Logo DBNL
Jaarboek De Fonteine. Jaargang 1975. Deel I (1977)

Jaarboek De Fonteine. Jaargang 1975. Deel I

(1977)– [tijdschrift] Jaarboek De Fonteine–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Een taeffel spel van twee personagien+

Een man stadelijck gecleet ende Een wachter+
De man eerst
1
Die Noach. inde Arcke sont benendidinghe,1
 
Die Niniue dreijchde met Castidinghe,2
 
Die in Sodoma Solphur heeft gesonden,3
 
Die Abraham gaff die eerste besnijdinghe,4
5
Die Loth wtsont hemelsche tijdinghe,5
 
Die Moijses gaff die thien geboden,6
 
Die door Heester, ontfermhartich was der Jooden7
 
Duer die oetmoedige heerschappije,8
 
Die Balthazer sloech met syn affgoderije9
10
Verleentv de Enghelsche melodije.10
Die wachter
 
Drie heeft die Clock geslaghen, drie.11
Die Man
 
Waer om drie?12
Wachter
 
Om dat tghetal van drijen altijt perfect is.13
Die Man
 
Vwe clap en dient niet in dese Singuerije.
Wachter
 
Drie heeft de Clock geslaegen, drie.
De Man
15
Schaemdi v niet voor dese Compangije
 
Aldus te roepen / tschijnt dat ghegeckt is.
Wachter
 
Drie heeft de Clock geslaegen, drie.
De Man
 
Waerom drie?
Wachter
 
Tghetal van drijen altijt perfect is.
De man
 
Elck voghel singt soe hij gebect is.19
20
Tis goet te hooren / aen v gheclanck.20
Wachter
 
De koeckoeck verblyt hem in synen sanck
 
Soewel als die nachtegael doet.
De Man

+

 
Sulck hart is wreet / al schynt die tael soet.23
 
Nochtans tvat gheeft wt dattet in heeft.24
Wachter
25
Soe meenich hooft soe meenighe sin leeft.25
 
Vaert wech verdriet / Godt gheeft v lachter!26
De Man
 
Wat man sydij?
Wachter
 
Ick seg, ick ben een wachter
 
Roepende wat de clock heeft geslaegen.29
De man
 
Maer sijdij oeck ryck?
Wachter
 
Neen, maer al tachter.
De man
 
Wat ambacht condij?
Wachter
30
Ick ben een wachter.
De man
 
Vertrect en thoont v hielen van achter!31
Wachter
 
Neen vrint ghij syt al qualijck bedeghen.32
De man
 
Maer wat roept ghy hier dan?33
Die wachter
 
Ten gaet v niet teghen.34
De man
 
Maer coemdij dan hier ijemant wachten?
 
Mij dunct wel jaeghij,
35
Ten schijnt niet duechdelick.35
Wachter
 
Hoe sprect ghij soe?36
De man
 
Want noeyt wachter, en wasser duechdelick,37
 
Maer loghenachtich, sulckx doende een quel.38
De wachter
 
Ghij hebt ongelyck, ghij en sprect niet wel.
 
Wachters vintmen meenigerhanden
40
Voor water / voor vier / voor schaede, voor schanden,40
 
Ter poorten, ter Tinnen, in elcke Stede,
 
Waer goede wach is, daer is vrede.42
 
Aldus die wachter vloect / doet als een kint.43
De man
 
Nog segge ick tis schant datmen wachter vint,
45
Want waren alle quade harten goet,+
 
huijsen / Steden te wachten en waer niet noet,46
 
Die quaet dounders souden wesen fijn.47
Wachter
 
Nochtans moet elck een wachter syn.
De man
 
Waer off?
Wachter
 
Van sijnder siele,
 
Hem wachten van dootlycke sonden,49
50
Want wie int bouck des Leuens niet wort bevonden,50
 
Sal trijck Godts niet besitten eeuwelyck.51
De man
 
Waeij, vallen en op staen, is menschelyck.52
 
Warachtich berouw, ende penitencie53
 
Stelt ons wer in dexcellentie.54
55
Wee hem / die in wanhopen sweten.55
Wachter
 
Noch moet ick een wachter heten.56
De man
 
Waer off?57
Wachter
 
Jeghens die doot.58
Die man
 
Jeghens die doot segt ghy?59-61
Wachter
 
Jae voorwaer,
 
Want die doot gaet ons al omme naer
 
Gelijck eenen dieff ter midder nacht,
60
Want alsmen daer alderminst op wacht
 
Hij en laet ons vre / noch tijt verweruen.61
De man
 
Waeij / wie wel leeft / die sal wel steruen.62
 
Elck maect syn bedde soe hy slaepe wille.63
Wachter sequitur
 
Onse heere was oick een wachter luijde en stille,64
65
Dan en segt vande wachters geen oneere /.65
De man
 
Onse heere een wachter?
Wachter
 
Jae, onse heere.67
 
Want dat hij ons met claer bevroen68
 
Niet bet en wachten dan wij ons selue doen,69
 
Wij souden dickwils qualijck varen.
De man
70
Tis waer, ick kent nv / ick wil v sparen70
 
En niet meer begecken, v woort is prijselijck.+71
 
Ghij sprect wel duechdelick en wyselyck,72
 
Maer segt mij: wat doet ghy hier ontrent?
De wachter
 
Ick brenghe dese heeren excellent
75
Een rechtueerdich, perfect / jent present75
 
Hem door de geude bekent,76
 
Om dat elck hart / soude veriolysere.77
De man
 
Maer wat present ist om te vermere?78
De wachter
 
Tis een rechtveerdige wysere!79
De man
80
Segdij dan een rechtueerdighe wijsere?
Wachter
 
Jae, verstaet wel de saecke.
De man
 
Hoe dat / een Canne biers can oick wel smake82
 
alle vre / wysende net en ardich siet / om tellen en winne /.83
Wachter
 
Maer hij is rechtueerdich in syn beginne,84
85
Want hoemen vren / oft minuten telt,85
 
Dese wyser en wert nimmermeer verstelt,86
 
Noeyt missende, verstaet de sinne.87
De man
 
Ick hoor wel gy gaet met de sonne om en inne.88
 
Die syn rechtveerdich eer de sonne verdwynt.
Wachter
90
Waer de sonne schynt / of niet en schynt,
 
Desen wijser hout altyt maet.
De man
 
Nv ben ick een diet verstaet.92
 
Het is een sloetel /.
Wachter
 
Een sloetel segdij ja /?
De man
 
Ho. ba. jae / die de sangers wijst / vt. re. mi. fa. sol / la.
Wachter
 
Halff off, seg ick.94
De man
95
Ho / ha / !95
Wachter
 
Dat sprack de wageman,96
 
Nochtans en sanck hij fa. sol. noch re.97
De man

+

 
Ist dan nemae / oft Enome98
 
Wijsende den sanck hoemen die inthooneren sal,99
 
Hoemen climmen oft descenderen sal,
100
Off ist / et reliqua / gaet sitten heere?100
De wachter
 
In desen wyser leyt alsulcken eere
 
Datick hem den rechtuaerdige gewaege.102
De man
 
Met oirloff, wachter, wat ick v sal vrage,103
 
Ist een santloeper / oft een compas,
 
Dat wyst oick?
De wachter
105
Ick seg v ten was105
 
Noeijt wijser rechtueerdiger van beschee.106
De man
 
Ist dan een baecke gestelt in zee,
 
Int ondiep / daer de schepen naer seijlen?107
Wachter
 
Neent in trouwe.108
De man
 
Soe en weet icxs niet te deijlen109
110
Dat mij sake mach staen om het te winne.110
 
Ist een hant oft een momminne111
 
Wijsende den wech waer de lieden gaen sullen?
Wachter
 
Ick hoep dese dese* heeren wel verstaen sullen
 
Wat wyser dathetis, als ick hem die toeghe.114
De man
115
Noch eens wachter by gedoege,115
 
Ist een pael die staet / wijsende opt lant
 
Rechtueerdelyck elck een syn pant,117
 
Off ist een draijent weerhaentgen / met alle wynden?
Wachter
 
Noch oick gheen vaentgen.119
120
Desen wijser is beter in elck bestier fris120
 
En oick rechtueerdich.121
De man
 
Ist dan een bier wis,122
 
Oft een teecken van bastaert oft andere wijn
 
Wijsende wat inde kelder mach syn?
Wachter
 
Ghij hebt int stuck seer cleijn gevoelen124
De man
125
Ist dan een wijser inden doelen125
 
Schutterlick wysende / elck schoet den pijl126126-127
 
Hoe hij geschoeten is?127
Wachter

+

 
Ghij sijt seecker subtijl128
 
In veel vragen om daer bij te coemen.129129-30
De man
 
Ist dan een figuer / der vierigher Calommen
130
Wijsende de kynderen van ysrael ouer troode meer?
Wachter
 
Nu raedij wel / maer noch en radijs niet te dech.131
De man
 
Ist dan de hantschrijuer aende wech132132-34
 
Daer Balthaser in syn Triumphe sat133
 
In dronckenschap versmoort?134134
De wachter
 
Dat gelyct oeck wat!
135
Bedt geraect danner eenich quam!135
De man
 
Ist dan de hand van Cam,136136-39
 
Die syn vader bespottende daer hy lach137
 
Onschamelyck slaepnde dat hij sach.138
 
Waer door hy van Noach worden vervaten?139
Wachter
140
Dese wijser is oueral / want hy noeyt en miste.
De man
 
Ist dan de vinger van Sinct Jan Baptiste141141-43
 
Christus wysende metter spoet:142
 
Siet tlam godts, dat de werelts sonden wech doet.143
 
Desen is rechtueerdich geboeren,
145
Want al wat die propheten tevoeren
 
Propheteerden door Godts ingeuen gepresen,
 
Dat heeft hij mitten vinger gewesen.
 
Daer om is hij de meeste onder de propheten.
Wachter
 
Ghij hebt v int vragen eerlijck gequeten.149
150
Nochtans woude ick dat ick* mijnen wille hadde / ende dat ghijt wiste.150
De man
 
Ist dan de hant vande Sibille151
 
Wijsende den keijser Octauiaen152
 
Een maget met een kindeken staen153
 
Int Cierkel der Sonne hooch aenden throon,154
155
Int huijs des eewicheyts / lustich en schoon,155
 
Alle jaer needer viel in dit saijsoen156
 
Op den karsnacht?157
Wachter
 
Ghy en sult niet doen / al doedij int vragen groote cracht.
 
Dese wyser is rechtveerdich.159-63
De man
 
Ist dan thaentgen Craijende ter middernacht,+
160
Dwelck petrus craijende heeft vercondicht
 
Dat hy driemael in Godt hadde gesondicht161
 
Wijsende dat hem de heer almachtich
 
Sulcxs voorseyt hadde warachtich?163
Wachter
 
Sijt vrij voordachtich,
 
Ten gelijct mij present niet en stroe,
 
Want hy is rechtueerdich.164
De man
165
Thoont hem mij alsoe!165
 
Want al mocht ick Salomons wysheyt somme,166
 
Soe dunct mij en mocht ick niet naerder comme167
 
Om daer off te syn een duechdelijck prijser.168
Wachter: Hier thoont hij den Vvijser
 
Siet hier den alder rechtueerdichste wijser169
170
Die tlaetste vonnis alst is, van noode wijsen sal170
 
Ouer leuende ende dooden,
 
Als een strenge rechter rechtveerdich gepresen,
 
Daer geen simulatie / by en sal wesen173
 
Als hy sal seggen /: compt ghij gebenendijde hier174
175
Ende ghij vermaledijde int ewighe vier /.175
 
Dats contrarie van dat ghy hebt gesproken.176
 
Ghij segt ontfermherticheyt sal te niet wesen177
 
Als die onrechtueerdigen int verdriet syn.
 
Ten oordel Godts blyft geen genade /.179
Wachter
180
Ick seg v de waerheyt vroech / ende spaede /180
 
Is al voor by /. Sinnet sonder mijn181
 
Christus armoede, verdriet en lyden fijn,182
 
Syn aerbeyt / slauernije / en oetmoedicheyt,
 
Syn honger / synen doorst / en bloet // soet /
185
Syn passie, syn cruys, syn ryck eruen in waerheyt,185
 
Ende den schandigen doot/ voor smenschen sonden goet186
 
Gestoruen / als een lam gedoet / en als een leeu verresen,187
 
In wiens passie wy schepen te wesen /188
 
Ende al dat ons sielen nootlyck is,
190
Daerom roep ick / - het proffijt dat grootelyck is -190
 
Drie heeft de Clock geslaegen, drie.
De man
 
Waerom drie?
Wachter
 
Tis nv drie / soe ick belyde,
 
Want wij leuen nv al ter derder vre.
 
Die natuerlycke wet / der Schriftuere194+
195
Is al voor by / wel lange spacie.195
De man
 
Ende wat is nv?
Wachter
 
Die wet der Gracie.
 
Daer om, die derde vre / machtmen niet swygen.
 
Hier in moeten wy genaden vercrygen
 
Om die strengicheyt des rechters te ontvlien,
200
Die ten joncxsten dach sal geschien.200
 
Daer om eerwaerdige heere,
 
Elck ontfanck met alder eere
 
Desen rechtueerdige wijser/.
 
Ende wilt weduwen ende weesen ontfermen
205
Ende helpt den heylighen Godts beschermen,
 
Stiijt voor die gerechticheyt, soe ghij best moecht,
 
Soe wort ghy naemaels mitten wysen verhoecht207
 
Hierbouen daer niet dan heijlicheyt wort genoempt.208
De man
 
Hij is meer te vresen die verdompt / dan gedoempt wort.209
210
Elck sie op hem selven, het is nv noot.
Wachter
 
Hoe wilt, hoe roekeloos elck een genaempt,211
 
Hij is meer te vreese die verdoemt / dan gedoemt wort.
De man
 
Godt en wil niet dat int stuck versuympt wort,213
 
Want een rechtueerdich kint en brack noeyt broet.214
Wachter
215
Hij is meer te vresen die verdoemt / dan gedoemt wort.
 
Elck sie op hem seluen, tis nv noot.
Die man
 
Dese wyser wyst v in Abrahams schoot217
 
Inde leste vre/ de wet der gracie.218
 
Godt leytse altsamen ter hemelscher stacie.219
Wachter
220
Ende hout lieffde metten anderen, soe dat betaemt.220
De man
 
Twort al geschoncken hier eendrachtich versaemt.221
 
finis

Vaak geciteerde werken bij de tekstverklaring

DE KATHOLIEKE ENCYCLOPAEDIE. Tweede druk onder redactie van P. van der Meer, F. Baur en L. Engelbregt, Amsterdam-Antwerpen, 1949-1955
OOSTHOEKS ENCYCLOPEDIE, Utrecht, 1968-19736
ENCYCLOPEDIE VAN HET CHRISTENDOM. Protestants deel met medewerking van oud-katholieken. Hoofdredactie C.W. Mönich. Redactieraad A.F.N. Lekkerkerker, R. Schippers en J.M. van Veen, Amsterdam-Brussel, 1955
ENCYCLOPEDIE VAN HET KATHOLICISME. Hoofdredactie J.C. Groot, Redactieraad J.A.E. van Dodewaard, G. Philips en J.A.M. Weterman, Amsterdam-Brussel, 1959
ENCYCLOPEDIE VAN DE MUZIEK. Hoofdredactie L.M.G. Arntzenius, H.H. Badings, J.B. Broeksz. etc., Amsterdam-Brussel, 1956-1957. 3 dln.
P.J. HARREBOMEE, Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal of verzameling van Nederlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke uitdrukkingen van vroegeren en lateren tijd, Utrecht, 1858-1870. 3 dln.
F.A. STOETT, Nederlandsche Spreekwoorden, Spreekwijzen, Uitdrukkingen en Gezegden naar hun oorsprong en betekenis verklaard, Zutphen, 19435. 2 dln.
J.P. MIGNE, Patrologia Latina. Patrologia Graecae, Parisis, 1844-1866. 382 dln.
J.J.M. TIMMERS, Christelijke symboliek en iconografie. Tweede, herziene druk, Bussum, 1974
M. DE VRIES en L.A. TE WINKEL, Woordenboek der Nederlandsche Taal, 's-Gravenhage-Leiden-Batavia etc., 1882-
J.J. MAK, Rhetoricaal glossarium, Assen, 1959
E. VERWIJS en J. VERDAM, Middelnederlandsch woordenboek, 's-Gravenhage, 1885-1952, 10 dln.
VAN DALE, Groot woordenboek der Nederlandse taal met uitvoerig supplement door C. Kruyskamp, 's-Gravenhage, 19709

Vorige Volgende

Over het gehele werk

organisaties


Over dit hoofdstuk/artikel

titels


editeurs