Letterkundig Jaarboekske van Jong Dietschland voor 't Jaar O.H. 1901

[p. 38]

Doodstrijd van een Volk.

Den laatsten ademtocht zien ontsnappen van een stervend volk is iets hartontroerends.

Wie student heeft niet zekere droefheid gevoeld bij het bestudeeren der Geschiedenis van Carthago, den val van Corinthe, de onderwerping van Vereingetorix het Finis Poloniae?

Die volken hebben geleefd, gehandeld, gezongen, zege gejuicht en dan komt het einde, en waar ze woonden in bloeiende steden en dorpen, waaien asschen weg voor den wind, gebroken zuilen treuren midden puinen, paarden van den vijand hinniken in vroegere feestzalen, en krijgers vertrappen het heilig graf der martelaren.

Finis Poloniae. En nu: Einde van Transvaal.

De kruisweg is gedaan. De laatste strook gronds wordt afgenomen. De overgeblevene krijgslieden, hier en daar door de velden bijeenkomend, worden als wederspannigen beschouwd en voor den kop geschoten.

De bevelvoerder over het Engelsch leger, hij die de koningin van Engeland en Keizerin van Indië vertegenwoordigt, heeft het zoo verkondigd en zijn wil is de wet, geschreven midden gedonder en gebliksem, op puinen en lijken, als eene hatelijke parodie van de verkondiging van Gods wet op Sinaï.

[p. 39]

Transvaal en Oranje-Vrijstaat heeft hij veroverd voor de kroon van Victoria: twee landen die kerkhoven geworden zijn.

Hij heeft verbeurd verklaard, gevangen, gedreigd, vermoord. Hij is een groot veldheer. Met tien tegen een heeft hij Cronje overwonnen, en de boeren uiteengeslagen, vele steden doortrokken en duizenden voor hem zien voorbijgaan; hij heeft hooren schreeuwen te zijner eer en ter eer van Engelands koningin.

Groot is de roem die hem omringt. Hij heeft om zijn hoofd eene lauwerkroon, doortrokken met bloed; zijn degen is rood, maar toch is hij groot gelijk Chamberlain, die hem uitzond en rijst hij zoo hoog als de zuilen van doodshoofden die Tamerlan liet opbouwen, om te toonen hoeveel menschen hij vermoord had.

Maar liever dan den belauwerden held zien wij het lijdend volk aan zijnen voet, het volk met de doornenkroon om de bewonde slapen, dat zieltogend nog droomt van lijden dat voorbij is, van een vierkleur, die weer waait, soms hevig stuiptrekt en schreeuwt om hulp.

Uit de wonden van dit volk spreken stemmen tegen Engeland, die nooit zullen zwijgen, zoolang die wonden bloeden, en die luider zullen schreeuwen dan al de ‘God save the queens’ van al de krijgsfanfaren, dan het jubelend klokgebrom en de salvoschoten.

Uit de wonden van dit volk stralen zonnen, die al den roem van Engeland zullen doorschijnen, en eenen bloedschijn geven aan al het goud en al de diamanten der gestolen mijnen.

Dat volk, aan zijne pijnbank gekluisterd, is grooter dan de beulen, want die pijnbank is als een troon voor dat koninklijk lijden, en elke slag der

[p. 40]

beulen maakt dien troon hooger en luisterlijker.

De martelaars in het colyseum waren grooter dan de Caesar dien zij begroetten.

Ja, Roberts, gij hebt gedood, ge staat gelijk de profeet op een doodenveld vol beenderen, maar niet aan u is de macht gegeven, het leven te blazen en die dooden te doen leven.

Ge zult aan dien armen De Wet zijne zoons niet teruggeven en ook niet het verstand aan zijne vrouw van droefheid krankzinnig geworden.

Gij kunt nooit herstellen wat verbrand is: de asschen zijn uiteengestoven. Gij kunt aan uw vaderland goud en edelgesteenten geven, maar de vrouwen van Engeland hebben ze niet noodig. Ze dragen sluiers voor gevallen slachtoffers - en zullen op het heiligChristhmasfeest kunnen treuren om eenen afwezige...

De gevangenen kunnen weerkomen uit Sint Helena, maar zullen geene haardstede meer vinden, noch een vaderland, zij zullen de Rooivlag zien en de Engelsche policemens, uitvoerders van verbeuringswetten.

Gij hebt kunnen vernietigen, maar herstellen... nooit. Er is kwaad dat onherstelbaar is.

Maar hoog op den troon dien dweperij aan u opgericht heeft, dat iedereen u zie: al de weezen, al die kinderlooze ouden, die verminkten, dat zij zien hoe uw voorhoofd gerimpeld is van bekommenissen, hoe uwe borst vol eeretitels prijkt, hoe de koningin u geluk wenscht, hoe Chamberlain, door den wil van het volk minister, met eene ontzaglijke meerderheid, u groet, hoe zelfvoldaan Lady Miss Roberts glimlachen - dat iedereen u zie, voor u juiche en jubele, vergeten wie hunner bloedverwanten gevallen is, ja zelfs er trotsch op zij.

Maar zie den weg niet waarlangs gij geklom-

[p. 41]

men zijt, daar is niets ‘interessants te zien; denk er niet aan dat alle tronen der wereld staan als op den krater van een vuurberg; die gedachten komen niet van pas, hoor na geen weegeklaag, noch lijderskreten. - Dit is maar wanklank - Sta recht, en deel aan uwe Engelsche capitalisten het product van uwen roof uit, maak ze rijk, dat zij bezwijken onder het gewicht van goud; de armen van Londen zullen het geluk zien hooger, en misschien zoo vergeten dat ze honger hebben En ga dan in 't een of 't ander graafschap, in een schoon kasteel, gepensionneerd, uitrusten, wandelen langs kalme vijvers, droomen van huiselijk geluk en vrede, gelijk een goed Engelsch generaal, vriend van Her Gracious Majesty en van den genadigen minister Chamberlain

Er zal niet veel uwe rust verstoren. De dooden zwijgen immers, en wat in Transvaal gebeuren zal, betreft u niet meer. Gij hebt dat land ingelijfd bij de bezittingen van Koningin Victoria, en Engeland is goed, is milddadig, is moederlijk voor alle lijdende en bedrukte schepsels over de wereld.

Lady Roberts zal zorgen voor uwe thee en uwe pantoffels. Het is goed in uwen zetel, goede, vreedzame grijsaard.

Godfried Hermans.