Kroniek van het Sint-Elisabethsconvent te Huissen (1667-1752 en 1782-1801)

(Gelders Archief 0566-33) H.K.H.-Documentatiecentrum VIIa6

folio 130

1719

In januarius is bij nacht ymant van buyten in onse kerk gebrooken door een glase vensterke, dat men open kon doen bij Sint Franciscus autaer, en heeft de silvere lamp hangende in de kerk voor den hooge autaer, gestoolen. Se was zeer dun en meest versleeten. Alsmede eenige silvere penninge of medailles op het koor der susteren van het beelt van onse lieve Vrouwe ten Noot. Aen 't tabernakel, daar de ciborie in stingh, is niet geraekt geweest. Den dief hebbende achter in de kerk het houte blind geopent is door een vensterke aldaer uytgekropen, dat in paterhof uytkomt, gelijk de suster kosterse, smorgens in de kerk komende, gewaar wiert. Van die tijt af aan heeft men de ciborie voor de nacht uyt de kerk genomen en de heylige hostien eerst in een tinne komme, daer na in een silvere vergulde komme daer toe gemaekt, die nu bij nacht altijt daer in de tabernakel is gelaten. En van buyten de kerk zijn der ijsere stijlen gemaekt aen 't groote glas van Sint Franciscus autaar ende een houte blind binnen de kerk achter Sint Elisabeth autaer.

folio 131

Den hoogwaerdighste heer Joannes van Bylevelt, zijnde eenige jaaren in Den Haege pastoor geweest en aldaer verrichtende verscheyde saeken aengaende de Hollantse missie, door order van sijne doorluchtigheyt den heere pauselijke internuncius te Brussel, zijnde daerover voor 't Hof van Hollant geciteert, en eenige tijt in arrest geweest. Is daer na den 3 mey 1718 gebannen door 't Hof van Holland uyt de provincien van Hollant, Zeelant en Utrecht. Heeft toen sijn selven begeven na Brabant te Mechelen bij Sijn Eminentie den heer cardinael en Aertsbisschop van Mechelen. Zijnde daer eenige maenden geweest. Is in dit Jaer van daer nae dese provincie gekomen, en den 7 februarius 1719 tot Huyssen gearriveert. Is eerst met sijn goed en kar gegaen bij de heer Holle, pastoor, met wie lange jaaren besondere kennis hadde gehadt. Quam ontrent den avont onse Eerw. pater besoeken, vertoonende sijne brieven uyt Romen dat tot vicarius apostolicus der Vereenighde Nederlanden aengestelt was, versoght van onse Eerw. Pater, of er gelegenhijt zoude zijn om voor eenige tijt int klooster sigh op te houden en als in de kost te zijn. Onse Eerw. pater antwoorde met eerbiedigheyt, dat dit niet aen hem, maer aen d' Eerw. mater en

[p. 50]

raad-susters hingh. Dat al over verscheyde jaaren uyt haer hadde konnen merken, dat die nooyt soo lichtelijk daer toe zoude resolveeren den Hoogh. heer vicarius apostolicus met sijne woninge in ons klooster in de kost te neemen. En dat om verschijde redens, maer voornamentlijk, om dat de Eerw. mater en de oude susters nogh indaghtigh waren wat ongemak het convent hadde gehad, wanneer sij jonge religieusen waren. Dat den Hooghwaerdigste heer Joannes Neercassel, Bisschop van Castorien en vicarius apostolicus gewoont heeft in de jaeren van 1675 en de volgende. Door den groote aenval ende besoek, dat toen aen 't klooster was, van vreemde heeren die sijn Hooghwaerde quamen spreken, dat se in de keuken etc niet wel konde uytstaan etc. Soo dat se van die tijt af geresolveert hadden nimmermeer een heer vicarius apostolicus in de kost te neemen als kostganger. Maer onse Eerw. pater gaf te kennen het selve wel willen voorstellen aen de Eerw. mater. Den volgende dagh smorgens onse Eerw. pater de visite aen sijn Hooghwaerde gevende, dewelke bij sijn selven overwoogen hebbende dat de mater en raadsusters misschien daar in moghten swarigheyt maeken, versoght selfs eerst d'Eerw. pater van het niet aen d'Eerw. mater voor te stellen, en dat voor eerst bij den heer pastoor soude blijven.

folio 132

Sijn Hooghwaerde is dan ontrent vier maenden bij den heer pastoor gelogeert geweest, tot half junius ontrent toe, wanneer na Utrecht, sijn geboortestad, vertrocken is, alwaer tot half februarius 1720 is sijne wooninge gebleven. Maer merkende dat sijne tegenpartye eenige heeren van regeeringe in Den Haege opmaekte, opdat de regeeringe van Utrecht hem in haere stad niet soude houden, als zijnde door die van Hollant ook uyt de provincie van Utrecht gebannen. Soo is dan sijn Hoogwaerde half februarius 1720 van Utrecht vertrocken en sigh na Arnhem begeven, alwaer eenige jaaren sijn huyshoudinge heeft gehad en gedaen en gerustigh gewoont en aldaer de missie bestiert.

folio 133

Sijn Hoogwaerde dan dit jaer 1719 te Utrecht zijnde, want eenige daegen daer te blijven, wiert hem wel toegelaten, heeft in de maent julius 1719 alle sijne patenten, brieven en maght van Romen ontfangen, om als vicarius apostolicus de geloovigen der Vereenigde Nederlanden te bestieren. En verscheyde aertspriesters, daer onder onse Eerw. pater, te Utrecht ontboden en aen de selve sijne brieven van aenstellingen, dat vicarius apostolicus was en sijn patenten, en de maght, die hij hadde, vertoont.

De sterfte onder het rundvee, die nu al eenige jaeren in de nabuurige en omleggende provincien groote schade hadde veroorsaekt, is in dit jaar ook in Kleefsland gekomen. Want in 't begin van dit jaar in de winter veropenbaerde die siekte onder het rundvee in de stad Zevenaer, twee uuren van Huyssen, waerdoor in korten tijd de meeste koeyen ende ossen in die stad storven. En opdat die plaege de omleggende plaetsen niet soude besmetten, soo wiert in de winter door order van de regeeringe te Kleef, die stad van buyten door eenige soldaeten ingeslooten, opdat niemand daer uyt soude komen, het welke zeer lastigh voor de ingesetenen was, het welke tot het laaste van april duurde.

Maer in de somer, wanneer een groote en extraordinarisse warmte, heette en drooge somer was, is de sterfte onder het rundvee ook in de weyde gekomen op de meeste plaetsen van Kleefsland als Emmerik, Kleef, etc en ook hier te Huyssen, alwaer de meeste beesten in de weyde gestorven zijn. Ons convent zijn der in de maant september 51 afgestorven, jongh en oudt. En op dat de vette beesten, die ordinaris ontrent november geslaght worden, de besmettelijke ziekte niet soude krijgen, soo heeft ons convent dit jaar de vette beesten half september geslaght en het vleys met peper, asijn en sout gevreven in de kuyp geleydt. En het vleys is goed gebleven. Elk heeft aen den Hr richter moeten aengeven, hoeveel beesten hem afgestorven waeren en hoeveel ontrent de de selven waert waren om het te Kleef te berichten. En elk heeft in de volgende jaar eenigh gelt daer voor ontfangen nae proportie datter beesten

[p. 51]

afgestorven waren. Ons convent heeft daer nae daar voor hondert en seventigh guldens (170) aen de schattinge gekort.

folio 134

In 't laest van dit jaar begonnen ook verscheyde religieusen in ons convent af te sterven. In den tijt van vijf jaaren en seven maenden was er niemant van onse religieusen gestorven, maer nu in den tijt van seven maenden zijn der ons vijf susters af gestorven. De eerste was de oudtste suster des convents, sr Hedwigis Helena Vanevelt, overleden den 28 October. Sij hadde in de voorige jaeren sesthien jaeren langh het ampt van Eerw. mater bekleet en bedient. Thien daegen nae haer is overleden sr Cunera Hunteler, die ellendigh met de kancker aen de borst geleegen heeft en daer van gestorven is, hebbende eenige jaeren het ampt van novitie meesterse waergenomen. En drie andere susters zijn in de eerste maenden van 't volgende jaar gestorven.

folio 135

Dit jaar heeft het convent het lant van den overledene bouwmeester, over eenige jaaren bij ons gestorven en in onse kerk begraeven, gekoft twee perceele landt. Het eene perceel is groot 1 mergen, en het andere is 1 mergen en ¾ en daer voor is betaelt elf hondert en seven guldens 11 stuyvers.