dat der mensche engenen scade drane bekennen 19en can ont comt ten ende: so wert hi dan irst gewaer dat 20hi verraden es. Ende also erschint hi oec decke der selen 21van bennen met valscher guden ende reet den mensche 22dat hi vele bede ende venie ende disciplinen neme ende 23luttel slape ende vele vaste ende sere arbeide in Gots dinste 24+ende der mensche dan dencke: ‘Wa‖entstu aldus gemeclike 25te himelrike comen? Ne du nit, du salt nog al anders 26duen: dun salt dinen lichgame engens gemacs gestaden. 27Onse Here leet dog die doet dor di: sulstu dan gemac 28hebben, dat ware grote sonde.’ Dit waent der mensche 29dat come van den Heilegen Geeste ende volgt heme na
[p. 302]
tekstkritische noten 1+in eenre eenueldecheit ont dat hi telest bedrogen wert. 2Entrowen, met dusdare guden verleit hi mengen mensche, 3dat hi dat gotlike ligt nemmer en siet. Ende dar ombe 4bedorfwi wale dat wi van derre valscher bildingen gerein-5get werden. 6Dat virde euel es ene bedrogene euenmate der creiaturen 7te Gode. Also list mi van den wisen heiden die en besagen 8anders nit dan sine gewaut ende wouden dat met sinre 9gewaut bewisen dat Got nit mensche werden en mogte. 10Si pruefden dat hi so geweldeclike hadde gescapen himel 11+ende erde ‖ ende alle creaturen, ende spraken, also onmo-12gelike alse dat waere dat een temerman worde sins selfs 13werc, een hus ogte ene molen, also onmogelike wart dat 14Got die creature worde di hi gemact heft. Ende dar mide 15gauense ene ongelike euenmate tusschen Gode ende der 16creiaturen, ende wouden dar mide bewisen dat Got nit 17mensche en mogte werden. Want sin besagen nit dan sin 18gewaut ende en bekanden nit sin gutheit, dinne dwanc 19dat hi mensche wart dor den mensche. Entrowen, sent wi 20nu bekennen dat die heidene met ongeliker euenmaten 21verert sin, so sulwire ons af hvden ende en sulen nit allene 22sin gewaut mereken: wi sulen oec mercken sin wisheit 23ende sine gutheit dinne dwanc dat hi menschelike nature 24ane heme nam, om den mensche terlosene van der noet 25darne Adaem in liet. Dats waer, menscelicke nature es 26+harde onedel ‖ weder dir gotliker naturen, mar sin gutheit 27was so groet dasse ongelike denc tesamen vugede. 28Dat vifde euel dat wi laten sulen eer wi heileg mogen 29werden, dats girecheit wereltliker richeit. Ende dar af sprict 30der Prophete: ‘Die werelt es gelic enen valle.’ Gi wet
[p. 303]
tekstkritische noten 1+wale, als mi enen boem wilt vellen, so rupen die lide: 2‘Vlit, vlit vtin valle van din bome!’ Geliker wis es die 3werelt een val, ende rupt Got ende al die Screft: ‘Vlit, 4vlit alle vtin valle van der werelde! want si sleet v ter 5eweger doet.’ Alle degene die in desen valle der girecheit 6bleuen sin, die sin in groten twiuele; ende dar ombe 7dorfwi wale dat wi ons reingen ende huden van werelt-8liker girecheit, alse ons S. Augustin lert. 9Ende seder dat wi nit heileg en mogen werden win sin 10ten irsten gereinget van desen vif euelen, so sulwi al 11onsen vlis dar tue keren dat wi gereinget werden. Ten 12+‖ irsten van den sonden; want geliker wis alse ene muer 13een denc entween deilt darse dore gaet, also deelt die 14sonde tusschen Gode ende der selen. Wi sulen ons oec 15reingen van den vinsternisse dis errirens: die es bescheiden 16bi enen wolke, want gelic alse die wolcken bedecken dligt 17van der sonnen, also bedect errirnisse die himelsche ge-18nade, dasse der mensce gesien en can nog ontfaen. Wi 19sulen ons reingen van der gelicheit der bildingen, dar der 20euel gest den mensce mide verleit dat hi dat godelike 21bilde nemmer en besiet. Wi sulen ons oec reingen van 22bedrogenre euenmaten der creiaturen te Gode. Wi sulen 23ons oec reingen van girecheide wereltliker richeit. Als wi 24van desen vif euelen gereinget werden, so sin wi heileg 25ende sulen nog heileger werden. 26S. Johanne erscheen een engel ende sprac der engel 27+also: ‘Scrift, Johannes: die heileg sin, si sulen nog ‖ hei-
[p. 304]
tekstkritische noten 1+leger werden.’ Nu suldi mercken drirehande begerden, 2maken die sile heileg. Dirste begerde bescrift ons een heileg 3man ende sprict dat ene igelike begerde te Gode mact 4die sile heileg. Entrowen, dar ane sulwi mercken: als vele 5der begerden te Gode es, alse vele wert oec die sile heileg. 6Leider, nů es dat herte so wilt ende onse begeringen so 7wide vligende dat onse herte selden met Gode es. Ende 8als der mensce waent dat hi sin herte bi heme hebbe, so 9heuet die werelt dorevlogen ende es so wilt ende so wide 10vligede dat selden can gerasten. Als mi die mettene be-11gint ende der mensce sin herte op heft te Gode, eer hi 12emmer een vers vt brenge, so es therte enwe[e]g ende 13vligt al die werelt dore, ende es bewilen ment ane die 14laudes eert emmer wider ane Gode gedencke. Alse der 15+mensce dan wider an sin gebet comt ende sin her‖te ane 16Gode set, eer hi dan gespreke ‘Pater noster,’ dat een 17wort, so es therte egter enweg in die witheit der werelde. 18Entrowen, dat gebet en mact die sile heileg nit, sonder 19als vele als der begerden ane Gode es. 20Die lide die met haren herten Gode also onheimelike 21sin, die mogen wale ontsien datse der himelscher heime-22licheit in twiuele sin, ende dar ombe en sal sig niman 23vertregen. S. Paulus sprict een trostelic wort ende seit also: 24‘Die gescot der wilder pensingen en scaden der silen nit 25vele die wile dat den mensce leet es ende hise wederstaet 26ende sin herte van den wilden vloge wider ane Gode 27keert.’ Entrowen, wie cort die begerde ane Gode es, so est
[p. 305]
tekstkritische noten 1+dog een beginsel der sutecheit. Dar af sprict Salomon van 2eenre bie, die heft enen corten vloch ende es doch een 3beginsel der sutecheit. 4Dander begerde die di sile heileg maect, dats der vlit: 5+datter mensce ‖ altoes vliteg sie, als decke als heme sin 6herte ontvligt in die witheit der werelde met onnutten 7pensingen, dat hit tehant wider brenge[n] te Gode ende 8sal an Gode besien sin gewaut dat hi himelrike ende 9ertrike ende alle creiaturen heft van niwete gescapen, 10ende sal dan besien sine wisheit dat hi met sinre wisheit 11alle denc heft gordenert ende igelic in sinre regter orde-12ningen, ende sal dan besien sine gutheit, dinne dwanc 13dat hi mensce wart ons te verlosene an desen saken. Ende 14derre gelike sal der mensce altoes besien ende sal sin herte 15ane Gode dermide hauden. Entrowen, als dan der mensce 16in desen vlite vlitelike staet, dat můt met groter arbeit 17geschien ende mut vel sere ouer den lichame gaen. Ende 18wie in desen vlite altoes sine gedegte helt, so ontfeet die 19+sele na desen vlite dewege sutecheit, daer ‖ der Prophete 20af sprict: ‘Donec intrem etc.: jc gedagte ane Gode ende 21versag mi dis dat ic nemmer en wille gekeren ic en come 22in sine ioncste heilegheit.’ Entrowen, heme was dar iet 23ontmoet dart heme so nolike ombe was dat hi nemmer 24en woude gekeren eer hi quame in die ioncste heilecheit 25Gots. Hi sprict oec namals dat hi sig vel wonderne sere 26ten irsten muste arbeiden derna eer hi ter heilecheit quame. 27Ende dar ombe sal sig der mensce gerne arbeiden met 28guden vlite, guder begerden ende guder pensingen. 29Nu sin sulke lide ongetruwe in hare arbeit. Want alse 30gearbeit hebben een iaer ogte luttel meer ende hen Got
[p. 306]
tekstkritische noten 1+alse gereet nit en es alse begeren, so verdrit hen hare 2arbeit ende werpense te rugge, ende werden bewilen 3boser dan te voren. Entrowen, die lide sin onberaden, 4wantse Gode sbetstes nit en getrůwen ende daden dat hen 5+‖ behort: Got es altoes gereet te dunne dat heme behort. 6Want na groter arbeit wert die sile bewilen sutelike ge-7troest, alse har tid volcomen es. Nu sulwi ons handen in 8guden vlite; want der vlit mact die sile heileg. 9Die derde begerde es een vri dorsien dat met wondere 10wert erhangen in den spigel der gotheit. Nu merct die 11wort een vri dorsin. Vri, dar ane suldi mercken dat 12der geest vri mut sin van allen commere, ende sal also 13vri sin dat hi onbedruft bliue van alre naturliker saken. 14Want deen muet sin: dat die nature doet sie, ogte dat 15der geest so starc sie dat hi nit en agte op naturlike 16crancheit. Als dat geschiet, so es der geest vri. Dar na 17comt dat dorsin, dats also dat dan der geest in der be-18gerden besiet den spigel der wisheide: dats een vri dorsin. 19Alse der liggame den gest nit en mag bedruuen, so heft 20+sig der geest ouer alle ‖ denc die onder Gode sin, ende 21besiet dan ane Gode sine gewaut, sin wisheit, sin gutheit, 22sin sconheit, sin vroude ende sin ewelicheit, ende wert 23met enen wondere verhangen in den spigel der wisheide 24ende wondert sig sinre groter gewaut, sinre diper wisheit 25ende sinre ontelliker gutheit ende wondert sig dat hi 26so vele gutheide ende sutecheide ane heme heft. Met 27desen wondere wert der geest erhangen in den spigel der 28wisheide.
[p. 307]
tekstkritische noten 1+Nu sprict S. Bern. van vir saken dat die sile ane Gode 2besin sal. Dirste sake es sin gerigte. Dat mag mi dar ane 3merken dat hi enen clenen kinde himelrike geft sonder 4dinst ogt arbeit, op dat die kerstenheit hebbe, ende een 5ander di heme ligte virteg iaer gedint heft, hi velt in sinen 6lesten tide ende wert verloren. Nu geschiet dis vele dat 7meneg mensce al sin leuen een groet sondere es ende 8+wert telest behauden. ‖ Dits al ons Heren gerigte. Dit te 9besinne wert begonnen in vorchten ende wert gufent met 10loue ende wert volbragt met wisheide ende wert behauden 11in oetmudegheide. 12Dander sake die wi besien sulen, dats sine gutheit, ende 13sal der mensce besien alt gut dat heme Got gedaen heft. 14Dit besinnisse brenct den mensce te Gode; want engeen 15mensce en es din Got so luttel guts hebbe gedaen mar, 16bekende hit teregte, hin mvste Gode minnen van al sinen 17herten. Dar af sprict der Prophete: ‘Here, wie sal ic di 18gedancken der genaden di gi mi hebt gedaen?’ Also sprict 19Job: ‘Here, ic en mag v nemmer vergelden dis dat gi mi 20hebt gedaen: weder dusentgen dat gi mi hebt gedaen, en 21hebbic v nit een te geuene.’ Nu siet, dat was een geregt 22man ende hadde vel guts ende hadde dog iegen dusentgen 23nit een te geuene. 24Die derde sake es hope dis lons, di brenct stedege 25+vfenisse ende dogde. Dar af sprict ‖ S. Jeronimus: ‘Hope 26dis loens mact die bettere arbeit sute ende die sware 27bordene ligte.’ Entrowen, di dan swarlike arbeit, hi 28hebbe guden hope, so wert hi getroest meten suten lone 29di derna volgt.
[p. 308]
tekstkritische noten 1+Die virde sake es sine gotheit, die sal die sile besien 2wie alle engele, die patriarken, die propheten, die heilege 3twelf apostele ende alle mertelere ende die reine megede 4ende allet himelsche heer jgelic sinen loen ende sine sonder-5like vroude heft van der groter Gotheit. Jn desen besin-6nisse sal die sile gaen van den enen ten anderen ende sal 7besien wi die engele gescheden sin van den mensche ende 8der mensche van den engelen, die magt van der wedewen, 9der mertelere van den bichtere, der biscop van den marte-10lere, ende es igelic sonderlike gesondert met sinen sonder-11liken lone na sinen wercken ende hebben dog alle enen 12+gemeinen loen. Dan sal die ‖ sile besien wie onse Here 13heft eenre igeliker silen gemeten ende bescheiden haren 14sonderliken loen in gemeinen lone vter groter gotheit. 15Ende dat suldi weten dat dar engeene sonderinge nog 16scheidinge en es dan an din lone ende dat daer een igelic 17loen ontfeet na sinen werken. Daer es der engel bi den 18mensche, dar gaen die wedewen toten megeden, die mar-19telere, die bigtere ende al himelsche heer gaen daer alle 20der een metten anderen, wiese willen ende wi hen lust. 21Daer en es engene sonderinge mar die Gode meest heft 22gemint, hi sitene alreclaerst. Dit besinnisse brenct der silen 23begerde na der himelscher vrouden. Dar af sprict S. Anselm: 24‘Ay heileg ansigte, du best ene volle vroude ende ene 25ouerste lustecheit ende best ene volcomene begerde! Ay 26begerlic ansigte ende vrolike begerde!’ 27+Entrowen, die ‖ sile en mag nit altoes in derre feesten 28sin: si mut oec herneder varen in die helle ende mut dar
[p. 309]
tekstkritische noten 1+besien ons Heren geregtegheit an der qualen ende in der 2pinen der armer silen, ende salre ontfarmen. Dan sulwi 3besien alle creiaturen ende sulen bekennen dat alle denc 4van Gode sin ende wie Got in allen dengen es ende wie 5alle denc van Gode geuloten sin ende wider te heme vliten. 6Ende in desen bekennesse sulwi Gode louen in allen creia-7turen ende sulen Gode bekennen in allen dengen, also dat 8wi na desen bekennisse comen ten eweliken ligte. Dis onne 9ons Pater et Filius et Spiritus Sanctus. Amen.	+ f. 58c. 1. nit. Z.: niht; S.-G.: nihtis. 2. hs.: een teken dat wi. Z.: ein geweris zeichen sines willen. daz wir; dgl. S.-G. 4. dan. Z.: denne; ontbr. S.-G. 5. breiden. Gesynkopeerde vorm voor bereiden. S-G.: beraitin; dgl. Z. Vgl. ook r. 27. en r. 30. 6. geft .. ons. S.-G.: git v̈ns; Z.: git. 7, 13, 15, 18. heil'. 9. war mibe. mi uit: om of um (cop.); de b is bij vergissing blijven staan. S.-G. en Z.: wa mit. 11. Dar af. Geheel als op blz. 298, r. 24. 12 vlg. Ps. 37, 27. 12. & c'. S-G.: etc.: ontbr. Z. 13. betste. S.-G.: guot; Z.: guote. 14. die. Z.: div; S.-G.: din 15. aug'. 16. van der silen. S.-G. 53d: uon der sele michili. Dgl. Z. 17. dar se. e uit i (cop.). Dgl.: eer se r. 18. 19. peter. Dgl. S.-G. en Z. Bedoeld is echter Jak. 4, 8. 24 vlg. gespreken nog gedencken. S.-G.: gesprechin noch gedenkin; Z.: gedenken noch gesprechen. 28. genade. Ontbr. S.-G. (schrijffout). 28, 29. M̄. 29 vlg. Spr. 16, 1. + f. 58c. + f. 58d. + f. 59a. 1 vlg. Jak. 4, 6. 3 vlg. Ezech. 36, 25. 4. heft se. 2e e uit i (cop.?). 6. van errerne. S.-G. 54a en Z.s. 121: des irrodes. 7. erligt w'den. Z.: irliuhtit werden; S.-G.: werdin irliuhtit. 8, 12, 21. M̄. 8. erdum. S.-G.: irrode; Z.: irrvnge. 9. dar - can. S.-G.: da er sich niht wol kan uirrihten. Dgl. Z. 11. v'erre. erre op rat. van 2 letters (cop.?). S.-G.: uirierreie. Dgl. Z. 14. een ❘ willeg. S.-G.: ainrihtic.; dgl. Z. - dat se. e uit i (cop.?). - altoes. Z.: allis; S.-G.: alle. 16 vlgg. en̄ en - endoruen. Ontbr. S.-G. en Z. 20. v'erren, maar de apostrofe rec 22. aug.; 27. aug'. 23, 28. heil'. + f. 59a. + f. 59b. + f. 59c. 1. heil'. - dats. s op rat. van e(?)s (cop.). 1 vlg. dats - en̄ es. Z.: das ist ein glichi der bildvnge. daz ist; S.-G. 54b: daz ist. 3, 5, 15 (bis), 18, 21, 24, 28. M̄. 3. vele baude. S.-G.: vil lihte; Z.: vil wunder lihte. 4. quaet ende listeg. Z.: vil wunder kündig; S.-G. dgl., maar zonder vil. - bewillen. S.-G.: ethwenne; dgl. Z. 4 vlg. een gestelic bilde. S.-G: ainis engils bilde; dgl. Z. 7. en̄ innentlike. S.-G.: und înwendik.; ontbr. Z. 8. edellike. S.-G. wͥnnecliche; dgl. Z. 10. wisen sulde. Z.: wiste; dgl. S.-G. 13. v'riet. S.-G.: uirriet (d.i. verleidde); dgl. Z. 17. bestrict. S.-G. 54c: bestrickit; Z s. 122: bestrichet (hs.). 19. ont - ende. S.-G.: und als ers an daz ende bringit.; dgl. Z. 't Zinsverband is in 't Mhd. duidelijker. - gewa'er. 22. discipli❘nem Waarschijnlijk een schrijffout, ontstaan door 't volgende neme. 24. Waentstu. S.-G.: wê. wenist du; dgl. Z. (hs.). + f. 59c. + f. 59d. + f. 60a. 1. in eenre eenueldecheit. S.-G.: inainir ainvaltekait.; dgl. Z. 2, 9, 17, 19 (bis), 24. M̄. 4. wale. Z.: vil wol; S.-G.: vil wndir wol. - van - bildingē. S.-G.: uon dem übil; dgl. Z. 6. ene - euenmate. S.-G.: ain trugelichiu ebin maze; dgl. Z. 7. van den wisen heiden. D.i. van de heidensche wijzen. 10. pruefdē. S.-G. 54d: ahtoton.; dgl. Z. - f. 60r. Rechts bovenaan: Pro domini miseratione ( niet zeker) en daaronder: Anno domini (rec.). 12. temerman. S.-G.: zimbirman; dgl. Z. 15. gauen se. 2e e uit i (cop.). 15 vlg. ene - creiaturen. S:-G: ain truginliche ebin maze. die creature ze gotte.; dgl. Z. (hs.). 20. hs.: nů; maar de o rec. - met - euenmaten. S.-G.: mit truginlichir maze.; dgl. Z. 25. m̄scelic❘ke. 27 dasse. e uit i (cop.). 28. heil'. 29. dats. s op rat. van 2 letters (es? cop.). Z.s. 123; daz ist; S.-G. 55a: die. + f. 60a. + f. 60b. + f. 60c. 1. vellen. Z.: vellen; S.-G.: nidir uellin. 3. en̄ rupt. S.-G.: und schriet; Z. (hs.): vnd ein scriet (schrijffout). 4. vtin - werelde. S.-G.: balde uon der welte.; dgl. Z. - vter. Aan de t is gekrast (of t uit een andere letter). Z. (hs.): ovch (lees: ivch) ze dem. 5 vlg. alle - twiuele. Anders S.-G. en Z. 6. dar ombe. S.-G.: dannanuon; Z.: da von. 7 vlg. van - girecheit. Z.: von der girde weltlicher richeit.; dgl. S.-G., maar der girde ontbreekt. 8. aug'. 9. heil'. 11. vlis. S.-G. en Z.: vliz. 15. Die. Men verwacht: dat. Z.: div (slaande op vinstri). 16. enen wolke. S.-G.: dem wolkine.; dgl. Z. 16 vlg. die wolcken - sonnen. S.-G.: der (Z.: daz) wolken bedekit der sunnun schin. vnd ir lieht. Dgl. Z. (hs.). 18, 20. M̄. 21. bilde. S.-G. 55b en Z: lieht. 24, 27. heileg. hs.: heil'. 26. Johanne hs.: jo. De datief komt anders niet in de Serm. voor, maar is opgemaakt uit den genit. johans 136d. 26 vlg. sprac der engel also scrift joh'es. Die enz. De afschrijver hield dus scrift voor een 3. pers. sg. en liet de woorden van den engel beginnen bij Die. Zoo zou men ook uit de bijbelplaats (Openb. 22, 11) opmaken, maar de mhd. lezingen maken mijn interpunctie voor de vertaling waarschijnlijker. Z. heeft: sprach der engel scrib Iohannes. Die da enz.; S.-G.: sprach. Schrip iohans. die da enz. + f. 60c. + f. 60d. + f. 61a. 1. Na begerden is die bijgevoegd, maar rec. Z.: die. 2 (bis), 5, 18. heil'. 6. Leider. S.-G.: Laidir, dgl. Z. 7. wide vligende. id uit ul (? cop.). S.-G.: wîtswaifte.; dgl. Z. s. 124 (hs.: wit senfte). 8, 11, 15, 25. M̄. 9. dore vlogen. S.-G.: umbe swaifte; Z.: vmbe vangen. 9 vlg. so wilt - vligede (zie Inl. § 122, 3). S.-G.: so wildir wit swaifi.; Z.: so wilde. In vligede v uit w (cop.). 10. seldē. S.-G. en Z.: niemir. 12. enwe❘eg. Dit bewijst niets, maar om andere redenen is gerektheid van de e in weg waarschijnlijk. 14 vlg. der M̄. Dgl. Z.; S.-G. 55c: der. 16. pat' nr̄. 17. in - werelde. S.-G.: in die witswaifi; Z.: in die witi. 18. heil'. S.-G.: soelic. Dgl. Z. Zie over de beteekenis ‘gelukzalig’ 't keurig betoog van Verdam i.v. heilich. Ook voor 't omgekeerde (hailic vertaald met seleg enz) leveren de Serm. bewijzen, zie b.v. blz. 240, r. 30. 20. met - go ❘ de. Dgl. Z.; S.-G.: mit ünsirme herrin .. mit ir herzin. - on heimelike. o uit een and. letter (cop.). 21. dat se. e uit i (cop.). 22 vlg. en̄ - vertregen. Z.: vnd ensol doch dar vmbe nieman verzagen; dgl. S.-G. 24 vlgg. Efez. 6, 16. 24. Die gescot. S.-G.: du schozze; dgl. Z. 26. vanden wilden vloge. Z.: von der witswefi; dgl. S.-G., maar zonder der. + f 61a. + f. 61b. 1. dog. Z.: doch; ontbr. S.-G. 1 vlg. van eenre bie. S.-G.: von ainem uogil. der haizit der bin. Dgl. Z. 2. en̄ es doch. Met verwijzingsteeken aan den rand (rop.). - een. Ontbr. S.-G. 4. heil'. 5, 13, 14, 15, 27. M̄. 6. onnutten. S.-G. 55d: uliezzinden; dgl. Z. (hs.). 7. wid' brengen. S.-G.: widirbringe; dgl. Z. 10. sine wisheit. S.-G. en Z.: den gewalt. - sinre. S.-G.: sinir; Z.: sin. 12. besien sine gutheit. S.-G.: betrahton an sine gueti; dgl. Z. (hs.; verkeerdelijk veranderd; zie drie regels lager). 16. desen S.-G.: disim; Z.: dem. 20 vlgg. Ps. 73, 17. 21. v'sag mi dis. S.-G.: kan (d.i. kam) des v̈bir ain; dgl. Z.s. 125. 25. vel - sere. S.-G. 56a: uil wndir sere; dgl. Z. 26. muste. Z. (hs.): mveze; S.-G.: muoz. 29 vlgg. Nu - behort. blz. 306, r. 5. Ontbr. S.-G. en Z. Want enz. blz. 306, r. 6 vlg. slaat dan ook op den vorigen zin als een tang op een varken. 29. alse. e uit i (cop.). + f. 61b. + f. 61c. + f. 61d. 1. (2e) alse. e uit i (cop.). 4. wantse. Uit: want si (cop.). 7 vlg. alse - vlite. Ontbr. S.-G. en Z. 8. wāt. S.-G.: und; Z.: vnd. 9 vlg. een - erhangen. S.-G.: ain vriv durhgesiht. diu mit wnderunge wirt gehenkit; dgl. Z. 10. gotheit. S.-G.: wishait; dgl. Z. 13. alre. r uit l (cop.). van - saken. Z.: von des libis nature; dgl. S.-G. 14 vlg. Want - d' geest. S.-G.: wan der muoz aintwedirz sin. daz des libiz nature rehte tot sie. alde daz der gaist niemir uon im betruebit werde. alde daz abir der gaiste; Z. dgl., maar wan - nature ontbreekt; misschien is dat echter een onwillekeurige uitlating van den uitgever. 16. geest. Z.: geist; S.-G.: mentsch. 23. met enen wond'e verhangen. S.-G. 56b: mit wnderunge gehenkit; dgl. Z. 25 vlg. dat hi .. ane heme heft. S.-G: daz si .. an im het begriffin, daarna een paar regels die niet vertaald zijn, dgl. Z. Wie is si? - Waarschijnlijk een uit der gaist (in 't begin van den zin) geabstraheerd diu sêle. 26. sutecheide. Z.: svezekeit; S.-G.: wishait. 27. erhangen. S.-G. en Z: irhangin. + f. 61d. + f. 62a. + f. 62b. 1. saken. dat. S.-G.: beschoewedin. die; dgl. Z. 2. gerigte. S.-G. en Z.: gerihte. 3. himelrike. Z.: himelrich; S.-G.: daz himilriche. 4. op dat - hebbe. S.-G.: so ez erste geborn unde getouft wirt.; dgl. Z., maar: geborn wirt. 5. virteg❘iaer. 6. Nu. S.-G.: Nuch (N blauw, bij vergissing voor O); Z.: Ovch. 7, 13, 14, 15. M̄. 8 vlg. gerigte. Dit te besinne. S.-G.: tougenliche gerihte, disiu beschoewede; dgl. Z. 12. dats. s op ratuur van e(?)s (cop.). 14. brenct. S.-G. 56c: raizit; dgl. Z.s. 126. 17 vlg. Ps. 86, 12 vlg.? - Let op de willekeurige afwisseling van enkel- en meervoud: di en gi. S.-G.: dir en: du; dgl. Z. 19 vlgg. Job 9, 2 vlg. 21. geregt. S.-G. en Z: riche. Misschien las de vertaler rithe (= rihte) en zag dat voor een adj. met de beteekenis ‘justus’ aan. 25. vfenisse en̄ dogde. S.-G.: uebunge der tuginde.; dgl. Z. 25. hs.: jo. Lees: j'o. S.-G.: Jeronimus.; dgl. Z. 26. dis. s uit n (cop.). 27 vlg. hi - hope. S.-G. en Z.: der gange in dise beschowede. + f. 62b. + f. 62c. + f. 62d. 1. sine gotheit. Die. S.-G.: diu hohe magin craft. da; dgl. Z. In plaats van Die moest dus in de vertaling Dar ane of Da(r) staan. 3. die. S.-G.: die; Z: alle. 4. allet. S.-G. 56d en Z.: allis. 5. vand'. S.-G. en Z.: an der. 7, 8, 18. M̄. 7 vlg. en̄ d' M̄. Vluchtig, buiten de rij (cop.). 9 vlg. d' biscop. van den martelere. S.-G.: der bischoffe uon dem martirer.; ontbr. Z. 11. hebben. Z.: han; S.-G.: enhain. 12. gemeinē. Laatste haal der m en einē op ratuur (cop.). Z.: gemeinen; dgl. S.-G. - Dar. Z.: denne. 13. bescheiden. S.-G.: ; geschaidin; Z.: gescheidin. 14. vter. S.-G. en Z.: an der. 19. die bigtere. S.-G.: zuo den bihterne.; dgl. Z. 20, Wie se. 2e e uit i (cop.). 24. ene volle vroude. Z.s. 127: ein volle vrode; S.-G. 57a: ain volliu vuor (vůr). De lat. tekst van 't citaat luidt aldus: O beata visio, & plena exultatio: O summum gaudium, & consummatum desiderium! O desiderabilis vultus, & jocundus aspectus. (S. Anselmi Opera, ed. G. Gerberon; Lutetiae Paris. 1721, p. 253b). vroude en vrode beantwoorden aan exultatio, maar wat is vuor? Ik ken dit alleen in de beteekenis van mndl. ver als titel. 27. feesten. S.-G. en Z.: beschowede. + f. 62d. + f. 63a. + f. 63b. 7 vlgg. also dat - sp̄c s. Amen. Z.: daz wir daz schowen werden dez helfe vns got amen.; ontbr. S.-G. XIII (hs: XII). S.-G. en Z. 20; A. 53; W. en N. 24. 12. vlg., 14 vlg. Gal. 4, 26. 12. est. Op ratuur. S.-G. 57b: est. 16, 17, 18 (bis). dasse. e uit i (cop.). 27. jo. 28 vlg. Openb. 21, 2. 29. heil'. + f. 63b.

Vorige Volgende

Limburgsche sermoenen

8XII. Dets dat Gots willes dat wi 9heilech sin.

Over het gehele werk

titels

auteurs