Jong Dietschland. Jaargang 14

[p. 140]

In 't Najaar

Traag, heel traag, zonk de duisternis over het rustige dorp. Uit hoeken en kanten kwam ze gekropen, schuchter, bedeesd; vulde aldra de nauwe straten met stil-aan-dikkende zwartigheid en kwam tot op het plein te vlotten hangen, eerst verdund-uitgebreid, maar gestadig en vast groeiend en duffelend aldra alles: menschen, boomen, huizen - in haren, wijden wazigen mantel van doorschijnend zwart.

't Begon er nu alom te stijver en te doodscher uit te zien: plomp-zwaar stond er de kerk met haar vierkanten onhoogen toren, onbewust beheerschend de kleine en grootere huizen die zwart-onverschillig om hem opdonkerden in koppig zwijgen.

Reeds doorvlekten hier-en-daar geel roode openingen - lijk gapende gloei-ovens - die eentonige altoos-maar-aan-verdikkende donkerte; maar even-ras werden zij gedempt door luiken die met korte smakken dicht-plofen; hooger-op evenwel bleef al-hier, al-daar een licht-vlakje boven 'n deur gapen.

Maar daar op het plein sprietelde ook ineens een lichtvlammeken op, vermeerderde eventjes en uit den vuil-geruiten lantaarn sprankelde eene rood-weifelende klaarte in 't ronde en naar beneden, belichtte den zwarten grond en de grijze kasseiën, en den spokigen man met het laddertje, die haastig weg-pikkelde verder de donkerte in als ontsteld over z'n daad die de koppige duisternis zoo met eén slag uit-een dreef.

Aan den anderen kant van het dorp ging er nu ook een lichtsprank aan 't omme lichten in kleinen verflauwenden geel-rooden kring, die er om-te-zweven hing, gelijk deinende golfjes omspoelen den in-plonsenden kei op het doode water.

Daar-buiten hing de duisternis nu stom en treurig, niet durvende naderen de twee ijle plekken waar ze werd verjaagd zoo-even en waar de vuile rood-stralende lantaarnen thans overmoedig den kop op-staken; maar daar-óm en verder-op was en bleef ze als een vast zwaar blok. Een gele straal

[p. 141]

door-priemde nog die on-pakbare zwarte doezeligheid, vlug ievers-buiten-schietende maar even-ras-binnen-gesnokt met een korten rinkel slag. Dan sompelden een stond dof rumoerige holleblokken over de ongelijke kassei en geleidelijk keerde de rust weder...

Een weinig daarna, rammelde één-tonig een bakkers gerij door de stilte; een klein lichtje als een om-zwervend zieltje huppel-wiegde mee door de donkerte en bepoeierde met klaarblinkend goudstof het bruine achterdeel van het magere altijd-maar-voort-lutsende paard. Naar het uit-einde van 't dorp toe verzwakte 't geratel,... hield op; 't lichtje bleef stil,... verdween. Maar nu viel er in-eens een groot gat in die al-om heerschende donkerheid. De poorte van de bakkerij stond wijd open; paard en kar schoven zoo-duidelijk-zwart voorbij den wit-gelen binnenmuur, en verdwenen dokkerend in het klaar-gapende gat, verzwolgen... Weerom was alles stil, zoo-héél-stil en donker, tot al in-eens neer-droppelden, parel-klaar, uit den lomp-zwaren toren, een vloed van klank-bellen, die vielen... gestadig-achtereen, met kleine even-matige tusschen-poozen, altijd-aan, zonder ophouden... 't Duurde en 't duurde. De stilte kwam er vol van en opgepropt, en in dien nieuwen toestand kwam er ook nieuw leven: menschen kwamen over 't plein, nù een, dàn een, later in groepjes. Hunne gerig-aan schrijdende kloefen doften op de kassei en hunne zacht-gemakkelijk-luidende stemmen liepen door een met het gelijkmatige tampen van de klok. Er kwamen er meer en weer meer en allen gingen al-over het pleintje recht naar het plomp-neer-gehurkt kerkje toe, dat zijne wijde gloeioogen nu in de duisternis star en onbeweeglijk kijken liet...

En nog kwamen er bij: uit de straten en nu en dan uit weerlichtend-open-staande deuren van huizen op het dorp. Hun zachte klappen was nu geworden tot een geroezemoes van gelijke stemmen, een-tonig walmende over het anders droomstille plein. Soms tuimelde een dwaze roep of een jonge lach over die eender-aan gonzende stemmen-wappering en door den gelijkmatigen, zacht-helderen klanken-val van den leven-zwangeren toren.

Dicht bij de kerk, klopten jonge kerels hunne pijpen uit: ze tikten er mee tegen hnn zware kloefen, voorzichtig-weg, met korte snokjes, en strooiden vuur over den zwarten grond, waar het nog te vonken lag en te roeren...

[p. 142]

Eindelijk hield het klokken-getamp op... ineens. De laatste klank zinderde nog even door de donkere lucht en bijna had de stilte weder heel het dorp-plein herwonnen. Nog enkel hier en daar, het voort-schrappen van haastige voeten over den hard beganen grond, het doezelige gemommel van half gedempte stem en de kalmte viel in.

Maar in het kerkje dat nog altijd zijne gloei-oogen strakopen hield in de duisternis en een wazige klaarte spelen liet vòòr de opene deur, wierd het nu een geklopper van trappelende kloefen, een gerammel en gestommel van tegen-een-slaande en stampende stoelen, door-gild met het schri-knerzend gerots van moeilijk-verschuivende pikkels op den glad-arduin-steenen vloer.

Op den bruin-zwarten preekstoel, midden in dat gewoel, was nu gekomen - in plaats van den grijzen pastor, die er ge durende het klokke tampen had staan prevelen, met z'n stramme oude lippen wees-gegroet na wees-gegroet, opzeggende op halfluiden gelijkelijk-door-loopenden toon een heel rozenhoedje, - was gekomen een jonge, struische pater met bruine pij, gladgeschoren gezicht en blekkerende glazen vóór de oogen...

Zwaar-hoestend, over-zag hij het-nog-ongemakkelijk-roerende volk onder hem... Uit z'n zwaar welvende borst steeg z'n zware bas-stem, traag-gewichtig. In even-luide volzinnen vertelde hij van de sermoenen en plechtigheden die op de volgende dagen zouden gehouden worden...

Met breed arm-beweeg, sloeg hij nu een kruis... Eenige latijnsche woorden; hunne beteekenis... Plechtig-zacht vielen ze, éen-voor-éen, in even-matigen, gelijkluidenden slag door de aandachtige stilte die daar nu hangen kwam rondom den Pater en boven die honderden hoofden die in stil, on-geuit leven te kijken zaten, en te horken.

Dan begonnen de woorden met zachten wiekslag door de kerk-ruimte te vleugelen, te spelemeiën in die doezelige kalmte, die ze daar heel-en-al voor hén vonden. Ze vlogen achter-een in gemakkelijke wending, schalk stoppende bij-wijlen, hun vlucht hervattende, lenig en onvermoeibaar. Dan joegen ze in ongeduldiger vaart door de ruimte, klommen, daalden, zweefden en fladderden tot ze met feller slag te wirrewarrelen begonnen, vol van leven en on-houdbaren drang. Ze buitelden

[p. 143]

en tuimelden met luid geweld achter elkaar, of stegen, stegen, in forsch beweeg hooger en honger, ontembaar, en... plots hielden ze stil...; hol-juichend, uit het diepe koor en de hooge gewelven klonk galmend tegen-geroep... Dan begon hun vlucht opnieuw voorzichtig, gedempt, vlerkend in kleiner kring, om niet weér op te jagen die huilerige geesten daar-dieper... Maar hun rustig gestoei, in hunne weeropkomende levens-bradheid, verwerd daar weer tot een gewemel, gewarrel en gezwenk, ongebonden en over-driftig. In uitgelaten wildheid zwierden en stormden ze door de wijdte en onversaagd worstelden ze met dol-huilende, weer-opgeroepen spokenbenden,... tot ze vermoeid en afgemat wederom te rusten vielen, achterna getierd door het joelende gejank van het geesten-leger in niet-overhaasten aftocht... Buiten, lag het dorp in doodsche verlatenheid; alleen de twee lantaarnen hieven er nog hunne triestige gestalten op, te midden hunnen roodbelichten kring: - twee vereenzaamde helden, vol-houdende den strijd tegen de henom-dringende eindelooze duisternis.

B. Leonard.