Jong Dietschland. Jaargang 7

[p. 77]

Loterstijd.

't Regende al zonder uitscheiden den heelen, grondigen dag, dat 't bij lange strepen water goot en 't effendonkere gelucht en gaf nog geen zierken hoop op beternis.

De morgend was gekomen met een doorschijnende dompigheid, die heel de vlakte, zoo wijd als ze was, indekte en ginder verre al dichter en dichter hing, tot waar 't een ondoorzichtbare grauwte werd.

De boomen stonden daarin lijk schaduwstrepen met hun bloote takkewerk versmoord en 't jonge groensel, dat hier en daar al, donzig of gepriemd, uitstond op 't veld, lag heel en gansch verwaterdampt.

Dan was de smook stillekensaan beginnen uitdunnen met een fijne smokkeling van nattigheid, maar in de verte bleef de vuile grauwte dicht en 't was almeteens, met een vlage wind, reuzelend beginnen droppelen, dat 't spetterde op 't eerdewegelken en tjoelpte in de volgezeeuwde gracht.

't Werd een heele verwatering!

En 't huizeke stond daar alleenig in al dat geplassel en met al dien regen rondom lijk verwasemd.

De valavond kwam daar nu met zijn foezelige deemstering al zoetjes over veel vroeger als naar gewoonte en begon alles langzamerhand te vervagen en te versmelten.

[p. 78]

Binnen in 't huizeke was 't schemerstil en Treze slofte van tijd tot tijd over en wéer over de vloer. Dan werd ze de nakende donkerte gewaar en heur mager gezicht, dat in een saaien muts spande, kwam door 't raam over 't gordijntje loeren, of de gasten nog niet te zien waren.

Waar mochten ze nu toch blijven?

Ze zouden zeker weêr los doornat afkomen.

Dat lastig gedacht wond heur op.

Van avond weêr 'nen heelen droog rond de stoof munde ze en ze keek nijdig op naar de ruiten, hoe de dikke regendroppels erop kwamen getrommeld en 't water gestadig van d'euziën zeeverde.

Maar Gusje en Dolfke waren met Lowieke Boel meegegaan en z'hadden elk 'nen dikken boterham gekregen van 't versch masteluinen brood, dat pas uit den oven kwam. Daarmêe was hun honger gestild en z'en hadden geen trek gevoeld om recht naar huis te gaan, maar waren bij Lowiekens blijven spelen op d'hooischelf.

Treze had eerst nog heur pataten voortgeschild en nu was ze achter buiten aan 't wroeten. Na een klingelen van emmers en potten ging de poipparm kriepend aan 't snokken.

De gasten waren nu ook al 't verzompelde wegelken opgekomen en ze deden gearmd de zotte benden lotelingen achterna, die ze alle jaren driestig voorbij 't schoolpoortje zagen zwieren.

Z'hadden hun deun in dat spel en bekeken genoeglijk malkaers lachende wezen. Ze zwaaiden zwierig den arm, pletsten in de plassen en zongen overluid:

De soep is slecht
Z'en zal voor ons niet wezen
De soep is slecht
Z'en zal voor ons niet zijn.

Zoo kwamen ze langs de opengerukte voordeur binnengevallen. Maar meteens zagen ze moeder

[p. 79]

langs d'achterdeur met den ijzeren pot in huis komen en ze zette zoo'n leelijk groote oogen, dat de gasten ervan beteuterd bleven staan met den vinger tusschen de neerhangende lippen en dicht tegen de muur drumden, als wilden ze er hun in wegduiken.

‘Waar hebt ge nu wêer gezeten, deugnieten!’ schoot Treze geweldig uit.

Maar Dolfke vertrok zijn gezichtje en begon luide te krijschen: ‘Moeder, 'k heb natschoen, moeder!’

Dat schreien, dat klonk nu zoo eendlijk en gaf zoo'n weemoedelijkheid aan den stillen avond.

't Riep weêr ineens Treze's nijpende kommernis wakker, want 't deed beur zeer, als z'erop peinsde, dat heuren Lowie morgen moest loten. - 't Was immers toch zoo'n goei ziel van 'nen jongen, zoo'n neerstige wroeter, daarbij 't was heuren oudste!

Moeders furte was over. Dolfke werd gepaaid met sussewoordekens en 't werd weêr stil, geheimzinnig stil in 't huizeken met een benauwende verwachting, die lijk alles beklemde om morgen voldaan te worden.

De gasten hun natte kousen en broek hingen op stoelen rond den gloeienden stoofpot droogend uit te dampen en zij zelf zaten in de schaduw der schapraai tegen elkaar verstolen te vezelen.

Dat leed alzoo'n wijl, als de voordeur geruchtloos opendraaide en vader heel beregend in de spleet stond.

Hij trok in 't achterhuisken en was daar in de schemering over Lowie aan 't frazelen met moeder. 'Nen stond nadien ging hij weêr seffens langs achteren weg.

Buiten bleef het nu smokkelend druppelen door de deemstering, die heur zoetekens opstapelde en bij wijlen gudste nog een streep water van 't afdak.

Moeder had nog maar pas de tafel uitgezet en de witte tellooren erop gerangschikt, als ze halvelinge met 'nen schemer Ivo met de jongens voorbij 't venster zag gaan.

[p. 80]

Een voor een kwamen die langs de voordeur binnengeklonst en seffens werd de panne vetoogde azijnsaus op tafel gezet met de stapelvolle, dampende teel pataten. Achter wat drentelens en mompelens schoven ze allen bij.

Rondom grijzelde de invallende avond en de jongens zaten gebogen over hun telloor met ernstig hoofdknikken en doffe stemmen belangend over de gebeurtenissen van morgen te vertellen.

De klink van de voordeur werd zachtjes opgeheven en door de spleet kwam Wanneke met 'n wit pijpmutske op, heur oud gerimpeld gezichtje en heuren gekromden rug steken en ze neuzelde zoo kinderachtig met 'n knikkebollen: ‘'Nen goeien nummer, zulle!’

De jongens gremelden en keken om, maar Wanneke was al voort om heur ronde gedaan te krijgen en ze zagen ze nog als een schaduw gestopen 't wegelken optrantelen.

De vorken werden neergerammeld.

Als Dolfke met zijp teêr stemmeken aarzelend zijnen Onze Vader schoon opgezegd had, schommelde moeder de tafel af. Ze stapelde de tellooren en droeg ze in 't achterhuis.

Lowie zat achter de ronkende stoof op 'nen stoel gezakt met zijn hoofd in zijn handen in de donkerte bedrukt te peinzen.

't Was of hij zijn eigen nog doende zag midden 't druk bedrijf op Sarens' hof.

't Licht brandde in de wijde boerenkeuken en hij ging er lijk alle avonden 't peerd zijn bekomste haver uit den bak scheppen. Maar de goedige bazin, die in den vuurgloei onder den zwarten koeketel stond te stoken, had hem zoo week aangesproken; ze had hem zoo heimelijk bekeken, als voorzag ze 't grootste leed, dat er den jongen ging gebeuren.

En de grijsgeappelde merrie, zijn goede Lize, die met heur grove schonken zoo zwaar in de schemerte

[p. 81]

van den stal stond, en d'ander avonden beuren breeden kop zoo snuivend opstak en blijde schodderde, liet hem dezen keer verdrietig hangen. 't Docht hem, dat ze zoo triestig keek met beur grootronde zachte oogen in den schijn van zijnen lanteern, als hij den stal uitging en de deur woû toegrendelen.

En dan, ô, dan voelde hij een zware weemoedigheid over hem komen.

Hij had alles op zijn effen gezet in 't karhuis en was te wege 't hof af te gaan.

De koeter had het bemerkt en hij stak zijn hoofd lachend bulten de voerij. En al d'ander meisens en knechten kwamen in de donkere deurgaten gesprongen en riepen hem zoo hard ze konden, dat hij het morgen goed moest doen.

Hij had nog meewarig omgekeken, maar was dan voort vol droevig gepeins de moozende eerdestraat opgegaan, die zachte wegdumsterde in den grijzen regenmist.

Dat midden, 't welk in hem vergroeid was, met zijn gewone gebeurtenissen en gekende menschen, kreeg zoo'n wondere aantrekkelijkheid; hij was zoo gezapig die dagelijksche omgang met Saren's peerd door 't opene veld.

En nu ging hij daar opeens buitengesmeten worden in een ongekende wereld vol vreemde dingen, waar hij als een simpele doolaard zou in rondsukkelen.

Hij zou wel nog op 't hof komen met zijn zwarte daken en zijn vele stallingen, maar dan was 't met de droevige kommernis, dat hij er toch binnen 't kort zou van weg moeten.

't Geweldig verdriet stak hem tot in de keel en hij zou willen krijschen hebben luidop, lijk zijn kleine broêrkens het soms deden.

Maar moeder had een voor een de keersen al ontsteken, die in de koperen kandelaars op de kas stonden en ze langde heuren paternoster uit.

[p. 82]

Ze gingen nu die menschen nog voor 'nen laatsten keer gezamentlijk die zware bezorgdheid, dat trachtend verlangen, dat ze al weken en weken in hen droegen aan onzen lieven Heer blootleggen en Hem smeeken om 'n gelukkige uitkomst.

Als 't lezen uit was, ging vader zien of 't geitekot wel goed toegegrendeld was en kwam de buitendeuren zorgvuldig in 't slot doen.

Terbinst waren Gustje en Dolfke met een gauwte al boven naar bed gedaan.

De jongens bleven nog ondereen met hun voeten op de stoof de schikkingen zitten regelen die er te nemen waren voor morgen.

Jan zou aan de groote poort van 't parochiehuis staan om den nummer aan te pakken.

‘En ik zal den draagzak bij mij houden’ zei Peer ‘en de duif oplaten.’

‘Dat we nu maar naar bed gingen’ viel vader in ‘want 't zal morgen vroeg genoeg dag zijn.’

Lowie vees 't licht in. Dan schoven ze hun kloefen uit beneên aan den trap in de donkerte en trokeen voor een naar boven.

_* ^* _*

's Anderdaags al vroeg stond Sander Polfliet koulijk ingekrompen met de handen diep in de broekzakken en den trekzak onder den arm tegen de vensterzulle van ‘den Vlierboom’ geleund te wachten.

Al de loters uit de gebuurte moesten daar thoop komen om vandaar in een bende naar 't dorp te trekken.

Lowie kwam er ook. Binnen in d'herberg was er al verward stemmengerucht en een gestadig gaan en keeren van broêrs en kennissen, die meê zouden vieren en al groote leute maakten.

[p. 83]

Maar Lowie stond daar met zijn versch gestreken kielken en zijn beenderlingen aan en van in 'nen hoek dat droomerig te bekijken lijk een vreemde, die bij al dat volk nog niet thuis hoorde.

Buiten ging de trekzak drie keers op langgerekten zoefzag.

Dat was teeken dat 't tijd werd.

Allengskens aan werden de stoelen op zij geschoven en kwamen ze langzaam een voor een door 't nauwe deurgat naar buiten gedrumd en in reke staan arm aan arm 'nen heelen troep.

Sander gespte den riem nog eens goed over den schouder en dan ging hij er duchtig op los.

De trekzak was in gestadige beweging met korte en lange snokken en 't straatdeuntje kwam boven en ronkte vreemd zijn velerhande tonen door den nuchteren morgend.

Heel de hoop ging in gang. Eenigen zwaaiden met hun hoedeken en op maat van Sanders' vooisken dansten ze en zongen met ruwe kelen, dat 't helmde in 't rond.

Middelerwijl kwam de groote zonne traag bloerood uitkijken in 't eenvervige van 't vage gelucht en allengerhand legde ze 't ginder vol blekkende geel, dat uitliep in lange strepen.

Als ze den trekzak hoorden, waren Gustje en Dolfke een eindje 't wegelken opgeloopen en z' hadden heel die bende loters ginder beneën in de straat zien voorbijtrekken, maar dan waren ze weêr haastig naar huis gekomen bij moeder.

Peer stond al met den draagzak over de schouder en de klink van de deur in zijn hand gereed om door te gaan. Maar vader moest nog zijn pijp aansteken, dan schoof hij zijn muts goed op en met een dof ‘goën dag, Treze!’ en ‘goën dag, moeder!’ waren ze hun gedrien weg.

Jan had vergeten te zeggen aan Gustje, dat hij bijtijds naar de duif moest uitkijken en hij kwam

[p. 84]

zijn gezicht nog eens door de spleet van de deur steken.

Nu drukte de bange eenigheid nog zwaarder bij Treze.

Daar was lijk iets, dat al heur bedrijvigheid, verlamde. Ze stond in 't achterhuisken met de handen onder den voorschoot bedenkelijk 't veld op te kijken.

Al 't schotelgerief van gisteren avond stond daar nog af te wasschen en z'en kon er niet aan beginnen. Op tafel was het al overende gebleven met den leêgen koffipot en de jatten rondom en drij, vier sneên brood daarbij. En de stoof, die was ook al uit gegaan en stond daar lijk ten onnutte met de panne half af.

Zoo verging al te traag een einde tijd, dat een eeuwigheid scheen te duren. De gasten vroegen wel al eens dit en dat aan moeder, maar dat was met zoo'n benauwde nieuwsgierigheid. En dan die karre was zoo eentonig voorbijgeschokkeld en 't ju jokken van den boever ginder tegen zijn koppel péerden, dat klonk zoodanig blak.

Gustje was al voorzichtig op zijn kouse voeten naar boven geklauterd om de duif door 't dakvenster na te speuren.

Dolfke was tot 't halven den trap meegekropen en zat daar neergehurkt gestadig naâr omhoog te kijken zonder zijn oogente verdoen van de donkere valopening ginder om te zien of Gustjes gezicht hem 't groote nieuws niet kwam vermelden.

Soms riepen ze een vezelwoordeken naar malkaar door d'ondragelijke stilte, die zoo naar overal scheen rond te waren.

Beneên stond moeder lijk 'n wasbleek beeld tegen de muur geleund en heur schouders opgekrompen met zoo'n bange bedruktheid in d'oogen te kijken en ze wreef 'nen traan weg met den tip van heuren voorschoot.

[p. 85]

't Woelde zoo daarbinnen bij heur nu, z'had zoo'n nijpende angst voor beuren jongen.

Daar kwam gerucht in 't wegelken. Se ven Saeys, die liep daar voorbij den asem uit de keel met den nummer van zijn broêr.

't Moest 'nen goeden zijn, want hij maakte blijde gebaren met den arm.

En ze zeiden het malkaar met schaarsche, half ingehouden woorden.

Maar nu moest Lowie ook al aan de beurt gaan zijn.

Nog 'nen stond verging er in benauwelijk zwijgen.

En dan... de dakvenster sloeg toe, z'hoorden Gustje zijn voeten vertrappelen en 't werd daarboven eene wijl krasselen en wroeten.

De duif moest daar zijn!

Treze was tot bij den trap gekomen en stond daar met uitgerokken hals in verwachtende spanning naar boven te kijken en Dolfke hield den asem op en was 'n trede hooger gekropen.

Almeteens: ‘Moe... Moeder - 170! - uit!’ klonk het gejaagd.

Dat was de groote slag, die alles in dolle leute veranderde.

Gustje danste boven 'n wilde ronde van de danige blijdschap. Dolfke kwam den trap afgestoven al joelende met d'armkes wijd open naar moeder, die niet wist wat ze deed en lachte en weende al ondereen.

170! - Dat was 't gelukkige talmerk en nu ging 't daarmêe den heelen ganschen dag feest, ja, volop feest zijn.

De stoof moest aangestoken, de panne ingesmeerd en tegen dat 't noen was, kiste 't en, kaste 't en, dampte de malschzoete koekenreuk heel 't huizeken door.

Jef Joos.

Hamme, Oogstmaand, 04.