Jan Campert-stichting Jaarboek 2014

[p. 56]

Mensje van Keulen
Dankwoord

In mijn boekenkast staat een exemplaar van Jacob van Lenneps Lotgevallen van Ferdinand Huyck. Er bevindt zich aardig wat ander spul omheen, maar dit dankwoord wordt geen reis door mijn kast noch mijn kamer. Nee, ik keer ervoor terug naar Den Haag, de stad die de mooiste tramrit van Nederland kent, zoals ik ooit schreef in de schets ‘Lijn elf’.

Ditmaal kiest een denkbeeldige tram een kriskras route. Om te beginnen richting Zuidwal, waar ik, als zoveel Haagse baby's, ben geboren. Vandaar door de Schilderswijk en de Transvaalbuurt, waar ik de eerste jaren doorbracht. Vervolgens via de Regentessebuurt over de Beeklaan, waar ik naar school ging, om even verderop af te slaan naar de boomloze, kinderrijke straat in de Uitvindersbuurt, waar ik vijftien jaar woonde. De vaders waren monteur, fietsenmaker, trompettist, politieagent, schilder, kunstschilder, taxichauffeur, vertegenwoordiger in horloges, slijter, klerk, nachtwaker, schoenmaker, baas van het Indisch eethuisje, zeeman, werkloze, dronkenlap. Naast de paar ongehuwde vrouwen die hun geld verdienden als verkoopster, onderwijzeres en barmeid, waren er de vrouw die met haar broer de slaapkamer deelde en de dame die in het kippenhok in haar door kruisbessen-struiken overwoekerde achtertuintje sliep en de woning liet aan kranten en oud papier. De moeders die thuis alles al deden en zonder wie niemand kon, gingen vaak ook nog ‘uit werken’, wat doorgaans voor poetsen en schrobben stond. Ik dank de straat en haar bewoners, ik dank de stad.

De tram rijdt verder, naar St. Petrus Banden aan de Kerkhoflaan, waar mijn familieleden, die hun hele leven hun bed op Het Veen hadden staan, nu op stand op Het Zand rusten. Hen dank ik voor hun liefde, humor en verhalen, waarvoor de dobbelsteen van mijn grootvader die altijd 6 gooide, symbool staat.

[p. 57]

De tram maakt vaart langs het vroeger angst inboezemende Verversingskanaal en rijdt langzaam langs de evenzeer fantasie aanwakkerende zee, die je mist zodra je er niet meer zomaar naartoe kan. En dan, met een kleine omweg langs de Academie aan de Prinsessegracht, gaat de reis weer naar Amsterdam en eindigt bij Ferdinand Huyck.

Het boek is het enige wat ik bezit van de grootmoeder aan mijn vaderskant. Ik heb haar niet gekend, ze stierf enkele maanden voor ik haar naam erfde.

Hoe zal het zijn geweest voor een jong meisje om zich al lezende te verliezen in deze avonturenroman en een jaar of tien later kennis te krijgen aan een streng gereformeerde jongeman? Het boek moet een schat voor haar hebben betekend. Ook de bladwijzer: een snipper papier, afgescheurd van een bladzijde uit een schoolschrift, heeft ze erin bewaard. Maar de twee regels uit een liedje, dat door de verteller wordt aangehaald, heeft ze niet ter harte genomen:

Een breidel knelt, ofschoon van goud:
Te vroeg getrouwd, te laat berouwd.

Mijn vader was haar zestiende kind.

Soms, als ik onderweg ben naar mijn eigen zoon, denk ik: zal ik hem het boek geven?

Hij woont aan de Jacob van Lennepkade. Om er met de fiets te komen doorkruis ik het Vondelpark, rijd door de Tweede Constantijn Huygensstraat, passeer het Huygenscollege en sla af bij de Bilderdijkkade. Neem ik de tram, dan voert de route via de Van Baerlestraat en de Eerste Constantijn Huygensstraat langs snackbar Constantijn en de bloemenzaak die daags na bekendmaking van de laureaat een briefje door mijn brievenbus gooide: ‘Wij waren heden met bloemen aan uw deur. Helaas troffen wij u niet thuis, daarom zijn ze meegenomen. Wilt u ons daarom even terugbellen? Afhalen mag natuurlijk ook.’

Het boek is vandaag mee op reis gegaan - ik pak het even. Zoals u ziet valt het zowat uit elkaar. De titelpagina is zelfs helemaal los, maar is wel stevig beplakt met een document:

[p. 58]

Ter Belooning
van
VLIJT, GOED GEDRAG
en
Getrouw Schoolbezoek
in het Jaar 1887
en ter verdere
AANMOEDIGING
wordt deze
PRIJS
gegeven aan
Mensje Veltmeijer

Ik dank de Jan Campert-Stichting en de jury die mij, 127 jaar later, belonen met de eervolle Constantijn Huygensprijs.