Jaarboek 15 van het Stijn Streuvelsgenootschap 2009. Stijn Streuvels en de Europese literatuur

[p. 227]

Kroniek 2008
Jozef Vandemaele

Sinds 1 maart is het ‘Provinciaal Museum Stijn Streuvels - Het Lijsternest’ wegens grondige restauratiewerken en de voorafgaande verhuiswerkzaamheden, voor onbepaalde tijd gesloten. Van deze sluitingsperiode, die wellicht een viertal jaar zal duren, zal gebruik gemaakt worden om de volledige inboedel te registreren en waar nodig, te restaureren.

Op de Algemene vergadering van het Stijn Streuvelsgenootschap, op 13 maart, werd de nieuwe webstek van het genootschap, www.streuvels.be, voorgesteld. Bestuurslid Paul Thiers stond de domeinnaam belangeloos af. Medelid Rob Hoornaert en Jos Libeert ontwierpen de website en houden ze actueel. De uitgebreide biografie en bibliografie betreffende Streuvels zijn van de hand van Paul Thiers. Met dank aan de K.U. Leuven Campus Kortrijk voor de geboden faciliteiten.

Op 19 maart overleed Hugo Claus. Hij schreef het scenario voor Mira of De teleurgang van de Waterhoek (regie: Fons Rademakers, 1971). Met de toestemming van Hugo Claus werd dit scenario integraal gepubliceerd in het vierde jaarboek van het Stijn Streuvelsgenootschap (De huid van Mira, 1998, p. 121-314).

Over Stijn Streuvels deed Hugo Claus volgende uitspraak: ‘Het koncept van de roman sinds Streuvels is veranderd. Men heeft o.a. ontdekt, zogezegd, dat een roman een verhaal zou moeten zijn, en niets anders dan een verhaal. Het is vrij kortzichtig, vooral als men daarbij nog Streuvels schoonschrijverij zou verwijten. Want de dy-

[p. 228]

namiek van Streuvels' schriftuur, is een element dat nu waarde begint te krijgen en waar wij naar zoeken, eerder dan naar het koele verhaal. En verrassend genoeg, paradoksaal genoeg, zou het wel kunnen zijn dat Streuvels die man is, die voor jongere lezers en voor jongere auteurs wel het meest te vertellen heeft. Want voor het verhaal kunnen we naar de bioskoop of kunnen we naar de televisie kijken, voor letterkundige belevenis van een grote intensiteit waar de vorm, het materiaal, de tekst, de schriftuur zelf een intensiteit van grote waarde heeft, daarvoor moet men niet bij een verhaler zijn, maar bij een schrijver. In het kort, we moeten bij Streuvels zijn.’ (‘Langs Streuvels' wegen: filmscenario voor het huldeprogramma op 3 oktober 1966’, in: Joos Florquin, Ten huize van... [deel] 2, 2e, gewijzigde druk, 1971, p. 292-293).

In de Centrale bibliotheek van de K.U. Leuven liep van 20 maart tot 17 mei de tentoonstelling Jeanne Hebbelynck, 1891-1959, miniaturist en illustrator, een tentoonstelling ‘voor wie ooit een braaf kind was’. Naast kinderboeken en communieprentjes illustreerde ze ook twee uitgaven (1937 en 1947) van Het kerstekind (1911) van Stijn Streuvels met paginagrote, polychrome tekeningen.

Zin en onzin van een (Vlaamse) literaire canon? Marc Reynebeau (De Standaard der Letteren, 18 januari) en Frank Hellemans (Knack, 2 april) waagden zich in de discussie, met kwalificaties als ‘schertscanon’, ‘spielerei’, ‘een ouderwets vrijzinnige canon’, ‘een parodie op een enquête’, ‘bedrog’, ‘op los zand gebouwd’, ‘een autoritaire lijst’, ‘een compromis zonder kraak noch smaak’...

Uit de ‘wetenschappelijk samengestelde lijsten van wie behoort tot het pantheon van de Vlaamse literatuur uit de negentiende en de twintigste eeuw’ puurde Marc Reynebeau een lijst van veertien ‘absoluut gecanoniseerde schrijvers’ waarop onder anderen Cyriel Buysse, Willem Elsschot en Stijn Streuvels. Frank Hellemans presenteerde een top 50 van Knacks onsterfelijke Vlaamse klassiekers, waarin Stijn Streuvels met Het leven en den [sic] dood in den ast en De vlasschaard [sic] op de vijfde plaats prijkt.

[p. 229]

Op 6 mei verscheen het dertiende jaarboek van het Stijn Streuvelsgenootschap onder de titel ‘Een wijf is een wijf’ Mannen en vrouwen bij Stijn Streuvels. Op 26 mei werd het voorgesteld op de Kortrijkse campus van de K.U. Leuven. Het bevat de lezingen die naar voren gebracht werden op het Vlaams/Nederlands colloquium ‘Man/vrouwrepresentaties bij/rond Streuvels’ dat plaatsvond op 14 november 2007. Gastspreker op de voorstelling was de auteur Kristien Hemmerechts. Ze las een speciaal voor deze gelegenheid geschreven novelle voor, het resultaat van een intrigerende gedachteoefening: wat gebeurt er als je De teleurgang van den Waterhoek herschrijft vanuit het standpunt van Mira?

Op 28 mei stond acteur Oswald Maes in Heule op de planken met een voordracht van teksten van Stijn Streuvels in eigen bewerking. Het Streuvelsgenootschap verleende zijn medewerking aan dit initiatief van de Heulse afdeling van het Davidsfonds. Een tachtigtal aanwezigen genoot van een bijwijlen schitterende Oswald Maes.

Op zaterdagavond 12 juli zond de VRT op net Eén De vlaschaard uit, de film die Jan Gruyaert in 1983 draaide naar Streuvels' gelijknamige roman.

Eind oktober liet het genootschap de dubbel-cd De dagen dat het nacht is voor mij: verhalen en muziek uit het Belgische fin de siècle verschijnen. Dit ‘luisterboek’ kwam tot stand op initiatief van ons bestuurslid Tom Sintobin, die ook de samenstelling van teksten en muziek verzorgde. Van Streuvels koos hij het verhaal ‘Op de dool’ uit diens debuut Lenteleven (1899). Deze tekst werd voorgelezen door Lut Missinne. Voor een deel hierbij aansluitend werkte de Specifieke Lerarenopleiding (SLO) Nederlands van de K.U. Leuven o.l.v. Johan van Iseghem een nascholingspakket voor leraren Nederlands uit. Dit geheel van inhoudelijke inzichten, reflecties over literatuuronderwijs en didactische concepten werd gepresenteerd in de Faculteit Letteren te Leuven op 22 oktober. De rode

[p. 230]

draad was een pleidooi om op school (opnieuw / meer) te werken met 19e-eeuwse en vroeg-20e-eeuwse teksten. Op De Dag van het Nederlands aan de Campus Kortrijk (8 oktober, organisatie Eekhoutcentrum) werd een beperkte keuze uit dit materiaal aan leraren Nederlands uit West-Vlaanderen voorgesteld. Op de 22e conferentie Het Schoolvak Nederlands (Brussel, 14 november) presenteerde Johan van Iseghem het concept van de nascholing als geheel en een beknopte versie van het lesmateriaal.

Het kunstencentrum BOZAR (Paleis voor Schone Kunsten, Brussel) begon eind 2008 met een nieuwe reeks ‘Literatuur op de middag’ waarin Vlaamse auteurs een boek dat volgens hen de tand des tijds heeft doorstaan, tegen het licht houden. Op 18 november was Erik Vlaminck aan de beurt, met Het leven en de dood in den ast, waarin Streuvels ‘magistraal en theatraal “de verhouding der waarden van 't leven” aankaart.’

Kroniek in deze Kroniek: na jarenlange verwaarlozing staat het huis dat de familie Lateur van eind 1879 tot 11 mei 1887 aan het Heulse dorpsplein bewoonde, voort te verkrotten. Sommigen spreken met een langetermijnvisie over dit beschermde monument en geven het een kans bij de geplande heraanleg van Heuleplaats, voorzien voor... 2012. Maar is er leven na de dood?

Het bestuur van het Stijn Streuvelsgenootschap vergaderde op 13 maart en 18 november; op 13 maart hield het ook zijn jaarlijkse Algemene vergadering.