Limburgsche sermoenen
(1895)–anoniem Limburgse sermoenen|
Regelnummers proza laten
vervallen | |
10XIII. Dit sprict van gesteliken leuene 11ende es en lanc sermoen.12‘Jlla autem que sursum est Iherusalem libera1212 13est, que est mater nostra.’ Dese wort sprict S. Paulus: 14‘Jherusalem di dar bouen ligt, di dar vri es, die es onse 15muder.’ Dese wort sin gesproken van der hi||melscher Ihe-+ 16rusalem. Nu suldi mercken vir denc. Derste es dasse hoge16, 17, 18 17ligt ende es oec dar ombe seker; dander es dasse vritsam 18es; terde es dasse vri es; dat virde es dasse onse muder es. 19Dar bi suldi mercken minne, want dats van naturen regt 20dat die muder har kint minne, weder si wille ogte en wille. 21Ende in din worden merckewi dat oec minne es in die 22himelsce Iherusalem. Wi mogent oec dar bi wale mercken, 23want dar so gance vroude es, dat dar oec minne es. Want 24en ware engene minne dar, son mogte dar engene gance 25vroude wesen. 26Nu lest mi oec dat bi Iherusalem es betekent die Ker-27stenheit, ende dar af scrift S. Johannes jn Apocalipsi:27 28‘Vidi ciuitatem etc.: jc sach ene nuwe stat, die was28 29heileg ende was gecirt alse ene brut iegen enen brudegome.’29 30Dit betekent die heilege Kerstenheit: die sal gecirt sin alse 31ene brut iegen haren brudegome, want || die Kerstenheit+ | |
[p. 310] | |
1es die brut ende onse Here der brudegom. Wi sal dese+ 2stat gecirt sin? - Regte alse die himelsche Jerusalem, ende 3dis hebbewi orkunne in Heren Moyses Buke. Dar lest mi 4dat onse Here sprac due hi heme dat tempel hiet maken 5ende hi heme segde wie hit sulde ciren met scilden ende 6met ombehangen - due sprac hi telest: ‘Make al daste66 7ane mi seges op den berge.’ Dit bediden die meistere ende 8die lerere also dat die Kerstenheit es betekent bi der hi-8 9melscher stat. 10Egter kurtelike ende vtgenomenlike es gestelic leuen gelic10 11der himelscher Iherusalem. Jherusalem sprict ene stat des11 12vreden; dats gestelic leuen, want dar en es nit dan vrede, 13ende dar engeen vrede en es, dar en es Got nit, want Got13 14nirgen wesen en wilt dan in vreden. Daer af sprict S. 15Augustin: ‘Di vrede heft, di heit ende es een seleg men-1515 16sche, want hi heft Gode; di oec onvredelike leuet, hi || es+ 17een veruluket mensche ende Got es van heme gesche-18den.’ - Ane vir dengen es gestelic leuen gelic der himel-19scher Iherusalem. 20Dirste es dat hoge es ende es oec dar ombe seker. Ges-21telic leuen es wale gelic der hogden; want hit es erhauen 22bouen alle erdersche denc. S. Bern. sprict: ‘Gestelic leuen 23es regt orberlike, ende es ene raste na Gode te gedenckene; 24want gestelic leuen es een leuen des contemplerens.’ Dat24 25wort bediet een heileg lerere ende sprict: ‘Wi contempleren25 26wilt, dis regt es dat hi met vrien dorsinne in stedeger26 27vffeningen bliue ende Gode bescouwe in den geste ende 28met wonderungen verhangen werde in die godelike28 29sutecheit.’ 30Nu scriuet S. Augustin van der silen dasse stat heft tuschen30 31Gode ende der creiaturen. Want die sile es also edel 32dat bouen hare nit en es dan Got allene. Nu scrift hi, | |
[p. 311] | |
1alsich die sile kert bouen sig op jegen Gode, di bouen hare+1 2es, so wertse erligt ende wert || gebreidet ende wert vol-+2, 42 3bragt; alse hare oec herneder kert iegen der creiaturen, so3 4wertse erblent ende wert gergert ende wert testort. Ende 5alle die sunden die wi dun, die comen alle dar af dat wi 6ons van Gode keren ter creiaturen. Want stunde die sile 7altoes in hare stat tusschen Gode ende der creiaturen, son 8dadewi nemmer sonde; maer ombe dat sig die sile herneder 9keert ane die creiaturen, dar ombe geschien die sonden.9 10Dar af sprict egter S. Augustin: ‘Wildi weten wat sonde10, 31 11es? - Dassig der mensche meer keert an tegenclic gut der11 12creiaturen dan ane dat ouerste Gut, dat van heme seluer 13gut es.’ Want Got es alre denge gudde, ende dar ombe 14sprict hi egter: ‘Jc kenne wale dat ic gesondeget hebbe 15dar mide dat ic an der creiaturen sugte dat ic an den 16Sceppere sulde hebben gesugt. Jc sugte vroude ende lus-17techeit ende gutheit an der creiaturen: dat suldic gesugt 18hebben an den Beginsele || als guts. Dats Got,’ sprict hi:+ 19‘di es lustecheit ende vrolicheit ende al gut.’ Also sprekic 20dan: wanneer sig die sile neiget onder sig ane die creature, 21so wertse erblendet ende mint die creiature dor hars selfs21 22gutheit ende vergit der gutheit dis betstes Guts, dar alle 23gutheit af gevloten es. Si wert oec gergert also dasse son-2323 24de(r)liken lost drane suket dat seluer vroude nog lustecheit 25en heft, nit dan one ontleende lustecheit. Si wert oec testort, 26want alle die dogede diese van den ouersten Gude heft26 27ontfaen, die werden alle testort. 28Also sprict S. Augustin: ‘Jc vant mi seluen dat ic verre28 29van Gode gevallen was.’ Nu sprict een heileg man op dat29 30wort dat Gode engeen denc van der silen en scheet sonder 31hoeftsonde. Op dat wort antwert S. Augustin: ‘Verdrif die 32hoeftsonde: so es Got bi di.’ Regte alse hi spreke: ‘Di 33sonder hoeftsonde es, hi heft Gode.’ Want Got heft die 34sile so lief dat hi sig nem||mer van hare en scheet dan+ | |
[p. 312] | |
1ouermits hoeftsonden; ende wanneer die geschien, son mag+ 2hi daer nit langer bliuen. Als sig dan die sile neiget ane 3die creiature ende Gode versmaet ende hars selfs wer-4decheit, so salse wider keren ende sal sig seluer venden in4, 9. 5din beschouwenisse ende sal bekennen dasse gesondeget5, 8 6heft, gelic alse hi daer vore sprac: ‘Jc bekenne dat ic 7gesondeget hebbe dat ic mi van Gode keerde an die creia-9ture.’ Ende als die sile gewar wert dasse van Gode geuallen es, so salse wider keren ende sal sig ane dat ouerste gut 10keren darse af geuallen was, ende sal dan vaste staen in10 11hare stat tusschen Gode ende der creiaturen ende sal op 12heffen har herte ende har begerde ende hars herten oegen 13in din contempleerne ende sal Gode besien, di een gut es 14alre gutheit ende vtin alle gutheit vliet. Alsine dan besiet 15ende si hare ane heme gevest met guden wille || dasse+15 16altoes met heme bliuen wilt, dar na hegtse hare ane heme16 17met wonderungen sinre gutheit ende sinre wisheit ende sinre 18gewaut, ende wert dan erligt van den vinsternisse der 19sonden, darse af erblent was. Dat vinsternisse wert erligt19 20metten ligte sinre gotheit ende wert gebetert met sinre 21genaden ende wert volbragt met sinre vrier gutheit. 22Nu sprict S. Bern.: ‘Mensche, wiltu Gode heimelic wesen22 23in der contemplatien, so saltu gerne metten herten wesen 24ene ende salt alle denc van dinen herten scheiden, sonder24 25Gode allene. Wie regte orberlike dat es, dat weet ic wale,25 26want ic hebt decke wale beuonden.’ Dat sprict S. Bern.,26 27ende dar ombe suldi v vlitegen dat v herte ligt ende ene27 28sie alst Gode beschouwen wilt in der contemplatien. Want 29geliker wis alse doegen gerret werden van den wolken dasse29 30der sonnen ligt en konnen gesien, also ert kommer ende 31tegenclic denc die sile dasse Gode || nit gesien en can in+ 32den dogentlike beschouwenisse. Die sile sal allene met Gode32 33becomert sin ende met dogeden ende sal besien wiese in | |
[p. 313] | |
1al haren leuene al har werc met dogeden volbrenge ende+ 2si Gode bekenne in allen dengen die mi gesien ogte ge-3horen mag. Dar ane sal en gestelic mensche ende een seleg3, 4, 8, 20, 25 4mensche al sinen commer leggen ende sal Gode louen in 5alle dien dat hi gescapen heft. 6Hir af es gestelic leuen gelic der hoger stat Jherusalem;6 7want also alse Iherusalem erhauen es ende gescheiden van 8din ertrike, also sal der gestelic mensche erhauen ende8 9gescheiden sin van erdersgen dengen. Ende dar ombe want9 10dese stat hoge es, so esse seker: di op ertrike blieft, hi10 11wert geselwet, ende di sig op heft van ertrike, hi bliuet 12reine, ende dergene di reine es, hi es seker. 13Nu scrift S. Bern. dat gestelic leuen gelic es der himel-14scher stat, ende sprict: ‘Gestelic leuen ende himels leuen 15sin gemoge. Si || hebben vel na geliken name: celum et+1515 16cella, ende sin oec gelic an den dengen die dertue behoren 17ende die dren sin. Der himel heit dar ombe een himel 18want hi ouer gaet ende es gesondert van ertrike; also,’18 19sprict hi, ‘es gestelic leuen: dat birget ende sondert den 20mensche van der werelde ende van allen bosen dengen die 21in der werelde sin. Want gestelic leuen,’ segt hi, ‘es regte 22een orber na Gode te denckene.’ Het en es nit allene een2222 23orber na Gode te gedenckene mar het es en werc bouen 24alle werc dat mi in Gode bliue met willen ende met be-25gerden, also dat der mensche engeen denc en minne nog 26en begere nog genugde en hebbe dan in Gode allene ende 27dor Gode; ende als dat geschiet,’ segt hi, ‘so es dat ic 28billike spreken wille dat die engele wonen in dere cellen,28 29in din closter alse in himelrike. Si varen in din gebode 30metten geste ende in den himel ende dan herneder. Ende30 31wil dat (spreken),’ sprict hi, ‘dat dat || onmogelic sie dat+ | |
[p. 314] | |
1enech mensche vten clostere ter hellen vare. Ende segge v+1, 6, 8 2war ombe. Jst oec dat enech scalc es dar in di den diuele 3te dele werden sulde, die en mager nit in bliuen: Got hi 4werpten vte. Want het es onmogelic datter eneg in din 5clostere bliue hin sie vercoren van Gode. Want geliker wis 6alse der kerkere din geuangenen mensche es, also es der 7closter dengenen dire ongerne in es, ende es heme die celle 8alse din leuenden mensche dat graf. Ende dire oec gerne 9in es, din est een bloyende paradis.’ - Ende dar ombe 10es die himelsche Iherusalem gelic enen clostere, ende heb-11ben ene moscap ende ene heimelicheit tesamen dor die11 12gestelicheit dis leuens. 13Dander dar dat closter gelic af es der himelscher stat,13 14dat es vrede. Nu sin dri denc die den vrede testoren. Dat14 15es ongelicheit dis guts, dat der een meer heft dan der 16ander ende der een te vele ende der ander te luttel. 17Dander es tweinge dis || willen. Terde es ongelicheit der+17 18seden. Dese dri denc sin van gesteliken leuene gesceiden, 19want wat onurede maken mag, dats al versien.19 20Dat gut es gemeine ende geft mi igeliken na sinre 21notdorten, want ongemeenheit dis gudes mact onurede. 22Also sprict een wis man, Seneca: ‘Di ons nit dan twe 23wort en neme, so warwi alle te vreden: dat niman en 24sprake: “Dit es min ende dat es din,” want dar af wert 25der vrede testort.’ Maer in gesteliken leuene est al gemeine 26dasse hebben: wat eens es, dats hare alre, ende wat hare26 27alre es, dats ens jgelics. Mi lest in Actibus Apostolo-,27 28rum, due die kerstenheit jrst begonde, du quamense alle28 29ten iungeren die sig ter kerstenheit bekeerden, ende bragten 30al har gut ende legedent vor der iungere vute, ende deeltan30 31igeliken na sinre notdorften. Ende also est nog in geste-32liken leuene: dar est al onse ende || niman en heft engene+ 33egenscap.33 34Dander es tweinge dis willen, datter een nit en wilt datter | |
[p. 315] | |
1ander wilt. Dans oec in gesteliken leuene niet, want si+ 2hebben haren wille gegeuen in eens anderen wille ende din2 3gehorsam te sinne ane Gots stat. Dar af sprict S. Augustin:3 4‘Dats allene regte gehorsamheit die enweder wille en heft 5nog onwille.’ Der eenueldege gehorsam mensche hi wert5 6iegen Gode andegteg ende wert ane sinen wercken oetmu-6 7deg ende onderdeneg ende wert in allen sinen leuene een 8minsam geselle al dengenen die met heme wandelen.8 9Terde es ongelicheit der seden. Dis en es oec in geste-10liken leuene nit, want si hebben alle gemene ende gelike10 11seden. Si staen tesamen op ende gaen tesamene slapen; si11 12eten gelic ende vasten gelic; wat || si duen, dat mut sin+ 13in gemeinen seden. Mi lest in Actibus Apostolorum 14van den iuncgeren: ‘Si hadden alle ene sele.’ Dats ge-14 15sproken also dasse hadden enen wille ende ene begerde in15 16Gode. Also sulen nog hebben gestelike lide enen wille ende 17ene begerde in Gode, ende sal sig een igelic bruder dis17 18vlitegen dat hi vretsam sie met sinre geselscap dar hi bi1818 19es, ende met enen igeliken sonderlike. Alse wi dus in19 20vreden leuen, so lefwi in Gode. 21Nu sprict S. Augustin: ‘Jc wille v secgen wat vrede es.21 22Vrede es clarheit 'der senne, segtecheit dis gemuts, ene 23einueldecheit dis herten, een bant der minnen, ene gesel-24scap der lifden. Vrede benemt crig ende scheit orlouge24 25ende stilt toren ende trit houerde onder sig ende hoget 26oetmut. Vrede geselt tweinge ende vuget vientscap te vrint-26 27liker lifden ende es met al den liden gesellike. Vrede en27 28gert engenre vromen || ende en behelt engene eigenscap.+28 29Vrede en wilt nit houerdeg sin. Wi vrede heft,’ sprict hi, | |
[p. 316] | |
1‘di behaudene, ende dis nit en heft, hi sukene. Want wi+ 2sonder vrede vonden wert in sin ende, hi wert verdeilt van2 3den Vadere ende onderet van den Sone ende wert gescheiden 4van den Heilegen Geeste.’ 5Nu sulwi ons vlitgen dat wi gancen ende regten vrede 6behauden; want, hebben gestelike lide onurede, dats hen 7meer te witene dan anderen liden want si der denge nit 8en hebben die onurede maken. Nu mach dat kume geschien 9dat der mensche vrede behaude ane anderen liden ander9 10lide en haudentene oec ane heme. Ende dar ombe sal sig 11een jgelic bruder sonderlike vlitgen dat hi uretsam sie, ten11, 1311 12jrsten met sinre mesterscap ende dar na met enen jgeliken12 13brudere. Want die wile vrede ende trowe onder ons es, so 14es Got onder ons, ende alse trowe ende vrede verloren es, 15so || es Got verloren. S. Augustin sprict: ‘Vrede es dat+15, 26 16betste cleinode dat Got op ertrike gaf.’ Ende dar ombe 17sulwi ons vlitgen tallen tiden dat wi in vreden sin, din17 18Got sinen iungeren gaf due hi hen erscheen na sinen 19opperstendenisse. 20Terde dar gestelic leuen ane gelic es der himelscher 21Jerusalem, dats ane vriheide. Nu mogdi spreken: ‘Wie 22mach dat sin? si sin dog meer bedwongen dan ander lide!’ 23Nu suldi mercken dri denc. 24Dirste es si sulen vri sin an den wille, also dasse vrilike24 25van vrien wille sulen Gode dinen onbedwongenlike. Also 26sprict S. Augustin: ‘Win sulen nit dinen als kenegte, die26 27van vrogten dinen: wi sulen regte dinen van vrien wille, 28alse kindere die Got gesondert heft ende ercoren van der 29werelde blentheide. Wi sulen Gode also vrilike dinen 30so dat ons nit so sere en dwenge te sinen dinste so 31sine werdecheit, sine scoenheit, sin owecheit ende || sine+ 32vrie gutde. Sent sine werdecheit ende sine gutheit so32 33groet es ende so vri es, so sulwi heme oec vrilike dinen 34dor heme seluer: allen suldewi oec nemmer loen ontfaen34 35van onser arbeit nog van onsen dinste, so suldewi dog | |
[p. 317] | |
1altoes Gode minnen, louen ende dinen dor sine vrie gutheit.+ 2Ende sult dat weten, die Gode also vrilike ende also wil-3lechlike dint sonder hope van lone, dat hi meren loen 4ontfeet dan dergene die heme dint van vorgten ogte dor 5hope van lone. 6Tenen tide predecde S. Paulus sinen iungeren ende sprac 7aldus: ‘Liue kindere, loft Gode ende dint heme vrilike7 8ende bedegtelike met groten vlite ende merct wat scaden 9gis hebt of gis nit en duet: entrowen, hi nemt v sine ge-10nade ende pintter v ombe.’ Ende dar ombe sulwi gerne 11Gode dinen vrilike. 12Dander vriheit dat gestelike lide hebben sulen, dats dasse12 13vri sulen sin van iamereg||heide; ende dat compt van+13 14minnen; ende secge v wie. Wat der mensche mint, dar na14, 16, 24 15iamert heme. Mint hi menschen, vrint ogte gut ogt werelt-15 16like vroude ende, kurtelike, wat der mensche mint, dar 17na iamert heme. Want wart heme onmere, sone hadde hi17 18engenen iamer derna. Nu suldi mercken dat wi vri sulen 19sin van iamergheide derre onstedeger werelde ende en sulen 20engeen denc so sere dren minnen dat wire eneg iamer na 21hebben. Stirft ons vrint, wert hi gevangen ogte erslagen 22ogt wie dat hem gaet, dat sulwi Gode beuelen ende sulen22 23Gode bidden vor di sele; want, wat wire tue daden, so 24wert dog geschiet. Ende sal sig der mensche oetmudegen 25iegen Gode ende sinen wille in Gots wille geuen ende sal 26dencken: ‘Sent Got dis gehenct heft, so est oec sin wille. 27Wat dan Gots wille es, dat sal oec min wille sin, want, 28wie sere het iegen minen wille ware, so wart dog ge-29scheit.’ 30|| Ende dar ombe sulen gestelike lide van derre iamerg-+ 31heit vri sin ende also vri, wat ons geschie ogte wit ons 32ergan, dat wire engen iamer af en hebben. Want als vele 33als wi van dar werelde gescheiden sin met herten, sin wi 34iegen Gode erhauen metten geste; ende also alse wi in | |
[p. 318] | |
1hogen leuene schinen vor den liden, also sulwi in hogen+1 2dogeden schinen vore Gode. Wi sin der werelde doet, ende 3verworpen ende versmaet van al dengenen die die werelt3 4minnen. Nu sulwi al onsen vlit dar tue keren dat wi Gode 5louen. Also sprict S. Paulus; ‘Gi suelt Gode louen in din5 6geste ende sult die werelt versmaden gelic alse v versmaet6 7heft.’ Als wi die werelt te regte versmaden, so sin wi vri 8van der iamergheit ende mogen spreken met S. Paulus:8 9‘Mi es die werelt erhangen.’ Regte alse hi spreke: ‘Mi es99 10die werelt regte alse wedergredech ende alse onmere ende10 11alse ongehure alse een dief die er||hangen es.’ Sent ons die+11 12werelt versmaet, so sulwise weder versmaen: dats heilege 13houerde ende so blifwi vri van jamergheide. 14Die derde vriheit die wi sulen hebben, dats dat wi vri14 15sulen sin van schulden. Wi sulen vri sin van begerden15 16wereltliker vrouden, van genugliken leuene, van quader 17gelost ende van al din dengen die ons schout mogen maken.17 18Wat wi oec sonden iegen Gode hebben gedaen, dir sulwi 19oec vri sin; want wanneer der mensche berouwenisse heft19, 23 20ende heme sin sonden leit sin ende sin bigte d[er]raf sprict20 21ende hi in din wille es dat hi nemmer meer en sondege, 22so ontfetene Got ende vergeft heme al sin schout. Een 23heileg man sprict: ‘Als der mensche wille heft sin sonden23 24te bigtene, so ontfeet Got sinen rowe ende vergeft heme 25sin sonden.’ Hebwi dan onse sonden gebicht ende es ons 26leet dat wi weder Gode mesdaden, ende hebben oec dis26 27stedegen wille dat wise nemmer meer en || duen, so sin+ 28wi vri van sculden, ende geft ons Got degelics cragt ende 29sterckede, dat wi met sinre genaden gestaen ane regten 30leuene ende ane dogden werden gesterket; want die werc 31die van dogden comen, dar mide werden al die dogden | |
[p. 319] | |
1gevuet ende wassentere mede, ende dwerc van eenre ige-+ 2liker dogt vuet alle dandere. 3Ende spreken die mestere ende die grote lerere dat die 4dogede alle gelic sin an enen igeliken mensche, ende welc4, 5, 15, 18 5mensche een dogt heft, hi heftse alle: onse Here giet die 6dogede altemale in der silen. Nu es ene scheidinge tusschen6 7der dogt, dats minne: so es dan minne een werc der dogede.7 8Want ene igelike dogt heft werc darse hare mede uffent,8 9ende van enen igeliken wercke dar enege dogt mede wert 10volbra[a]gt, dar mede werden alle die dogde gesterct ende10 11gevuet. Regte als gi siet dat der lichgame gevuet wert 12metter liefliker spisen die der mont ontfeet, also werden12 13die do||gede alle gespiset ende gevuet van den wercke eenre+13 14igeliker dogt. Gelic als gi siet dat een igelic leet an den 15mensche gespist wert van der spisen die der mont ontfeet, 16also spist een dogt alle dandere. Ende dar ombe spreken 17die mestere dat die dogede gelic groet sin an enen igeliken 18mensche. Nu sin die dogede mere ane enen mensche dan18 19ane enen anderen: alse gi decke siet dat een mensche beter 20es ende stercliker werct met sinen dogeden dan een ander, 21also vele sin sine dogede mere dan zanders, ende want hise 22meer vffent, so wassense meer ende werden starker. Dog 23sin die dogede gelic groet ane heme; want alse der men-20sche ene dogt uffent, so wassense alle tesamen. Di mensche 25di oec sinre dogede nit en vfent, an din en wassense oec 26nit, mer si vergaen ane heme. Es ene dogt groet an den 27mensche, so sinse alle groet ane heme. Sent dan die dogede 28alle gelic groet sin an den mensche ende oec alle || geliken+ 29loen ontfaen, so sulwise oec gerne alle gelic vfen. Want 30onse Here loent ons als wale van gehorsamheide alse van 31contemplerne, hi loent oetmudecheide ogt ontfarmecheide 32als wale alse gebe[e]ts ende geduldecheide ogte vretsam-32 34heide alse wale alse begerden ogte guder pensingen, Ende | |
[p. 320] | |
1aldus wassense alse wale van der eenre alse van der an-+ 2derre, ende dar ombe mochwise gerne alle vffenen. 3Nu wanen sulke lide dat Gode engeen denc so lief en 4sie nog so groten loen en geue so van contemplerne ende4 5van gebede ogte van guder begerden - dis en es nit; vnse5 6Here geft van eenre igeliker dogt geliken loen. Ende dar 7ombe sulwi ene igelike dogt gerne vfen, ende welc mensche7, 23, 26, 27 8die dogede alle vfent, di es alrelouelicts vor Gode. 9Nu sulwi mercken twe denc an der dogt ende twe an9 10den wercken der dogede. Die dogede duen twe denc in der 11silen. Also schire alse onse Here die do||gede in die sile+ 12gitet, so es dat hare erste werc datse tehant alle houetsonde12 13vt drift. Want hoeftsonden ende dogede en mogen nit te-14samen bliuen ende dar ombe, war dogede sin, dar muten 15hoeftsonden vlien. Dats dirste werc, dat dogede sonden 16verdriuen van der selen. 17Dander es datter loen gemeten wert na den wercken der17 18dogede. Sin die werc groet, so es oec der loen groet: wie 19die werc sin, also wert oec der loen. 20Der dogede werc duen oec twe denc in der selen. Deen 21es dat van enen igeliken dogetliken wercke alle dogede 22werden gevuet ende gestercket ende gemeret; ende so der 23mensche meer dogede vffent metten werken, so heme Got 24meer genaden geft. 25Dander es dat die selue werc die sonden verdilwen, die25 26menren die pine die der mensche liden solde ombe die 27sonden. Want dat muet emmer sin dat een igelic mensche 28alle dis muet gepinget werden || dat hi noit mesdede, hir+ 29met guden wercken ogte gender in den vegevure. Wi dan 30dis vegvurs wilt quit werden te genre werelde, di sal sine 31dogede decke ende vele ufen met guden werken: so wert 32hi vri beide van schoude ende van pinen.
33Dat virde dar wi gelic ane sulen sin onser muder der | |
[p. 321] | |
1himelscher Iherusalem, dats minne, dat wi ons onderminnen+ 2sulen. Vnse Here sprict te sinen iungeren: ‘Mint mi, so 3mint vre igelic den anderen. En mindi mi oec nit, so haet 4vre een den anderen.’ Nu willic ons drie orkunne geuen4 5die wi onder ons hebben sulen.5 6Dirste es dat ons we due ons euenkerstens kumber; ende6 7wat heme wert, dat sulwi met heme dragen. Also sprict7 8S. Paulus: ‘Wi sin alle der kerstenheide leet, ende wat8 9minen brudere ogt minre suster werret, dat sal mi oec 10werren.’ Ende also sprekic dat een igelic kersten mensche1010 11|| metten anderen lief ende leet dragen sal, sent wi alle+ 12een lighame sin: dats een teken der minnen.12 13Dander es ogt ic heme helpe sin arbeit dragen. Also13 14sprict S. Paulus: ‘Alter alterius etc.: vre igelic sal14 15sanders bordene dragen.’ Op dat wort sprict die gelose: 16‘Wanneer di din bruder sprict ogte duet dat dig bedrueft,16 17so salte sine crancheit met heme dragen ende salt geduldeg1717, 20 18sin ende salt pensen: “Het comt heme van crancheide,18 19ende alse hi heme bedenket dat hi ouele heft gedaen, so19 20salt heme leet sin;”’ ende also sal sig een igelic bruder20 21eruarmen ouer sanders crancheit ende salne huden met21 22worden ende met werken ende sal heme vergeuen, want22 23hi ligte cranckers herten es van naturen dan een ander.23 24Dar ombe sal heme sin bruder sine crancheit helpen dra-25gen:24 dats een teken gesteliker minnen. 26Die derde minne es dat wi || ons euenkerstens wonden+26 27heilen. Dats also. Wat min bruder duet dis hi nit duen en 28sal, dis salickene wrugen om dis wille dat hi geheilt werde28 29an der selen, ende salne also gestelike minnen dat ic meer2929 | |
[p. 322] | |
1minne sine sile dan sinen lighame. Ende wat sine sele+1 2wonden mag, dat salic an heme openbaren, op dat hi2 3geheilt werde; ende en sals dar ombe nit laten ogt ic mi33 4versie dat hire af bedruft werde, want ic sal meer agten4 5ende an sien der silen schade dan dis lighamen bedrufe-5 6nisse. Also leert ons S. Augustin: ‘Du salt,’ sprict hi, ‘dins66 7bruder wonden open, op dat hi nit en verderue an der selen7 8in den sonden, ende saltene also geestelike minnen daste8 9meer ane salt sien sinre silen orber dan sins lighamen9 10bedrufde. Al est heme oec ten ersten leet ende bedruft10, 13 11heme - als hi heme namals bedenct dat heme orberlike11 12was an der selen ende dat heme dor gut wart gedaen, so12 13werdet || heme dan lief.’ Want den mensche bedruft van+13, 16 14menscheliker crancheit menge denc dat heme derna vel 15lief wert dat heme gesciet es. Want die crancheit der 16naturen es also groet an den mensche dat hi ongeduldeg 17wert, ende versteet heme dog wale dat sin orber sie ende17 18dor guet wart gedaen. Die crancheit sal een igelic an den 19anderen bekennen ende ombe die crancheit en sal niman19 20den anderen haten want hi sine sele liuer heft dan sinen20 21lighame, ende die minne es regte gestelike.21 22Nu merct vort. ‘Iherusalem, die daer bouene ligt ende 22vri es, die es onse muder.’ Dese wort suldi mercken ane 24die himelsche stat, dar wi tue comen sulen met vrouden, 25ende daer in sin die selue drie denc die daer vore betekent 26sin ane gesteliken leuene. 27Dirste es dasse hoge es, ende dar ombe esse seker. Die27 28sekerheit (die) in himelrike es, legt dar ane dat die sile28 | |
[p. 323] | |
1nemmer van Gode gescheiden en wert. Sulke mestere+1 2spreken, waer || sig der gest ten irsten henne keert, dat hi+ 3daer stedelike bliue, ende dat hi sig nit meer en moge 4wandelen; ende bewisen dat dar mide: du sig dat irste 5orlouge huf in himelrike, du keerden sig sulke engele ane5 6Gode ende sulke van Gode, ende also alsse sig due keerden, 7dar ane sinse stedeg bleuen ende en wandelen sig nem-7 8mermeer. Nu es der diuel ende der engel ende die sile 9gelic an der naturen; mar die wile dat die sile in den 10lighame es, so keertse hare wale warse wilt, mar wanneerse10 11van den lighame gescheden es, son magse sig nit wandelen, 12nit meer dan der engel ogte der diuel, alse sulke mestere 13lien: ‘War ane sig die sele keert alse van den lighame 14scheet, dar ane mutse stedelike bliuen, want sin mag hare14 15dan nit meer wandelen.’ Als sig dan die sele ane Gode 16keert, so bliftse stedeglike ane Gode sonder ende. Ende16 17wanneerse dan nit erdoms nog wedersputs en heft van || den+17 18lighame ende si sig regte met al hare cragt an Gode keert,18 19so wert sine so sterckelike minnende datse nemmer van19 20heme gescheiden en mag. 21Dat die, sele also onstedege minne heft die wilese in den 22lighame es, dat comt van der crancheit dis lighamen ende 23van der lifden die tusschen din lighame ende der selen 24es. Want die sele mint al dat din lighame sagte duet, ende 25dar ombe en magse nit stedeger minnen hebben tengenen 26denge anders danse altoes din lighame na volget al dis 27heme lustet. Mar als die gude sele van din lighame 28scheidet, so keertse al hare cragt ane Gode ende en mint 29nit dan Gode ende in Gode alle denc. Dan wertse versikert29 30dassi ende Got nemmer en scheiden, ende van dir sekerheit 31wertse Gode meer ende meer minnende. Ende dat hi sprict 32dat die stat hoge es, dat suldi mercken an der minnen, 33want die minne die di sele || dan te Gode heft, die es ouer+ | |
[p. 324] | |
1menschelike cragt ende van der minnen sekerheide esse+1 2emmer seker met Gode te bliuene. Die stat mag wale2 3hoge sin van ganser sekerheit. 4Dander dat dar es, dats geheel ende stedeg vrede; 5want dar en es engeen denc dat onurede maken mag. Die 6himelsche vroude es gemeine al dengenen die dar sin, dats6 7dat gotlike anschin. Dar af sprict S. Anselm: ‘Alle himel-8sche portere hebben vroude an ons Heren anschin: het es 9schone ende lustelike ane te sinne.’ Dat anschin ende 10die vroude es gemeine allen heilegen, allen engelen, allen 11selegen selen ende allen himelschen here; ende es enen 12igeliken sin loen gordenert na sinen wercken. Also sprict 13een heilege: ‘Got deelt sig te himelrike enen igeliken13 14mensche na sinen wille ende na dis menschen wercken.’14 15Dis en suldi nit verstaen dat dar af iman enegen onurede 16hebbe: Got en deelt heme also nit dat dar || iman sie di+16 17Gots nit en hebbe: Got geft sig ongedeelt enre igeliker 18selen sonderlike, ende wi vele ene igelike sele sins heft, 19son heft dandere sins te men nit. Want wart also dat ene 20sele Gode allene hadde ende dandere nit, son mogte dar 21nemmer vrede sin. Got geft heme geheel ende ongedeelt 22enre igeliker selen sonderlike, also vullechlike dat hare 23begerde met heme wert eruult. Want die sele heft dat van 24naturen dasse engeen denc eruullen en mag dan Got allene. 25Ende dar af sprict S. Augustin: ‘Vre selen heft gedorst na25 26Gode, din leuentgen borne. Nu hebdine begrepen: nů 27drenct als vele als gi wilt: v en sal sins nemmermeer 28gebersten; ende sal v dog altoes dorsten na heme. Gi 29sultene altoes met suter begerden nůtten ende sal v sins 30altoes lusten. Gi sult sins altoes sat sin ende sult dog 31hungerch sin na Gode, di der engele spigel es. 32Dar bi merct dat || dar geheel vrede es; want een igelike+32 33sele heuet Gode also gehelike ende also vollechlike alse og33 34sins nit dan ene en hadde. Ende dar af sprict S. Anselm: | |
[p. 325] | |
1‘Ene igelike sele heft Gode in himelrike na haren wille+ 2met geheelre genugden ende gebruect sins vrolike wie har2 3begerde gert. Ende geliker wis als si een leuen daer heft3 4te bliuene ewelike, also bekennen sine sutelike ende rasten 5ane heme vrolike.’ Dar ane mogdi egter vrede mercken; 6want war onurede es, dar en mag enweder vroude nog 7raste sin: dasse dan vroude ende raste hebben ane Gode,7 8dats een teken dis vreden. Himelrike es een lant dis 9vreden; want dar es die vroude gemeine. Si hebben oec 10alle enen wille in Gode, dar en es oec niman di enege 11sonderlike seden hebbe: si hebben alle gestelike seden,11 12dats dasse alle gemeinlike Gode louen, Gode minnen, Gode 13bekinnen || ende Gode ane sien ende sins altoes geren, ende+ 14wonderen sig van sinre groter onmateliker schonheit ende14 15van sinre groter wordecheit, ende neigen sich dan onder15 16heme ende louenttene ewelike, met wonderungen sinre16 17gutheit, sinre gewaut, sinre wisheit, 18sinre ewecheit ende sinre groter sconheit. 19Terde dat in himelrike es, dats vriheit. Wie vri19 20sinse? - Si sin vri van willen sonder eneg bedwanc, 21si sin vri van alre iamergheit van lighame ende van herten,21 22si sin vri van alre sorgen, van allen lede. Sin minnen nit 23dan Gode, ende dar ombe en hebbense engenen iamer na23 24engenen dengen dan na Gode in minnen, ende dar ane 25hebbense al hare lifde ende al hare begerde ende al hare25 26cragt ende al hare senne bekeert. Sin begeren nit danse26 27hebben, sin hebben oec nit dan dasse begeren: al dat dar27 28es, dats dar lief, ende wis dar nit en es, dis en geert dar 29oec niman. Also || sprict S. Augustin: ‘Te himelrike en es+29 30engeen denc dis imanne verdrite. Dar en berst oec engeens 31dencs dis imanne luste.’ Himelrike es een lant der vri-32heide: si sin vri van alre arbeit, van allen combere ende, | |
[p. 326] | |
1kurtelike, wan al der iamergheit dat enegen mensche+1 2beruren mag in desen doetliken vlesche: dis sin si alle vri.2 3Si sin oec vri van schoude, beide van vergangenre ende 4van iegenwerdeger ende van tucomender: watse iegen Gode4 5ie gedaden, dis sinse alle vri claerlike, ende also vri dasse55, 26 6regte met vrien dorsinne met wonderungen erhangen sin in6 7din gotliken spigel ende bekennen in Gode alle creiaturen. 8Die minste sele die in himelrike es, die es wiser dan alle 9die mestere van Paris. Want ene igelike sele si bekent9 10Gode in heme seluer ende hars selfs nature in Gode. Dats 11wale een vri dorsien dat in Gode alle denc bekent.11 12S. Anselm || sprict: ‘Dats een vri ende een wonderlic ane-+ 13blic. Gode vrilike te sinne in heme seluer ende in Gode te 14sinne sins selfs nature ende Gode te sinne in sinre selen 15met seleger vrouden ende met vroliker selecheit.’ Dar 16bliftse in vriheide dasse nemmermeer engene schout nog16 17engene sonde van Gode sonderen en mag; dar ontfeetse17 18sekere vriheit van alre iamergheit.18 19Dat virde dat in himelrike es, dats minne. Himelrike19 20es dat minnede lant: wi minnen wilt, hi come in himel-20 21rike. Dar mint mi Gode in heme seluer ende dor heme21 22seluer. Dar mint Got die sele weder ende dan die sele 23hare seluer dor Gode ende in heme. Minne es een lant23 24der minnen: dar es die minnende richeit, want dat niman2424 25arm en es sonder vroude ende sonder minne. Want die 26minne es dar also ouervlůdeg dasse hare deelt eenre ige-27liker selen sonderlike. Eene igelike sele deelt haren loen27 28ende hare minne ende hare vroude ouer al himelrike, | |
[p. 327] | |
1|| also dat hare ene igelike sele met hare erblit van haren+ 2sonderliken lone. 3Also sprict S. Augustin dar hi scriuet van der himelscher3, 23 4stat: ‘Jn der himelscher stat dar es die rike minne,’ sprict 5hi; ‘dar en mag niman nit eigens behauden. Ene igelike 6sele geft haren loen allen himelschen here ende igeliker 7selen sonderlike, ende die selue minne brenget weder in7 8der selen te vrouden ende te wonnen alre engele vrouden. 9Ende alre menschen loen es eens igeliken menschen son-9 10derlike, ende eens igeliken menschen loen es gemeine alre 11menschen. Dar es minne sonder nijt, want ene igelike sele11 12erurout sig der anderre vrouden ende hare werdegheit gelic 13der hars selfs; ende al die minne die dar es, die es 14in Gode.’ 15Nu mercket wi dat sie. Al datse sien ende al datse15 16bekennen, dat comt hen al uter himelscher claerheit, ende 17minnenten dan dor sig seluer ende dor sine wonderlike17 18gewaut, dot sine grote wisheit ende dor || sine vrie gutheit,+ 19dor sine schonheit ende dor sine sutegheit, dor sine ewe-20licheit ende dor sine wonderlike herscapheit, ende louen-20 21tene dan sinre groter werdegheit ende wondersig van din21 22groten wondere dasse an heme sien ende ane heme be-22 23kennen. S. Augustin sprict: ‘Si wonderen sig van Gode23 24ende in dir wonderungen wert har herte gebrit ouer al24 25himelrike.’ Alse der Prophete sprict: ‘Si sien Gode an25 26heme seluer ende minnentene dor heme seluer ende26 27louentene ane heme seluer.’ Ende wonderen sig dan van27 28der wonderliker herscapheit diese ane heme bekennen.28 29Ende dan wert gebreidet har herte, ende van dir onmate- | |
[p. 328] | |
|