Liber Magstri Avicenne

[p. 60]

[11]

Cotidiana es .1. corts ende comt vander fleumen. Ende meest es dese orine bleec ende luttel gevarwt. die puls en slaet niet zere. mer sachte met moruwen slagen Entie pine geduert altenen dach ende nacht. mer .18. uren es die pine meest ende .6. uren heeft men meest rusten entie pine es minst. die hitte niet groet noch die hooftswere. Ende also andre toevalle Die zieke es somtijt dat hi niet en gevoelt alse een die in commeringen van slape leget ¶ Haer diete sal siin aldus Maect hem .1. caudeel van wine ende van tarwen bloemen ¶ Een ander. Siedt ene hinne al geheel. ende daer na salmen te stucken stoten tfleesch ende been dan doeter in een luttel soops ende wringet dor .i. cleet. ende in dat sop doet wijn ende bloeme ende maecter af .1. caudeel. ende brocter in tarwen broot ende dat salmen supen. Ende in desen cortse so moet men meest eten dingen die conforteren dan in andren cortsen ¶ Die zieke sal drinken gesoden water op crumen van tarwen brode. Of hi sal drinken mussa. dats van zeeme ende van borne gesoden. Ende es dorine luttel gevarwt of niet. so siedt die wortele van apien van persijn. al die sapen van desen alst gesoden es sal ment perssen dor enen doec. ende dan ziedet te gadere met zeme .1. o. ende van den sape .9. o. ende dit sal hi drinken ¶ Ende wet dat in alle die cortse die altenen geduren dach ende nacht sonder rusten. datmen daer sal laten ter adren opten iersten dach. of op den andren. of opten .3. of opten .4. Of het en belette die crancheit vanden zieken. of

[p. 61]

die tijt vanden iare. of dat die materie al te cout es ¶ Ende weromme dat laten ter adren hulpt in eenperliken cortsen dat suldi verstaen. het nes niet om dat die humoren in die adren bedruct siin. dat si uut gaen het es om dat wint die ter adren uut gaet die de humoren binnen versmacht. werbi dat die adren lucht in gewint dat si niet en vorten ¶ Men sal niet geven medicinen die purgieren. men sal ierst die humoren doen ripen. no in eenperliken cortse. vore dat die zieke bekeert ¶ Hets ene gemeine regule. so wat humore dat men purgieren sal beneden den navele. datmen clisterien setten sal ten fundamente aldus gemaect ¶ Siedet papple. mercuriael in borne. ende persset tsap ute dor .1. cleet ende vanden sope salmen nemen also vele als men wille. of .1. virendeel. ende doeter toe swinen smout ende olie. ende een hantvol souts. ende gietet in ene ganse pipe of clisterie pipe meer dan .1. pinte al laeu. Die zieke sal hoge stupen metten sterte. ende men sal hem de pipe steken int fundament. entie zieke salse houden in sinen lichame. Die zieke sal oec houden daer in dat mer in giet. also lange als hi mach. ende sal sitten op enen stoel met enen gate. Aldus purgiert men humoren die in den lichame vloyen ¶ Een ander. Nemt .1. lepel vol zeems. ende .1. s. lepel vol souts. ende siedet dat zeem so dat welna dicke werde. ende dan doeter toe tsout ende latet een luttel zieden. dan gietet op .1. nat bert. ende walket metter palmen cleine alse .1. kersse. daerna wentelet in pulvere van senien. derna steket int fundament Dit heet men .1. subponitorie ende trect oec die quaede humoren uten lichame ¶ Wet dat die clisterien best siin in vasten lichame van

[p. 62]

heter ziecheiden. Die subponitorien van zeemen die siin beest in couder ziecheit die den lichame vast hebben. het verhit die viscose humoren van fleumen ende suvert den lichame ¶ Die meester moet nerenstelike merken in den corts weder die humoren heet siin inden corts ende die den lichame vast hevet hem es die clisterie best. In de welke dat die humoren vloyen. dien suldi subponitorien onder geven. op dat die lichame vast es ¶ Ende es die tonge limech. so suldi ierst in den mont houden sachten aysiin enten mont suldi dwaen met warmen watere. ende sceren die tonge met enen houtenen messe. ende screpen wel al die limecheit vander tongen. Ende dat roest suldi wel vagen met .1. linen clede ¶ Ende men sal wachten dat men in dese cortse en gene coude medicine leggen en sal opt hooft iegen den hooftswere. Want men mochte lichte vallen in een ongemac datmen heet litargie ¶ Ende eist te doene alse de zieke bekeert es. men salne purgieren metten selven dat men doet cotidiane corts. ende metten selven dat men doet quarteine die altenen geduert. Ende some die lieden walgen ende keeren ende dat hulpt hen lieden want die mage purgiert daer mede