Leeuwarder Apotheek, na de Galenisch-Chymiçe manier, door sorgvuldigen arbeid van t Collegie der Medicijns aldaar opgemaakt, en door des E. E. Agtbare Magistraats Authoriteit bevestigt
(1702)–Anoniem Leeuwarder Apotheek–
Auteursrechtvrij
[pagina 126]
| |||||||||
De XV. Afdeelinge. Van de gedestilleerde Olyen. | |||||||||
Oleum Anisi. Oly van Anijs.
Laase eenige dagen, doch niet langer als een week staan weiken; en dan in bequaam werktuich gedistilleert worden, daar na scheit volgens de konst den Oly van ’t water. Desen verbreekt en verdrieft de winden in de Maag, Moeder, Buik, en in de Borst, is goed tegens ’t Colijk, verwarmt, &c. Men gebruikt hem tot twintich druppen, met wat anders vermengt.
Op de selfde manier werden gedistilleert | |||||||||
[pagina 127]
| |||||||||
Waar van die uit de jenever-beijen, Opent de verstoppingen in de Buyk, Moeder, Nieren, Milt; Drijft het water voort, en de Winden; verbetert het Colijk; is goed in Pest-tijden, en tegens quaad-aardige Siekten: &c. Men geeft die in tot tien druppen onder yets anders vermengt. Die uit Kimmen, verdrijft de winden, verteert den taayen slijm; Opent de verstoppingen, is goed tegens ’t Colijk, pijnen voor ’t Harte, en in de Maag: &c. Men geeft die in als den voorgaanden, ook gebruikt mense wel uitwendig in smeeringen &c. Die uit Cumijn, verjaagt de winden, verteert den taayen slijm, Opent de verstoppingen; is goed tegens de pijnen in de Maag, Buyk, Moeder, Borst, Lendenen, &c. Men gebruiktse als de voorige. Die van Venkel, verdrijft de winden, verteert de taaye slijm in de Borst, Maag, en Lenden, helpt het sweeten voort, vermeer- | |||||||||
[pagina 128]
| |||||||||
dert het soch; is goed voor die swak van gesicht zijn. Men gebruiktse als de voorige. Die uit d’ Orangie schillen, versterkt de Maag, ’t Harte; de Moeder, de Herssenen; verdrijft de pijnen in den Buik, in de Lendenen, doodt de wormen, &c. Men gebruiktse als de voorige. Die uit de Limoen of Citroen schillen, wederstaat de verrottinge, is goed tegens de quaad-aardige Siekten, en Wormen; Opent de verstoppingen, verdrijft de winden; bevordert het sweeten, &c. Men gebruiktse als de vorige.
Dese volgende worden op de selve voorgaande manier gedestilleert uit het kruid, namelijk den
| |||||||||
[pagina 129]
| |||||||||
Doch uit de Bloemen
Uit Indiën worden tot ons overgebracht.
Waarvan den Oly Uit Alsem, versterkt de Maag, doodt en verjaagt de Wormen, wederstaat de Verrottinge, opent de Lever, Milt, en Lende-klieren; Bevordert het sweeten: &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Lavendel, versterkt de Herssenen, Moeder, en Zenuwen; opent de verstoppingen; verdrijft d’ opkomende benautheden; vordert het Baren, verbetert de slaapsucht, &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Majelein, verdunt den slijm, versterkt de Herssenen, Moeder, Harte, Maag en Zenuwen; opent de verstoppingen: &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Kroesse munte, versterkt de Maag, verbetert de Walginge, raauwigheit in slijm, is goed tegens de wringende pijnen in den Buyk, Wormen, Snik, &c. | |||||||||
[pagina 130]
| |||||||||
Men gebruiktse als de vorige. Uit Orego, opent de verstoppingen in de Borst, Lever, en Moeder; verbetert de geele Siekte, en Hoest, bevordert het sweeten, &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Rosemarein, versterkt de Herssenen, Moeder, en Maag; is goed tegens de verstoppingen, vallende siekte, slaapsucht, stinkenden Adem: &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Wijnruit, versterkt de Herssenen, Maag, Moeder; is goed tegens de Pest, quaad aardige Siekten, dollen Hondsbeet, en ’t Colijk; opent de verstoppingen &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Sevenboom, opent de verstoppingen der Moeder, Nieren, en klieren; is goed tegens de Aamborstigheit; bevordert het Baaren: &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Karmellen, opent de verstoppingen, stilt de Pijnen, verdrijft de Winden, bevordert het sweeten: &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Kruid-nagelen, is goed tegen hartvang, Flaauwte, Swijmelinge; verdrijft de Benautheit, versterkt de Maag: &c. | |||||||||
[pagina 131]
| |||||||||
Men geeftse in tot vier druppen in wat anders vermengt. Uit Caneel, verfrischt het Harte, versterkt de Maag, de Moeder, en Zenuwen; opent de verstoppingen, vordert het Baaren; verbetert de Flauwten: &c. Men gebruiktse als de vorige. Uit Foely of Bloem, versterkt de Maag, het Harte, de Moeder, Herssenen, en Zenuwen; verdrijft de winden, Flaauwten, Hart-kloppingen; verbetert den stinkenden Adem: &c. Men gebruiktse als de vorige. | |||||||||
Oleum Ligni Rhodii. Olye uit Rhoden-hout.
Laat het in genoech sout-water een maant lang weiken, dan een hantje vol of twee rauwen wijn-steen daarby gedaan hebbende, af-destilleren; scheit daar na volgens de konst, den oly van het water. Dese gebruiktmen om yets welriekende te maaken; selden inwendich meer als een drup of ses onder middelen die ’t wateren bevorderen. | |||||||||
Oleum Cornu Cervi foetidum. | |||||||||
[pagina 132]
| |||||||||
Den stinkenden Olye uit Harts-hooren
Dese verkrijgtmen onder des dat men den Geest van Harts-hoorn destilleert, daar van hier voren is gehandelt. Dese is goed in quaad aardige Siekten, doet wel Sweeten, en drijven het Wateren voort, Openen &c. Men geeftse in tot acht druppen onder yets anders vermengt. | |||||||||
Oleum Succini albi. Oly uit witten Brand-steen.
Doetse in een Retort tot dat des selvs dardendeel vervult is; Laatse op ’t sand destilleren allenskens het vuyr versterkende en vermeerderende, so sal den Olye te gelijk met het vlugge Sout opgaan, het welke men met warm water moet uitspoelen, ende alleen, op sijn eygen overblijfsel uitgebrand, rectificeren, dat het wit wort; Maar den Oly moet door sich selven volgens de konst gerectificeert worden. Desen Oly versterkt de zenuwen; opent | |||||||||
[pagina 133]
| |||||||||
de Verstoppingen der selver, en des Moeders; verbetert d’ opkomende Benaautheden; vordert het Wateren, het Baaren: &c. Men gebruiktse in wat anders vermengt tot tien druppen.
Op gelijke manier wort gemaakt | |||||||||
Oleum Cerae. Oly uit WaschOleum Mastichis. Oly uit Mastik.Dese versterkt de Maag, stilt het Braaken, verbetert de Walginge; is de Zenuwen voordeelich; belet den Vloed; verbetert den stinkenden Adem: &c. Men gebruiktse als de vorige, ook wel uitwendich in Smeeringen Plaasters. | |||||||||
Oleum Vitrioli. Oly van Clemy of vitriool.
Laat die in een toe gelijmden Retort gedestilleert worden, Passende op het vuyr by | |||||||||
[pagina 134]
| |||||||||
graden te vermeerderen; Rectificeert daar na den gedestilleerden Oly: Behoudende het doodich overblijfsel ofte Colcothar bysonder alleen. Dese is seer in-eetende, verdroogende, afschilferende; de Verrottingen wech nemende, gebeente suyverende; Doch moet seer voorsichtich gebruikt worden. | |||||||||
Oleum Terebinthinae. Terepentijn Olye.
Vult daar me’e een glasen Retort op de helft, en laatse met een sacht vuyr destilleren so lang den Oly helder en klaar blijft, die men alleen moet bewaren; laat daar na de andere olyen door ’t vuyr te vermeerderen bysonderlijk ontfangen worden. Den eersten is seer nuttich tegen ’t Nierewee, Graveel, en Colijk; Opent, doet Wateren: &c. Men geefse in tot twintich droppen met wat anders vermengt. d’ And’re gebruykt men uitwendig in Smeeringen, Salven, en verwarmende Plaasters. | |||||||||
[pagina 135]
| |||||||||
Oleum Petrae. Spicae. Terrae.Dese drie worden ons van buiten toegevoert. Waar van den Peteroly seer dienstich is om de Paralysy ofte verslappinge in de Leeden te verbeeteren, ook de dikten in de Klieren, en die door windt opgeblasene dikten in de Gewrichten, onder andere vermengt. Den Spijkoly verwarmt, opent, dringt door, verdeelt ende ontdoet de taaye slijmmige Geswellen: verdroogt de Scherpe fijne vochten der selver, &c. Men gebruiktse in Salven, Smeeringen, en Plaasters. Den Olye uit aarde is bysonder goed tegens de vlijgende Jicht, en de hardigheden in de Klieren, uitwendich zijnde, te verteeren: gebruikt als de naast voorgaande. | |||||||||
Balsamus Sulphuris Terebinthinatus. Terpentijnden Balsem van Swavel.
| |||||||||
[pagina 136]
| |||||||||
Laatse eenige dagen warm staan meucken met malkand’ren, so lang tot dat den oly een rooden coleur sal bekomen hebben, en sy bespeurt wort also eenichsins van den Swavel beswangert te wesen; doch moet een heel sachte of milde meukinge zijn, op datse geen walgelijke stank na sich en trekke.
Op gelijke manier wort gemaakt de
Waar van den Terpentijnegen meest dienstig is tegen de vaste boorende pijnen in de gewrichten der Heupen. Den Anijssigen is best tegens de pijnen in de Borst en Leden uitwindige stoffe veroorsaakt. Den Jeneverigen is voornamelijk dienstich in de Pijnen des Rugge-beens, en der Lendenen uit fijne scherpe vochten veroorsaakt. Den Barnsteenigen is insonderheit dienstich tegens ’t Flerecijn, het Podagra en diergelijke pijnen in de Ledematen. Alle te samen seer nuttig tegen ’t geduirich voortbrengen van Etter in de geswellen, die selvige suiverende en toehelende. Men geefste in tot drie druppen dikmaals op een dag, onder wat anders vermengt. | |||||||||
[pagina 137]
| |||||||||
Ook gebruikt mense wel uitwendig met een klein Penceeltjen, &c. |
|