Het liedboek van Liisbet Ghoeyuaers

[p. 94]

Verantwoording van de tekstuitgave

Bij het uitgeven van oude handschriften staat men voor de onmogelijkheid om met de tekens die een zetkast biedt de lezer een beeld te verschaffen van wat de codices te zien geven. Gegeven die onmogelijkheid moet een compromis worden gezocht tussen de eisen die verschillende categorieën van gebruikers aan de editie zullen stellen,¹ het technisch uitvoerbare en het economisch verantwoorde. Dit compromis blijft altijd het produkt van de overwegingen en persoonlijke voorkeur van de uitgever. Iedere gebruiker van de editie mag echter verlangen dat de bewerker nauwgezet rekenschap aflegt van de methode die hij bij het weergeven der teksten heeft gevolgd.

Bij het uitgeven van het liedboek van Liisbet Ghoeyuaers ben ik zo weinig mogelijk afgeweken van het origineel.

Aan de verdeling der teksten in regels is niets gewijzigd.

Nauwkeurig is erop gelet dat woorden die in het handschrift aaneengeschreven staan ook zo werden afgedrukt en woorden die niet aaneengeschreven staan ook in de druk gescheiden bleven.

In het gebruik der verschillende lettertekens is geen verandering gebracht: de hoofdletters van het handschrift zijn als hoofdletters weergegeven, het teken u vertegenwoordigt een u in het handschrift, ook als dit de waarde van een v heeft, en y en ij, in het handschrift duidelijk onderscheiden, zijn onveranderd gereproduceerd.

De interpunctie van het handschrift is ongewijzigd overgenomen.

De afkortingen zijn alle opgelost. Van de aanwezigheid van een abreviatuur en de oplossing daarvan wordt geen melding gemaakt als er voor die oplossing slechts één enkele mogelijkheid bestaat.

Zo is en̄ steeds opgelost in ende.

1 Cf. Dr. W.P. Gerritsen, Die Wrake van Ragisel. Assen, 1963, pag. 274 e.v.

[p. 95]

Ook is op plaatsen waar een streepje boven de letter een volgende n of m representeert, deze letter zonder meer aangevuld.

Het afkortingsteken' staat zeer vaak in de plaats van de lettercombinatie -er-. Het komt 48 maal voor in woorden die het prefix ver- bevatten. Er zijn 44 gevallen waar het 't woordeinde -er in voorzetsels, bijwoorden, bijvoeglijke naamwoorden etc. vertegenwoordigt, zonder dat een andere interpretatie mogelijk is. Het vervangt 36 keer -er in de woorden moeder, vader, broeder, kinder en wonder. Ook in deze gevallen heb ik de abreviatuur opgelost zonder er melding van te maken.

In 74 gevallen is d' opgelost in daer, enkele malen in der. Omdat meningsverschil mogelijk is omtrent de juistheid van mijn interpretatie volgen hier de strofen waar d' is vervangen door daer: I-7; II-1-1-3-3-5-8-9; III-9; VI-4-6-10-21; VII-4-7; X-2-5-7-8-11-12; XII-2-2-3-3-4-5-5-6-6-7-7-9-9-9-9-9; XIII-2-5; XV-1-2-3-4; XVI-R; XVII-1-3-6; XVIII-1-1; XIX-1-4; XX-6-7-8-10-11; XXIII-2-2-3-5-6; XXV-6-8; XXXIV-1; XXXV-4; XXXVI-1-5; XXXVIII-1-9; XL-5; XLI-10; XLIII-7; XLIV-9-22.

Tot der is de combinatie d' opgelost in: IV-23; VII-2; X-10; XII-9; XVIII-4; XXII-4; XXIV-1; XXVI-3; XLI-1; XLIV-1.

De afkorting h' is 19 maal opgelost in haer en wel in: II-2; III-5; IV-21; V-1; VI-13; VII-1-2; X-1-2-11; XVIII-7; XX-3-4-6; XXII-5; XXIII-2-5; XXVI-2-2.

w' is in IX-2 gecompleteerd tot waer, ouerw' in X-13 tot ouerwaer. In XXVI-10 is werwaert de oplossing van werw't.

In XII-9 is sw' opgelost tot sware, dit vooral op grond van het volgend rijmwoord.

In I-15 is h' opgelost tot heer. In XII-9; XX-6; XXXI-14 he'e(n) tot heere(n). In IV-20 staat seere voor se'e van het handschrift.

De afgekorte vorm h'te(n), waarover men eveneens van mening kan verschillen, is opgelost tot herte(n) in IV-26; XVI-8; XX-7; XXIV-1; XXV-10; XXVI-11; XLIV-15. In X-10 en XLIV-2 is ontfermh'ticheit dienovereenkomstig opgelost.

Voor w't in IV-2 en XL-3 heb ik wert geschreven. Voor w'dich^t in XVII-1 en w'dicheit in XXIV-2 vindt men werdicheit.

[p. 96]

De afgekorte vorm scriftu'e is in IV-24; XV-3 en XVII-7 opgelost als scriftuere.

...h^t aan het einde van een woord is opgelost in ...heit in XVII-1; XVIII-4; XXIII-3; XXXI-1; XL-3; XLI-1.

Waar de afkortingen ihūs, ih's of ihm̄ voorkomen, zijn die opgelost in ihesus of ihesum. xpūs in VII-1-5, xpc̄ in XX-4-10 en xpm̄ in XLIV-5-20 zijn vervangen door christus en christum.

Van s' is twee maal sint gemaakt en wel in XVII-1 en XXIII-1. In de opschriften boven XXXIII en XXXIV is sc̄a opgelost tot sancta. In het opschrift boven XXXIV is v'gine bovendien gecompleteerd tot virgine. In XXIII-1 is gl'e uitgebreid tot glorie, in XXVII-5 psone tot persone. In XXXIX-8R heb ik et'ne door eterne vervangen, XLI-4-5-6-7-9 r'c door repeticie.

De afkorting magd' in XLII-9 heb ik vervangen door magdaleen.

In lied III zijn de afkortingen Kyriel', Kl', Al' en All'a opgelost in Kyrieleison en Alleluia.

De bijlagen 2 t/m 8 zijn gegeven om het mogelijk te maken verschillende redakties van eenzelfde lied met elkaar te vergelijken. Daar verschillen tussen teksten soms verklaarbaar zijn bij het bestuderen der abreviaturen, zijn ze in die bijlagen wel gegeven.

Aangezien het Werdense hs. spoorloos is verdwenen moest ik echter voor de uit dat hs. aangehaalde teksten genoegen nemen met de genormaliseerde editie van Jostes.

Tenslotte moest ik, om de liederen zuiver parallel te kunnen laten afdrukken, van de oorspronkelijke regelverdeling afwijken bij teksten uit de hss. Tübingen germ. oct. 185, 190 en 280 en bij hs. Wenen 12875.