Logo DBNL
Dien langen Duyvel van Nieukoop. Twee pamfletten uit 1651 over baljuw Jan van Sevenhoven (2004)

Dien langen Duyvel van Nieukoop. Twee pamfletten uit 1651 over baljuw Jan van Sevenhoven

(2004)–Anoniem Dien langen Duyvel van Nieukoop [...]–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

twee pamfletten uit 1651 over baljuw Jan van Sevenhoven


Vorige Volgende

Nieuwkoops Kroegh-praetien

Nieuwkoops KROEGH-PRAETIEN
Tusschen drie buren, Koenraet Volckertszoon,279 Meynrecht Stavast,280 en Lieven Goet-hals.281
 
Cestny là se trompe bien à mon aduis, qui Croit que l'authorité de Commader soit plus grave & plus ferme , quand il se fera obeir par force, que fil attire à soi par amour.282
Dat is:
Hy is verre verdoolt283 na mijn verstant,284 die gelooft dat de Heerschappije285 gestadiger,286 ende vaster287 is die met gewelt288 wort gemaeckt,289 dan die door vrientschap290 wort gevoeght.291
 
[illustratie]
Voor de Lief-hebbers. Gedruckt op Sorgh-Landt292 in de Hoop293 1651.

De Schrijver wenst Ionck-Heer IAN de Bruyn van buyten-wegh,294Heer tot Nieuwkoop Zalicheyt.295

Also ik eens op een morgen was gegaen om een brandewijntje, raekt296 ick by geval297 by drie Schippers van Nieukoop, van de welcke ick hoorde vreemde diskoersen,298 van den Ballju van Nieukoop, die ick niet gelooft sou hebben, indien ick niet seecker had bewust geweest, dat sy 't soo quaet299 niet konden seggen, of dat het inder daet noch erger is: soo heb ick niet konnen nalaten, 't selfde300 te laten drucken, en U.L.301 als een eergaef302 toe te eygenen,303 als die geene die self schuldigh sijt aen 't onheyl van de ingesetenen,304 na 't getuychenis dat gy self van hem305 gaeft, doen hy stont na306 't Secretaris ampt, (dat was had ick jou dien langen duyvel op geholpen, hy hadje wel allegaer opgeslockt.9) Daerom ick by my selfs denckende wat liefdes plicht vereyst,307 send ick u dit tegenwoordige, met versoeck dat gy hem308 sult of setten: en een beter tot genoegen, van de gemeent, in sijn plaets stellen;309 op dat u niet een erger quaet te voorschijn komt, want 't is onmogelijck dattet de gemeent langer sal verdragen, hier mede wens ick u de bescherming des Alderhooghsten,310 vertrouwende U E. Eerweerdicheyt311 soo veel toe,312 dat gy eenmaal u noch sult erbarmen, over het suchten vansoo menich bedroeft hert, in Nieuwkoop, en ingevalle dat gy 't niet en doet soo sult gy (sijt dies seecker) wesen in korte jaren een Heer sonder Heerlijckheyt.313

Vaert wel.

Koenr.

Wel wat hier gebeurt, dat wy menkaer hier dus ontmoeten; ick hietje hier wellekoom ter Gouw, nu moeten wy t'samen een Kalckje,314 want 't beurt selden dat wy menkaer soo ontmoeten; hier is recht een Brandewijns kroegh, kom gaen wy hier in: weert hebje een leegh plaesje daer wy sitten mogen, wy moeten met menkaer wat praten.

Waert.

Gaet daer in die Camer, daer zit maer315 een Heerschop,316die gaet stracks heen, wat ghelieft u een Kallickje?

Lieve.

Jae brenght Kaneel-water, dat is soet,317 soo moghen wy soet blyven, als wy aen 't praten bennen wy scheyen licht soo haest niet, wy hebben nu niet te versuymen,318 't is na de middagh eer wy in de schuttingh319 mooghen: Maer Meijnrecht en Coen buer waer coomje luy van daen, dat wy menkaer hier soo ontmoeten?

Meynrecht.

Ick coom van den Bos,10 en Coen van Middelburgh, waer jy van daen?

Lieve.

Ick van huys, maer wisten sy ten Bosch al mee van die Boeckjens van onse Baljeuw?

Meyn.

Jase, wel te deeghen, hy320 was daer al mee321 bekent: Hy slacht322 de quae penningh,323 daer warender die vraeghden of hy niet al opghehangen was, mijn docht dat het een slechte vraegh was, men hanght seydt ick soo geen goe luy: Maer sy spraecken datter menich duysent ghehanghen worden, die 't niet half soo wel verdient hadden als hy doet, in dient seyde ick waer is 't gheen men van hem seydt, maer ick kan 't qualijck looven om dat ick vastlijck loof soo 't waer was,324 dat de Heer van Nieuwkoop hem wel souw afsetten.

Lieve.

Dats Meijnrecht-buer mijn ghevoelen oprecht,325 dat hem de de [sic] Heer van Nieuwkoop wel straffen souw, soo sijn beschuldighers recht hadden: Maer daer schort het, hy heeft sijn selven so verdeedicht dat sijn beschuldighers met schaemte326 hebben moeten swijghen, jae dat meer is hy heeft selfs versocht, dat de Heer van Nieuwkoop selfs ordre sou stellen327 dat hy op Sterf huysen328 daer de wekeure329 plaets heeft, de Voochden of Admijnistrateurs330 van de Weeskinderen soo [sic]331 belasten332 geen ghelt van eenich solaris te geven, of333 dat sy alvooren souden hebben pertinente334 specificatie335 van de daghen en posten sijner vacatie,336 op dat hy de botte Boeren337 waer mee dat hy veel moeyten heeft dan mocht met haer eyghen schrift doen blijcken dat sy hem t'onrecht jae valschelijck beschuldigen, 't welck

oock de Heer van Nieuwkoop openbaer naer voorgaende Clockegeslagh338 voor het Raet-huys van Nieuwkoop heeft doen of leesen;339 en aen 't Raet-huys, en op 't Zuyd-eyndt van Nieuwkoop en te Noorden aen de Kerck-deeur [sic], doen aen placken tot een eeuwighe schande340 van de Wees-meesters, die hem voor de Heer beklaeght hadden, ende andere die hem door Pasquillen341 over al so valschelijck van sijn eer berooven, en ick loof dat hy wist wie 't gedaen hadde dat hy een exempel, sou statueren,342 dat hem een ander daer aen sou spieghelen,343 dat sy haer souden wachten344 een ander te belieghen.

Koen.

Maer Lieven ick weet niet wat ick van toe segge345 sal, je woont daer in 't Dorp, jy lijckt al wat goedt Baljeuws te wesen,346 hy moet jou Bry al wat beeter e bottert hebben,347 als hy de sommighe doet, je soudt hem aers soo niet voor-staen:348 ick heb mee een Boeckje349 van hem gekoft en na dat ick in Nieuwkoop, over al hoor praten, soo is't niet als al te wel waer: ick woon (alsje weet) op 't Zuydt-eynde, ick hoor anders nergens over klaghen, van 't Eyndt of in 't Dorp toe, als datter niet vierde part ghenoech van zijn schelm-stucken die hy wel bedreven heeft, in en staet, en dunckt jou datse hem belooghen350 hebben, dats dan recht teghen 't oordeel351 van al de luyden352 an.

Lieve.

Ick heb de brieven353 selfs e lesen, die der an e plackt sijn, en daer uyt segh ick dattet leugen moet wesen 't gheen zy hem nae segghen, want de Wees-meesters354 worden daer leelijck in gheschavotteert,355 en dat ick Wees-meester was, ick sou het daer niet by laten al sou het 500. gulden kosten voor mijn rekeningh alleen, ick soude met een Request356 gaen voor de H. M: H. Staten van Hollandt en vertoonen357 daer de saeck met goet bewijs daer by, en oock dat ick 't aen de Heer selfs geklaeght had, en dat hy in plaets mijn in 't recht der Weesen, en Weduwen te helpen, soo leelijcken hadt gheschavotteert biddende haer over sulcx dat sy ons ghelieven te hulp te coomen, op dat onse arme Ghemeent358 van soo een Wolf als zy seggen dat hy is verlost mocht worden.

Meynr.

En ick woon (alsje weet) in 't Noord-eynde,11 ick hoor van Dorp of tot Noorden, aen't kruys12 toe, nergens over 't boeckje klagen, als datter tiende deel van sijn schelmstucken niet in en staen, en ick loof oock dattet waer is, want dat al de luy soo een stemmich segghen, dat moet waer wesen:

Lieve.

Heeft het seggen van de luy wat fondament?359 sijn 't niet een deel opgeraepte leuren?360 ick meen dat al de seggers, alst'er op an quam self door de mant druypen souwen.361

Meynr.

Dat het seggen wel waer is twijfel ick niet an. Maer dat de

seggers licht door de mant druypen souwen, dat kon wel wesen, want de luy vreesen hem meer als haer Godt: want in Godts tegenwoordicheyt durven sy wel liegen; maer in syn tegenwoordicheyt, souden sy qualijck362 de waerheyt gestant geven,363 want hy is, soo de welboren mannen364 seggen (die wat meer als ander luy met hem te doen hebben) als een Duyvel, en daerom dunckt mijn datter te meer an gelegen is, en datmen 't seggen te beter geloof geven mach, en oock om met gemeenderhandt aen te spannen, om hem van 't offitie365 te krijgen, soo als Goosen buer, in 't boere praetje366 voor stelde.

Lieve.

Jy spreeckt van sulcke leelijcke fouten,367 die hy begaen sou hebben, waerdich om van sijn offitie te setten, en onse bueren368 seyde dattet geen dat sy voor den dagh brochten, maer een kleyn staeltje was tot een proef, van sijn regement.369 Ick heb soo veel quaet niet van hem gehoort, daerom vertelt mijn wat vant 't geen dat de luy seggen, datter noch hoort in te staen, ick meen als 't een en 't ander al by menkaer is, dat hy hem by de Heer van Nieukoop (gelijck hy van dit gedaen heeft) wel verantwoorden370 sal, soo dat het niet een sier te beduyen371 sal hebben.

Koenr.

Wat ick in 't Suydt-eynde372 hoor, dat sal ick jou wel seggen, ick was smorgens om een soopje,373 doen ick lest thuys was, daer gingt soo wacker van 't stick,374 al hadd de ballju den erghsten Duyvel uytter Hel geweest, 't mocht niet groover eloopen375 hebben. Sy seyden vlack uyt376 soo der niet in voorsien377 worde, dat hy 't Dorp in 4 of 5 jaer, machtigh was op te eeten, en dat hy door liegen en bedriegen, en voort met gewelt alles in sijn klauwen haelt.

Lieve.

't Is goet te seggen, maer 't bewijsen daer is 't aen gelegen.

Koenr.

't Bewijs was al vaerdigh378 sy noemden de luy met Naem en toenaem, 'twas eerst van Jan Wilmsz poniert,379 die Man was blijven sitten doen sijn Wijf stierf, (als elck een wel weet) met 5 Kinders. Hy moet wroeten,380 by nacht, en by daegh, om de kost te winnen, die man deed uytkoop381 met syn kinder, hy beloofde haer elck te geven, tot haer Moeders erfgoet, een Rijcks daelder, en haer voort als buer kinder eerlijck op te brengen, ick wou om geen 600 gulden in sijn plaets treen, om de lasten van 't opbrengen, volgens de staet van sijn boel uyt te voeren, maer wat sal hy doen, hy is'er de vaer van, hy isser aen gebonden, hy doetter oock sijn best wel by, en 't sal metter Godts help wel gaen. Maer dien boef, wou hebben van dien armen bloet382 50. gulden, (wat duncktje ist geen doot smijtens383 werck) voor syn Solaris.384 Jan poockjes klaegden geweldigh, dattet hem onmogelijck was, om op te brengen, dat hy't quaet genoegh had om de kost te winnen voor al sijn kleyne dieren.385 Eyn-

delijck sy maecktent of,386 om 36 gulden, doch op die konditien387 dat hy't aen niemandt sou openbaren, of hy sou moeten de 50 gulden vol geven. Dat was quansuys388 te seggen dat hy 't soo goet koop hadt, maer ick meen dattet hem daer schorte, dat hy vreesde als't de luy wisten dat de kinderen hem op straet met stront smijten souwen, als een die niet weerdigh was sijn hooft met eeren voor te steken,389 die soo armen mensch, om een uur, of anderhalf tijdt, die hy daer by te doen hadt, 36 gulden of knevelde.390 En doe van Cornelis vreecksz aende mije391 die goede man quam volgens d'oude gewoonte by Cees aerden, om te accorderen392 wat hy in 't jaer sou geven, van de waegh tot pacht,393 om sonder swaricheyt394 somtijdts een verlegen mens, met een kaes, of twee te gerijven: Cees aerden gaet by desen wolff,395 en geeft hem te kennen,396 en hy komt in de gouwe wagen,397 dat het Cornelis vreecksen niet en wist, en gaet sitten in een kamer dicht by haer, en doen komt Cees aerden, en accordeert met Cornelis vreeckssen, om een redelijck penninckje, gelijckmen van outs gewoon is te doen, maer doen sy geaccordeert waren, seyde Cees aerden, Cornelis vreecksen, ick ben nu met u geaccordeert, ghy sult het nu moeten swygen, dat het den Balliu niet te weten en komt, of hy soud ons willen in boeten beslaen, waer op den Balliu datelijck riep, ick heb het wel gehoort, ick beslaie oock in de boeten;398 Cees aerden geliet399 hem, of hy der seer in verschrickte,400 als niet hebbende om hen selven mee te verschoonen,401 en maeckte datelijck de boeten of,402 met den Balliu om 80 gulden, doen vallen sy gelijcker hant403 op dien onnooselen huisman, om of te maecken, den huysman sprack dat hy onschuldigh was, als hebbende sijn leven niet geweeten datmen daer aen verbeurde,404 gaet over sulcks naer huys, een dagh 4 of 5 daer na doet hy den Huysman, door sijn neusloose pannen405 Confrater Padenburgh, als deurwaerder van 't Hof dachvaerden aen 't Dorp Nieukoop te komen, den Huysman komter, doen haelt den Balliu een schrift uyt sijn diessack,406 ick acht by hem self versiert,407 en leest daer uyt hoe dat hy was geauthoriseert,408 om Cornelis vreeckssen te daghvaerden dat hy moet tot Leyden compareren409 voor Schepenen Commissarisen, om te aenhooren soodanigen eysch als den Balliu als dan op hem sal doen, maer om alle vreed en vriendschap wil, presenteert hy 't noch om de minste kosten 't daer of te maecken, Corneelis vreecksen wilde eerst na geen of maecken hooren, sustineerende 't niet geweeten te hebben, datmen daer eyt aen verbeurde, over sulcks geen boeten schuldigh te wesen. Doch sy vallen met alle macht op den Huysman an, en doen hy half droncken was, overreden sy hem, dat hy met den Balliu in handeling treedt en 't kosten den boer soo van boeten als Wijnkoop over de 60

gulden, wat duncktje? is dat niet een Schelmstuck? doen quammer een ander, die verhaelde hoe dat hy op 't eyndt van de mye een arm man, die niet wel wercken mocht (ick meen dat hy in steeckt woont, onder Alphen, die hem nu om de kost te winnen, met eyer of hoender koopen geneerde, door bedroch aen haelde, die man had in sijn korf eenige Kievidts eyeren, hy vraeghter na te koop: en lockt den man met een schoon praetje in de heerlijckheyt van Nieukoop, en koopt hem daer die Kievidts eyeren of, die gekoft hebbende beslaet hy hem in de boeten, wil den man bykans vangen, om dat hy dat gedaen hadde: eyndelijck sy stellen de saeck daer an goe mannen (maer 't beviel hem daer niet wel, hy had de mije boeren daer soo wel niet op sijn handt, als hij te Nieuwkoop Padenburgh en Cees aerden doet) hy eyste wel 70 gulden voor de boeten, maer de boeren leyden hem 3 gulde toe,410 hy worde quaet, hy schelde, en dreyghde de boeren, hy soudt haer weer te pas brengen,411 dat sy op soodanigen eysch hem soo weynigh toe leyden, hy liep heen sonder dat hy yet hadde, maer die boeren woonen daer op bode graven,412 of hy quaet, of goet is, sy hebbender niet mee te doen, en daer worde noch soo veel vertelt terwijl wy het Brandewijntje droncken, hoe dat hy tot Jochem sael an egaen413 hadde, met het bedt door 't Huys te smijten, en van de rekening van Ary Bouwenssen Wees-kinder haer vooghden, maer Melten en Goosen, hebben mijn eseyt dat sy 't alles perfeckt hebben aengeteyckent, met meer andere Schellemstucken, die hy soo op 't Suydt-eynde, en op de nieuwe vaert bedreven heeft: soo dat icker mijn hooft niet langer mee breecken mach, daer of te praten.

Liev.

Maer van Jan poockjes daer heb ick mee van gehoort, daer hebje ongelijck in, daer sijn ander questien in gesmolten,414 hy sal hem vry houwen, van de pachters en daerom gaf hy hem ses-en-dertigh guldens maer niet van de vertichtingh415 alleen.

Koenr.

Dat 's waer; dat seydenser ook al by, maer daer wasser een die seyde, dat 's al med'416 een schelmstuck in 't besonder; is Jan poockjes de boeten te recht schuldich, soo doet hy den pachter Wouter Brouwer een schelmstuck dat hy hem de boeten onthoudt, is Jan Poockjes de boeten niet schuldigh, dat Wouter Brouwer onrecht heeft, soo heeft den Ballju een schelmstuck ghedaen dat hy dien armen bloedt soo veel gelt off enomen heyt, want hy heeft sijn derdendeel van de boeten over langh al wegh:417 daarom 'tis so als 't is 't sijn dingen van den Ballju die niet en deugen.

Meynr.

Dat 's geen dat icker in 't Noorteynde, oock van ehoort heb, ick ging op een ochtent om een soopje,418 dat ick turff koopen sou, wij had-

den naulijk soo veel tijdt, dat wy van de Koomenschap419 spreecken mochten, 'twas altijdt van de Ballju datse praten, daer wasser een 't was maer een ghemeen420 man, men sou segghen, dat hy gheen twee duysent guldens rijk en was, die sey dat hy hem wel 2. duysent gul. armer ghemaeckt hadd' in die korte tijdt dat hy Ballju geweest hadd, mijn docht dattet niet wesen kon, maer hy bewees et datelijck421 dat wy 't allegaer konden begrijpen, soo perfeckt wist hy 't ons uyt te leggen: want seyd hy eer hy Ballju worde soud ick te vrienden danck422 over de seven dnisent [sic] guldens van mijn landt emaeckt hebben, had ick 't maer verkoopen willen en nu soud iker geern423 vijf duysent guldens van krijghen, en dat doet dees grijp-wolff, ja al woud ick mijn veenlandt seyder een, wechgeven om den after wegh424 t'onderhouwen of ick 't quijt worden souw. Terwijl dat wy so doende waren met praten quammer een, om een soopje, die sey hoe dat hy 't weer uyt ereydt425 hadde tot de weeuw van Mees den backer, met de pachter13 van 't ghemael,426 en dat inder nacht 't goedt over de vloer en de beddens door het huys esmeten, en gingen aen,427 offset al vernielt souwen hebben, watter was, sy wouden der meel van daen hebben, en 't wasser niet, en doen vonden sy een steert out verschaelt,428 suer bier, dat nauwlijk drinc-dens [sic] waert was, dat sy al in Pieter spijkers pacht vercijst429 had, dat namen sy drie daghen daer nae met gheweldt teghen haer danck430 mee, maer hadden sy hem een eyndt houdt op sijn groote lijf laten vallen, dat hem de ribben in 't lijff ekraeckt hadden, thad hem wel toe ekomen, om dat hy so stout431 sonder schepens432 inder nacht soo aen gaet, maer de luy sijn al te goet, sy lietent soo heen schieten, ja sey den ander wat souwen sy doen, se bennen met den duivel escheept,433 se moeten wel te vreeden434 wesen, hy heeft altijdt sijn getuygen by hem, die staen hem ten dienst, en tuijgen soo als hy't maer hebben wil, se sullen hem niet verlegen laten,435 al souwen sweeren dat wit swart is, als 't hem soo best te pas komt.

Liev.

Maar Meynr. buer, hoe gaje luy an,436 tschijnt offje aers437 nergens op uyt bent als om hem te verachten,438 ick loof niet dattet soo quaet439 is, ick woon daar aen 't dorp ick kan anders niet mercken, off hy is yeder een gedienstich en vriendelijk: maar je laetje verleyen van een deel warre geesten,440 en afterklappers,441 die geeren in regeering waren, om soo haer eygen profijt wat te soecken, maer datse dachten 'tgene de Frans-man seydt Contentement passe la richesse.442 Dat is, een goet genoegen gaet boven rijckdom, sy souwen den Ballju soo niet verachten, en op haer eyghen saken wel wat beter letten.

Meynr.

Ick weet niet lieven wat ick van jou segghen sal, dat jy dien uytsuyper443 noch durft voorstaen,444 daer ick niemandt hoor, die eenigh goet

woordt van hem spreeckt, maer se klagen alle-jaer van den overlast diese van hem te lijden hebben, en alsser dan een is, die hem in zijn ongerechtigheydt tegen staet, die dreyght hy, want dat is daatelijck zijn woordt, ick salje dat wel weer te pas brenghen,445 off dat woordt salje wel hondert guldens kosten. Gelijck doen hy dat buerpraetje van Melten en Goosen446 t'huys ekregen hadde, doen [n +]<q>am hy op de noortse kermis,14 tot Dirck-gijsen, by Gees vreecken, en dreyghde hem, hy souw hem dat te pas brengen, 't souw hem wel hondert guldens kosten dat hy 't verpraet447 hadden, dat hy en de Secretaris t'samen hondert vijftigh guldens voor haer solaris ehadt hadden, in een dach off twee, Gees Vreecken goet man die wist niet waert van daen quam, die was de saeck onnoosel,448 en even-wel dreyghde den schelm, die goede man, om dattet verpraet was.

Koenr.

Soo speelt hy 't over al, als hy 't quaedt gedaen heeft, soo soeckt449 hy de luy te dwingen dat sijt niemandt segghen sullen, soo blijft hy quansuys450 noch een eerlijck man, en van Vreeck den backers Weeuw, daer had hy te vooren eer sy aen 't deelen quamen vijf-en-twintigh gulden tot een vereeringhen gehadt, soo ick heb hooren seggen om dat hy de Weeuw wat souw te recht helpen dat was noch boven de honderdt vijf-[- en-twin]tigh guldens en is't so leeliken stuck dattet vertellen, de soon wel hondert guldens kosten souw, hoe leelick moet dan het doen selff wesen, dan hy mach toesien;451 doen ick in de straet was, daer ginght somtijdts oock soo wat heenen, maar de Ytaliaenders452 hadden voor een spreeck-woordt, dat is. Quia homo hominum diabolus,453 dat is want den eenen mensch is des anderen duivel, en daarom hoeft hy niet te dencken dattet de luy swijghen sullen, want sy hoopen datter noch door d'een of d'ander middel een eynt van al dit grijpen komen sal.

Lieve.

't Is wonder454 dat jy luy so praeten meught,455 ick woon alsoo wel456 te Nieukoop als jy luy doet, ick hoorder soo niet over klagen, en hy doet mijn oock niet te kort, en daerom meijn ick oock dattet maer een deel beuselingen457 sijn, daer je hooft mee breeckt:458 want datter wat an was, de Heer van Nieukoop sou hem wel straffen.

Meynr.

Ick meen vastelijck459 Lieven buer, dat de Heer mee van de buyt deelt,460 en dat hy hem daerom an hout,461 om 't proffijt462 datter of komt, want 't is de Heer genoeg bekent,463 maer hy wilt niet weten (maer de Heer mach hem by de boeren veynsen,464 soo als hy wil 't gaet gelijck den Italiaeder [sic]465 seyt. Mà il tempo fara tutò à lùce466) Hy wist immers self wel te seggen doen de Secretaris15 doot was, had ick jou dien langen duyvel opgeholpen hy hadie wel allegaer opgeslockt,467 dat was een teycken468 dat hy hem wel kende, hy was oock in den Haegh genoegh bekent, sy wisten

der469 wel wat specy,470 hy de boeren van Bodegraven overelevert471 hadde; en hadd sijn wijfs vaer, met die van Leyen niet voor hem eloopen,472 't sou hem al suer op ebroocken hebben. Maer je sultet van stick tot stick,473 soo Melten buer tegens mijn eseyt heyt, in sijn tweede deel vant Nieukoops praetje hebben, en hoe hy t' 7 Hoven 1400 gulden ehadt heeft, soo dat icker nu mijn hooft niet over breecken mach, daer nu meer of te praten, maer dat kan ick niet vergeten, Lieven buer, datje seght dat jy der niet van en hoort, daer nochtans alle Menschen van hem weten te spreecken.

Lieve.

Maer men moet soo allemans praet niet looven, alsment self niet en bevindt, of men moet altijdt seecker weten dattet waer is.

Meynr.

't Is buyten alle twijfel waer, want doen wy noch daer in de kroegh saten by de Brandewijn, quammer noch een by ons, die vertelden ons hoe dat hy aen 't Dorp was eweest, om sijn wicht te laten ijcken,474 hy sey hoe soet dat de Burghmeysters en welboren mannen der uyt, sagen, se hadden de Wijn by heele botter koppen vol e droncken,475 en ondertusschen lieten sy den Ballju toe, dat hy de luy 4 mael soo veel of nam van ijcken als hem toe quam, te weten, daer de keuren476 seggen dat hem van yder pont dat nieut477 is, toekomt een oort van een stuyver, nam hy een heele stuyver, en van de gewichten die den voorgaenden ijck hadden, dat hem toe komt een duyt, nam hy een halve stuver, dat was de foey478 van de of gaende479 Burghmeysters, maer Melten en Goosen, sullent alles perfeckt480 in orden stellen, en hoe hy de man uyt de Noortse buert, die een kleyn schuytje, met wracke481 estricken482 ehaelt hadde, ontrent 40 gulden of knevelde,483 en hoe hy de boeren in haeck484 e knevelt heyt, en dan van die Jongman van Woerden, die in de graft485 verdroncken was, hoe hy die van de stichse kant,486 op Hollandt liet brengen van sijn diender, dat sullense wel soo perfeckt beschrijven, dat ik niet anders loof Lieven buer, of je selt met ons mee wel aenvallen.487

Lieve.

Ick mach sien als ter is, hoe 't mijn anstaet, maer ondertusschen woud ick wel datje jou self wat gerust stelde, en hadt een goet gevoelen van de Heer van Nieukoop, en van sijn Ballju, want die seyt self soo ick hoor dat hy noch wel goet worden sal, mochten de luy maer met patientie de tijdt verbeyen.488

Coen.

Wy sullen ons selven gerust stellen, soo veel moogelijck is, en Melten heeft mijn oock geseyt, dat hy noch wel een maent wachten sal, eer hy syn 2 de deel van 't buer praetje, voor den dagh sal brengen. Op hoop of den Heer den Ballju of setten, maer so hy hem niet of en set, soo zal hy 't maecken dat men van de Heer en zijn Balju over al in Hollandt Seelant, en 't sticht van Wtrecht, sal weten te spreecken.

't Heerschop.

Wel Schippers, ick heb met verwonderingh jou luy praet gehoort: is Advocaet 7 Hoven soo een man, soo hout hy sijn ouwe parten489 noch, ick beloofje, ick salt datelijck uyt schrijven, en gevent mijn Buerman, die sal 't datelijck drucken, en stieren hem daer een thuys, soo mach hy weten wat de luy after sijn rugh al praten.

de Weert.

Dats seecker goet mijn Heer, hoewel ick niet veel profijt van sulcke praters heb, want sy drincken niet veel, soo heb icker noch lust in ehadt, mijn dunckt datse de kamer noch weerdigh sijn.

't Heers.

Dat sijnse al, maer nu de praet uyt is, mogense eens te rijckelijcker drincken, 't is doch een kroeg-praetje:

Meynr.

Dat sullen wy wel doen, avous weert, ick brenght jou eens en haeldt je scha eens in.

Chi vuol fare male besoigne guardare la pene.490

dat is

Den quaet doender moet de straffe vreesen.


illustratie
Het Reghthuys te Nieuwkoop uit 1628 met het opschrift Discite iustitiam
(uit: Nieuwkoop beelden en fragmenten, p. 18)




illustratie
Keur van Johan de Bruyn van Buytewech van 1645 tegen o.a. het verspreiden van pamfletten (art. 10). De keur is op 27 en 28 januari 1646 door de bode, Lambert Jacobsz, aangeplakt aan het raadhuis te Nieuwkoop, bij de kerk te Noorden en aan het huis van de bode van Achttienhoven.
(Keuren (...) van de Heerlykheid Nieukoop en Noorden. Amsterdam 1756, p. 77-78.)



Vorige Volgende

Over het gehele werk

auteurs


plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen