Logo DBNL
Jaarboek De Fonteine. Jaargang 1976-1977. Deel I (1978)

Jaarboek De Fonteine. Jaargang 1976-1977. Deel I

(1978)– [tijdschrift] Jaarboek De Fonteine–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Een spelm+

Twyf beghint
 
Waer zyt ghy, au man, au?1
De man
 
Wel, hoe zult ghy ghebaren?
 
Zalt neernst wesen, of zalt int ende joc zyn?2
Twyf
 
Hu leden en mueght ghy niet langher spaeren!3
 
Waer zyt ghy, au man, au?
De man
 
Wel, hoe zult ghy ghebaeren?
5
Seght vp, en laet hu crysschen vaeren,
 
Of ic loope van hier inden vullen sloc fyn.6
Twyf
 
Waer zyt ghy, au man, au?
Twyf
 
Wel, hoe zult ghy hu dus ghebaeren?
 
Salt neernst wesen, oft salt int ende joc syn?
Twyf
 
In myn kuekene moetty noch tauent coc zyn,
10
Ende maecketter schoone, al vint ghyer vuyl wat.10
De man
 
Cock zyn?11
Twyf
 
Ja, of ic verstelle hu dat muylgat!
 
Het moetter vry nv op een ander mate staen:12
 
Me joncker zaude ledich achter straete gaen,13
 
Ende ic saut winnen om hem te vertheerne!14
15
Dus seght of ghy weercken wilt.
De man

+

 
Jaick, wyueken, gheerne,
 
Ende helpen hu winnen een groote somme gaut.
Twyf
 
Tsa, wy moeten caboret hauden, tes hier ommeganc,17
 
Dus moet ghyt huus stofferen, al doet hu pyne,18
 
Myn kuekene met vleessche, deet camere met wyne,
20
Dus mueght ghy ten fyne al mynen heesch weten.20
De man
 
Maer, wyueken, wye zal inde kuekene tvleesch speten?21
 
Willet my berechten doch nv int platte.22
Twyf
 
Ey, ghy zullet speten, wat vraghe es datte?
 
Wie pleghet te doene anders dan de mans, ziet!
De man
25
Ick?
Twyf
 
Ja, ghye!
De man
 
Voorwaer, ic en cans niet,
 
Al zaut ghy my thaer vuyt mynen baert halen.
Twyf
 
So moet ghy dan de pot scumen, en mostaert malen,27
 
Waermoes scheruen, loock inden mortier craken,28
 
Wenden droopen, ende het vier maken,29
30
De tafel decken, tvolck roupen, tprofyt int cot voeren,30
 
Sausse duer stemyne steken, en den pot roeren,31
 
Om weercken moetty hu bouen ander mannen rasschen,32
 
Vaeghen, schueren, potten en pannen wasschen,
 
Of anders zo pynic hu noch te duer buekene.34
De man

+

35
Wa? God bescherme ons van deser kuekene,
 
Van vaere beghinne ic ommertoes te beuene!36
 
Daer es wercx ghenouch, al waeren wy noch seuene,
 
Ic wildic my mochte vut dezer zille vitten.38
 
Ja maer, wyueken, zult ghy dan stille zitten,
40
Eyst dat ic al neme dees groote laste?
Twyf
 
Be neen ic, ic zalt dbeste doen onder myn gasten,41
 
Dat wordt ons een zake van grooten profyte.
De man
 
Maer hoe zallict alleene ghedoen?43
Twyf
 
Wagh aerme tyte,
 
Twaer beter ghynct ghy wat ligghen slapen man!
De man
45
Ick en zals niet alleene doen.
Twyf
 
So zouckt my twee knape dan,
 
Rasschelick, off ic zal hu vut uwer vacht stroopen.46
De man
 
Ja maer, wyueken, waer zal ic nv teghen nacht loopen?
 
Men ziet nv buten noch boome noch loeueren:
 
Of ic yemend quaed vonde?
Twyf
 
Al waert roouers,
50
In quaetheden ghelyckende eenich turck of reuse,
 
Ic zal hem te weercken stellen!51
De man

+

 
Wacht mynen nuese,+
 
Hu snacken dat maect my puer confuus.52
Twyf
 
Sa, heft hu van hier, ende haest hu weder thuus,53
 
My brynghende twee knapen te mynen dienste.
De man
55
Nv gae ic dan vertrecken, tdynckt my tfienste,55
 
Ende zoucken twee knapen, al doet my pyne.
Den neckere
 
Horre, horre, al myne, al myne,57
 
Inde helle es gheen van aergher aerdt,58
 
Naer ghend willic ghaen nemen de vaerdt,59
60
My verscheppende als mensschelick personage,60
 
Tesser nv ommeganc, dies zallic rage61
 
Onder tvolc bedryuen, mach ickse bedrommen!62
 
Hola, ic zie hier een ander gendarme commen,63
 
Gheen straffer ter weerelt en esser in luye,
65
Hy werdt my wel behulpich te mynen bedryue
 
Zo dat zulc zegghen zal: ic mueghe, ic wassere.
 
Wilt ghy te Ghendt waert, au, au?67
De gendarme
 
Dats der meyninghe, brassere,
 
Daer willic noch tauent gaen spoelen myn craghe.68
Den neckere
 
Ic haude hu gheselschap, al waert totten daghe,
70
Want tes myn vriend, die hem als de milde quyt.
De gendarme
 
Ghy en staet my niet af, ic hoore wel dat ghy een ghilder zyt,71
 
Dies woorden wy ons tenten nv tsamen slaende.72
De man

+

 
Hola, my dynct hier commen twee ruters gaende,73
 
Die willic gaen toe spreken zonder beiden lanc,
75
Mer van ghesichte en zagh ic noyt gheen stranghere,75
 
Om dienen hebben zy zeer quade manieren,
 
Maer ic sal hemlieden vraeghen, ofse willen logieren
 
Te mynen huuse, dats baste dat ick mercke,78
 
En alsse daer zyn, twyf zalse stellen te wercke,
80
Al warrensse noch zo vul van gheschille.80
 
Goet jaer, goet jaer!
Den neckere
 
Dats of wy willen!
 
Wat hu begheeren, zeght op de zeden.82
De man
 
Myn vrienden, ic haude herberghe in stede,
 
Dus peynsdic, als ic hulieden commen zach,
85
Of ghy gheen logyst en wist, tes late op den dagh,
 
Dus zaudic hu wel herberghen, waert hu gherieue.86
De gendarme
 
Ia, alzo doende soudt ghy ons mueghen belieuen,87
 
Ende thuwer vriendschepe zeer haest verwecken.88
De man
 
Maer, vrienden, ic moet hu teest een zake vertrecken,89
90
Die ic dicwils al te wonderlick beclaghe.90
De man
 
Ja, wat es dat?
De man
 
Een de quaetste plaeghe;
 
Int waerschuwen wil ic my tuwaert vry quyten,92
 
Want voert ghyer qualyc mede, ghy mochtet my wyten,
 
Dus willic my wachten van zulcke bedryuen.94
De gendarme

+

95
Ja, waer mede zyt ghy gheplaecht?
De man
 
Met niet zo quaet eenen wyue,
 
In ercheden en vintmen gheen zo expeert.
Den neckere
 
Wat, ou boye, eyst anders niet dat hu deert,97
 
Zo mueghdy wel loock eten tot allen hueren.98
De man
 
Esa, zout ghy dan wel duruen auentueren
100
Te mynent te logieren, vry als een boer?
Den neckere
 
Jaic, al waerse zo quaet als sneckers moer,101
 
Zo wierdic hier myn staudheyt vry en verghere.102
De man
 
Sneckers moer?
Den neckere
 
Jae!
De man
 
Wa, ses veel erghere,
 
Tschynt datsse vier spuyt als finynyghe draecke!104
Den neckere
105
Wa, dat en achtic niet, tsyn al ydel zaken
 
By my te ghelykene; verstaet dit bloot:106
 
Dat icxse te regieren hadde, by gans doot,107
 
Ic zaudse van een plucken ghelyc een meese!
De gendarme
 
Ende ic zaudse aen doen die meeste vreese:
110
Ic wane God haer noeyt zulc een quelder sant.
 
Wa, ic hebbe gendarme gheweest in Ghelder lant,
 
Te Venegen en elders, ten mocht my verdrieten,112
 
En zaudic nv van eenen wyue verschieten,+113
 
Zo mochtic myn wercken wel telcker hueren claghen,
115
He, datse myne waere, ic zoese daer duere jaghen,115
 
Zu zaude vry werden van zulcken ghequelle mat.116
Den neckere
 
Ende ic hebbe capeteyn gheweest int helle gat,
 
Dus can ic wyfs dwynghen met grooten hoopen,118
 
En datse myne waere, is saudse haer tvel afstroopen,
120
Of ic saudse zochtere dan eenich deegh dumelen.120
De gendarme
 
Ende ic zaudse leeren ieghen den weegh tumelen,121
 
Noyt man haer erghere coop en bescickte,122
 
Dan zaudicsse den croop in duwen, waert datse kicte,123
 
Dat en lietic om God, noch om zyn ynghelen!
Den neckere
125
Wa jaet, knecht, alzo zoemen een quaet wyf rynghelen,125
 
Dan en zoese niement in huus of kercke quellen.
De man
 
Ey, en hoe souse haer vuysten te weerck stellen!
 
Dus wilt my volghen, als frissche knechten fyn,128
 
Schelvisch ende stocvischs zullen ons gherechte zyn,129
130
Ende vuystlooc zalse met knoter poer bestroyen,130
 
Dan zullen wy tueghen dryncken ghelyc dezels poyen,131
 
Dat en durft ghy vry niet voor een clute tellen,132
 
Dan zalse ons muylpeeren achter naer te frute stellen,133
 
Dus laet ons vromelyck, zonder verstooren gaen.134
135
Hola, ic zie myn huus hier vooren staen,
 
Maer een dynck doet my nacht ende dach spyt!
Den neckere

+

 
Jae, wat es datte?137
De man
 
Tesser altyt inden slaghtyt,
 
Daer af en ben ic my gheen belouere.138
Den neckere
 
Eyster altoos inde slaghtyt?
De man
 
Jaet, alt jaer ouere,
140
Dies cryghic int herte menich gheween, ziet.140
Den neckere
 
Nv gaet binnen, laet sien!141
De man
 
Ic en doets ja neen niet,
 
Al wilde ghy my noch zo vele heeren bewysen.
 
Pryckt ghy ommertoes om tvooren gaen, tsal noch hoghe gherisen143
 
Als ghy verstaen zult myns wyfs cabeeuwen!144
145
Orsa, volght my, en ghelaet hu als leeuwen,145
 
Zo mueghen wy dryncken vut der vreughden canneken.
 
Goeden auent, wyueken!
Twyf
 
Goeden auent, manneken!
 
Hoorten my toch kletssen, al waer hi puer mal!148
 
Waer zyn de knapen?149
De gendarme
 
God seynt hier al, God seynt hier al,
150
Salmer niet gaen eten, zeght mi, weerdinne?
Twyf
 
Wel hoe zult ghy ghebaeren, sydy buten zinne?
 
Waent ghy gaen eten, zonder yet te doene?
 
Ic en kenden niement hier zo coene,153
 
Zy moeten al weercken die hier eren zullen.
De gendarme
155
Weercken?155
Twyf
 
Ja, of ic zal hu den balgh met smeten vullen,+
 
Vp hu leelick ghesichte ic niet en scaffe!156
Den neckere
 
Ey, quade vandoyse!157
De gendarme
 
Ey, leelicke straeffe!
 
Ic zaude hu eer scellen ghelyc eene rape.
Twyf
 
Dat willic gaen prouuen erre, eer dat ic slape,159
160
Hu dreeghen achtic min dan twee scelpen.
De gendarme
 
Au, her weert, sult ghy ons niet bystaen en commen helpen?
 
Dat wyf die doet ons nv plat veriaghen vrueght.
De man
 
Jaic, jaic also langhe als ghy slaghen verdraeghen mueght,
 
Zo zal ic hu bystaen als donvervaerde.
De gendarme
165
Ja, waer syt ghy?165
De man
 
Hier, hier inde viergaerde,
 
Die sal ic bestieren, compter wat te doene.166
Twyf
 
Tsa, tsa, wel aen, siet met curten sermoene:
 
Went ghy dat spit, dits myn ghebod plat,
 
Of ic smyte hu dese pollepel op hu snotgat,169
170
Datter troode [bloet] vut zal commen ghelopen!170
Den neckere
 
Wenden?171
Twyf
 
Jae, wenden!
Den neckere

+

 
Ic zaeghe hu lieuer slopen,
 
Dan ghy my daer mede waer den bevleckere.172
Twye
 
Ghy sulten wenden, al waert ghy den neckere,
 
Die de zielen quelt inden helsschen rooc fel.
Den neckere
175
Horre!
Twyf
 
Horre, dat can ic ooc wel,
 
Ic hebber al vele hooren grollen van dien,
 
Sa, sa, ghy jongheren, compt voor, laet zien,177
 
Ghy moet hu hier ooc in myn besoeinge quyten.178
De gendarme
 
Maer tes te vele, ic zal hu voor hu troenge smyten,179
180
Tschynt dat ghy ons met uwen woorden sult schenden al.
Twyf
 
Ghy zulter de zausse maken, ter wyle hy wenden zal.
 
Als waert ghy als Alexander clouc vercoent,182
 
Ende als Golias van luye ghefantsoeit,183
 
Of ic gheue hu een smete voor hu biertote.184
De gendarme
185
De sausse maecken?185
Twyf
 
Jae!
De gendarme
 
Wacht hu van dyer stote,
 
Ghy saut als yser eer van my ghesmeet zyn!
Den neckere
 
Vry als een man! tsaude wel besteedt zyn187
 
Datse wat ontfynghe binnen dezen bedelue vry.188
Twyf
 
Ic segghe: gaet wenden!
Den neckere

+

 
Ic zegghe: doet zelue ghy!
190
Ic en verschiete vrylic van dat sermoen niet.190
Twyf
 
Stemyt ghy de zausse!
De gendarme
 
Ec en sals niet doen, ziet.
 
Al const ghy noch al zo straffelick snauwen!192
Twyf
 
So zal ic hu dan met dezen lepel duerstauwen,193
 
Of ghy zult om weercken naer myn aduys leuen.
De man
195
Vry ghesellen, vry, ic zal den prys gheuen,
 
Zo zaen als de bataelge sal wezen ghedaen.196
De gendarme
 
Compt, helpt ons, au weert!197
De man
 
Dats qualic verstaen,
 
Tmocht myn scult werden, alst spel soe henden!
De gendarme
 
Ic zal de zausse maecken.
Den neckere
 
En ic zal wenden, en ic zal wenden,
200
Tsal wel ghedaen wesen, want ic hebbe tverstaent vry.200
Twyf
 
Tsa, rasschelic, neempt de stemyne inde hant, ghy,
 
Op, en cort, en weerct naer mijn sermoen nauwe,202
 
En steect my de sausse duere.
De gendarme
 
Ic zalt gheerne doen, vrauwe,
 
Want therte beeft my van uwen vermane.
Twyf

+

205
Sa, sa, wel an, waert ghy stille te staene,
 
Ghy haedt my lieuere meer dan drie of vier rampen!206
De man
 
Jae, wat zal ic doen?
Twyf
 
Loock in mynen mortier stampen.
 
Hoe staet ghy verleeght als een ketyueken,208
 
Spoet hu rasch, laet zien!
De man
 
Gheerne, wyueken,
210
Tword ghedaen, en ghelaet hu niet zo verwerret.210
Twyf
 
Sa, went my dat wel, ghy, dat niet en verberret,211
 
Of ghy wordt op hu troenge van my gheraect,
 
Ende dat ghy de sausse niet wel en maeckt,
 
Zo zal ic hu de leden met groter pyne breken,
215
Of ic zal hu zelue duer de stemyne steken,
 
Peynst daer omme, ende doet dat ic hu heete!216
De gendarme
 
Ic beue van vaere.
Den neckere
 
Ende ic wende dat ic zweete,
 
Dus stranghelic en was ic noit bespronghen.218
 
Horre, de neckere wert hier van eenen wyue bedwonghen,
220
Zo dat ic nyeuwers onghenouchte en mach gaen maken.
De man
 
Au, ruter van orloghe, hoe staen de zaecken?
 
Wat seght ghy, hadt ghy niet lieuer keite?222
De gendarme
 
Ic stae hier becrot ghelyc een beite,223
 
Noyt dynck en moght qualicker myn gheuouch zyn.224
Twyf

+

225
Went ghelyc, laet zien!225
Den neckere
 
Tdynct my zekere ghenough zyn,
 
Dit langhe sitten my groot verlanghen doet.
Twyf
 
Ghenouch?
Den neckere
 
Ja, ghenouch!
Twyf
 
Thes datmen hu hanghen moet,
 
En verworghen noch tauent by uwer kele!
Den neckere
 
Ic wildic verhuust waere, ghy makes te vele,
230
Want ghy en doet niet dan ghy vlouct en rampt!230
Twyf
 
Sa, doet wech den mortier, tes ghenouch ghestampt,
 
En droopt nv troost, dat ghy niet en verlet.232
 
Sa, dees sausse es varync ghenouch ghetauet,233
 
Hu weercken dat valt my wat opt lanxste,
235
Laet sien, laet zien!
De gendarme
 
Ja, ic beefde van ancxste,
 
Noyt dync en quam my no bet te passe236
 
My, my, ic stae en sweete ghelyc den dasse,
 
Ende van vryuene hebbic dhanden vul bleinen!
Twyf
 
Ey, zieten my staen, God moet hem ons seinen,239
240
Taensichte heeft sausse ghemaect so wel als handen!
Den neckere

+

 
Horre, horre, nv moet ic verhuusen, by Lucifers tanden,
 
Dat cruce brynght my in menich dangier,242
 
Horre, adieu, adieu, ic loop van hier.
Twyf
 
God seine ons, God seyne ons!244
De man
 
Ey, noyt zo vervaert,
245
Myn daeghen en was ic in zulck vedriet.245
Twyf
 
Waest ooc een neckere?
De man
 
Ten was anders niet,
 
Hy hadde my bycans vanden lyue verrascht.247
De gendarme
 
My dynct ten scoonter niet wat mer wascht,248
 
Dies beeft my van anxste beede senuwen en aderen,
250
De neckere es quaet, maer twyf es noch quadere,
 
Myn daghen en was ic zo qualick gherocht.251
Twyf
 
Wel ghy hebt ne neckere hier int huus ghebrocht,
 
Die my myn huusghezin dus doet verstooren.
 
Waeromme hebt ghyt ghedaen, zeght op, laet hooren,
255
Of ic zal hu dees sausse op hu snotgat slyngheren!
De man
 
Wyf, ic en wister niet af, by die x vyngheren,256
 
Maer hy broghten hier, dus en zout niet betamen,257
 
Dat ghy my wyten saut, want ic vantsse tsamen,
 
Als ic om twee cnapen was vut gheloopen.
Twyf
260
Brochten ghy dan hier, dat sult ghy becoopen,
 
Ende ruwelic verghelden met uwen velle!261
 
Wegh, wegh van hier, ende [vol]ght uwen gheselle,+
 
Ende en compt hier niet me[er], spade of noch vrough,
 
Dat radic hu.264
De gendarme
 
Hola, hola, tes al ghenouch,
265
Ic en gheers niet meer thebbene te mynen deele,265
 
Nv ben ic een proper knecht! Laeghic in een teele,266
 
Zo mochtmen my metter saussen gaen brassen.267
 
Y, zo en hoordic myn daghen noyt wyf zo bassen,
 
Myn daghen en was ic in meeder dangier,
270
Dats zoe God bewaere ons voor thelsche vier!270
 
Neen, neen, ic scelt haer quyte, ic scelt haer quyte,271
 
Ic en comme niet meer binnen uwer tente,272
 
Ende ooc ic hebs mynen buyck vul van sulcken paymente,273
 
Als ic ontfanghen saude, quamick tuwen ghebode!274
De man
275
Dat volck zyn wy quyte, dus danckic Gode,
 
Dat dus myn wiueken heeft verdreuen.
Twyf
 
Om dat ic met neesticheden leede myn leuen,
 
Ende gheerne winnen zaude met neerstegher daet,278
 
Zo ben ic vanden meneghen gheheeten quaet,
280
Mids dat zy int weercken zyn als de flauwe.280
De man
 
Schelyxs zyn wy met eender neerstegher vrauwe,281
 
Verlost vanden viant, om eeuwich ghenesen,282
 
Dwelc ons Maria [doet], Gods moeder ghepresen,283
 
Die neerstigh es in onser zielen versteercken.
Twyf

+

285
Met dat wyse ghel[ouen b]y mynen wee[rcken],285
 
Die hier vertoghet syn vut recreatien,286
 
Maer by neersticheyt eest die blomme vut gracien,287
 
Ons allen verlost vanden helsschen ghescreyen,288
 
Hier omme Gods gracie wil ons gheleyen.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

organisaties


Over dit hoofdstuk/artikel

titels