|
| |
| |
| |
Het wonderbaer leven van Joanna Dedemaecker, Beggyntjen tot Aelst.
IOanna de Dedemaecker is 't Engien geboren, maer van oorspronck wasse van Aelst mits haer Vader Henricus Dedemaecker ende haer Moeder Catharina de Bundel, eertijdts goede rijcke Borgers binnen de stadt van Aelst zijnde, uyt de selve om de groote troubelen naer het stedeken Engien verhuyst waren. Haer Vader, als sy noch seer jonk van jaren was, zijnde gestorven, is haer Moeder herhouwt en comen woonen te Herdesem een dorp gelegen ontrent een myle van Aelst alwaer haer dochter Joanna veel jaren de beesten heeft gehoed. Waer uyt merkelijk blijkt dat Godt altoos het krankste verkiest om het kloekste beschaemt te maeken. Wie soude oit gepeyst hebben dat in dit schamel Herderinneken verborgen waren, die wondere teekenen van heyligheyt die sy wijdt en breedt laten blijken heeft, siende haer uyt het dorp commen met een vet kalf op den hals, om door den last van haren hardten stijfvader 't selve lanckx eenen grooten wegh (te weten tien mylen in 't gaen en keeren) te Brussel naer de merkt dragen, qualijk gekleedt, beslijkt ende mismaekt, want d'een schouder stak boven d'ander uyt als eenen bult, die sy gekregen heeft van eenen Koeywachter die haer als sy buyten in het velt de beesten wachte eens met sulken gewelt op de schouwderen spronk, dat een uyt de rotte ontsloot, waer van sy dit gebreck behouden heeft; nochtans was dese een uyt duysenden van Godt uytgelesen, op dat zy soude toonen dat binnen onse | |
| |
dagen in Nederlandt noch Heylige verborgen waren. Als zy nu seventien jaren oudt was, is zy gegaen ontrent het jaer ons Heeren 1617. naer de doot van haer Moeder, in het Beggyn-hof van Aelst, alwaer hebbende ettelijcke maenden ingesien de maniere, Regel, ende Leven van de Beggynkens, heeft beweeght geweest om te aenveerden den Staet der selver, en is met groote blyschappe gegaen by Jouffrouw Beatrice Koninckx, zijnde doen ter tijdt groote Meestersse van desen Hove, de welcke zy seer ootmoedelijk heeft gebeden, om voor eene van hare ondersaten ontfangen te worden: maer dese Jouffrouwe siende dat sy was soo simpel ende slecht, (want aldus verscheen sy in de oogen der menschen) en hadde daer geen, ofte weynig behagen in: immers door veel biddens, is ten lesten tot het Hoff aenveert geweest, en tot Proef Dochter ontfangen: men soude niet connen seggen, wat eenen voortgank zy in alderley deughden gedaen heeft, en haer begeerte was dikwils soo groot, dat zy alleen het leven van alle Heyligen, wel hadde willen naervolgen, en 't gene dat zy conde, stelde dat terstont te werk: waer door dat het geschiede, dat sy de Beggyntjens somtijdts seyden, het schijnt dat Joanna een zimme is, alle geestelijcke saken die zy siet of hoort, wilt zy naerdoen.
Sy was soo streng van leven, datse qualijk haren noodtsakelijken noodtdruft en namp: want dikwils en atse maer droogh broodt, en dronk claer water, behalvens datse somwijlen eenige cruyden plukte op het velt, en daer van een potagiken maekte: en soo de mage klaeghde datse noch niet versaeyt en was, stondt zy van tafel op, en gonk naer het Kerkhof, alwaer zy met de vergaderde doodts-beenen en kale koppen sprak, noemende dese hare Susters, als ook de wormen van de welke sy haest het aes soude wesen. Noyt in 't slapen was zy onnachsamelijker, want met een slechte matte oft enkel bert met een bolster stroy onder haer hooft was zy te | |
| |
vreden. Sy dede aen haren hals een strop, zy gorde haer bloote lenderen met eenen riem van peerdtshayr gemaekt: dikwils sloegh zy ombermhertelijk haren rugge (alhoewel onnoosel) met ysere ketinxkens. Tot gedachtenisse van den val Christi onder het Cruys, viel zy alle dagen vijf keeren ter aerde, en omhelsde een groot Cruys, en cruypte onder 't selve naer verscheyde statien. En al oft dit maer kinderspel en waer geweest, is sy aen de helsche geesten te siften gegeven, van de welke sy door alle sorten van bekoringen gequelt, geleurt, en gestooten is geweest. Sy en heeft ook de vervolginge der menschen niet ontgaen, want van dese heeft sy slagen, lasteringen, beschildernissen, veel spijt en verwijt geleden. 't Welk sy nochtans altemael blymoedelijk, en met een ongelooffelijke verduldigheyt, door de gratie Godts heeft verdragen.
Niet sachter en zijn geweest d'ongemacken der siekten, en inwendige pynen, en de dorrigheden des geest, die sy ses jaren lank heeft onderstaen: maer dit geschiede al door de toelatinge van Godt: ende zy was in alle dese soo geresigneert in den wille Godts, dat waert saken zy seker geweten hadde, datse van altemael dese soude verlost geweest hebben, met eens te noemen den soeten Naem van Jesus, zy en soudt niet gedaen hebben. Sy was soo medelijdende tot haer Medesusters, en gedienstigh tot de zieken, datse om hun te helpen, en te genesen, sy hun quellingen en cruycen op haer namp, 't welk ook Godt heeft dikwils laten geschieden.
Daer was een seker Beggyntjen eenigen tijdt in sulken quellingen en swaren strijdt, dat haer docht, datse wanhopte, niet twijffelende of sy was in eenen verdoemelijken staet, oversulkx en conde noch lesen, noch bidden, noch eenige godtvruchtige oeffeningen onderhouden: 't hert was gelijk tusschen twee meule-steenen geperst. In plaetse van snachts te rusten, sweette van benautheyt, dikwils soo overvloedelijk, oftse in het water gelegen hadde: want | |
| |
docht dat 'er eenen heelen leger duyvelen haer geduerighlijk vervolghde, roepende geeft u over: versaekt, ende verloochent uwen Godt &c. Dit soo passerende, ende in soo ellendigen, ende miserabelen staet gestelt zijnde, is haer onder de Misse ingevallen, dat sy eens soude gaen spreken haer Mede-suster Ioanna, en hooren wat zy tot troost seggen soude. By haer dan komende, ende hoorende haer vermaninge, is soo door die getroost, ende versterkt geweest, dat terstont allen desen swaren strijdt, in haer soo verdwenen is, al of zy noyt iet geleden en hadde.
Gelijk dese, soo zijnder noch veel andere met bekoringen, twijffelachtigheden, serupuleusheden beladen, tot haer gecomen, die hun selven somtijts niet en conden te verstaen geven: maer sy verstontse seer wel, ende wist hun 't gebrek te seggen, ende daer straks raedt toe te geven. Hier inne hadde zy sulk een gracie, dat 'er verscheyden zijn, die getuygen, dat sy dikwils hunne inwendige gesteltenisse heeft geseydt, eer sy die hadden kennelijk gemaekt, de welke sy met een bequaem middel ontmoette, ende geneesde.
Een seker persoon in swaer lijden, ende benautheyt gestelt zijnde, namp haren toevlucht tot Ioannam, versoekende hulp, dewelke zy met een groote minnelijkheyt heeft toegeseyt, haer aensprekende met dese woorden: Mijn lieve Suster, zijt toch te vreden met Godt, ende betrouwt stantvastelijk op hem: ik neme u allen, u lijden af. Ende siet op den selfsten tijdt, is allen dat swaer lijden gevallen op haren hals: ende die van te voren benauwt was, wierdt van alle strijdt, ende swarigheyt verlost. Als zy hoorde dat 'er inde stadt eenige sieken waren, die gebrek leden, terstont, zy stoffeerden haren korf van alles datse conde crygen, ende trok daer henen, voorquamp hun gebrek, met het gene dat zy haer natuer onttrocken hadde, troostende hun met sulk een lieffelijk gelaet en minnelijke woorden, dat de | |
| |
arme sieken daer in hadden groote vreught ende vermaek. Veel zielen heeft zy getrocken uyt de werelt tot een geestelijk leven: veel zijnder ook die bekennen dat sy door haer hulpe ende bystant, zijn gekomen tot kennisse van hunne sonden, ende tot sulken gerustheyt van conscientie, dat sy geluk-saligh achten de ure op de welke sy met haer gesproken hebben: ende anders niet en connen getuygen, dan dat den heyligen Geest, tot welvaert van hun zielen, wonderlijk door haer gevrocht heeft.
Naer de voorseyde duystere dorrigheden, die alle anckxsten te boven gaen, heeft zy thien jaren vervolgens, met soo veel ontgeestingen, en Hemelsche beschouwingen vereert geweest dat mense anders niet en noemde als Joanne d' opgetogen Beggyn.
Het is gebeurt in den tijdt van die vierthien dagen, in de welke zy niet en conde anders nutten, dan het H. Sacrament des Autaers, dat zy gevallen is in een flauwte, gaende heel van haer selven, dogh naer ettelijcken tijdt, comende met groote vreught des geests tot haer selven, riep met een blijde stemme: Belden zijn belden: Godt is beldeloos ende formeloos, my nu al veel sekerder als de Sonne stralen plegen. Sedert en heeft zy niet veel meer besorght geweest om te mediteren, oft inwendelijk te bidden, maer heeft Godt in alles enckelijk laten gewerden. Sy wierdt dikwils wonderlijk en ook waerachtelijk opgetogen, en haer lichaem soude haren geest sekerlijk gevolght hebben, waert saken sy haer geen gewelt gedaen, en wederhouden hadde. Daer en tusschenen lieten sommige niet te seggen datse betoovert, datse de vallende siekte hadde, datse rasendigh en uytsinnigh was. In 't jaer 1628. den 26. Februarij, laghse plat te bedde of van pyn, of van liefde: sekerlijk was het van pyn, diese boven alle gesondtheyt was wenschende: want gelijk sy daer lagh, naer dat sy deelachtigh was geweest der H. Mysterien, op eenen bot is sy gewor- | |
| |
den gelijk een ander mensch. Haer wesen wierdt soo verandert, dat zy scheen te hebben een Engelsche gedaente: Sy was soo minnelijk ende vriendelijk: soo vol vreught ende blyschap, dat alle die gene die haer saegen, ook met blijschap vervult wierden. Haer aensicht wierdt roodt, blaeckte gelijk een vlamme viers van den brandt der liefden, men meynde datse de heete kortse hadde, en daerom gafmen haer water te drincken om den brandt te verkoelen, 't welk sy scheen al suygende te nemen: maer hier en tusschen viel zy flauw, machteloos, en verdween uyt begeerte van alsdan ook 't ontfangen het Lichaem des Heeren noch ander spyse, of voetsel en conde zy nemen sonder groot gevaer van haer leven. Sy wierdt doen ter tijdt van treffelijcke mannen die den geest van onderscheydentheyt hadden besocht, de welcke haer siende, en hoorende spreken, hebben geseydt dat het qualijk gedaen was met de Beggyntjens leven ter plaetse te misprijsen, oft te verachten. Haeren Biecht-vader geeft ook een seer goede getuygenisse van haer, seggende, dat hy somwijlen haer gesien hadde naer 't ontfangen van de H. Communie, niet allenelijk in den geest, Maer dat ook haer Lichaem week wierd, smilte en op d'aerde afvloede.
Somwijlen al oft zy met een musquet kogel geschoten wierdt op haer hert, viel zy strakx ter aerden gelijk eenen vogel, die van den schutter recht op de borst met den bal getreft is. En dat was ongetwijfelt 't gene den H. Bonaventura seydt: Den vierigen schicht der liefde, doorschiet innighlijken den geest, en doorslaet de affectie, ende doet den gequetsten roepen, ick ben met liefde doorwondt. En wat wonder, aengesien zy langen tijdt voor het ontfangen van dit H. Sacrament dese naervolgende bereydinge gebruykte. Sy namp haren toevlucht tot de Alderheylighste Maget ende Moeder Godts Maria: viel haer met diepe ootmoedigheyt te voet, biddende seer hertelijk met dese lieffelijke woorden: Moeyerken
| |
| |
lief, ik en vinde niet een plaetsken in my, om uwen Alderliefsten Sone te herbergen. Daerom myn lief Moeyerken, compt gy toch in my hert, op dat uwen lieven Sone Iesus magh rusten op uwen schoot. Comt toch hem geselschap houden, want ik my dikwils met de creaturen soude mogen vergeten, ende dan soude uwen lieven Sone schijnen alleen te zijn. Als gy daer sult wesen, sal ik wesen sonder sorge: want als Moeyerken t' huys is, dan syn de kinderkens onbesorght. Niet minder en was haren iever en gemoet tot den Alderheylighsten Naem van Iesus, en men schildert haer met den selven als signet op haer borst, en op haer handen, boven dien al oft sy den selven uyt haren mondt sprake. Al haer cautenantien met desen soeten Naem gemengelt, waren soo veel gensteren in d'ooren der toehoorders. Want! zy die noch lesen noch schrijven en cost, heeft dien op corten tijdt leeren maeken, en d'explicatie daer van schrijven. Ja met haren aessem alleen, als getuyght een weerelijk Priester naer sijn leven ende geleertheyt van grooten geloove, dat hy haer eenmael, gevende de H. Communie, voelde gelijk een vlamme viers slaen tegen sijn handt, waer door hy heel wierdt ontsteken, ende beweeght tot de Goddelijke liefde, ende creegh tot haer (al was 't dat hy haer doen noch niet en kende) sulken eerbiedinge, dat hy naer haer vertrek gink kussen de aerde daer zy geknielt ende gebeden hadde. Haere hert 's tochten onsprongen, waren soo heftigh als die van de grootste en kloeckste mannen, soo datse somwylen van haer Mede-susters heele nachten lank moest vast gehouden worden, van vreese dat sy uytspringende, haer leet souden hebben gedaen. Veel desgelijke wonderheden heeft Godt door haer uytgewerkt, om ons te toonen in welk een achtinge by hem is de suyverheyt des lichaems, aengesien om dese soo des geests als des lichaems (mits men gelooft datse noyt groote sonden en heeft gedaen) hy haer dese gaven verleent heeft. Boven dien om dat ook niemant in desen tijdt in | |
| |
den welken den heyligen afwijkt, ende de waerheden der kinderen der menschen seer verminderen, ook de heyligen besmet worden, niemant nochtans en souw wanhopen van onder den last des vleesch Godt te connen behagen.
De groote Jouffrouw van den Hove Catharina vanden Steen, (van de welke wy hier naer breeder sullen spreken) was t'samen Meestersse van de Novitien in 't Convent van S. Ioseph, de welke ziek geworden zijnde, om sekere redenen is van noode geweest dat het officie van de Novitien te bestieren, soude van een ander bedient worden. Hier toe is Ioanna bequaem gevonden geweest, ende oversulkx heeft men haer (niet tegenstaende datse 't selve socht t'ontvlieden om de voornoemde redenen) den last overgegeven, totter tijdt toe datter anders inne soude voorsien worden: ende naer gewoonte gehoorsaem zijnde, heeft haer laten geseggen. Daer en tusschen siet hoe wonder dat Godt is, hy die roept 't gene niet en is, als oft wat waere, ende uyt alle materien maekt bequame instrumenten, om sijnen wille te volbrengen, heeft Ioannem ook tot het opgeleyde ampt bequaem gemaekt. Want alle die beswijckingen, ende wonderlijke catyvigheden des lichaems, die haer tot dier tijdt toe soo menighmael inden dagh overvallen hadden, wierden in den dagh altesamen opgeschorst, ende t'savonts alsoo haest als het gebedt volbrocht was, overvielen haer die al te samen, ende lagh dikwils veel uren lank van haer selven: in het welk verscheyde persoonen met reden heel verwondert waren, gelijk ook haren Biechtvader aen wien sy boven dien dit heeft bekent, datse de pijnen ende besoekingen des Heeren gevoelde in den dagh, nu soo wel als te vooren. Doch dat het gewelt des inwendighs lydens nu soo groot was, dat haer docht gelijck mirakel te wesen, heel dagen lank in sulk gehouden te worden: dies te meer dat de voornoemde pijnen ende uytwerkingen des geests bleven dueren, sa- | |
| |
vondts ende in den spaden nacht. Want het gebedt met de Novitien volbrocht hebbende, gonk zy terstont naer haer camer, ende nedervallende op het bedde gelijk eenen mensch die door grooten aerbeyt heel vermoeyt is, wierdt gemeynelijck heel qualijk, ende gaende van haer selven, bleef daer in twee dry uren lank liggen, tot dat zy weer daer uyt comende tot haer verstant ende sprake quamp, als wanneer sy scheen als een onnoosel kint, heel minnelijk ende vriendelijk, ende sprak met Christo Iesu, ende de Alderheylighste Maget Maria, gelijk een onnoosel kindeken met sijn Vader, ofte Moeder: noemende hem menighmael Papaken, ende haer mijn alderliefste Mamaken.
Hier en tusschen den dagh quamp aen, ende Ioanna evenwel stondt gemeynelijk s'morgens ter geset 'er uren op, ende onderwees alle de Novitien met sulken vrede des geests, al oft zy veel gerust ende geslapen hadde. Binnen desen tijdt, als zy nu ettelijke dagen in 't Convent geweest hadde, is de Jouffrouw Catharien van der Steen gestorven, ende sijn Hooghweerdigheyt den Artsbisschop van Mechelen lacobus Boonen, verstaen hebbende alle saken, ende hoe dat het met Ioanna gegaen was: heeft bevolen datmen haer voor Meestersse onder de Novitien soude laten, ende daer in bevestigen: soo dat sy aldus ten lesten gecomen is tot het gene veel niet en souden gemeynt hebben. Doch in haer nieuw officie nu gestelt zijnde, oeffende zy de Novitien, soo dat sy op eenen corten tijdt, in veel groot profijt heeft gedaen, ende het Convent van S. Ioseph met veel deughden vervult.
Laet ons nu verhalen haer scheyden uyt dese werelt, 't welck zy dikwils heeft voorsien ende voorseydt. Eerst en voor al was vast in haer gemoet geplant d'oprechte reden en principaelste oorsake van de Christelijke hope, die seght den H. Paus Leo, te wesen het Cruys Christi: daerom badtse geduerigh datse hem ook mocht stervende eenigsins naervol- | |
| |
gen, 't gene haer ook vergunt is. Want sy is van hare Mesusters soo verlaten geweest, al oft sy noyt iet van Godt genoten hadde, maer van hem niet teenemael. Sy conde aen haer Mede-susters seggen gylieden sult de vlucht nemen, en ik sal my voor u lieden gaen op-offeren. Besoekende dan en dienende, een die met de peste besmet was, heeft zy die behaelt, en d'ander is genesen, en alsoo door haer siekte ende doodt, heeft het pestilentiael vier geblust. En gelijk den Heere in zijn benautheyt lank biddende, niet en heeft geweygert door den Engelschen dienst vertroost te worden, en boven dien in een anders graf geleydt te worden. Soo ook Ioanna door een voor-by-gaende Suster van verre toonende een Crucifix, is in haren doodtstrijdt versterckt geweest, ende nu doodt zijnde in een graf begraven dat voor een ander gemaekt was, op het Kerkhof ter zijde der Kerke, 't welk nu noch niet alleenelijk is afgeteekent met pallemey, maer ook met een staeket sel. Sy is gestorven den 27. van October, in jaer ons Heeren 1631. haers ouderdoms 31. naer dat zy 14. jaren Beggyntjen geweest hadde. En op dat niemant soude peysen datse ellendigh uyt dese werelt was gescheyden, om dieswille datse van de pest gestorven was, heeft den machtigen Godt getoont dat alsulke doodt niet blamerelijk en is noch aen de deugt contrarie, alhoewel eenen bitteren dagh: Want corts naer haer doot de papierkens, op de welke zy de namen van Iesus en Maria geschreven hadde en waren niet besmettelijk, maer verleenden de gesontheyt aen diese handelden en over hun droegen. Haer rocken, lijnwaet en allen haren huysraet waren d'alderbeste remedien tegen alderhande siekten en de rasernye. Alsmen haer aenriep of haer hulp versocht, men was bynaer seker van te verkrygen 't gene men vraeghde: 't welk meermael gebleken heeft. Soo dat wy sien volbrocht te wesen het gene Ioanna in haer leven al lacchende heeft schijnen te willen voorseggen. Want als zy eens besigh was | |
| |
met eenigh Heylighdom te handelen, ende een ander te naergank comende daer in verwondert zijnde, seyde: wel lenneken weet gy wel wat gy doet? gy handelt Heylighdom, het welk niet en magh geschieden; waer op zy al lacchende antwoorde, wat swarigheyt is daer in, ik magh self noch heylighdom worden. Ja voorwaer, want in de opinie van veel ende principalijk van de naervolgende, die door haren bystant zijn geholpen, is zy Heylighdom geworden.
|
|
Auteursrechtvrij