Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga, hertoginne van Brabant, stightersse der Beggynnen

Met een cort begryp van de levens der salige, godtvruchtige en lof-weerdige beggyntjes der vermaerde en hoogh-gepresen beggynhoven

Delft.

ALhoewel het Beggyn hof van Delft, nu niet meer en is, soo is 't evenwel seker, dat voor de veranderinge der Religie, daer veel goey Beggyntjens zijn geweest. Nicolaes graf-maeker van het

[p. 155]

Beggyn-hof van Delft; heeft getuygt, dat hy dikwils twee oft dry Beggyntjens bevonden heeft, die hun in de Kerke hadden laeten sluyten, om den gantschen nacht te bidden. Een ander was eens in haer gebedt soo opgetogen, datse teenemael buyten haer selven was, en commende allencxkens tot haer selven, merkte dat het al stil was, s' en hoorde den galm der voysen niet meer: en vindende de deuren van alle kanten gesloten, was in pyn hoe sy uyt soude connen geraeken, en t'huys keeren. Maer den goedertieren Heere, wiens wellustigheyt is te zijn met de kinderen der menschen, met haer compassie hebbende, heeft met sijn onsienelijke handt, haer de deure geopent: ende naer huys gaende, en is haer aensicht niet meer verandert geweest in verscheyde gedachten. Uyt Ryckel.

De gelucksalige Geertruye van Oosten, Beggyne te Delft.

SY wierdt geboren op een dorp van Hollant, met naem Voerburgh, tusschen den Haegh en Delft, van Ouders die Landts-neeringe deden. Als sy haer kinderlijke jaeren in 't huys van haer Ouders eenvoudelijck hadde overgebracht, begost sy niet alleen voor Godt, maer ook aen de menschen te verschijnen, als een aldervoorsichtigste Maget, en om dat sy geen middelen en hadde om te leven, gonk sy naer Delft de lieden dienen, alwaer sy verscheyde huysen gehadt heeft. Terwijlent Geertruye de menschen met het Lichaem diende uytwendig, diende sy Godt inwendig met haer herte. En sy kreeg een wonderlijk betrouwen op Godt, om dat sy beproefde de ontrouwe van de werelt, en van de menschen, in 't welke sy seer bevestigt wierdt, door dien dat Geertruye verlaten, en veracht wierdt

[p. 156]

van eenen Jongman, die met haer in ondertrouwe zijnde, nochtans trouwde met een ander. Dit dede haer de werelt gantsch versaken, en gaen naer het Beggyn-hof vragen, met alle ootmoedigheyt, plaetse om Godt aldaer, met een onbelemmert gemoet te dienen, de welke sy ook verkreegh. Sy droegh haer aldaer soo ootmoedig, en soo lijdtsaem in alle voorvallen, dat sy daer door niet alleen aengenaem en wierdt aen Godt, maer ook aen de menschen. Sy beweende haer sonden soodanig, dat sy dese voor Godt, en voor den Priester belijdende, in 't beginsel van haer bekeeringe, veerthien dagen sonder oyt op te houden, niet en dede als tranen storten, de welke Godt soo behaegden, dat hy aen haer veropenbaerde, dat haer sonden vergeven waren. En is 't dat sy ten tijde van dat weenen yet genut heeft; 't is seker seer weynigh geweest, en niet als geweykt in de tranen. En daer naer, en trachte sy niet anders als te weten, waer mede sy Godt best soude connen behagen: sy gongh voort in haer oprechte ootmoedigheyt, en sy hiel haer in een uytterste armoede, door welke twee, sy geraekte tot een groote verachtinge van haer eygen selven, en van alle wereltsche goederen.

Sy vermaende ook de andere menschen, tot beternisse van leven, en besonderlijk de dienstmaegden, aen welke sy seyde, dat sy niet van noode en hadden om salig te worden, als den goeden wille te voegen, by hun werk. Sy hielt haer dikwils ses weken langh in haer kamerken sonder uyt te gaen, en op desen tijdt, ontfong sy van Godt wonderlijke verlichtingen, waer door sy quam tot soo een verachtinge van haer Lichaem, dat sy 't selve niet anders meer en gaf, als beschimmelt oft verschrobt broodt, en niet anders en dronk als melk die geront was, of yet sulkx. Sy ontrok ook haer Lichaem soodanig den slaep, dat sy eens seven jaren geweest heeft sonder haer natuer daer eens in te voldoen.

[p. 157]

Maer al dit, en viel onse Maget soo pynelijck niet, als de quellingen des Duyvels, haer somwylen soo fel aenquamen, dat sy haer self aen 't lyf grypten, en gelijk haer 't vel wilde uyttrecken, maer sy overwon dese meest met hun te verwijten, dat sy arme duyvelen waeren, ende van den Hemel gevallen in de Helle. Somwylen heeft den duyvel haer getrocken, van d'een plaetse naer de andere, somwylen verheven van de aerde in de locht, doch Godt en heeft noyt toegelaeten, dat sy van dese geslaegen, oft gewont soude worden. En om dat den duyvel wiste, dat sy een besonder liefde hadde tot de kinderen, veranderde hy sig somwylen in de gedaente van een krytende, oft schryende kint, om hier door 't gemoet van onse Maget tot hem te trecken, maer sy verjaegde hem met dese woorden: vertreckt u van hier boosen geest: want gy en zyt niet die myn siele bemint. Haer dagelyksche oeffeningen waeren, gedurig te overdencken, het leven van Jesus, het welke sy schikte naer den loop van den tyt der Kerkelycke Diensten.

In den Advent overdenkte sy de groote versuchtingen en het verlangen van de Oude Vaders en sy verwonderde hoe den alderhooghsten Heere sig geweerdight hadde tot ons te komen en aen te nemen de menschelyke nature van de ootmoedigste Maget Maria: en hoe hy noch geweerdigt inwendig in ons te komen, en aldaer te blyven woonen: als wy maer en willen syn geboden onderhouden, en hem getrouwelyck dienen. Sy overpeysde oock de weldaden de gene Godt haer in't besonder bewesen hadde met haer te voorkomen met syn goddelycke gratie, door welke hy haer verkoren hadde voor syn Bruyt, en voor syn dochter. En terwylent sy dit overleyde, wiert sy beweegt tot een uyterste dankbaerheyt, en als sy sig over dese verwonderde, wiert sy overgoten met een uytnemende blytschap in den geest. Op de Kersdagen, wiert haer gemoet besonderlyk opgeheven

[p. 158]

met de gratie van Christus, door welke sij inwendig sag, en overleyde met een uytnemende soetigheyt des herte, hoe soetelijk dese soete Maget haeren Sone gebaert heeft, en opgevoet met haer eygen borsten. Sy bevont haer gemoet verstelt, over de ootmoedighijt van den Sone Godts, die uyt den schoot van sijnen Hemelschen Vader gedaelt is, om te rusten inde armen van een Maget: boven dien, over die te aldergrootste liefde door de welke hy om onsen 't wille heeft gelieft te lyden, honger, dorst, koude, en andere ellenden. Als den tijdt van Kerstdag voor by was, begost sy haer te begeven tot het overdenken van 't Lyden van Christus: sij overleijde de Mijsterien van dat bitter lijden soo levendig, en met sulk een medelijdende gemoet, dat Godt haer niet alleen in 't herte en drukte inwendige bewegingen tot het selve, inaer ook in't lichaem, soo men segt, uytdrukte syn vyf Wonden. En aldus bracht sij over den tijt van Paesschen, met te overdenken de Verryssenisse, en den tijdt van Sinxen, met de komste van den H. Geest, en soo voorts de andere tijden van 't jaer.

Godt en heeft evenwel onse Geertruy niet gelaeten in alle die soetigheijt van overdenkingen, sonder haer lichaem te besoeken met verscheijde quellingen. Van achtien jaeren eer sy stierf, was sy gedurig onpasselijk, en soo flauw, dat sij somwijlen drij oft vier-mael moest rusten, eer sij kost in de kerke geraken: in welke sij haer mede susters, ook wonderlijk stichte, niet alleen met haer maniere van bidden, maer ook met dese somwijlen tot het selve aen te maenen. En dat dede sij voornamentlijk in eenigen grooten noot, oft als sij sag, dat haer susters iet bedreven hadden. Men vertelt dat sij eens met haer mede susters in 't gebedt zynde, dese vermaende, dat 'er eenen slag geslagen wiert, en naer eenigen tijt, die sy gebeden hadden, seyde sy, dat desen uijtgevallen was tot voordeel van

[p. 159]

hun landt. Sy dede dit om haer mede-susters te vermanen, tot het gebedt: maer ondertusschen sagmen hier uyt, dat Godt haer de gratie gegeven hadde, van verholen en toekomende dingen te weten.

Aldus heeft onse geluk-salige haer leven overgebracht, in veel strengigheden en overdenken van de goddelyke Mysterien, in welke sy volhert heeft tot haer doodt toe, de gene voorgevallen is, op dry Koningen dag, van 't jaer 1358. Sy hadde binnen haer leven seer dikwils met een groote soetigheyt overpeijst, den uijtgank van het selve, die ook soo geschiet is. Haer lichaem wiert begraven buyten de deure van den thoren der oude Kerke van Delft, om dat de Beggynen, alsdan noch geen eygen Kerke of kerk-hof en hadden. Men noemt haer Geertruy van Oosten, om dieswille dat sy altoos song het liedeken van de dry Koningen, die Jesum quamen aenbidden in 't kribbeken, uyt den Oosten, uyt den Oosten. Uyt Ryckel.

LIELTA was eene Maget en Beggyn op het Beggyn-hof van Delft, seer devoot tot Godt: dese vervult wesende met den H. Geest, heeft aen Geertruye van Oosten, voorseyt dat naer een jaer, in haer de Wonden Christi in handen, en voeten, ende zyde, souden gedrukt worden. Uyt Ryckel.

Een ander Geertruye Beggyne van Delft.

DEse Geertruye heeft wonderlyk in de deugden van suyverheyt, en ootmoedigheyt uytgeschenen, gelijk Godt selver in haer doodt heeft getoont. Want soo haest de ziele van dit goet Beggyntjen verlaeten hadde haer sterffelyck lichaem, heeft sekeren Cellebroeder in Vlaenderen, die tusschen twee heylige Engelen gesien. 'T welk, soo haest desen godtvruchtigen Broeder gewaer wiert,

[p. 160]

vraegde hy van d'hemelsche geesten, waer henen sy die Nonne voerden, die geantwoort hebben dat het geen Nonne maer een Beggyn van Delft was. Welken Broeder neerstelijk acht nemende op den dag, en ure, is dadelyk naer de voorseyde Stadt gereyst, verhopende dat het syn eygen suster was, die godtvruchtelyck onder de godtvruchtige Beggynen leefde. Maer gelyk hy sijn suster levendig vont, oordeelde hy dat het een ander Geertruy was, die van de Engelen in den Hemel gevoert wiert, om in der eeuwigheyt, met haeren Bruydegom sig te verblyden. Uyt Ryckel.

HILDEGUNDE, was een Beggijntjen van de selve Stadt en Hof, maer van sulk een wonderlijk geloof en betrouwen op Godt, dat haer hanteringe alle de andere Beggyntjens leven beschaemt maekte, aengesien haer sober, onnoosel, en gerust leven getuygenisse gaven van hun selven, de deugden haers gemoets wierden verraden, door het stigtig wesen van haer lichaem. En om dieswille sy enkelijk van Godt dependeerde, betrouwde in hem, steunde op hem, soo leefde sy gerustelijk. Sy hadde en was beseten van de liefde, de welke alle dingen verduldiglijk draegt. Noyt Godts gedachtenisse was van, of uyt haer: gebeurdet dat sy om 't gene naturelijk is gedwongen wiert te peysen, liet des selfs sorge op haeren beminden Bruydegom, seggende, dat het eenen seer quaden, en rouwigen omwegh is, sijnen geest, die gewoon is 't geestelijk 't aenschouwen, dien af te trecken om voor het tydelijk besorgt te sijn. Daerom badt sy geduerig van myne nooden, verlost my Heere.

Dewelcke soo zijnde, en met de meeste sorgelooshijt leefde, oft door onachtsaemheyt iet liet voor by gaen, wiert van d'andere berispt seggende, en acht gy dan niet, dat gy ons alleen laet dienen? maer den Heere heeft door het volgende mirakel al wederom aen de sorgvuldige Martha geantwort.

[p. 161]

Want als wanneer sy 't samen op eenen dag in den goddelijken dienst waeren, en Hildegund met hun: de kokersse van de mert komende gelaeden met 't gene sy gekogt hadde, ende de provisie afleggende, en schoon maekende, soo siet sy op haer onvoorsienste recht over haer staen eenen wel gemaekten Jongelink in 't wit gekleet, hebbende in d' een hant een lampet vol water, en in d' ander een schoone handt dwale: van wiens gesicht verbaest, maer stracx een maegdelijke stoutighijt aentreckende, vraegde sy wie hy was, en wat dat hy daer maeckte: den Engel heeft haer vriendelijk geantwoort, en geseijt, dat hy daer Hildegund de Maegt Christi verwachte, wiens helper in de bequaeme tyden, en in de tribulatie ick ben. Och Godt gave sy hier waere, ick soude haer vermaeken, ende een verkoelinge geven, 't welk geseijt hebbende is hy verdwenen. O suyverheijt! ô betrouwen, wat en macht en hebde niet? midts gy uijt den Hemel Godt en Engelen doet daelen: ontweckt u dan Christene Ziele, alderliefste H. Beggas geslachte, en volgt naer het groot betrouwen van dese uwe Mede-suster de welke groot goet en rijkdommen hier heeft op de werelt gehadt, ja Godt selver haeren schuldenaer gebleven is. Uyt Ryckel.

CATHARINA VAN KOUDEN-HOVEN, was een Weduwe, aen wie, als aen een ander Judith, haren man veel rykdommen en goederen hadde achtergelaten. Beggyntjen geworden zijnde, als sy eens in haer kamer Godt badt, heeft sy gesien in 't schynsel en blincksel van een straele, de versaemelinge van een goude kerke, over een stad in de welke sulk eene kerke niet te vinden en was: sy verstont terstont, dat dit de modelle was, van de kerke die gebout moest worden. Oversulcx heeft sy eenighe honderde goude penningen, al avenant haere rijkdommen, geoffert om die fonda-

[p. 162]

menten te leggen. Sy vaste boven dien twee, ja drij dagen dikwils achter een: ende sy badt in haer slaepkamer met gesloten deuren, en naer een lank bidden, alse te voorschijn quam, scheen haer aensicht als dat van eenen Engel: en al was sy dusdanig, sy en wister ten minsten niet van, maer gong als een onnoosele stillekens, en ootmoedelyck, haer meest verblijdende in haer selfs versmadinge. Uyt Ryckel.