|
| |
22. De Smokkelaar.
‘O, Vader, wat 'n enge man zit daar in 't gras!’ bracht Jo er uit. En Jaap zei half stotterend: ‘Vader, luister eens.’ - ‘Ja, Jaap!’ - ‘Ik liep zoo hard, en toen viel ik in 't gras, en toen was daar een man, en die raapte me op, hè, zoo'n enge man!’
‘Ja, Vader’, voegde Jet er bij, ‘'t is heusch een heel enge man, net een landlooper.’
‘En nu denk jelui zeker, dat hij je stelen of opeten wil,
| |
| |
niet waar? Wel zeker! Hou je maar vast klaar, om gestolen te worden. Of ben je liever opgegeten?’
‘Ja, nu plaagt u ons,’ zei Jo, ‘maar kijk u dan zèlf, dan zal u zien, dat het een enge man is. O, daar is hij al!’ En Jo kneep Vader angstig in den arm.
‘Morgen vriend!’ zei Vader. ‘Hebt U mijn kleinen jongen opgeraapt?’
‘Joa, meneer, hij viel doar net voor mien vuuten, maar 'k geleuf, dat de kienders wat geschrokken bint. Ik kwam doar ook zoo ieneens veur den dag.’
‘O, da's niets. Daar helpt een reepje chocolaad voor, nietwaar, Moeder? Dat helpt voor alles.’
‘Ik weet het niet,’ zei Moeder met een lachje. De kinderen wisten het echter wel, en toen Moeder aan 't uitdeelen ging en ook dien engen man een reepje presenteerde, toen vonden ze hem al aanstonds zoo eng niet meer. Misschien dachten ze, dat iemand, die chocolaad lustte, wel geen trek zou hebben in kindervleesch.
De landlooper nam met een vriendelijk gezicht de chocolade aan en ook de sigaar, die Vader hem presenteerde. ‘Steek maar eens op,’ zei Vader, ‘hij is niet gesmokkeld, hoor!’
‘O, meneer, da's toch minder, gesmokkelde smoaken dikwijls het lekkerst.’
‘Wàt zeg je daar? Dat heb je toch zeker niet ondervonden?’
‘Niet ondervonden, meneer? Als U eens wist, wat ik ondervonden had.’
‘Heb je misschien zelf wel eens gesmokkeld?’
‘Meneer is toch niet van de politie?’
‘Ik, o neen.’
| |
| |
‘Ook gien ambtenoar?’
‘Neen, man, ik ben heelemaal niet gevaarlijk voor je. Ik woon in Amsterdam en ben daar werkzaam op een particulier kantoor.’
‘En hebt u ook geen vrienden bij de politie?’
‘Ook niet.’
‘Ook niet bij de ambtenoaren?’
Nu moest Vader toch lachen. ‘Maar man, wat ben je voorzichtig!’
‘Jao, meneer, als ik niet voorzichtig was geweest, had ik al meer in de gevangenis gezeten.’
‘Dus je hebt wel eens gesmokkeld?’
‘O, meneer, mien heele leven! Als u in de buurt vraagt, wie de grootste smokkelaar is geweest, dan zullen ze allemaal wel zeggen van Sleuntjes. En dat weten de ambtenaren ook wel!’
‘En bent ù Sleuntjes?’
‘Juust, meneer.’
Jo en Jet konden hun ooren niet gelooven. Ze vonden het verrukkelijk! Hè, een echten smokkelaar zoo vlak bij zich te zien! Ze wilden Vader wel smeeken, den man niet weg te laten gaan, en hem alles te laten vertellen. Die enge man was nu ineens een heel bewonderd personage. En wat zou 't leuk zijn, als ze in Amsterdam aan de schoolvriendinnen konden vertellen, dat ze met den grootsten smokkelaar uit die streek hadden gewandeld! En dat hij Jaap zelf had opgeraapt! Wat eerst een griezelig ding was geweest, werd nu voor den kleinen baas een groote eer. Jet wou, dat zij maar vlak voor Sleuntjes' voeten gestruikeld was.
| |
| |
‘En smokkelt u nog?’
‘Neen, meneer, nu ben ik te oud. Nu doet mien zeun het nog wel eens. Maar 't is tegenwoordig zoo'n goeie tijd niet meer. Vroeger, toen was 't wat anders. Soms zestig koeien over de grens!’
‘Maar dat is toch onmogelijk!’
Sleuntjes lachte. ‘Onmogelijk? We deden het toch maar!’
‘Maar hoè dan?’
‘Nou, dan waren de koeien van verschillende kanten aangebracht en dan midden in den nacht gingen we met den troep op weg, met zoo'n man of zes.’
‘Had jelui dan wapens bij jelui?’
‘Ja zeker, allemaal, een mes of een pistool.’
‘Waarvoor?’
‘Nou, de kommiezen zijn toch ook gewapend!’
‘Maar die moeten hun plicht doen.’
‘Ja zeker, meneer, maar wij ook.’
‘Maar smokkelen is toch verboden.’
‘Jao, jao, maar as je arm bint, moet je aan den kost zien te komen.’
‘En tegenwoordig dan?’
‘Tegenwoordig kunnen de mannen een goed weekgeld verdienen in de fabrieken te Ulft; maar de boeren betaolen de arbeiders slecht. Daarom gaon er nu ook zooveel in de fabriek werken. Maor vroeger kon dat niet. Nou, toen moest je er wel bij smokkelen. Geleuf moar, dat de meesten smokkelden uit armoede, want het is een gevaarlijk baantje en dan ook heel slecht voor je gezondheid.’
‘Hoe zoo?’
‘Nou, je kiest het liefst slecht weer uut, dan blieven de
| |
| |
komiezen ook liever thuus. En dan gao je met je koeien overal deurheen, altied moar recht deur 't bosch, deur de bouwlanden, deur 't woater, deur de hei. Zoo ben je driefnat, en zoo loop je weer uut te druupen in 't stoppelveld.’
‘Maar ging jelui dan door de slooten of de riviertjes?’
‘Natuurlijk, meneer, dwars er deur, tot je nek toe in 't waoter.’
‘En de koeien dan?’
‘Die hielden we aan een touw, en zoo moesten ze overzwemmen en aan den anderen kant teugen den oever opklauteren.’
‘Maar gingen ze nooit loeien? Ik heb wel eens gehoord, dat jelui ze den bek vol groene zeep smeerden.’
‘O neen,’ zei Sleuntjes lachend, ‘dat deden we nooit. De beesten wisten wel, dat ze gesmokkeld werden en ze wouen ons niet verraoien.’
‘Och kom!’
‘Neen, 's nachts loeien ze niet. Ze hadden er ook geen tied voor, zoo gauw moesten ze voort.’
‘En werd jelui wel eens gesnapt?’
‘Ja, eens op een keer wisten we, dat de kommiezen op ons loerden. En toen stuurden we één man met een maoger beest vooruit. Daor kwaomen de kommiezen op af. Daodelijk ging onze kameraod op den loop en de kommiezen pakten de koe mee. Maar toen zij met dat eene maogere dier naor huus gingen, trokken wij met onze heele troep van veertig à vijftig beesten de grens over, tot ze in veiligheid waoren.
‘En op een anderen keer gingen we een bosch door. 't Was hondenweer. Regen en wind. Toen hadden we
| |
| |
een bizonder groote troep. Nou liep onze voorman - want we hebben dan altied één voorman, die goed uut z'n oogen moet kieken - die liep nog al een eindje vooruit. Daor hooren we hem opeens fluuten, dat we rechts moesten gaon. Want we hebben zoo overal onze seinen voor, voor rechts, voor links, vooruut en achteruut, en dat gaot allemaol fluutende. We gingen rechts. En toen zaogen we een kommies, die achteruit kroop, dieper het bosch in.’
‘Dus toen was je gesnapt?’
‘Juust.’
‘En ging jullie gauw op den loop?’
‘Wel neen, dan begriept u 't verkeerd. De kommies ging op den loop. Hij hield zich tenminste schuil, tot wij goed en wel weg waoren.’
‘Maar Sleuntjes, hoe kan dat nu?’
‘Heel gewoon. Zou meneer plezier hebben, met een paar gebroken beenen in 't bosch te liggen?’
‘Neen, niet bizonder.’
‘Nou, dan weet u al genoeg. Denkt u, dat wij zestig koeien zullen laten pakken? Dat nooit. Dan moet het al erg slim toegaan. De kooplui, die ons de koeien hebben toevertrouwd, moeten op ons kunnen rekenen. En denkt u, dat wij plezier hadden, om zelf gepakt te worden? Al evenmin. Daarom zijn de smokkelaars altied forsche, sterke kerels. En de voorman vooral. Wanneer een kommies hem wil aanpakken, dan pakt hij den kommies aan. En hij ontziet zich voor niets.’
‘Dus hij zou hem desnoods doodschieten?’
‘In elk geval zoo'n tik geven, dat hij vooreerst bleef liggen, waar hij lag.’
| |
| |
‘Maar dat is toch moord!’
‘Noemt u dat moord? Wij doen de kommiezen niets, als ze ons ook maor met vrede laoten.’
‘Maar zij moeten hun plicht doen!’
‘Ja, dat is weer hetzelfde liedje van daor straks. U weet, hoe ik daarover denk. En een smokkelaar moet ook een eerlijke kerel zijn.’
‘Hoe meen je dat?’
‘Wel, nou komen Duutsche kooplui hier koeien koopen; die moeten wij dan over de grens brengen. En neem nou aan, dat we gepakt worden, dan mogen wij nooit den koopman verraaien. Als dan de kommies vraagt, van wie die koeien zijn, dan zeg ik: van mij. En dat houd ik stief en strak vol.’
‘Dus dan ga jij in de gevangenis, en de koopman loopt vrij.’
‘Ja, maar die is al zijn beesten kwiet.’
‘En jij toch zeker ook je loon?’
‘Ja, natuurlijk, dat is nou eenmaal zoo.’
‘Heb je wel eens in de gevangenis gezeten?’
‘Ja, meneer, ook al.’
‘Hoe kwam dat zoo?’
‘Nou, omdat ze me gesnapt hebben, en toen hebben ze me een paar dagen gegeven, maor nao vief daogen lieten ze me weer los.’
‘Hé, waarom?’
‘Ja, waarom! Dan wachten ze eerst, of misschien iemand me los wil koopen, en als dat niet gebeurt, dan sturen ze me maor weg, omdat ik in de gevangenis toch maar een opeter ben.’
Jo en Jet luisterden als vinken. Ze vonden 't hoe langer
| |
| |
hoe merkwaardiger, zoo'n smokkelaar, die in de Duitsche gevangenis had gezeten! En toch had de man niets misdadigs in z'n gezicht. Hij had zelfs heel vriendelijke oogen. Daar kon hij zoo leuk mee kijken.
Onder 't voortwandelen hadden de kinderen de oogen niet van hem af gehad en de ooren gespitst, om toch maar ieder woord op te vangen. Vader en Moeder vonden 't ook wel aardig, om de ontduiking der invoerrechten eens te bezien van den smokkelaarskant.
Eén ding had hen 't meest getroffen, namelijk, dat de smokkelarij verminderd was, sinds de mannen een beter weekgeld maakten. Dat wees er op, dat niet eigenlijke slechtheid de oorzaak was van die wetsovertreding, maar armoede. Met het verdwijnen der armoede zou de smokkelarij verdwijnen. En, al was het natuurlijk verkeerd, dat Sleuntjes de wet had helpen ontduiken, een arm mensen kan veel vergeven worden.
Uit: Een Zomervacantie bij de Grenzen, door J. Ligthart.
Uitgave van J.B. Wolters, Groningen.
|
|
Auteursrecht onbekend