Klimop. Deel 5

[p. 68]

11. ‘Eek-schillen.’

't Is een bont gezelschap, dat vrij vroeg in den morgen de boerenhoeve verlaat, om in 't bosch te gaan ‘eekschillen’.

Het zijn niet de gewone daglooners van den boer, maar vreemden, armoedige, ruwe bewoners van de heide, 's Winters leiden ze een kommervol bestaan in hun half van plaggen, half van hout opgetrokken hutten. Zeker, brandhout koopen behoeven ze niet: er staat immers genoeg in 't bosch, in stapels of op stam, en als men in 't bosch is, komt het op een houtje meer of minder niet aan. En ook zelfs wildbraad ontbreekt niet in den pot, want handiger strikkenzetters dan zij zijn er niet. Wat komt het er voor den eigenaar ook op aan, of er een paar hazen of konijnen minder zijn! Maar om koude en gebrek, maar vooral om ziekte uit de hut te houden, daartoe behoort meer dan een armvol hout of een gestroopte haas.

Nu echter is de winter voorbij en geheele huisgezinnen trekken uit, om 't vroolijk bedrijf in 't bosch weer aan te vangen. Want allen gaan mee: de mannen en vrouwen om te werken, de jongens en meisjes om een handje te helpen, als 't noodig is, en anders in 't bosch te spelen. En zelfs voor de allerkleinsten is er wel een mooi plekje te vinden, waar ze onder Moeders oog zijn en van de versterkende boschlucht kunnen genieten naar hartelust.

't Is een troep van twintig ongeveer, die nu naar 't bosch trekt. Alles, wat ze noodig hebben, dragen ze mee: de handige, scherpe hakbijltjes, een spade, een paar zagen, enkele stevige scherp geslepen messen en de langgesteelde, platte ijzeren klophamers. Daar torsen een paar jongens den

[p. 69]

langen paal, den boom, waarop het hout geklopt wordt; anderen dragen de schragen. Twee van de vrouwen hebben een zwaren ijzeren koffieketel en een paar akers en pannen met het nog koude maar reeds gekookte middagmaal meegebracht en ook de knapzak, waarin allerlei benoodigdheden voor het middagmaal en het koffieuurtje, ontbreekt niet. Want zoolang als de zon schijnt, is het bosch in de volgende dagen hun huis: waarvoor zouden ze den langen tocht naar hun woningen vaker maken dan noodig is? Hoe langer ze werken, hoe meer ze doen in een dag, des te grooter is hun loon. Eén is hun voorman; hij regelt de werkzaamheden, onderhandelt met den boer en ontvangt het loon, dat hij onder zijn volk verdeelt, ieder naar den aard van zijn werk. Spoedig is het bosch bereikt en de plek, reeds gisteren door den boer aangewezen voor het werk, wordt nu daarvoor geschikt gemaakt. De werktuigen worden verdeeld, de schragen opgezet en de boom daarover gelegd, een nieuwe zaagkuil wordt gegraven of de oude van een vorig jaar schoongemaakt en uitgediept. Maar vóór alles wordt de spade genomen, om een gat voor het vuur te delven; een paar stokken worden schuin in den grond gestoken over dien eenvoudigen haard. Dan zamelen de jongens wat droge takken bij elkaar, een der meisjes haalt in den ijzeren ketel water uit de heldere bronsloot, en weldra zingt het koffiewater boven een knappend en knetterend vuurtje.

Een half uur later legeren allen zich er om heen en beginnen den dag met stevige boterhammen en dampende koffie. Nog zijn allen hiermee niet gereed, of reeds klinken uit de onmiddellijke nabijheid de bijlslagen van de hakkers; de dragers brengen de gevelde eikestammetjes naar den ‘boom’, en weldra is het werk in vollen gang.

[p. 70]

‘Ieder hakker heeft zijn makker,’ een man, die de gekapte stammen ontdoet van de nog aanwezige zijtakken. Deze worden door vrouwen en kinderen op hoopen gestapeld; de stammetjes zelf gaan naar den zager, die ze op de aangewezen lengte zaagt, verschillende naar de dikte. Dan wordt het hout naar de schillers gebracht, die met hun hamers gewapend, naast ‘den boom’ staan, om de schors los te



kloppen. Dit gaat om dezen tijd van 't jaar vrij gemakkelijk, want het jonge hout is ruim voorzien van vocht. Op de maat van een vroolijk lied, waarmede spoedig ook de overige werkers en werksters instemmen, laten ze de hamers lustig dansen op het hout. Is het eene einde losgeklopt, dan wordt door een vlugge buiteling in de lucht het hout omgekeerd; weer klopt de hamer op de maat van het gezang, totdat de geheele schors los ligt en de schiller met krachtigen zwaai

[p. 71]

het naakte hout er uit doet vliegen. Hout en schors worden weggedragen en op afzonderlijke hoopen gesteld. Hoe luider het lied klinkt, des te vlugger gaat het werk, en als de zon hooger komt te staan en de lucht tusschen het hakhout van warmte trilt, dan werpen de mannen hun jassen uit en vegen met de mouw van hun roodwollen hemden zich het zweet van 't aangezicht.

Maar nu komt er beweging in den troep. Een der vrouwen, wie het toezicht op den ketel en het vuur is opgedragen, heeft door de boomen de nadering bemerkt van den eigenaar der bosschen, en spoedig zijn alle anderen er mee op de hoogte gebracht. Het duurt niet lang, of de forsche gestalte van den boer komt uit het kreupelhout te voorschijn.

Niet zoodra echter staat hij op het gebied der eekschillers, of de voorman treedt vooruit, op den voet gevolgd door

[p. 72]

alle anderen. Langzaam loopt hij op den boer toe en diep voor hem neerbuigend, spreekt hij op halfzingenden toon de volgende begroeting uit:

Goeden morgen, Heer van 't hof,
Uw schoenen zijn vol stof;
Ik ben er toe genegen,
Uw voeten af te vegen.
Laat ons drinken, met verlof,
Op uw gezondheid, Heer van 't hof!

Onder het spreken veegt hij met zijn grooten zakdoek een paar maal over de stoffige schoenen van den boer.

Reeds bij den eersten regel der begroeting hebben allen hun petten, mutsen of kappen, die door de meesten onder het werk afgeworpen, maar bij de nadering van den eigenaar haastig opgezocht en opgezet zijn, weer afgenomen. Wie met gedekt hoofd voor den bezoeker staat, verbeurt een tractatie.

Maar de boer weet, wat het overoude gebruik beteekent; hij haalt zijn beurs uit, en weldra verdwijnen een paar jongens tusschen de boomen. Waar ze zoo gauw heengaan, is niet moeilijk te raden, als wij ze straks terug zien komen, elk voorzien van eenige fleschjes bier, dat onder menigen vroolijken kwinkslag in de dorstige kelen verdwijnt.

Na een kwartiertje, als hij zich overtuigd heeft, dat het werk goed wordt aangepakt, verlaat de boer het bosch, de arbeid gaat weer zijn gewonen gang, en het lied der schillers klinkt zoo mogelijk nog luider dan te voren.

Uit: ‘De jongens van Oudenoord’

A'dam. Van Holkema en Warendorf.

D. Dijkstra.