Jong Dietschland. Jaargang 4

[p. 1]

[Septembernummer]

Grondvesting der Brusselsche Tooneelschool.

Alwie in 't Vlaamsche kamp werkt en slaaft voor de ontvoogding van ons volk, voor de toekomst van onzen stam, voor de zegepraal van eigen kunst en leven mag zich verwachten aan tegenstand, miskenning, vitterij, kleingeestigheid, droogpruimerij en aan een aantal andere giftige dingen nog.

Dus is het niet verwonderlijk dat de grondvesting der Brusselsche tooneelschool op moeilijkheden stuit die ontmoedigen zouden, indien de Vlaming kon ontmoedigd zijn.

Wij hebben dit voor ons, dat wij kloppen tot dat er open gedaan worde; wij houden het lijntje gespannen zoolang het noodig is, het moet gezegd. Jammer voegen wij bij die goede hoedanigheid eene zeer slechte, wij slapen te ras op onze lauweren in.

Zoodra. onze wenschen, onze rechtvaardige eischen werden ingewilligd, laten wij God's waterken over God's akker vloeien; wij gaan stiefvaderlijk om met hetgeen al onze zorgen, al onze waakzaamheid noodig heeft; en wanneer wij, een tijd nadien, denken de vruchten onzer bemoeiingen te plukken, staan wij verbluft en met open mond op eene dorre, verdroogde plant te kijken.

Zoo ging het hier althans met de Vlaamsche zangen declamatielessen destijds in 't Conservatorium ingericht. Met veel moeite werden zij verkregen, doch, of er het noodig gevolg werd aan gegeven, scheen nu niemand meer te bekommeren.

[p. 2]

Van VI. zanglessen, met leeraar Warnots, was er sinds lang geen spraak meer; de VI. declamatieklas van dichter Emm. Hiel bestond enkel bij naam en wachtte slechts naar een besluit van afschaffing.

En niet zoodra was dichter Hiel de eeuwigheid ingegaan of de hooggeplaatste, Vlaamsche kunstminnende heeren der Commissie van 't Conservatorium verklaarden dien cursus van geener nut of waarde en nagelden voor onzen neus de deur van hun hooger kunstinstituut dicht.

Of die handelwijze billijk, zelfs redelijk was, wil ik niet nagaan; het zou mij te ver leiden.

Alleenlijk wil ik zeggen - al steenigde men mij - dat ik er toch zoo kwaad niet om was.

Ik had eenen hekel aan die Vlaamsche leergangen in ons door en door verfranscht Conservatorium, omdat ik ondervonden had - twee jaar liet ik mij als leerling van dichter Hiel's klas opschrijven - dat wij daar gezien waren even graag als een hond in een kegelspel. Overigens, voor mijn inschrijvingsgeld zie ik nog altijd de eerste declamatieles - laat staan andere lessen over kunstonderricht - te gemoet.

Ik herinner mij best dat wij in dien VI. leergang met vier waren samengeraakt, drie jongens en eene juffer, thans lichte zangeres in een Franschen schouwburg. Onze leeraar was ons toch eens komen bezoeken en had ons opgelegd elk eene rol aan te leeren uit het door hem vertaalde stuk ‘Hedwig’ Wij gingen dapper aan t werk, zoo dapper dat wij tweemaal navolgend zelf doceerden - de leeraar kon waarschijnlijk niet meer komen - en elkander wederzijds de heerlijkste princiepen van uitgalming en tooneelbegrip inpompten: wij waren toch leerlingen der declamatieklas in 't Conservatorium, en dit wil toch wel iets zeggen.

Of onze kundigheid slecht begrepen werd, weet ik niet. Zeker is het, de tweede dag, wij waren pas een kwartier aan 't uitgalmen en gesticuleeren volgens de

[p. 3]

regels onzer kunst, kwam een eenoonige Waalsche Cerberus, een slim lachje, o! zoo slim, op de lippen, ons zeer beleefd verzoeken nos expansions artistiques op zak te steken en er van door te trekken; men had de klas voor andere lessen noodig!

^* _* ^*

Men heeft nog al gewag gemaakt van Gevaert's verzet tegen het behoud der klas. Hij zou de eerste moeten geweest zijn om die klas te doen behouden, enz... enz...

Volgens mij deed Gevaert eenvoudig wat de gezonde rede hem ingaf. Hij weet dat de lucht van 't Conservatorium niet goed is voor Vlaamsch onderricht, en liever dan eene tweede, ongelukkige proef te zien aangaan, verklaarde hij zich voor de afschaffing.

Wij lagen op straat, 't is waar. Doch bestond er niet eene vrije tooneelschool alwaar zuivere Vlaamsche lucht waaide, alwaar twee leeraars van goeden wil - ondanks tegenstribbeling en haarklieverij - zich toelegden op het aanleeren van zuivere en oprechte kunstprinciepen? Ik ging er naartoe, en bevond er mij wel mêe.

Die school kreeg geen 3000 frank subsidie per jaar, neen; arme twee honderd frankskens maakten haar budget uit - genoeg om druk- en andere kleine kosten te dekken; die school was in geen prachtig Conservatoriumgebouw gelogeerd - eene eenvoudige klas in eene stadsschool was haar lokaal - die school had geen officiëel etiket en nochtans werden er jaarlijks van zestig tot negentig leerlingen ingeschreven.

Van zestig tot negentig!! Niet een jaar, maar elf jaar lang.

En nog durven die heeren Franschelaars beweren dat er geen Vlaamsch kunst- of tooneelonderwijs in Brussel noodig is.

[p. 4]

En er wordt, eilaas, in hoogere sferen maar al te veel geloof aan gehecht.

Na den dood van Emm. Hiel, geen belooning voor hunne opoffering ziende opdagen; begrijpende dat het hen onmogelijk was, me. de middelen waarover zij beschikten, hun onderwijs te verbreeden en doelmatig werk te verrichten, wierpen de leeraars de steel naast de hak en zegden vaarwel aan een onderwijs dat nochtans goede vruchten had afgeworpen.

Getuigen daarvan een viertal leerlingen der school die knap de pen hanteeren, zelfs tooneelstukken schrijven; evenals de jongelieden, heeren en juffers, die met goed gevolg het tooneelspelen beoefenen, als menschen een hooger gedacht hebben opgedaan van moraal en kunst en zich gelaafd hebben aan de weldoende bron van liefde voor taal, godsdienst en landaard.

^* _* ^*

Mag die school vergaan? Neen!

Moeten de leeraars beloond worden voor hunne onbaatzuchtige, twaafjarige opoffering aan volks- en kunstonderwijs?

Ja!

Hoe, en waarmêe?

Door de aanneming van Staatswege der vrije tooneelschool, door de benoeming der vroegere onderwijzers tot bestendige leeraars.

Een verzoekschrift. den heer Minister van Landbouw en Beeldende Kunsten om ondersteuning vragend, werd onlang in omloop gebracht en aan kunstenaars, maatschappijen, enz..., ter onderteekening aangeboden.

Die petitie vraagt de vrije tooneelschool, onder beheer eener bevoegde commissie geplaɐtst, door den

[p. 5]

Staat te doen herkennen met inachtneming der volgende voorwaarden:

1° - Benoeming, als bestendige leeraars, van a) een bestuurder, tevens leeraar van letterkunde en geschiedenis; b) een leeraar van zegkunde en tooneel; c) een schrijver, bijgevoegd leeraar van zegkunde.

2° - Inrichting als hooger onderwijs van voordrachten, door letterkundigen en kunstenaars, over de geschiedenis van de literatuur en het tooneel, over moraal en schoonheidsleer, kostuumkunde, bouwkunst, huisversiering, enz.

Vlaamsche zanglessen zouden, na het eerste studiejaar, op het programma gebracht worden. Dit om den wensch te gemoet te komen van den diep betreurden meester Peter Benoit die de Brusselsche VI. tooneelschool aanwees als de eenige geschikte plaats voor het geven dier lessen.

^* _* ^*

Mocht de Minister zoo iets verwezenlijken, hoe schoon en heerlijk toch ware de toekomst niet voor eigen kunst en nationaal tooneel.

Alwie zich tot de kunst getrokken voelt, zou zich in die school komen volmaken en er volledige en juiste begrippen verzamelen die hem op den weg der ideale schoonheid zouden steunen en verlichten.

Algemeen wordt bekend dat het Vlaamsch tooneel de zuivere overleveringen van onzen stam voortzet, de gezonde zedenleer tot grondsteen heeft, verhevene gedachten verspreidt en eerbied voor het goede, voor het schoone in de harten print.

[p. 6]

Die edele traditiëen werden in de vrije tooneelschool aangepredikt en aangemoedigd. Om die reden en om talrijke andere doorslaande redens nog is zij, de milde en rechtmatige gunst welke men voor haar vraagt, overwaardig.

C. De Visschere.