Jaarboek De Fonteine. Jaargang 1946-1947

[p. 100]

Het repertoire van de Compagnies of Nieuwe Kamers van Rhetorica te Brussel.
Addenda.

Sedert we onze bijdrage schreven over het repertoire van de Nieuwe Kamers van Rhetorica te Brussel, die in het vorig Jaarboek van de Fonteine opgenomen werd, waren we in de gelegenheid op het stedelijk archief te Brussel het enige bewaarde register van de Confrerie van het H. Cruys te raadplegen, dat aan onze nasporingen ontsnapt was. Niet alleen behelst dit register belangrijke gegevens over de Compagnie als zodanig, maar ook de titels zijn er geboekt van de talrijke spelen, die de confreers van het jaar 1782 af bijna jaarlijks voor het voetlicht brachten. Deze titels mogen hier als aanvulling van onze vorige lijst volgen.

1764, 17 en 24 Januari, in de zaal Coffy.	- Den Roomschen Edelmoedigen Scevola, treurspel, gevolgd door ‘de kluchtwyse comedie vande Verliefde Vryster of Herstelden Baron, verdacht en in Rym-gestelt door S.F. Campenhout, verciert met verscheyde Danssen ende Pantomimen’^(1).
1782, 30 December.	- Den houvaerdigen Minnaer, kluchtspel en Het hedendaghx geval, kluchtspel^(2).
1783, 20 Januari.	- Een tragedie genaemt de ongeluckige Liefde van de koninginne Dido^(3), en Het Hedendaghx geval.
27 Januari.	- Een houvaerdighen Minnaer en Arlaken Zavoijard, klughtspel.
3 Februari.	- De ongeluckige Liefde van de koninginne Dido, gevolgd door Arlaken zavoijard.

(1) Compendium op het stedelijk archief te Brussel, in liasse 621. - Vermoedelijk geldt het hier Scevola, door G. Van der Horst, naar het Frans van P. du Reyr (Worp, II, blz. 125). De klucht vonden we nergens vermeld.

(2) Het eerste kluchtspel vonden we nergens vermeld. Het tweede is misschien D. Heynck's Veranderlyk geval, of Stantvastige Liefde. Zie onze vorige lijst s.a. 1678.

(3) Er zijn Dido's genoeg: van J. Bodecher Benningh (Worp I, blz. 294), van C. Boon (Worp II, blz. 137), van J. van der Does (id.), van G. Galanthus (Worp I, blz. 133), van P. Ligneus (Worp I, blz. 217) en van Andries Pels (Worp I, blz. 352). - Maar geldt het hier wel een van deze spelen?

[p. 101]

1787, einde December of begin Januari 1788^(4).	- 1. Thomas Morus, Cancelier van Engeland ofte Henricus den VIII, treurspel in 5 delen. 2. De Tooverye van Troeyen, klugt-spel. 3. Den gemaeckten Rouw, klugt-spel.
1788, 31 Maart, in de Vaux-hall in de Warande.	- Thomas Morus of het Zegenpraelende Geloof, gevolgd door Het hedendaegs Geval.
1789, 9 en 16 Februari, in den Colveniers-hof.	- Zelmire, treurspel in 5 bedrijven^(5), gevolgd door den Droom, kluchtspel in 2 bedrijven.
1791, 9 en 17 Februari, op den theater van Sr. de Haes in den Rooden Leeuw, in de Ververstraet.	- Den Rumme met zyn Wijf, gevolgd door Den Arlequin Savoijaerd.
28 Maart.	- 1. De Pantomie, 2. De 3 Godieden (?).
2 Mei.	- 1. De Pantomie, 2. Den Droom.
1792, 11 of 12 Maart, in den Rooden Leeuw en de 18^e of 19^e Maart, in de Warande.	- De Weduwe van Malabar^(6), gevolgd door Den Arlequin oft den Bedrogen Musiekmeester.
1793, 15 Januari.	- Den Deserteur de rom (?)^(7)
23 December.	- De Weduwe van Malabar, gevolgd door De drij gebroeders medeminnaers, klugt in 1 bedrijf^(8).
1794, 17 Februari, in de Warande.	- De Constantia de St. Denis, tragedie^(9) gevolgd door De dry gebroeders medeminnaers.

(4) Tot de opvoering van de drie spelen wordt besloten in de vergadering van 14 November 1787. - Het treurspel werd ook op 25 Januari 1768 door de Suyver Leliebloem vertoond (Zie onze vorige lijst).

(5) Vermoedelijk Zelmire door N.W. op den Hooft, naar het Frans van P.L. Buyrette de Belloy (Worp II, blz. 302).

(6) Het treurspel was een successtuk. Het is een bewerking van A.M. Lemierre: La Veuve de Malabar (1770). Is het die van S.F. van der Schueren: De Weduwe van Malabar, of het gezag der gewoonten? Of die van P. Pypers: De Malabarsche Weduwe? Of nog De heerschappij der Gewoonten of de Malabarsche Weduw? (Worp II, blz. 314).

(7) Zie onze vorige lijst op 12 en 19 Februari 1770.

(8) De klucht is een bewerking van J. de Lafont: Les trois frères rivaux, o.m. vertaald door H. van Elvervelt (Worp II, blz. 313).

(9) Vermoedelijk het treurspel van J.E. Dewitte jr. (Worp II, blz. 154).

[p. 102]

1795, 5 Januari, in de Warande.	- De trotse Amelia, blyspel in 3 deelen, gevolgd door Arlequin den viesen.
26 October, in de Warande.	- Den Hoovaerdigen Minnaer, comedie, gevolgd door Den verliefden Arlequin of den Bedrogen Musieckmeester.
10 November, in de Warande.	- Dezelfde spelen als op 26^e October met daarbij nog De 2 Schotsche Wijven.
1796, 8 Februari, in de Warande.	- Cloris en Philida^(10), gevolgd door De onverwachte Wederkomst^(11).

Vijftien jaar lang werd nu geen enkel spel meer vertoond. In het register lezen we in verband met dit stilzwijgen de volgende belangrijke mededeling: ‘Aengesien dat alle Tooneelkundige Compagnien van de stadt Bruessel door de Revoluetien ende omstandigheden ende veranderingen van het Landt te niet zijn gegaen, soo zijn wij als Cruys Broeders de Eerste bij een vergaedert tot het Herstellen van Onse Societijd, en hebben als Regte Cruys Broeders het H. Cruys wederom aenveert en op ons schilt gedraegen, onder onsen dienenden Prins Sr. Peeters en hebben wy Gekozen een Respective Caemer by Sr van Der Helst in het Café in de Heuver straet: waer dat wy Cruys-Broeders by een vergaedert zyn op den 1ⁿ April 1810’.

1812, 16 en 22 Februari, in het lokaal op de Vlaamse steenweg, in de Schailliepoort by Sr van Dongen.	- Den verliefden Prince en Den Arlequin Savoyaer.
19 Maart, ‘op den theater van Sr van Dongen’.	- Den Helson en Adeleyde, bly-eindich treurspel^(12), gevolgd door De onverwagte wederkomste, kluchtspel.
1813, 27 November, ‘in den grooten Theater’.	- 1. Nederlaegh van Saul, treurspel in 4 bedrijven^(13). 2. Den bedrogen Notaris, kluchtspel met zang^(14). 3. De Druyve Snyders, kluchtspel met zang.

(10) Cloris en Philida, pastorel, bly-eyndend-spel door J.H. Krul (1631). Inhoud bij Worp I, blz. 403.

(11) Zie onze vorige lijst op 23 Maart 1791.

(12) Geldt het hier Adelaïde of de twee koninginnen, naar C.J. Dorat: Adelaide de Hongrie (Worp II, blz. 308), of Adelaïde van Beieren, naar J.M. Loaisel Treogate (Worp II, blz. 444).

(13) De tragedie De Dood van Saul, door Cl. Bruin (1738), naar het Frans van P. du Reyr (Worp II, blz. 321).

(14) Van L.F. S(losse). Verscheen in de Mengel-werken van den Wijngaerd, Brussel, 1824.

[p. 103]

1814, 30 Mei, bij Sr van Dongen.	- Den Droom of het Huys vol Volck^(15), gevolgd door Den bedrogen Notaris of de verkeerde Bruyloft.
9 December, bij Sr van Dongen.	- Den Deserteur, gevolgd door De twee Jaegers en de Melkmeyt^(16).
1815, begin April.	Melfiere en Zenajde, gevolgd door Den verloren schildwagt^(17) en De schipbreuk van Valerius^(18).
1816, 5 Januari, ‘op den theater van Sr Mol’, aan de Grote Markt.	- 1. Genoveva, 2. De rysigers naer Italië, 3. Den Landsoldaet^(19).
28 October, op ‘den theater van Sr Mol’.	- Joachem ofte den segenprael der houderliefde, toneelspel^(20), gevolgd door De rijsigers naar Italië of de hervormde vrouw, kluchtspel.
1817, 14 April.	- Alzire of de Americaenen, blaheijndig Treur spel^(21), gevolgd door De Hovaerdige Minnaer. September^(22). - Den Schillewagt Nelson, gevolgd door De herstelde Baron en Den Douven of het Huys vol Volck.
1818, Maart.	- De School voor de Jalouse^(23), gevolgd door den Arlequin Savoyard.
1819, 19 Januari ‘op den theater van Sr Mol’, in den Tinnen Pot.	- De Comedianten op het Landgoet, klucht

(15) Een bewerking van Le Sourd, ou l'Auberge pleine, van Desfoyes. (Worp I, blz. 370).

(16) Voor het eerste spel, zie onze vorige lijst op 12 en 19 Februari 1770. Voor het tweede op 23 Januari 1769.

(17) De verloren Schildwacht, door J. Pluimer (1686), naar Philippin, sentinelle, door F.L. de Sévigny(?) (Worp I, blz. 460 in voetnoot).

(18) Eveneens van de onder nr. 14 vermelde Slosse en in de Mengel-werken van den Wijngaerd opgenomen.

(19) Voor het eerste spel zie onze vorige lijst anno 1688, voor het tweede zie 14 November 1774.

(20) Joachim of de Zegeprael der Ouderliefde, naar het Frans van A.M.H. Blin de Sainmore: Joachim ou le triomphe de la piété filiale (1776). o.m. vertaald door K. van Dulkenraad en W. van Ollefen Caspersz. (Worp II, blz. 302).

(21) Zie onze vorige lijst, 16 September 1817.

(22) Afrekening op 16 September 1817.

(23) Zie onze vorige lijst op 14^e Februari 1785.

[p. 104]

in 3 bedrijven, gevolgd door de Chaucrist, kluchtspel in 2 bedrijven^(24).

* * *

Nog deze aanvullingen voor het repertoire van De Wijngaerd.

1694.	- De Passie van ons Heere^(25).
1735.	- Op 6^e September besluit de Compagnie op te voeren Otto den Derden, Rooms keyser, en eventueel ook Pharnaces, koninck van Pontus, beide van J.F. Cammaert, alsook ‘één of twee kluchtiens of Comedekens’^(26).
1823.	- De Compagnie richt dit jaar een vertoning in in de maand September. Wat gespeeld werd staat niet genoteerd^(27).

(24) Verminking van Jocrisse. Aan spelen waarin dit personage optrad mangelde het toen niet. Ook de Suyver Leliebloem voerde op 1 Januari 1775 een klucht van Jocris op. Geldt het misschien Jocrisse in een nieuwen Dienst (1804), naar het Frans van L. Dorvigny (Worp II, blz. 436)?

(25) Dat blijkt uit een register van een kostumeerder, in het sted. archief te Brussel, onder nr 2775. - Op dat. van 29 Maart 1694 staat daar vermeld: ‘de passie van ons heere gespelt door de liefhebbers van groeijen en bloijen’, met opgave van de gehuurde kleren, te weten:
‘12 apostels carsacken met 12 slaeijers - 6 raetsheer carsacke met den mutsen voor de schrieben - ons lieue Vrau cleedt met de blauwe falie, sterre ende begijnen doeck - ons Heers kleedt met slaeijer ende kleedt om naect te sijn - H. Veronica rock en voole en ons heers doeck - Herodes romijns kleedt sleep pels staf turbandt met croon op - Engels kleedt van taf - vrouwe van pilatus rock en capotte - 6 Jode kleeren ende mutsen ende met muts - 7 duijvels kleeren met de mutsen - Annas swarte rock met overrock blauwe muts - Caiphas violette carsack met mantel ende mudtse met hoorens - Pilatus fulpe carsack met romijns rocken ende turbandt ende leerskens - 4 romijnsche Edelmans en 2 romijnsche hoijdekens met pluijmen - Herodes romijns (kleedt) met sleep pels staf turbandt en kroon - handtdoeck, amelaecke tafel kleedt - 5 paer coussens 6 paer leerskens - 1 sabel van petrus borse ende penninge - lampet pot en schotel - 2 lappe baeijen roede en blauwe violette carsack voor vader des huysgesin - 1 wambes en broeck voor de man met water en can - doorne croon en kroon met perele - borse met penninghe’.

(26) In het eerste register van den Wijngaerd, op, blz. 291.

(27) Dat blijkt uit een brief van den Secretaris van State dd. 27 September 1823, die zich excuseert niet te kunnen aanwezig zijn. - In de bundel briefwisseling (archief der Vereniging).

[p. 105]

1828.	- Op de bestuursvergadering van 16^e Januari wordt besloten tot het opvoeren van ‘het tooneelkunstig werk La Clef du Caveau’^(28).
	Op die van 20 Februari wordt besloten een vertoning te geven in Sint Joris hof^(29).
1829.	- Op de vergadering van 8^e Juni wordt besloten gedurende het volgend toneelzeizoen de volgende spelen voor het voetlicht te brengen^(30): 1. Carolina en Walmond^(31), gevolgd door Paulista^(32). 2. De Broeders op den Toets^(33) en Het Kamertje van een Waschvrouwtje. 3. Don Carlos, infant van Spanje^(34) en De Ouderliefde^(35). 4. Het Turfschip van Breda^(36), gevolgd door Lantara^(37).
1830.	- Een rekening wordt door het lid Clijmans op 16 Maart ingediend voor het ‘rolleeren’ van Hannes Haas, Paulista en Lantara^(38).

Dr. C. DE BAERE.

(28) Zie de bundel briefwisseling.

(29) Idem.

(30) Register III, blz. 171 (archief der Vereniging).

(31) Carolina en Walmond, of de geboette misstap, door B.A. Fallée (Worp II, blz. 353).

(32) Zie onze vorige lijst, 23 Februari 1829.

(33) Idem, 9 October 1826.

(34) Idem, 1 Mei 1821.

(35) Idem, 9 October 1826.

(36) Een vaderlands drama door C. Van der Vijver (Worp II, blz. 354 en 417).

(37) Naar het Frans van P.Y. Barré, L.B. Picard, J.B. Radet en Desfontaines, bewerkt door J. de Quack en B.A. Fallée: Lantara of de Schilder in de herberg (Worp II, blz. 432).

(38) In de bundel briefwisseling.