Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)

[p. 144]

Bijlage I [Tekst van het Volkslied]

K.B. 1072 G 18.

1e blad recto

Een Schoone HISTORIE VAN MARGRIETJE VAN LIMBORG, welke met haer Vader op de Jagt reed/om eenig Wild te vangen/en hoe dat zy van haer Vader verdoolde by ongeluk/en wat zeldzame Avonturen haer door toedoen van de Helsche Vyand wedervaren is: welke haer tot wanhoop wilde brengen/en hoe standvastig zy bleef in deeze Perykelen en zeer mannelyk heeft gedragen.

Zeer troostelyk voor alle menschen/van wat staet dezelve zoude mogen wezen/Om te Zingen en te Lezen.

(houtsnede: 'n paus met tiara?, Aartsvader? in berglandschap te midden van vele soorten dieren)

't Amsterdam, by BARENT KOENE. Boekdrukker, op de Lindegragt, 1770.

1e blad verso

Stem: Van 't Schildertjen.

Hoord al na dees Historie gelyk/Geen schoonder heb ik
nooit vernomen/Hoe dat margriet van Limburg ryk
Veel avonturen zyn overkomen:
Wild dog luysteren Jonk en Oud/
Al door het Jagen in het woud.

Want Hertog Otto reed op de Jagt/margrietjes Vader

vol fantezyen; met al zyn Edelen groot van magt/
Jagers en Honden om te verblyen/
margrietje reed meede ongetoeft;
Waer van haer moeder was zeer bedroeft.

Zy vreesden voor ongeluk of scha/Dat de Dogter mogt

overkomen/'t Welk terstond geschieden hier na/
Dat hebben zy wel haest vernomen/
Want een hart dat zy najaegden ziet/
Doen sprak de Vader tot margriet.

Och Dochter zit hier een weinig neer/Al aen de Rivier

[p. 145]

 

al met verlangen: Wy zullen terstond hier komen weer

 

Als wy het Hart hebben Gevangen/

 

Het Wild mogt u overlopen wreed/

 

Dat myn helaes zou wezen leet.

2e blad recto

De schoone Maget bleef daer alleen/Haar Vader en ook

al zyn Heeren Reden in 't Woud te zamen gemeen/
't Was voor Margrietje een groot verzeeren/
Zy al verdoolden hier wel op gist/
d'Een van den anderen niet en wist.

Dus waren zy al t'zamen verstrooid/Den Hertog klaegde

van dit verliezen/Over zyn Dochter en weenden bloot/
Riep Heer wat weg zal ik nu kiezen/
Door Gods believen die het al maekt;
Is hy ten lesten thuis geraekt.
Denkt hoe Margrietje dus was verveerd/Als zy daer nie-
mand heeft vernomen/Zy schreiden heel bitterlyk ongedeerd/
Want ziet den avond bestond te komen/
Zy bad den Heer van herten vroom/
Og mogt ik raken op den Boom.

Blyf ik beneden hier dezen nagt/Myn zullen eeten den

Wilde Dieren/Of eenig Ongoddelyk Geslagt/
Vrees ik myn Maegdom te schofferen/
Van tranen wierd haer Haer zeer droog/
Zy klom met pynen den Boom om hoog.

Og ik ben dit ongewoon zeer net/Sprak doe Margrietje

door groote pyne; Dat nu de Takken hier zyn myn Bed/
En de Bladeren ook myn Gordyne/
Terwylen zy zoo klagende was/
Kwam daer een bedroefde Koopman ras.

Vrybuiters hadden hem gespolieert/Hy weenden zeer en

wrong zyn handen/Myn Vrouw en Kinderen myn wel deed
Vrees ik nu bidden haer brood met schanden/
Regt aen de Linden stonden hy niet doof/
Daer op Margrietje zat onder het Loof.

Hy was verwonderd en ook Margriet/Vraegde haer als

een wyzen bevroeder/Zyt gy een Christen mensch my bedied
Ja ik betrouw op Godt en onze Behoeder:
Zulken antwoord Margriet hem gaf/
Zoo dat hy riep schoon maegd komt af.

't Welk zy deede met groot bezwaer/Door hulp van den

Koopman vol treuren/Zy gingen onder malkandere daer/
Terstond vertellen haer avonturen/
Zy sprak ik heet Margrietje verflout/
Van Limburg maer verdoold in 't Wout.

En ik van altemael berooft/Jammerlyk van myn Koop-

mans goeden/myn Vrouwe in Athenen gelooft/

[p. 146]

 

Die Godt den Heere dog wil behoeden/

 

Soo hebben zy haer Fortuin gezeid/

 

In alder eeren en vromigheid.

2e blad verso

Hier na beloofde hy wilt verstaen/Met vaste reden in deze

zaken/Daer van malkander niet te gaen/
Voor dat' er iemand zou thuys geraken;
Dus trokken zy zamen met gemak/
Tot aen een oud Kapelleken strak.

Daer woonden Rovers aenhoord dit Lied! Zo die Historie

ons heeft beschreven/Want als daer iemand voor by quam ziet
Spoeljen hem ja brogte om 't leven/
Zy waren ras om een buyt gegaen/
Lieten de Tafel met Kast daer staen.

Margrietje en den Koopman recht/En hadden in drie da-

gen niet gegeten/Dan wilde Appels en Peeren slecht/
Zo dat zy hongerde ongemeen/
Zy vonden spyze na haren ees/
Daer van zy aten met grooten vrees.

Als zy van spyze waren verzaet/Kwam hun daer een groot

wonder bespringen/Als van den boozen Vyand quaet/
Om dees tot wanhope te brengen;
Eenen Koetswagen verscheenen haer dan;
Met schoone Paerden ende Voerman.

Vol kamenieren door duyvels bedrog/Riepen zy wellekom

met behagen/Margriet wy hebben u lang gezocht/
Komt zit hier beyde op onze wagen/
Den Koopman zeyd 't is geen Vyands gequel/
Neen sprak Margriet ik kanze wel.

Zy zaten op en vielen in slaep/Twee honderd mylen de Zatan

hun voerde/Veer buyten alle wegen verstaet;
Als zy ontwaekten en ververden/
Vonden zy niemand hoord dit geprent/
Menschen of huyzen nergens ontrent.

Hy troosten vriendelyk dees Jonkvrouw/En sprak laet ons

niet wanhopig wezen/Maer zetten vastelyk ons betrouw/
Op God den Heer zeer hoog geprezen/
En trokken van daer met droevigen gank/
Wederom doolen vier dagen lank.

Nog eens den Vyand quam daer geheel/En sprak tot alle

zyn Aels gespuyzen/Zo maekt my haestig een Kasteel/
Pleyzirig gelyk de Konings Huyzen/
Van binnen vol goude Layen wel
Brengt daer in alderley Snarenspel.

En ik zal myn verscheppen zeer fyn/Gelyk Margrietjes

Vader ten rechten/Som van u zollen myn Heeren zyn/
En zom madammen/maegden en Knechten/

[p. 147]

 

Zoo zal ik sprak den Vyand zubtiel/

 

Noch zien te krygen Margrietjes Ziel.

3e blad recto

Wel meester riepen de duyvels/al Gy niet zelver ras zou

der ophouwen/Eer men zou maken een Swynen stal/
Was dit Kasteel rondomme vol houwen/

Margriet met den Koopman ydoon/

Zagen dat blinken van veer zeer schoon.

Zy trokken derwaerds doen zeer snel/En quamen voor

die Poort wild vaten/Sy hoorde daer veel Snaren gespel/
Danssen en springen zeer boven maten/
In 't lesten klopten zy vol getreur/
Een Duyvel quam daer als een Pagte veur.

Wat begeere gy Lieden ziet/Zo sprak den Vyand wel ter

talen/Kost ende Drank antwoorde Margriet/
Och lieve Vriend om u wel te betalen/
Bent gy van Limborg Dogter fier/
Komt op 't Kasteel u Vader is hier.

Och is dat waer myn herte verheugd/Sprak doen Mar-

grietje van dees bly mare/Zy quamen boven al in de vreugd/
Wellekom agter en voor was 't daers/
Men zong en speelde Muzyk zeer bly/
Op Fluit en Harpen en Schalmey.

Die hem uit gaf voor haer Vader meest/Hy deed den Ca-

stelyn voor hem komen/Die was ook mede een boze Geest/
Hy sprak toond my myn Dogter zeer vroome;
't Salet voor Peerels Diamanten Robyn/
Geld Gonde Knopen en Ketenen fyn.

Zy zag dit alles zo het scheen zeer vry/Den Vyand sprak

Margrietje geprezen/Dit is al te behouden voorby:
Dat u beliefden myn Vrouw te wezen/
Och sprak Margrietje Jonk Heer zoet/
Gy zyt my veel te magtig van Goed.

Een ander Vyand als Pagie breed/Is by hem gekomen/

riep hare ten Eeten/Hy sprak die Maeltyd is gereed/
U Vader is aen Tafel gezeten/
Met al zyn Heeren kloek en gezond/
Wel sprak Margrietje ik kom terstond.

't Welk zy deeden met den Koopman/Zy zat by hem die

scheen haer Vader/Den Castelyn tegen over dan:
Onder die Vyanden allegader/
Zy toefden doen Margrietje styf/
Haer doen zesteerden om Ziel en Lyf.

Den Duyvel riep weest vrolyk van Geest/Eet en drinkt

alles overvloedig/Ja laet ons dog danken eerst/
Sprak doen met Margriet met herten ootmoedig
Steld dat nu uit was Zatans vermaen/

[p. 148]

 

En laet den Beeker met Wyn omgaen.

3e blad verso

Wy moeten bidden Gode ongeblaemt/Sprak de Koopman

en Dogter verheven/Margriet heeft den naem Jezu genaemd
Dat kost den boozen Geest niet verdragen/
Zy al weg vloogen met vuylen stank/
't Casteel verzonk in der Hellen Bank.

In onmacht vielen zy door het bedrog/Maer als zy tot

hen zelven quamen/Riepen ach dood wild halen ons doch/
Uit de temtazie bey te zamen/
Zy trokken van daer met gewee:
Kwamen in 't lesten al aen de See.

Ik zie een Heremyts kluis op 't zant/Sprak de Koop-

man ik zal het eens vragen/Waer dat wy zyn of in wat land
Terstond zo quam een Schip aen Jagen/
Daer in quam den Vyand zeer quaed;
Stuurden 't aen Land spyt Schippers maet.

De Gasten vroegen Margrietje benout/Hoe staet gy hier

zo alleen verslagen/Zy sprak ik ben zo verdoold in 't Woud
Doe ik was met myn Vader uit Jagen/
By myn is nog een Koopman fyn;
Hy is gaen vragen waer dat wy zyn.

Komt in ons Schip met scha of met schand/Hierom zal

niemand wezen tegen; Wy zullen wachten na den Koopman/
Brengen u beide op goede wegen/
Doen ging zy in 't Schip wel bemand/
Den Satan stuurden het ras van Land.

Den Koopman liep al roepende ziet/Wild dog aenhouwen

een korte wyle/Maer wat zy stuurden 't was om niet;
Dit voer in een oogenblik wel een mylen/
Margriet sprak leg aen lieve Broer/
Ja kind wy zyn geen Meester van 't Roer.

Soo scheiden zy van malkanderen ziet/Seer droeffelyk met

groot bezwaren; Den Koopman quam weer thuis met vlied/
Hoord hoe Margriet noch is gevaren/
Sy quam te woonen by een Gravin;
Daer was zy Kamenier zoet van zin.

Eenen Zoon die Etzyte hiet/Had den Gravin ter zelver

tyden/Hy zeer beminde de schoone Margriet;
Maer dat mocht zyne Moeder niet lyden/
Sy sprak tot hem door groote nyd/
Ik hoor dat gy dees Landloopster vreid.

Omdat hy Margriet vergeeten zou/Stuurde hem buy-

ten op Scherm-schoolen/Daer was in het Hof een Payie
getrouwd; Die hy Margrietje wel heeft bevolen/
Myn Moeder mag haer niet sprak hy/
Komt haer iets over zoo schryf het my.

[p. 149]

4e blad recto

Wel myn Heere sprak dezen Held/Hy nam dan Oorlof aen

zyn Vrindinne/Heeft haer met zoete woorden verteld;
Draeg als ik doe gestadig minnen:
Och gaet gy duer sprak Margrietje en kreet/
Zoo zal ik verstooten worden God weet.

Lief ik kom weder weest doch te vree/Kusten aen haeren

rooder wangen/Wilt hooren wat zyn Moeder dee/
Als nou Etzytes was gegangen;
Dit vals Wyf treeden het duyvels pad/
Ontbood de Rechters al van de Stad.

Zy quamen en sprake Vrouwe beleeft/Wat zyn de zaken

van u abuyzen/Margriet myn Zoon betovert heet/
Daerom zult gyze ook vergruyze/
En branden haer aen een Boom of staek/
Al zonder eenige tegenspraek.

Dat en staet niet in ons bedwank/Gingen zy op dees ree-

den gewagen/Maer laet de Heeren komen ter Bank:
Dat zy die Dochter eerst ondervragen
Bank hier of daer wilt gy dat niet doen/
Soo zet ik u van het Rechterschap koen.

Zy slachten ook Pilatus verveert/Vreesden geen brokken

Vet meer te krygen/Zy spraken Mevrouwen 't zal wezen ge-
kleert: Zy sprak gy weet dit haer overtuygen/
Zegt dat zy met een Mes hoord myn reen/
Myn wou vermoorden te nacht voorleen.

Hier op Margriet gevangen wierd zaen/Patieneelyk en

zaemen haer spreeken/Vraegden och Vrienden wat heb ik mis-
daen /Hy riep gy wou de Gravin doorsteeken/
't Is God die het weet sprak zy ongeveinst/
Ik heb daer nooid myn leven gepeinst.

Als 't geweld komt zoo moet het recht voord/Maer deeze

Pagie lag daer verholen/Hy kost al hooren dit valsch accoord
Docht wat Etzytes hem had bevolen/
Reed daer na toe sprak Heer plaizant/
Margriet u Lief wordt morgen verbrand.

Etzytes zuchten het was hem wel leed/Den dag die quam

Margriet zou sterven/Leiden haer ter Poorten uit wreed:
Zy zag den Hemel zoo meenig werven/
Zy sprak och Bruidegom zoet van grond/
Verwacht u Bruid ik kom terstond.

Aen 't vuer op haer knien riep zy/Heere Jesuz wilt myn

Ziel ontvangen/Hemelschen Vader weest doch by my/
Aenziet de tranen over myn wangen/
Gelyk Zuzanna onschuldig bloed;
Ben ik verwezen tot 'er Dood.

[p. 150]

4e blad verso

Den valsche Rechter riep haest u Beul/doet dat vuur vlam-

men aen alle zyen/Stootze daer in zy klapt al te veul
Als doen quam Etzytes aen ryen/
Met dezen Pagie ras in zyn loop;
Sloegen met Zweerden onder den hoop.

Dus zag hy daer na Margrietje getrouw/Zo nam aen haer

dood 't was om te ontfermen/Hy sprak staet op wel schoone
Jonkvrouw/En nam haer vriendelyk in zyn Ermen/
't Za Beul verbrand den Regter riep hy:
Margriet bad Lief vergeeft het om my.

Maer geene genade mocht hy ontfaen/Moest zelve lyden

het vuur vol smerte/Waet hier myn Moeder zou 'er ook aen
Gedenkt dat zy u droeg onder 't herte/
Sprak Margriet negen Maenden met pyn/
Ik bid u Heer te vreede wild zyn.

Zyn Moeder sterft ook kort hier naer/

Etzytes zelfs doen Commandeerden/
Hy Trouwde deeze Margriet eerbaer/
Triumpheerlyken dat zy laveerden
Al na Margrietjes lust hier mee/
Daer zy doen leefden in peys en vree.

EYNDE.