Jaarboek 15 van het Stijn Streuvelsgenootschap 2009. Stijn Streuvels en de Europese literatuur

[p. 221]

Stijn Streuvels door het wereldwijde web gejaagd
Hans Masschelein

Wanneer men de naam ‘Stijn Streuvels’ door de bekende zoekmachine Google haalt, krijgt men al snel 33.100 resultaten (of hits, zoals de turbotaal het wil). De naam ‘Streuvels’ alleen is al goed voor 61.400 resultaten. Natuurlijk, dan krijg je een overzicht van werkelijk alle mogelijke sites of teksten waar soms maar in de verste verte een verwijzing naar de bekende West-Vlaamse auteur in steekt. Andere zoekmachines geven vergelijkbare resultaten; deze kleine steekproef werd genomen half oktober 2009.

Het hoeft uiteraard geen betoog dat het in het bestek van dit artikel een schier onmogelijke opdracht zou zijn om een exhaustief overzicht te geven van de verschijning van Stijn Streuvels op het wereldwijde web. Wel willen we hem er toch even ‘doorjagen’ om tot een thematische bespreking te komen, met oog voor enkele eigenaardig- en wetenswaardigheden. Natuurlijk moet de lezer van dit artikel rekening houden met het moment van redactie. Websites kunnen aangepast worden en dus kan ik niet volledig garant staan voor de blijvende juistheid van wat hieronder beweerd wordt. Modern times, dat is zeker.

Bij een zoekrobot, en laten we voor het gemak maar de meest gebruikte en succesrijke nemen - www.google.be - is het uiteraard van groot belang hoe de zoekresultaten weergegeven worden. Met andere woorden: als jouw website als eerst gerangschikte uit de zoekbeweging komt, zal hij uiteraard meer bezocht worden dan alle andere. Google probeert een volgorde naar bezoekersaantal aan te brengen - wat overigens de bestaande verschillen alleen vergroot - maar sluit wel deals met enkele bekende websites. Zo kom je bijna automatisch eerst uit op de bekende digitale en-

[p. 222]

cylopedie Wikipedia. Deze encyclopedie is aan de ene kant zeer ruim en heeft mij persoonlijk al meerdere keren een uitgebreide inleiding op om het even welk onderwerp gegeven. Aan de andere kant zit er een addertje onder het gras: iedereen kan de inhoud ervan veranderen. Hoe werkt het? Als men het lemma Stijn Streuvels aanklikt (http://nl.wikipedia.org/wiki/stijn_streuvels) zal men er een goede inleiding op de schrijver Streuvels vinden. Er wordt een vrij ruime biografie gegeven maar er is ook veel aandacht voor het werk, voor onderscheidingen, voor illustraties in Streuvels' Reinaert de vos-boeken. Stel nu echter dat jij vindt dat er toch nog wat meer aandacht zou mogen gaan naar de literair-historische waarde van de West-Vlaamse schrijver, dan staat het je volledig vrij het een en ander toe te voegen. Bovendien is het zeker niet verboden de bestaande gegevens te wijzigen. In het geval van Stijn Streuvels blijkt de informatie behoorlijk betrouwbaar te zijn. Maar het is misschien eens een leuke test voor een doorgewinterde Streuvelskenner om de informatie die de digitale encyclopedie geeft minutieus op z'n betrouwbaarheid te controleren. Het valt echter op dat Streuvels eerst in het Engels, Frans en zelfs Esperanto aan bod kwam en pas later in het Nederlands.

Wetenschappelijk alleszins niet waterdicht, zo kan terecht gesteld worden. Maar toch biedt een bezoekje aan de Wikipedia-encyclopedie nog een paar interessante voordelen. Zo zijn in blauw gedrukte namen, termen of woorden tout court aparte lemmata in het digitale bestand. Met een eenvoudige muisklik reisje naar Brugge, Ingooigem of ontmoet je Guido Gezelle. Idem voor de geschiedenis van een paar (staats)prijzen die Stijn binnenrijfde. Trek er wel wat tijd voor uit, want op die manier blijft het boeiend natuurlijk en sommigen raken aldus wel eens verstrikt in het (wereldwijde) web. Ten slotte nodigt Wikipedia de bezoeker ook uit om een nieuw lemma aan te maken. Zo is men er op zoek naar een lemma (of artikel) over de wijtewagen. Klik het woord aan en je mag vrij een nieuw artikel in de Wikipedia-encyclopedie aanmaken. Alles wordt glashelder uitgelegd.

[p. 223]

Natuurlijk zijn er ook heel wat websites die uitsluitend aan de bio- en bibliografie van Stijn Streuvels gewijd zijn. Koploper daarin is toch www.streuvels.be, de eigen website van het Stijn Streuvelsgenootschap. De website bestaat sinds maart 2008 en is sindsdien een pleisterplaats voor de Streuvelsonderzoeker en - liefhebber. Naast een aantrekkelijke lay-out die garant staat voor een grote overzichtelijkheid is ook de aangeboden informatie accuraat en up-to-date. Iemand die iets meer over Stijn Streuvels wil weten, zal beslist niet van een kale reis thuiskomen: biografie en bibliografie komen uitgebreid aan bod. Men vindt er bovendien inlichtingen over het genootschap zelf (lidmaatschapsprocedure en geschiedenis) én een uitgebreide lijst secundaire literatuur. Er is ook een nieuwspagina en ten slotte een pagina met links naar andere interessante Streuvelswebsites. Deze laatste valt erg mager uit; wellicht het enige minpuntje aan de site. Toch wordt precies daar verwezen naar de blog (een soort online dagboek, aan te vullen door de ontwerper en eventueel geïnteresseerde bezoekers) blog.seniorennet.be/streuvels/. Deze is het werk van Paul Thiers en biedt het voordeel dat vooral op de Streuvelsactualiteit wordt ingespeeld. Men vindt er bijvoorbeeld de saga rond het Streuvelshuis in Heule, nieuws over nieuwe publicaties, een luister-CD, interessante secundaire literatuur, enz. De blog wordt aangepast als er nieuws is, maar de laatste aanpassing dateert al van begin 2009. Positief vond ik de links die bij deze blog horen. Je vindt er onder meer een verwijzing naar www.dnbl.org, de grote digitale databank van de Nederlandse literatuur. Je kunt er onder andere De vlaschaard of Het leven en de dood in den ast integraal downloaden. Daarnaast vind je ook nog heel wat informatie over de toeristische exploitatie van Streuvels: routes, Lijsternest,...

Een aardigheidje is het om onze Streuvelssite te vergelijken met de Nederlandse tegenhanger www.streuvels.nl. Het betreft hier een (veel persoonlijkere) webstek, ontworpen door Rindert van der Meulen, die echter wel zijn waarde heeft. Het geheel geeft een warme indruk en er staan interessante weetjes over Streuvels in. Los van de vrij volledige bibliografie vind ik het ook erg boeiend

[p. 224]

om te lezen hoe Van der Meulen als verzamelaar van Streuvelswerken en - archivalia te werk gaat. Zo leren we de specialismen van de auteur kennen en weten we via de mancolijst waar hij juist nog naar op zoek is. Erg charmant vond ik ook de foto's van de oude en nieuwe boekenkamer van de webbeheerder.

Een boeiend uitstapje via de google-zoekfunctie is dat naar de website van de Prijs der Nederlandse Letteren, www.prijsderletteren.org. Je vindt er fascinerende informatie over de prijs die Streuvels in 1962 in Den Haag in ontvangst nam. Zo vond ik de taalrijkdom van de schrijver goed geformuleerd in het juryrapport: ‘Streuvels raakt, magisch, de taalwerkelijkheid aan, vormt ze, voegt ze samen, groepeert ze, laat ze lopen - dansen soms - op een eigen ritme. Het in zijn werk uitgebeelde leven is voor een niet onaanzienlijk deel bitter, hard, wreed vaak. Ongenadig handhaaft hij zijn zienswijze zonder toe te geven. Het is zijn visie en hij heeft haar vaak visionair uitgebeeld, meer dan zestig jaar. Het resultaat is een indrukwekkend oeuvre.’ De bijlage bij de pagina die aan Streuvels gewijd is, omvat niet alleen dit juryrapport, maar ook de toespraken van de ministers Cals en Van Elslander én een dankbriefje van Streuvels zelf. Men loopt hier echter wel het gevaar te wilfen (van: What was I looking for, waar was ik nu eigenlijk naar op zoek?) als men ook de andere prijswinnaars gaat aanklikken. Een literatuurliefhebber is hier gauw een uurtje kwijt. Je kunt bovendien bij iedere prijswinnaar doorklikken naar de meest relevante website met informatie. Voor Streuvels is dat www.streuvels.be, het mag niet verbazen.

Een apart hoofdstuk nemen de lectuurverslagen in. Een aantal websites hebben zich gespecialiseerd in het verzamelen van boekbesprekingen. Ook Streuvels wordt hierin opgenomen. Hoewel men hier absoluut niet met enige wetenschappelijkheid te maken heeft, loont het toch de moeite eens een kijkje te nemen. Op www.scholieren.com zie je hoe middelbare scholieren van nu Streuvels beoordelen. Je krijgt er besprekingen over onder meer De oogst en De vlaschaard. Niet altijd even positief, jammer genoeg.

[p. 225]

De lezer van De oogst besluit: ‘Ik raad andere lezers aan het boek alleen te lezen als het echt moet.’

Een verzamelaar vindt ook zijn gading op het internet. Je vindt op eBay of www.kapaza.be bijvoorbeeld regelmatig aanbiedingen van tweedehandsboeken, die te koop worden aangeboden. Nadeel daar is uiteraard dat je moet vertrouwen op een foto en een beschrijving terwijl je de boeken in een antiquariaat zelf ter hand kan nemen. Nieuwe hertalingen zijn er niet echt, het betreft meestal tamelijk dure heruitgaven van oude vertalingen. De laatste die in een goede omzetting naar modern Nederlands slaagde was Ed Franck met Prutske. Er is ook een knappe omzetting van De oogst, gerealiseerd door een schrijver die onder het pseudoniem ‘holly moors’ zijn pennenvruchten publiceert op www.moorsmagazine.com. Het is een interactieve hertaling geworden, in samenwerking met bevoegde lezers en lezeressen.

Er is ook een ruim aantal websites met toeristische informatie rond Stijn Streuvels. Zo kun je op www.toerismeleiestreek.be of www.toerismevlaanderen.nl meteen doorklikken naar Het Lijsternest en vind je er ook informatie over de Stijn Streuvelsroute. Er zijn ook touroperators die speciale Streuvelsarrangementen aanbieden. Een mooi voorbeeld vind je op www.dagtripsgroepen.be. Daarop wordt een speciaal programma ‘In het land van Stijn Streuvels’ aangeboden.

Het zou ons veel te ver voeren om werkelijk alle websites over Stijn Streuvels te bespreken. Soms wordt de schrijver slechts zijdelings aangeraakt, bijvoorbeeld als enkel de Stijn Streuvelsstraat wordt vermeld. Toch lieten we nog één voordeel van de google-zoekfunctie onvermeld: het combinatiezoeken. Twee voorbeelden zullen dit verduidelijken.

Stel dat je bijvoorbeeld ‘Streuvels + film’ intikt op Google, dan krijg je meteen heel wat informatie over de verfilmingen van boeken van Streuvels. Zo krijg je op www.klara.be meteen een fragment voorgeschoteld waar de piepjonge Freek de Jonge meespeelt in De teleurgang van de waterhoek. En op de website www.erfgoedcelkortrijk.be kan je het hele verhaal lezen over Wenn die Sonne

[p. 226]

wieder scheint, de controversiële verfilming van De vlaschaard. Er wordt meteen ook naar publicaties over deze verfilming verwezen. Daarnaast heb je ook nog websites met filmbesprekingen, koopsites met oude films,... Eens men vertrokken is op het internet, is de zoekbeweging eindeloos. Je raakt altijd maar verder en altijd is er wel iets interessants.

Een andere mogelijkheid bestaat erin Stijn Streuvels te kruisen met een andere auteur. Dit kun je doen door bijvoorbeeld ‘Stijn Streuvels + Felix Timmermans’ in te tikken op Google. Je krijgt er heel wat websites waarop zowel Streuvels als Timmermans figureren. Naast het feit dat je interessante nieuwtjes kan lezen, word je ook doorverwezen naar wetenschappelijke publicaties.

In ieder geval kan men constateren dat Streuvels ook leeft in het digitale tijdperk. Het is een boeiende zoektocht om hem op het wereldwijde web na te jagen en je bent al snel enkele uurtjes zoet bij het lezen van al die Streuvels- en verwante sites. Het is soms moeilijk om door het bos de bomen te zien, maar over het algemeen is de conclusie juist dat de volgorde die www.google.be zelf aanbrengt garandeert dat je op een aantal interessante sites terechtkomt.