Jong Dietschland. Jaargang 4

[p. 199]

Novembermorgen.

't Is nog grauw, donkergrauw in de straat met dien mistigen morgen, grauw met lichtend bleekgeel geboend en doormengeld ginder, waar die straatlanteern zijn fletschen schijn in 't ronde schiet. - Geen levende ziel. - Toch! Ziet ge daar geen wit punt wemelen onder de poort van den bakker? - Ei, 't roert en groeit en 't wordt eene kat, die daar van onder komt gekropen om langs hoeken en kanten naar huis te glippen. - Nog een...... miauw en alles sterft weder uit. Uitsterven, dood zijn, ja, want 't is me alsof de straat een donkere, verstoken hoek van ons kerkhof geworden is en of er daar rechtover ons in plaats van huizen monsterachtige doodkisten staan met baarkleeden aschgrauw van ouderdom omhangen. - Maar..... er hangt leven in de lucht. - Bim, bom, bim, bom dommelt het door den donkeren mist en davert het verder en verder door de dikke lucht, 't Is de groote klok, die van uit de gaten van den kerktoren dat bommelen en dommelen naar buiten doet bonzen. Hoort! Daar tjangelt een belleken in de lucht, eene deur schokt toe... Annemie, de stoelekenszetster, diep in heuren kapmantel gestopt, spoedt naar de kerk met kleine, rappe stapkens, ge zoudt zeggen een kwiksteertje, dat over de steenen wipt. - Heb ik daar straks niet gezegd, dat er leven in de lucht hing? - Wel 't is nu al in de straat gedaald; want er tjingelen en tjangelen al vier, vijf bellekens, er vallen reeds meer deurkens met 'nen slag toe, menig zwart vrouwken schuift lijk een voortdrijvend beeldeken door de donkere straat, hier en daar draait eene blinde ronkend open en vensters komen door den grijzen mist als kleine kapellekens blinken.

Van alle kanten komen mannen en vrouwen langsheen de huizen geschoven op hun kloefen, die stommelen over de glibberige plankieren. Ze trekken verder de straat in en hunne schaduwen verdwijnen ginder tenden in die wijdgapende, verlichte poort, waar een doodmagere klerk geeuwend en met vakerige oogen hen staat af te wachten!

[p. 200]

De straat is volop in leven en nu en dan komt eene kar voorbijgeschokkeld, bij 't eentonig hossebossen van heur zware wielen, wijl 't peerd nog lamlendig bij 't klinkend kletsen van zijn ijzers tuschen de tremen stapt, 't Licht wordt binnen huize al uitgedraaid en de vensters steken nu lijk donkere vierkante gaten in de gevels. De aschgrauwe tint smelt zachtjes weg tot een lief grijs. Wit wordt de mist, wit meer en meer doorschijnend en, naar het teerblauw zweemend, hangt hij als donzige tul hooger tusschen de huizen. De dag dringt meer en meer door, vaagt die dompige kleuren uit en teekent alles met levendiger lijnen.

Boe! boe! 't Melkkerreke komt ginder al afgestoven. De honden springen met nijdige snokken rukkend vooruit, slaan driftig hun koppen en dampen en jaaghalzen..... Boe! boe! De wielen ratelen, de kannen rammelen en Kobe zit daartusschen, stokestijf, verveerlijk te kijken op zijn groote honden, stijft stevig de lijnen en - ‘Koes, koes, duk!’ - ‘Boe! boe! boe!’ met 'nen zwierigen zwaai is hij den hoek om.

Diep de lucht in splijt er een blond geboende spleet, die meer en meer aan 't glimmen gaat en 't leekt daar een heele streep bleeke klaarte uit. Allengskens aan komt de zonne heur platte ronde er door, en die kijkt daar nu van diep uit den smoor lijk een reusachtige medalie van uit een watten doos. Van blauwendig wordt de dauw stillekens aan rozig, rozig en dun als uiteenstuivende rook en hij mindert en krempt zachtjes weg.

't Krijgt nu al verschheid van verf en kleuren: boven steekt de lucht heur wijd geschilderd doek vol azuur en blanke wit en beneên staat het al levendig en scherp te blinken onder 't deugddoende zonnelicht.

Hoort! - Bim... bom... bim... bom komt het traag en dof uit den kerktoren gekropen, 't Is de doodenklok die weeral aan 't luiden gaat.

De koster zet de lijkdeur wijd open.

't Hoog koor staat diep in den schaduwschijn gedoken. Al achter zitten hier en daar in 't licht mannen en vrouwen gebogen te bidden en, dieper de middenbeuk in, zitten er een heel

[p. 201]

troppelke bijeen, zwart, in 't halfdonkere. Rechtover den preêkstoel, nevens de rechte reken stoelen, staat een doodkist midden op den vloer, 't Zwart doek ligt erover met 't wit kruis er op en daar rond staan enkele keersen te branden op standers.

't Missedienerke in 't wit en zwart en met een gezichtje rond en rood als een appel, komt met 't blinkend kruis in 't portaal staan.

Twee grove mansstemmen heffen het in Paradisum aan, dat 't blak klinkt tot op het kerkplein en 't sleept zijn klanken voort in eene zoete mengeling van zachten weemoed en zalvende hoop, als het roerend vaarwel eener moeder - het vaarwel, de triomfzang der Moederkerk aan heur trouwgebleven kind.

't Gezang valt stil. Eerst nog een luidop lezen van Latijnsche gebeden en, achter een verschuiven van stoelen dieper de kerk in, komen vier mannen met 't lijk uit den schemerschijn van binnen langzaam door 't portaal naar buiten gestapt en achteraan komen met tragen tred arme boerenmenschen: vrouwen in rossig, versleten kapmantels gedoken of met 'nen roodgeblomden neusdoek over de saaien muts geknoopt, waarin een verdrietig gezicht steekt: mannen in stijve, blinkend blauwe kielen of met dikke vesten en platte klak met neêrhangende klep in 't bejaarde wezen; z'hebben nen grooten regenscherm onder den arm en bidden 'nen vaderons aan hunnen paternoster voor de zielerust van den doode.

Hamme, Novembermaand 01. Jef Joos.