Limburgsche sermoenen

Regelnummers proza verbergen

12XXV. Dets van tweerehande gesteliken¹² 13leuene.

14‘Quam pulchra tabernacula tua, Iacob!’ Dese¹⁴ 15wort sprac der prophete. Mi lest, due Her Moyses tfolc 16leitde, due leitde der coninc Balach den prophete Balaam 17op enen berg ende liet heme sien Moyses lide ende sine¹⁷ 18huden. Due sprac der prophete: ‘O Iacob, wie schone¹⁸¹⁸ 19sin dine huden! oy Israel, wi schone si sin! Si sin regte¹⁹ 20als een dal vol || blumen ende alse een cruthof bi enen⁺ 21schonen watere ende alse een cederboem!’²¹

22Nu suldi merken bi desen worden twerehande lide in 23closteren: bi Iacob conrehande die arbeidens plegen, ende 24die hebben vif dogtere. Dirste dogter ea nature. Die 25sprict: ‘Wi sulen arbeiden: wi worden verstoten vten

12 vlg. Dets - leuene. A. s. 150: Von zwaiger hand liute in den Cloestern. Z. s. 150 anders.

14 Num. 24, 5. - Qm̄.

17 vlg. sine huden. Z.: sin gezelt vnd sine hvottan.

18 vlgg. Num. 24, 5 vlg.

18 vlg. wie - si sin. Z.: wie schone sint dine gezelt. wie schone sint dine hvttan. Oisrahel. huden is de vertaling van hv(o)ttan in Z. (A.: hūtten). Waarschijnlijk is bedoeld 't meervoud van een woord hilde, met germ. û, behoorende bij 't ww. hûden, ϰεύθειν, en dan hebben we een interessante bevestiging van de afleiding van ohd. hutta (vgl. echter asass. huttia ‘tabernacula’ Essener Evang. 50a) uit denzelfden wortel. Maar de vorm is niet duidelijk: hûde uit *hûd(d)jô of *hûdô? hüde uit *hiud(d)jô? Mógelijk is ook hûde = wmndl. hoede. Zie Verdam i.v. hoede, 7).

19 isrl'.

+ f. 114c.

21 eederboem. Z.: zeder bom.

[p. 416]

1paradise ombe dat wi arbeiden souden, ende sprac onse⁺ 2Here: “In dinen sweite salte eten din broet!”’²

3Dander dogter es der tit. Die sprict oec: ‘Wi sulen^{3, 19} 4arbeiden.’ Dese tit es regte een tit van arbeide. Besiet die 5sonne, den mane, die sterren ende alle creiaturen die op 6ertrike sin: si arbeiden alle in desen tide.

7Die derde dogter es die stat. Dat mogewi egter merken 8bi den creiaturen, wie sere si arbeiden in derre ellentger 9stat. Dese dogter sprict oec: ‘Wi sulen arbeiden.’⁹

10Die virde dogter es der loen. Die mag ons wale arbei-¹⁰ 11den duen, alse wi gedenken dat Got engeen denc onge-12loent en || leet.⁺

13Die vifte dogter es bescedenheit. Die leert wat ende¹³ 14wie mi arbeiden sal, want meneg arbeit te crancken spude 15ombe dat hi ombescheidelike arbeit. Dese dogter sprict oec: 16‘Wi sulen arbeiden,’ ende leert oec wie mi arbeiden sal.

17Dese vif dogtere manen ons dat wi arbeiden, want 18arbeit es ons orberlike ende wine mogen te Gode nit comen 19sonder arbeit, want Got arbeide seluer op ertrike.

20Die ander lide sin betekent bi Israel; dassin die himel-²⁰ 21schouwere, die har herte ende hare begerde op werpen 22te Gode wert ende Gode ane sien in sinre gotliker schon-23heit, ende gaen vort tonser Vrowen ende dor die negen chore 24der engele ende dorgaen also himelrike met hare innecheit.²⁴ 25Dese hebben drie dogtere. Dirste dogter es beschouwe-26nisse wat ons Heron wille es ende sin gebot ende wiese²⁶ 27hen hauden sulen in dogeden ende in regter togt met 28Gode te bliuene.

29Dan||dere dogter es reine gebet. Alse der mensche den⁺²⁹ 30wille ons Heren kent ende sin dogede, so erhoegt hi sin 31herte in sinen gebede, ende dan es tgebet so lutter dat 32op stigt vor den stuel ons Heren, ende besiet onsen Here 33in din gebede.

34Die derde dogter es leringe. Dese leringe leren drire-35hande buke. Dirste buc es therte: dar bennen lest der 36mensche wat hi heft ende wat heme gebrect, ende betert³⁶

+ f. 114c.

2 Gen.

3, 19 - salte. e uit een andere letter (n? cop.?). - eten. Eerste e uit een andere letter (cop.).

9 wi. Z. s. 151: mvotir wir.

10 virde. r uit f (cop.).

+ f. 114d.

13 bescedenheit. Z.: der itewiz. den div bescheidenheit git.

20 isrl'.

24 met hare innecheit. Z.: mit ir gedenken.

26 wie | se 2e e uit i (cop.).

+ f. 115a.

29 d' M̄. Z.: div himelschowerin.

36 M̄.

[p. 417]

1sich dan in sinen werken, beide van bennen ende van⁺ 2hutene.

3Dander buc es die Screft: dar sal der mensche in lesen^{3, 12, 14, 16, 18, 25} 4 sutecheit ende wisheit; en can hi oec der Screft nit lesen, 5so sal hise gerne horen ende begeren.

6Terde buc es dat leuende buc onse Here Ihesus Cristus, 7dbuc sinre heileger menscheit, dat wart gescreuen in Guden 8Vritdage met drin nagelen ende met enen spere. Jn din 9buke staen vif letteren, dar mi af leuende wert. Jn dien⁹ 10buke las S. Thomaes, want hi brac dor die venstere sinre¹⁰ 11gotheit. Dat was due hine || tasde in sinre siden. Due⁺ 12kande hi wale dat hi was got ende mensche, ende sprac 13due: ‘Deus meus: du best min Got ende min Here!’ 14Jn desen buke sal der mensche decke lesen van gotliker¹⁴ 15minnen, ende sal merken an den lesten buecstaue van 16sinen herten, dats open dar ombe dat der mensche wal 17sin moge dassine minne groet was bennen ende butene. 18Jn desen buke mag oec der mensche lesen grote gedul-18decheit, oetmudecheit, segtmudecheit ende grote reinecheit, 20ende alle dogeden mag mi leren in desen buke sinre 21edelre menscheit; dar sal mi oec lesen van der hoger²¹ 22Gotheit wisheit ende sutecheit. Owi, wats in din buke 23besloten! Gi himelschouwere, brect op die sloet ende lest 24in die sutecheit! Jn desen leuentgen buke sal der selege 25mensche decke lesen.

26Nu hort wie der cloester gesirt es alse een dal vol 27schonre blumen. Dar bi sin betekent die brudere in din 28clostere: geliker wis alse die boeme mengerhande vrogt 29dragen, also hebben oec geste||like lide mengerhande vrogt⁺ 30van dogeden. Der een dregt die rose der bernender min-31nen, der ander die uiole der oetmudecheit, der derde 32die lilie der kuscheit, der virde tidelosen der vrolicheit³²

+ f. 115a.

3, 12, 14, 16, 18, 25 M̄.

9 vif lettere. Z. s. 152: fünf rosevarwen bvochstaben.

10 vlg. die - gotheit. Z.: daz venstir siner wisheit vnd siner mensheit. vnd greif die heiligen gotheit.

+ f. 115b.

14 vlgg. Jn - butene. Z. (hs): An dem bvoche soit dv lernvnge. der himel schowerinen tothir dicke lesin. An dem roten bvochstaben, sol si lesin von gotlicher minne. vnd merke an dem mittelen buochstaben. an sime herzen. daz ist vf getan dar vmbe daz dv wol schest daz sin minne ganz were. beidiv innewendik vnd vewendik.

21 vlg. van - gotheit. Z.: ander hohen gotheit. Ik houd der hoger gotheit voor een genitief.

+ f. 115c.

32 tidelosen. Ace. plur. Z. s. 153: den zitelosen. Zie Zschr. f. dtich. Philol. VI, 93 f.

[p. 418]

1ende der vifte dreget die vrogt der seftecheit. Ende men-⁺¹ 2gerhande vrogt van dogeden brengen dese edele boeme in 3desen dale, dat sin die brudere in den clostere. Siet, wie 4edele ende wie sute es dese vrogt, want der grote Got 5wilter mede gespist werden.

6Dese closter es oec geloeft alse een cruthof bi enen 7watere: also sal hi gesirt sin met guden smake ende sal 8regte sin alse een cruthof daer Got sin cortwile in hebben 9wilt. Owi, wie sute es der smaec in desen cruthof van din 10suten Gode alse hi dren comt!

11Dese closter sal oec geordenert sin in din himel. Dar 12af sprict S. Bern.: ‘Die sterren sin gestict in din himel,¹² 13ende wankeltsich eneg, so worde een ret in den himel.’¹³¹³ 14Also sulen geestelike lide gorde||nert sin in haren clostere,⁺ 15ende sullen also vaste gestict sin in Gode dasse ane Gode¹⁵ 16nog ane hare ordene nemmer en wankelen: welken tit¹⁶ 17sore een wanckelt, tehant wert een ret in desen clostere.¹⁷

18Dese closter es oec geloeft alse een cederboem bi enen 19watere. Der cederboem es schone ende heft so edele smake¹⁹ 20dat hi die slangen doet. Bi desen cederboeme sin oec²⁰ 21betekent die brudere in haren clostere die schone van²¹ 22dogeden ende van guden werken sin ende hoge van drire-²² 23hande leuene, gelic din cederboeme, die west hoge. Also²³ 24duen oec gestelike lide: si wassen hoge, want hare dogede²⁴ 25sulen also clare sin ende har gebet also sute dat der 26smake van haren gebede die slangen doede: dassin die²⁶ 27verkerde menschen. Want gesteliker lide leuen sal wesen²⁷ 28so reine ende so tamelike dasse louen al degene dise sien, 29beide gvde ende quade, ende, woutse iman lasteren, dat

+ f. 115c.

1 en̄ - seftecheit. Z. (hs.): Eine treit div frvht der senftikeit. eine treit div fruht der gedvltikeit. Eine treit die fruht der gehorzami. Eine mak wol swigeli behaltin. eine beitet gerne. Eine mak wol mit gotte weinen in der gotlichen vrovide.

12 gestict. Van sticken. Z.: gesterkit.

13 wankelt sich. Vreemd. Z.: wancte (opt. pt.).

13 ret. Z.: reiz. 't Woord in de Serm. beantwoordt echter aan mhd. riz.

+ f. 115d.

15 gestict sin. Z.: gesteckit werden. - dasse. e uit i (cop.).

16 wankelen. Z.: gewenken.

17 wanckelt .. w't. Z.: gewancte .. wurde.

19 vlg. Aangezien hi moeilijk op cederboem kan slaan, moet smake hier mannelijk zijn. Waarschijnlijk moet men dus edelen lezen

20 ced'boeme. Z.: ceder boume. Dgl. r. 19, 23.

21 haren. Beter Z.: deme.

22 vlg. en̄ hoge - leuene. Z.: vnd hoch an hohime vnd an durchuehtigem lebenne. De vertaler zal hebben gevonden: durnehtigem, en het voor driueltigem hebben aangezien.

23 die. Ontbr. in Z.

24 oec. Bovenaan bijgevoegd (cop.). Z.: ovch.

26 Na doede ratuur (van t?)

27 M̄.

[p. 419]

1in heme seluer storue. Aldus sal har || smake die slangen⁺ 2doeden.

3Nu geue ons Got al onse wedersaken te doedene ende³ 4owelike met heme te bliuene. Amen.

+ f. 116a.

3 vlg. Nu - nm̄ Ontbr. Z. s. 154. - XXVI (hs.: XXV). S.-G. en Z. 10; A. 43; W. en N. 13.