Klimop. Deel 5

3. De Kloet.

Java is rijk aan vulkanen; in een bijna onafgebroken rij strekken zij zich uit van het Westen naar het Oosten.

Van die alle is de Kloet misschien de vreeselijkste: de vulkanische verschijnselen volgen vrijwel periodiek op elkaar. De jaren 1826, 1843, 1864, 1875, 1901 en 1919 zijn gekenmerkt door hevige uitbarstingen. En daar deze vulkaan in den regel van te voren geen teekenen van werking vertoont, is het aantal slachtoffers zeer groot, daar hun geen tijd overblijft, de gloeiende vulkanische massa te ontloopen.

De berg is nog geen 2000 M. hoog. De helling is voor een goed deel beplant met koffie, rubber en agave. Een beklimming - met inbegrip van een afdaling in den krater en een zwempartijtje in het bekende meer - is van Kediri uit een uitstapje per auto van een goeden halven dag.

De landstreek tusschen den Willis en den Kloet is, dank zij de in vroeger eeuwen uitgestrooide asch van omringende bergen, een der dichtstbevolkte en vruchtbaarste gedeelten van Java, waar tal van suikerfabrieken zijn en geen vierkante Meter onbebouwd is.

Tot op verren afstand zijn de uitwerkselen van de uitbarstingen merkbaar. Uit een brief, door een leerling der meisjesschool te Semarang aan haar vrienden in Holland geschreven, ontleen ik het volgende. (Semarang ligt ongeveer 40 uur ten Noordwesten van den Kloet).

[p. 16]

‘Wat is er hier den 23 Mei 1901 onder de Europeanen en de inlanders een paniek geweest door die uitbarsting van den Kloet. 's Nachts van te voren hadden de meeste menschen schoten gehoord; ik niet, want ik heb heel vast geslapen. Ik was den vorigen avond op een feest geweest en moest dus slaap inhalen.

's Morgens zag de lucht er heel vreemd, blauw uit, met gele strepen en violette randen. Om 9 uur, toen ik met de andere meisjes op het schoolplein speelde, hebben wij nog naar de lucht gekeken. Ik hoorde onze juffrouw zeggen, dat dit vreemde verschijnsel wel met een berg in verband zou staan.

Tegen half tien begon het al wat donker te worden, en om tien uur konden we in school niets meer zien. We mochten daarom eens buiten gaan kijken. Daar merkten we opeens, dat er stof uit de lucht naar beneden viel; een boek, dat we buiten in de hand hielden, was dadelijk met een stoflaagje bedekt.

Toevallig kwam er net een stoomtram voorbij. De juffrouw liet daarmee de meeste meisjes naar huis gaan. Anderen werden met een rijtuig gehaald. Ik bleef met nog een paar meisjes bij de juffrouw, die ook om haar eigen rijtuig had gestuurd. Wij mochten meerijden tot aan huis.

Daar het rijtuig zich liet wachten, gingen wij het te gemoet. Ondertusschen was het zoo donker geworden, dat er geen kali of weg te zien was; wij moesten op het gevoel loopen. Het was om angstig te worden. Wij konden onze oogen niet openhouden van het zand en de asch, die uit de lucht vielen. En een pajong hadden we niet, omdat het anders 's morgens toch te warm is om te loopen.

Voorzichtig gingen we verder; rijtuigen zonder licht met

[p. 17]

schichtig geworden paarden snelden ons voorbij; elk oogenblik liepen we gevaar, in de rivier te loopen. Er heerschte een Egyptische duisternis, zoodat we letterlijk geen hand voor de oogen konden zien.

Gelukkig kwam de wagen aanrijden met een lantaarn op. Spoedig was ik nu thuis, waar Moe mij met boorwater de oogen uitwiesch.

De dieren waren al even ontsteld als de menschen. Vogels, vleermuizen, kikvorschen, alles kwam in huis. Rijstvogeltjes waren als verlamd, zoodat ik ze zoo in de hand kon nemen, zonder dat ze zich verroerden.

Tegen tweeën was er een roode gloed aan den hemel zichtbaar, en om een uur of vier brak er een wit licht door de aschwolk heen. Men kon het huis nog niet verlaten door den aschregen, maar o, het was zoo prachtig buiten. Alles was als met sneeuw bedekt; net een Hollandsen winterlandschap bij maneschijn.

Toen het lichter werd, veranderde echter spoedig dit tooneel; de vaalgrauwe asch, die op den grond en op de daken zes c.M. hoog lag, leek thans een afschuwelijk somber lijkkleed, waaraan niets moois was. Iedereen dacht, dat de Merapi had gewerkt, maar later bleek het de Kloet te zijn geweest.

Je weet zeker wel, dat de vulkanen hier geen lava, maar lahar uitbraken. Lahar is gloeiend zand, vermengd met het water uit het kratenneer. Zoo'n lahar- of modderstroom vernietigt alles, wat hij op zijn weg ontmoet. Welk een treurige berichten ontvingen we dan ook een dag later! Heel veel menschen en dieren waren door den laharstroom overvallen en gedood. Maar bedenk daarentegen eens, hoe gelukkig het is, dat zoo'n stroom het land niet jaren en jaren in een

[p. 18]

woestenij verandert. Dan zou het leed niet te overzien zijn. Binnen het jaar kan het geteisterde land weer in bouwland herschapen worden.

Je kunt je niet voorstellen, hoe akelig het is, zoo opgesloten te zijn in huis, in een ondoordringbare duisternis en zonder te weten, wat je boven het hoofd hangt. Maar nu alles achter den rug is, ben ik toch blij, dat ik zoo iets eens heb bijgewoond.’

R. Boosman.