Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga, hertoginne van Brabant, stightersse der Beggynnen

Met een cort begryp van de levens der salige, godtvruchtige en lof-weerdige beggyntjes der vermaerde en hoogh-gepresen beggynhoven

s'Hertogenbosch.

DE oude Beggyntjens van den Bosch getuygen dat aldaer veel van hunne Mede-susters geweest zijn, die in alderley soorten van deughden hebben uytgesteken, en sommige veel wonderlijke

[p. 517]

teekenen en Mirakelen hebben gedaen. Rakende de Mirakelen zijnse spaerigh in hun woorden, maer van hun deugtsaem leven en goede zeden, die beter als Mirakelen zijn, hebben sy ons genoegsame materie overgesonden: onder de welke wel een van de principaelste is sekere Jacquemyn, een Maeght arm van middelen, maer rijck van overvloedige gratien in Christo. Sy was altoos blygeestig in den Heer, vol van Hope en vast betrouwen in Godt, welkers gemeyn spreek-woordt was Godt sal 't zegenen. Als sy nu in haer doodelijke ziekte was gevallen, ende den Pastoor haer berecht hadde, seyde hy, soo u noch iet te vooren comt, daer gy ongerust soudt in zijn, segget, en zijt niet beschaemt aen Aleyde, dese was een Beggyntjen die haer diende, en met dat woordt is hy weg gegaen, en sy is gestorven, dat men Heer qualijk uyt den huyse was. En siet nu doodt en gelijkt zijnde, is by Aleyde gecomen en heeft geseyt, Vercoopt dadelyck al myn meubeltjens, en betaelt daer mede myn schuldekens: 't welke sy alsoo ook soude gedaen hebben, waer 't saken de Vrienden daer by geweest waren: hierom stelde sy 't selven uyt tot dat die souden gecomen zijn, om als dan in hun bywesen venditie te doen. Maer gemerkt dat dit wat aenliep, soo is Jacquemyntjen voor de tweede reys aen haer veropenbaert ende geseydt, Waerom en doet gy niet 't gene ik u bevolen hebbe, zijt niet bevreest Godt sal 't zegenen: 't welk ook soo is geschiet, want alhoewel sy luttel goedt, en veel schulden hadde, als haer kleyn en slechte meubeltjens zijn in den roep gekomen, soo zijnse ten hooghsten, jae boven prys verkocht geweest: ende als 't nu al betaelt was, soo is 'er noch al veel overschot gebleven, Godt 't selve zegenende.

Haer Ziele heeft sekeren Godtvruchtigen Persoon gesien onder de Salige in de plaetse van voldoeninge, met opgeheven oogen en handen naer den Hemel, verwachtende de bermhertigheyt Godts. Uyt Ryckel.

[p. 518]

MARIE LIEFHOUT is ook aldaer geprofessit geweest, een Beggyntjen oprechte model van suyverheyt, ernstelijk genegen tot den dienst Godts, selden was sy op straet, men vondtse altoos in huys gesloten, noch en gonk noyt voorder als van haer Camer naer de Kerk, en bleef in alle Getijden soo lank als sy gesondt was: en in haer besloten bidtstedeken zijnde, niet en was 'er soo stil en geruster. Sy was boven dien seer verduldigh, vreedsamig en sachtmoedig tot een yeder. Sy cost uyt 'er const swygen, sy en stoorde haer noyt, noch en viel niet uyt: ende alhoewel sy groote moeyelijkheyt soo inwendig als uytwendig hadde, evenwel niemant en conde in haer bemerken 't minste teeken van beroertheyt: want haer eerste sorge was in alles sigh trachten te versterven, ende om die reden lette sy aerdiglijk op alle inbeeldingen, en hielt geduerig wacht op al de sinnelijkheden uyt vreese van, van de selve overrompelt te worden. Haer grootste quellinge was het tijdelijk te besorgen, niet en beklaegde sy meer als den tijdt die sy hier in moest besteden, en dat om dieswille dat dien haer aftrok van de geduerige opgeheventheyt in den Heere, 't gene al haren wensch was. In haer leste ziekte was sy teenemael in Godts wille geresigneert: ende alhoewel, om haer groote bangigheden en flauwten, de bywesende meynden datse verschenen was, neen seyde sy, ik leve noch, ende en sal maer sterven alsmen in den Epistel van de Misse sal singen, In alle volmakinge heb' ik een eynde gesien, 't welk oock soo is geschiet in 't jaer 1595. Uyt Ryckel.

BARBARA DE BEER, niet alleenelijk Beggyntjen maer ook Overste van het Hof van s' Hertogenbosch, was van alle wereltsche sinnelijkheden afgetrocken, en een oprecht voorbeeldt van onthoudinge: men sagh in haer niet als sebaerheyt,

[p. 519]

d'oogen en gaven anders geen teeckenen als van Godtvruchtigheyt, soo dat 'er veel uyt haer gesicht alleen teenemael beweegt wierden. Haer gebedt en beschouwingen vochten om de Croon, uyt welke oorsaeke sy om haer krankheyt en staet groote strijden heeft moeten uytstaen, al eer sy haer genegentheden onder het bedwank van de reden hadde gebracht.

Soo lank als sy leefde vermaende sy een iegelijck tot peys en vrede: en voor dat sy stierf in 't forneys der tribulatie gesuyvert zijnde, vol van jaren en verdiensten, is sy naer haren Hemelschen Bruydegom vertrocken ontrent het jaer 1620. Uyt Ryckel.

JOANNES PEREGRINUS PULLEN Pastoor van het Beggyn-hof in den Bosch, is van Catholijke Ouders geboren in de Heerlijkheyt van Vlodorp, alwaer sijn Moeder om de moyelijkheyt van een Proces groot gaende, voor eenigen tijdt moest blyven. Van jonkx af was hy genegen tot de studie, in de welke hy sulk eenen voortgank heeft gedaen dat hy een seer geleerdt Man en grooten Theologant is geworden. Priester gewijdt zijnde, houde wonderlijk sijne graviteyt, gevolg van een groote sebaerheyt en kuysheyt die hem ten oogen uyt-scheynde: 't welk sijn Hooghweerdigheyt Lindanus Bisschop van Ruremonde siende, heeft hem ten langen lesten met moeyte verwillight om de sorge der Beggyntjens van sijne stadt te dragen, onder de welke hy veel goede zielen heeft gevonden, ende door sijn exempel, en goede onderwysinge die soo verre heeft gebracht, dat sy een Engels leven beleefden.

Op hem wierdt ook allen den last van het Bisdom gelaten, soo lank als desen Bisschop te Roomen was: ende nu Bisschop van Gent geworden zijnde, heeft desen grooten Man mede geleydt, noch en soude sonder sijnen raedt oyt iet gedaen hebben: aen den welken hy alle sijne secreten ook

[p. 520]

van sijn ziele kenbaer maekte. Maer gelijk hy hier in groote achtinge quam en in den mondt van een iegelijk was, 't gene hem niet aen en stondt: heeft oversulkx pak en sak gemaekt, ende het Paleys met lof en eere vluchtende, is eerst naer Ruremonde en van daer naer Keulen gegaen: maer en heeft oock aldaer niet konnen verborgen blyven, mits veel van sijn Biecht-kinderen, onder de welke Geeraerde van de welke wy hier vooren hebben gesproken, hem gevolgt zijn, de welke hy onderwees, gouverneerde en tot eene groote volmaektheyt brocht. Maer siende dat hy hier wederom ge-eerdt ende gerespecteert wierdt, is hy, die, als doodelijken vyandt hatende, naer Luyck gevlucht, en noch aldaer geen rust vindende, is ten lesten naer den Bosch gekomen in den welken desen Heyligen Heer socht te schuylen in de kuylen der Wildernisse. Want hy Liefhebber van d'eenigheyt was en wenschste onbekent te blijven, liever versmaeyt, verstooten en uytgelacchen, als van de Menschelijke tongen gepresen en ge-eerdt te worden. Uyt welke reden hy noyt oft selden Latyn en sprak: hy en disputeerden noyt, noch en was twistig oft kyfachtig maer gaf aen diergelijke al swijgende gelijk, noch en antwoorde, ten zy in noodige affairen, ende dat met sulk een corte behendigheyt dat een iegelijck gesticht en verwondert bleef. Was 'er iemandt die sich selven in sijn gebeden recommandeerde, sonder spreken al lacchende en knickebolende, beloofde 't selve te doen: maer soo iemandt hem in 't aensicht begost te prysen, keerde dat om en stelde hun met een bevallicheyt op eenen anderen wegh.

Soo hy dan binnen den Bosch gearriveert was, sijnder Schaepkens indachtigh, is hy recht naer het Beggyn-hof gegaen, en van Geeraerde en Agnes als eenen Engel uyt den Hemel gedaelt, ontfangen. Hy hadde voorgenomen heymelijk daer te logeren, en siet eens hoe alle dingen hier verkeert gaen: alle de grootste van de stadt quamen hem verwil-

[p. 521]

lekomen, huys en dienst presenteren, maer die al te samen met een groote beleeftheyt bedanckende, heeft hy een plaetsken, eer eenen stal als huysgelijkx, gekosen om te woonen, in 't welk met eenen stoel, tange en stroysak voor sijn bedde daer mede te vreden was. Hy wiert verscheyde reysen van de principaelste te gast genoodt, maer sloeg 't selve geduerig absolutelijk af, jae selfs aen sijn Hoogweerdigheyt Musius Bisschop der plaetse by den welken hy maer twee keeren, en dat noch met wederstandt is gaen eten: die hem volle auctoriteyt van te Preken en Biechte te hooren gaf, bly zijnde sulk eenen weerdigen Man in sijn stadt en Bisdom te hebben: om welken tusschen Cuyckius en Masius twee seer lofweerdige Bischoppen een Godtvruchtige jalousie geresen is: den eenen als sijnen Ondersaet hem willende wederom hebben, den anderen als Borger van de stadt en sijnen gast blyven houdende.

Maer wie sal connen achterhaelen 't groot profijt dat hy door sijn geleerde Sermoonen en heymelijke onderwysingen heeft gedaen: niemant als dien suyveren Geest alleen die de woorden in den mondt en de kracht in het hert plant, om die tot sijnder meerder eere te verkondigen en uyt te werken; soo en is 't dan geen wonder, mits sijn woorden geest ende leven waren: leven segh ik, aengesien hy d'afgevallen door de Ketterye, wederom baerde in den Heere Jesus Christus: onder de welke is geweest dien vermaerden Ioannes Gorcomius.

Wat sal ik seggen van sijn opgetogentheden in de welke hy klaerblinkende somwylen en verheven in de locht is gesien geweest: Hy volherde nacht en dag in 't gebedt: hy en at noyt vleesch, selden vis, met luttel moes oft Cruyden uyt den hof was hy te vreden, dikmaels herhalende een salige onthoudinge te zijn iet van 't Lichaem af te trecken om aen den geest te geven: boven dien dat men sijn Lichaem moet voeden uyt noodt niet tot wellustigheyt,

[p. 522]

en daerom at hy meestendeel ook beschimmelt broot, maer als hy gasten kreeg tracteerde die soberlijk en eerlijk volgens hunnen staet oft conditie. Sijn smakelijkste spijse was den honger, vastende alle dagen. Hy sliep op stroy en dikwils in sijnen setel: hy en dede sijn kleederen noyt uyt, ten zy om te veranderen van hemdt oft hayren kleet om beter te seggen, maer siek zynde, gebruyckte discretie niet te sacht nog niet te straf. Hy en hadde maer eenen gemeynen Tabbaert. Het scheen hem gelyck eygen te zyn uyt ootmoedigheyt van de menschen als van duyvels eenen af keer te hebben, maer als Engelen te beminnen, Hy jaeghde de duyvels uyt de besetene lichaemen door een besondere gave. Door het teeken des Heyligs Cruys geneesde hy andere soo van inwendige als uytwendige siekten. Hy en wykte noyt in 't minste niet van de rechtveerdigheyt, in't minste niet, om de welke eens in den vollen Raedt comende, vermaende hy hun stoutelyk over plicht, 't welk sy altemael als van eenen oprechten Herder wel afnamen. En ondervraegt zynde wat sy met Tooveressen souden doen, al t'gene hy hier op antwoorde hielden dat voor goet. Ten lesten veel schoone onderrichtingen by Schrift achterlaetende, is hy in den Bosch gestorven in 't. jaer 1608. en by de Clarissen begraven, Uyt Ryckel.

CATHERIEN HELMONT, Beggyntjen van den Bosch en mogen wy hier niet achterlaeten, wiens purper-verwige sebaerheyt met veel coleuren der deugden verciert, blonk in de oogen van Godt en van de menschen. Sy was in het spreken gestadig, iet hebbende, 'k en weet niet wat goddelykx in haer manieren. Sy gaf soo veel als sy vermogt aen den Armen, ende en was voor den dag van morgen niet besorgt, en stelde al haer hope op Godt seggende, Dat die betrouwen op wanckelbaere goederen deser wereldt die willen, my aengaende en sal self mynen noodigen noodtdruft anders niet verwach-

[p. 523]

ten als van u mynen Heere mynen Godt, die versekert hebt, dat u den Armen ghelaeten is, ende der Weesen een helper sult wesen. Haer graf naer eenige jaeren geopent zynde, gaf sulk eenen aengenaemen reuk, dat den selven alle kostelijke balsemen te boven gink. Sy is gestorven den 16. December in 't jaer 1611. Uyt Ryckel.

Daer was noch een ander Beggyntjen in 't selve Hof met naem Suster ANNEKE, de welke soo godtvruchtig was ende de renome van een heylig leven hadde, dat Bisschoppen selfs ende andere weerdige persoonen uyt verscheyde steden, oft tot haer quamen, oft hun in haer gebeden recommandeerden: maer om dieswille datse onlangs is gestorven, soo en derven wy haer particuliere deugden noch niet kenbaer maken, alhoewel ondersteunt van de lautere waerheyt, seght mynen Aucteur den seer Eerweerdigen Iosephus Geldolphus van Ryckel en Oorbeeck Abt van de weerdighlijcke en seer edele Abdije van Sinte Geertruy binnen Loven die in't opsoeken van de Nichten van sijn Heylige Patronersse Dochters van haer ook Heylige Suster Begga nog kost nog arbeydt en heeft gespaert: en wenschte ik wel dat hy nog leefde om sijn loffelijk voornemen te croonen.