Jaarboek Letterkundig Museum 8

[p. 100]

[p. 101]

Aad Meinderts
Het Tjipaèrakamp (1943) getekend door Babs van Wely

Sinds de inrichting van het Kinderboekenmuseum eind 1994 legt het Letterkundig Museum zich niet alleen toe op het bijeenbrengen van een centrale verzameling documenten betreffende de Nederlandse literatuur sinds 1750, maar heeft het zijn werkterrein uitgebreid met de jeugdliteratuur. Deze uitbreiding kreeg een grote impuls dank zij de overname van de Informatiecentrum Boek en Jeugd in 1997.

Een kinderboek is niet goed denkbaar zonder illustraties. We weten dankzij Annie M.G. Schmidt wie Otje is, maar dat wij ook weten hoe zij eruit ziet, danken we aan Fiep Westendorp (geb. 1916). Sterker: goede illustraties geven ook iets prijs van de persoonlijkheid van de figuren wat de schrijver niet in woorden wist te vangen. Het was dus een logisch gevolg dat het Letterkundig Museum zich vanaf 1994 meer dan voorheen ging toeleggen op het verzamelen van originele illustraties en op illustratorenarchieven.

De nalatenschap van Carl Hollander (1934-1995) werd in 1995 verworven. Hiervan is dankbaar gebruik gemaakt bij de overzichtstentoonstelling gewijd aan het werk van Paul Biegel in 1996: Meesterverteller met een rovershart. En in 1997 werd een expositie gewijd aan het oeuvre van Mance Post (geb. 1925), die haar gehele archief aan het museum heeft geschonken. Het was voor het eerst in de geschiedenis van het Letterkundig Museum dat niet een schrijver, maar een illustrator onderwerp van een tentoonstelling is geweest. Het zal niet de laat-

[p. 102]

ste zijn. Van nog meer ilustratoren heeft het museum originele illustraties in zijn collectie: Willem Bijmoer (geb. 1914), Jenny Dalenoord (geb. 1918) en Johan Fabricius (1899-1981), maar ook van een dubbeltalent als als Wim Hofman (geb. 1941), om slechts enkele willekeurige namen te noemen.

Recent kreeg het Letterkundig Museum het gehele archief van Babs van Wely in permanent bruikleen, een schitterende en vrijwel complete collectie, waarin zich ook brieven bevinden van auteurs met wie zij samenwerkte, onder wie Hans Andreus.

Babs van Wely woont en werkt in Den Haag. Bramine Eelcoline Marie van Wely werd in 1924 in Medan op Sumatra geboren, waar haar vader ingenieur bij de Staatsspoorwegen was. Na de lagere school bezocht zij het lyceum in Bandoeng en vervolgens de HBS in Soerabaja. Toen zij in 1946 naar Nederland kwam, begon zij aan een opleiding tekenen en schilderen aan de Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. De docent W.J. Rozendaal aldaar is belangrijk geweest voor de ontwikkeling van haar talent. Ze solliciteerde na haar opleiding bij een reclamebureau waar ze werd aangenomen. Ze kreeg van alles te doen, waardoor ze haar vakmanschap verder kon ontwikkelen. Ze leerde worst zó te tekenen dat je hem kon ruiken. In dezelfde periode werkte ze mee aan het rooms-katholieke weekblad De Linie, waarvoor ze de vrouwenpagina en reisbeschrijvingen illustreerde.

Het reclamebureau verliet ze al snel om te gaan freelancen en zich te wijden aan dat wat ze het leukste vond: illustreren, al is ze haar hele carrière publiciteitswerk blijven maken, van affiches en postzegels tot kerst- en nieuwjaarskaarten, onder andere voor de Stichting voor het Kind. In het bruikleen dat Babs van Wely heeft afgestaan aan het museum bevinden zich hiervan vele specima. Vanaf 1963 heeft zij les gegeven aan de academie waar ze zelf haar opleiding heeft gekregen. Aanvankelijk was ze docente voor de NXI-akte, illustratief en decoratief, daarna aan de afdeling textiele vormgeving, waar vlakke vormgeving, kleurstudie en kleurenleer belangrijke onderdelen waren.

Uiteraard zijn de originele boekillustraties voor het Letterkundig

[p. 103]

Museum het belangrijkst. Haar eerste opdracht kreeg Babs van Wely in 1956, van Uitgevers-Maatschappij Holland: De jacht op de rode ponnie van Mies Bouhuys. Ze zou honderden boeken en verhalen illustreren en maakte daarbij gebruik van verschillende technieken: zwart krijt, gewassen tekening en later oost-indische inkt, voor de omslagen aquarel en plakkaatverf.

Het meest bekend zijn haar tekeningen voor de boeken van Paul Biegel (de Vergilius van Tuil-verhalen) en Hans Andreus, onder meer diens Meester Pompelmoes-avonturen. Andreus had haar verteld dat Pompelmoes een ouderwets Pickwick-achtige figuur moest worden.

In de collectie die Babs van Wely in bruikleen heeft gegeven, bevindt zich ook een bijzonder ego-document. In 1943, van 15 april tot 16 augustus, was het gezin Van Wely geïnterneerd in het Tjipaèra-kamp in Bandoeng. Babs was toen 19 jaar en tekende al hartstochtelijk. Ze legde in een tekendagboekje het dagelijks leven in het kamp vast, waar ze met haar vader, moeder, haar jongere broer en zus verbleef. Het dagboekje begint met het vertrek van station Soerabaja naar station Bandoeng en eindigt met het vertrek naar het Tjikapit-kamp. Haar dierenfiguren hebben al iets van haar stijl die haar latere werk zou typeren. Het document heeft ook historische betekenis, vandaar dat het hier integraal wordt afgedrukt.

[p. 104]

Bronnen
Knipsels uit de verzameling van het Letterkundig Museum en een gesprek met Babs van Wely op 8 juni 1999.

[p. 105]

[p. 106]

[p. 107]

[p. 108]

[p. 109]