Leeuwarder Apotheek, volgens de Galenische en Chimische wyze; door den arbeit van t Genoodschap der Artzen dier stede opgemaakt, en door dachtbaarheid der Majestraat bevestigt
(1712)–Anoniem Leeuwarder Apotheek–
AuteursrechtvrijNaer den tweden Latynschen druk in’t Nederduitsch vertaalt
[pagina 120]
| ||||||||||
XV. Afdeelinge. Van de gedistilleerde Olyen. | ||||||||||
Oleum Anisi.
Laatze eenige dagen, doch niet langer als een week, staan weiken, en dan in bequaam werktuyg gedistilleert worden; daarna scheit volgens de konst de Oly van ’t water. Deze verbreekt en verdryft de winden in de maag, moeder, buik, en in de borst, is goed tegen ’t kolyk, verwarmt, &c. Men gebruikt hem tot twintig druppen, met wat anders vermengt.
Op dezelfde manier werden gedistilleert
| ||||||||||
[pagina 121]
| ||||||||||
De oly van Jeneverbezien opent de verstoppingen in de buik, moeder, nieren, milt; dryft het water voort en de winden; verbetert het kolyk; is goed in pesttyden, en tegens quaadaardige ziekten, &c. Men geeft die in tot tien druppen onder iets anders vermengt. Die uit Karwy verdryft de winden, verteert de taaye slym; opent de verstoppingen; is goed tegens ’t kolyk, pynen voor ’t harte, en in de maag, &c. Men geeft die in als de voorgaande, ook gebruikt men ze wel uitwendig in smeeringen, &c. Die uit Cumyn verjaagt de winden, verteert de taayen slym; opent de verstoppingen; is goed tegens de pynen in de maag, buik, moeder, borst, lendenen, &c. Men gebruiktze als de voorige. Die van Venkel verdryft de winden, verteert de taaye slym in de borst, maag, en lenden; helpt het zweeten voort, vermeerdert het zog, is goed voor die zwak van gezicht zyn. | ||||||||||
[pagina 122]
| ||||||||||
Men gebruiktze als de voorige. Die uit d’Orangieschillen versterkt de maag, ’t harte; de moeder, de herssenen; verdryft de pynen in de buik, in de lendenen, doodt de wormen, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit de Limoen of Citroenschillen wederstaat de verrottinge, is goed tegen de quaadaardige ziekten, en wormen; opent de verstoppingen, verdryft de winden; bevordert het zweeten, &c. Men gebruiktze als de vorige.
Deze volgende worden op dezelve manier uit kruiden gedestilleert, namentlyk
Doch uit bloemen
| ||||||||||
[pagina 123]
| ||||||||||
Uit Indië worden tot ons overgebracht.
De Oly van Alzem versterkt de maag, doot en verjaagt de wormen, wederstaat de verrottinge, opent de lever, milt, en lendeklieren; bevordert het zweeten, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Lavendel versterkt de herssenen, moeder, en zenuwen; opent de verstoppingen; verdryft de opkomende benautheden; vordert het baren, verbetert de slaapzucht, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Majelein verdunt de slym, versterkt de herssenen, moeder, harte, maag en zenuwen; opent de verstoppingen, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Kruissemunt versterkt de maag, verbetert de walging, raauwigheit uit slym, is goed tegens de wringende pynen in de buik, wormen, snik, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Orego opent de verstoppingen in de borst, lever, en moeder; verbetert de gee- | ||||||||||
[pagina 124]
| ||||||||||
le ziekte, en hoest, bevordert het zweeten, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Rosemarein versterkt de herssenen, moeder, en maag; is goed tegens de verstoppingen, vallende ziekte, slaapzucht, stinkenden adem, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Wynruit versterkt de herssenen, maag, moeder: is goed tegens de pest, quaad aardige ziekten, dolle hondsbeet, en ’t kolyk; opent de verstoppingen, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Zevemboom opent de verstoppingen der moeder, nieren, en klieren; is goed tegens de aamborstigheit; bevordert het baaren, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Karmillen opent de verstoppingen, stilt de pynen, verdryft de winden, bevordert het zweeten, &c. Men gebruiktze als de vorige. Die uit Kruidnagelen is goed tegen hartvang, flaauwte, zwymeling; verdryft de benautheit, versterkt de maag, &c. Men geeftze in tot vier druppen in wat anders vermengt. Die uit Kaneel verfrischt het harte, versterkt de maag, de moeder, en zenuwen; opent de verstoppingen, vordert het baaren; verbetert de flaauwten, &c. | ||||||||||
[pagina 125]
| ||||||||||
Men gebruiktze als de vorige. Die uit Foely of Bloem versterkt de maag, het harte, de moeder, herssenen, en zenuwen; verdryft de winden, flaauwten, hartkloppingen; verbetert den stinkenden adem, &c. Men gebruiktze als de vorige. | ||||||||||
Oleum Ligni Rhodii.
Laat het in genoeg zout water een maant lang weiken, dan, een hantje vol of twee rauwe wynsteen daar by gedaan hebbende, afdistilleren; scheit daarna volgens de konst de oly van het water. Deze dient om iets welriekende te maken.
Op dezelfde wyze werd gedistilleert | ||||||||||
Oleum Ligini Sassafras.Oleum Cornu Cervi foetidum,Deze verkrygtmen ten dien tyde, als men de Geest van Hartshoorn distilleert, daar van hier voren is gehandelt. Deze is goed in quaadaardige ziekten, doet wel zweeten, en dryven het wateren voort, opent, &c. | ||||||||||
[pagina 126]
| ||||||||||
Men geeftze in tot acht druppen, onder iets anders vermengt. | ||||||||||
Oleum Succini albi.
Doetze in een retort, tot dat des zelds derdendeel vervult is; laatse op ’t zand distilleren, allenskens het vuur versterkende en vermeerderende, zo zal de Oly te gelyk met het vlugge Zout opgaan, het welk men met warm water moet uitspoelen, en alleen, op zyn eygen overblyfsel uitgebrand, weder overhalen, tot dat het wit wort; maar de oly moet door zich zelven volgens de konst herovergehaalt worden. Deze Oly versterkt de zenuwen; opent de verstoppingen der zelve, en des moeders; verbetert d’opkomende benautheden; vordert het wateren, het baaren, &c. Men gebruiktze in wat anders vermengt tot tien druppen.
Op gelyke manier wort gemaakt | ||||||||||
Oleum Cerae. Mastichis. | ||||||||||
[pagina 127]
| ||||||||||
Deze laaste versterkt de maag, stilt het braaken, verbetert de walginge; is de zenuwen voordeelig; belet de vloed; verbetert de stinkende adem, &c. Men gebruiktze als de vorige, ook wel uitwendig in smeeringen plaasters. | ||||||||||
Oleum Vitrioli.
Laat die in een toegelymde retort gedistilleert worden, passende om het vuur by graden te vermeerderen, haalt daarna de gedistilleerde Oly weder over: behoudende het krachteloos overblyfzel, of Colcothar, byzonder alleen. Deze is seer ineetende, verdroogende, afschilferende; de verrottingen wegnemende, ’t gebeente zuiverende; Doch moet seer voorzichtig gebruikt worden. | ||||||||||
Oleum Terebinthinae.
Vult daar met een glaze retort op de helft, en laatze met een zacht vuur distilleren, zo lang de Oly helder en klaar blyft, die men | ||||||||||
[pagina 128]
| ||||||||||
alleen moet bewaren; laat daarna de andere olyen, door ’t vuur te vermeerderen, byzonderlyk ontfangen worden. De eerste is zeer nuttig tegen ’t nierenwee, graveel, en kolyk; opent, doet wateren, &c. Men geeftze in tot twintig droppen met wat anders vermengt. De andere gebruikt men uitwendig in smeeringen, zalven, en verwarmende plaasters. | ||||||||||
Oleum Petrae. Spicae. Terrae.Deze worden ons van buiten toegevoert. Waarvan de Peteroly seer dienstig is om de paralysy of verslappinge in de leeden te verbeteren, ook de dikte in de klieren, en die door windt opgeblazene dikte in de gewrichten, onder andere vermengt. De Spykoly verwarmt, opent, dringt door, verdeelt en ontdoet de taaye slymmige gezwellen; verdroogt de scherpe fyne vochten derzelve, &c. Men gebruiktze in zalven, smeeringen, en plaasters. De Olye uit aarde is byzonder goed tegens de vliegende jicht, en de hardigheden in de | ||||||||||
[pagina 129]
| ||||||||||
klieren, uitwendig zynde, te verteeren, gebruikt als de naast voorgaande. | ||||||||||
Balsamus Sulphuris Terebinthinatus.
Laatze eenige dagen warm staan meuken met malkanderen, zo lang tot dat de oly een roode coleur zal bekomen hebben, en zy bespeurt wort alzo eenigzins van de zwavel bezwangert te wezen; doch ’t moet een heel zachte of milde meukinge zyn, op dat ze geen walgelyke stank na zich trekke.
Op gelyke manier wort gemaakt de
De Terpentanbalsem is meest dienstig tegen de vaste boorende pynen in de gewrichten der heupen. De Anysbalsem is best tegens de pynen in de borst en leden, uit uitwendige stoffe veroorzaakt. | ||||||||||
[pagina 130]
| ||||||||||
De Jeneverbalsem is voornamelyk dienstig in de pynen des ruggebeens, en der lendenen uit fyne scherpe vochten veroorzaakt. De Barnsteenbalsem is inzonderheit dienstig tegens ’t flerecyn, het podagra en diergelyke pynen in de ledematen. Alle te zamen zeer nuttig tegen ’t gedurig voortbrengen van etter in de gezwellen, dezelve zuiverende en toehelende. Men geeftze in tot drie druppen. dikmaals op een dag, onder wat anders vermengt. Ook gebruikt menze wel uitwendig met een klein penceeltje, &c. |
|