Publications de la Société Historique et Archéologique dans le duché de Limbourg. Deel 12

[p. 441]

III.
Weert en Nederweert.

De stad Weert en de heerlijkheid Nederweert waren bezittingen der oude graven van Horne. Zij maakten geen deel uit van het graafschap van dien naam, maar stonden onder het hooge gebied van het vorstendom Gelderland, en werden door afzonderlijke reglementen bestuurd. Zulk een reglement treffen wij aan in een stuk des jaars 1482, dat hier volgt. Het is eene soort van inhuldiging of ‘blijde inkompst’ door graaf Jacob II aan zijn trouwe onderzaten van Weert en Nederweert verleend. Het oorspronkelijk document bevind zich in het archief der stad Roermond en word voor deze uitgave bezorgd, door den Heer J.B. Sivré, archivaris van gemelde stad. Eene oude copie van dit stuk, in ons bezit, heeft tot opschrift: ‘Copie van zegel ende brieff van Jacop II greve van Hoerne, heer van Weert ende Maesland, gegeven den 23 febriarii 1482, in deszelfs blyde incompst’:

Over Weert en Nederweert kan men raadplegen: Wolters: Notice sur le comté de Horne en Poel: Beschrijving van het hertogdom Limburg⁽¹⁾, alsmede het chronijkje van Weert met de bijbehoorende stukken en ophelderingen in dit deel der Publicatiën uitgegeven.

(1) Over het graafschap en de graven van Horne raadplege men tevens ons opstel getiteld de Loonsche leenen in Limburg. Publ. etc. du Limb. t. VIII p. 48.

Eene ‘blyde inkompst’ voor Weert en Nederweert.
1482.

Wir Jacop greve zo Hoerne, heere zo Altenae, zo Corterschem ind zo Cranendoncq etc. doen condt ind bekennen dat wir int ierste inkommen onser graefschap ind landen

[p. 442]

van Hoerne mit naemen Weerdt ind maeslant, van onsen gemeynen ondersaeten, hulde, eyde ind onderdanighschap ontfangen, ind denselven wederomme hulde ind geloiffde gedaen hebben, nae gewoenheit onser voorsaeten, van beyde syden gelyck ondersaeten hoeren geboerenen heere ind wideromme een heer syn ondersaeten gewoonlich ind schuldich syn te doen, ind, want dan zedert der voors. huldingen onse lieve ende wael geminde ondersaeten van onsen twee dinghbancken van Overweert ind Nederweert in onsere voors. graefschap gelegen ons te kennen gegeven ind voirbracht hebben van seeckeren gebreecken ind onbequaemlickheden, daer by sy verkurt ind overvallen worden boven alder gewoenlickheiden ind herkomen, doch vast onder veele saecken in eenige speciael puncten, te weeten van belastinge, van Gheistlichen geboden, boven dry puncten van alde herkommen van Overtastingen van onse paelen van onse heerlickheiden ind principael van Bockholdt aen den kant gelegen ontrint Wivelterbroeck, voirt van belastingen van tollen buyten lants, ende besonder van affnemen van onsere beecke nu onlang geschiedt, komende vuytten lande van Loon, van omtrent der moelen geheyten Nedermoelen, tusschen den heerlickheiden Briede ind Boickholt gelegen, geheiten dat Kaar, der gelycken van vuytgeven van gemeinden by onsen rentmeisteren daegelic gehanteert, ind van overvallen onsere amptluyden ind dieners, onsen huysluyden haere peerden affvoerende, ind buyten lants voerende mit vast andere ongewoonlickheyden boven guede alde gewoonlickheyden, boven guede alde gewoonten ind herkomen, ons biddende wir sy van den vurs. ind allen anderen nieuwen opheven, die hun boven recht ind reden overkomen weren, off aenkomen moichten, wulden vursien, beschermen ind dair van ontlasten, aengesien die guede

[p. 443]

onderdanigheyt, trouwe bystandt, ind behulp die ons die vurs. onse guede luyd ind ondersaeten van beyde der voors. onsen dinghbancken van Overweert ind van Nederweert mit hoeren lyve ind geuden dickwile gedaen hebben ind noch doen mogen in koemende tyden: Soe ist dat wir voor ons ind ons naekommelingen greven zo Horne ind alle hoeren naekommelingen geloefft ind gegeven hebben, geloeven ind geven dat wir sy nu voortaen ten euwigen dagen toe sullen van allen belastingen van geistlichen geboden vryen soo onse alderen vur ind wir naer bis noch gedaen hebben, oick sullen wir sy by haere paelsteden ind by onsere heerlickheit tegens die vurss. van Bockholt ind alle andere, ind desgelycken by hoeren vryheyden van tollen behalden nae allen onsen vermoegen, wir willen en sullen oick die voors. beecke onsen vurn. gueden luyden van Weert affgenomen by den eerweerdigen ind goede vader, heeren Lodewyck van Bourbon bisschoffen zu Luyck, greven zu Loen, etc. widder werven ind krygen, alsoo dat sy der sullen gebruycken van nu voirtaen ten eeuwigen dagen toe, gelyck sy altyt vur bis in den voors. affnemonge gebruyckt hebben, beheltelick ons dirselver tot onsen grafften, wyeren ind anders te gebrucken, soo dat van alts bis noch herkommen is, ind off in toekomender tijden eenigh gebreck daerin geviele, des sullen wir hon affstellen sonder indracht off wederseggen. Sy sullen oich alle gemeinden binnen der vorss. twee dinghbencken gelegen, dat is die heide, weide, water ind land, broich, bosch ende brant mit des daeraen cleven mach, ten euwigen dagen toe gebruycken, gelyck sy van alden herkommen tot noch dat gedaen ind herbracht hebben, ind besonder also dat wir noch niemants van onsentwegen geene vuytlendige, die op ten dach van huyden niet daer geregtiget en syn buyten dese vurs.

[p. 444]

onsen dinghbancken woenagtich, in desen vurs. gemeinten komen noch genieten laeten, noch egheine placken daerinne vuytgeven en sullen dan den gheenen die selve binnen Weerdt geyn erve en hebben, ende dat by onsen rentmeister, schepen ind dat meiste deil van de naebueren tot eenen halven bounre toe, ind daerenboven niet, het en sye by goitduncken van onsen gericht, ind by consent vander gantscher gemeinte van beyden bancken. By alsoo dat hy 't gegeven erve totter timmerstadt binnen jaers betimmeren sall, ende off hy des niet en dede, off naderhandt die timmeringe affbreecke soo sullen die nagebuyren dat gegeven erve wider in mogen treden, sonder tegen ons off onse erven ind nakommelingen in eeniger wyse te misdoen. Voirt soo en sullen wir ofte onse erven ind naekomelingen, noch unse amptluiden ind dieners onse voors. geude luyden van Weert geine perden zelffs noch laeten, noch doen affnemen, noch mit gebode dair oever beswaeren in eenige reisen ofte ryden buyten landt, ind des gelycken van onse jegeren, valckeneren, ind weidluyden laeten overvallen, gelyck bewylen hie bevoir in onsere tydt geschiedt syn mach, dan van alts herkommen ind gewoonlick is geweest, beheltlick dis voors. is, stadthaldende voirt onser hoogheit ind heerlickheit van dienst, soo unse vursaten vur ende wir nae altyt herbracht ind beseten hebben. Voirt so sullen wir und onse nakommelingen onsen geuden luden van Weert laeten gebruycken, ind sy behalden by hoeren brieven ind siegelen, hun by onsen vurvaederen verleent ende gegeven, beheltlick des hier vurs. is, stadthaldende van den gemeinten vuytte geven tot der timmerstede, ind voirt by hoeren lantrechten, banckrechten ind in alle andere gueden herkomen, gebruyck, besittende gewoenten voirgereurt ende gespecificeert, ende allen anderen ge-

[p. 445]

woenten hier niet gereurt ende gespecificeert, die men tot nochtoe van alts herbracht, gebruyckt ende beseten heeft, ind Godlicken eerlick syn sall, van nu voortaen als voor besiegelde privilegien ind rechten ten euwigen dagen toe, vast ende stedich sullen halden, gelyck off wir hor des segell ende brieff hadden gegeven, ind alle sonder indracht off arglist. In oirconde ende getuygenisse der waerheyt alre puncten ende clausulen voors. hebben wir Jacob Greve zo Horne, heer zo Altenae, zo Corterschem ind zo Cranendoncq, etc. vurs. onsen siegel vur ons, onse erven ind naekommelingen onder aen diesen tegenwoordigen brieff doen hangen ende denselven mit onsen gewoonelicken hantteycken geteickent ende gesubscribeert ende voirt bevolen ende gebeden onsen lieven ende getrouwen Goort van Erp, genampt van Werreberg drost in der tyt ons lants van Horne, Joannes Schinvelt, scholtis in der tyt zo Weert ende Hermanus van Loepelheim rintmeister in der tyt ons lants van Hoerne, dat sy ihre ziegelen by onsen zegel ter mehre konden ende vestigheyt van den puncten ende clausulen voorss. aen diesen brieff willen hangen, dat welck wyr Goort van Erp, genaempt van Werrenbergh, drossaert in der tyt des lants van Hoerne, Joannes van Schinvelt, scholtet inder tyt zo Weert ende Hermanus van Loepelheim, rintmeister in der tydt des lants van Hoerne, want ons die vurs. puncten ende clausulen kenlick syn alsoo geschiet te wesen, gerurten bevele en begeerte ons genedigen jonckeren alsoo gedaen ende onse segelen by segel ons gnedigen jonckeren hyr onder aen desen brieff gehangen int jaer ons Heeren duysent vier hondert twee ende tachentich, dry en twintigh dage in februario. Was onderteeckent. J. Hornes.