Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2020-2021

[p. 191]

Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 2021
Dankwoord, uitgesproken door J.V. Neylen bij de overhandiging van de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 2021 tijdens de Laureatenmiddag van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde op 30 oktober 2021 te Leiden

Lieve familie, juryleden en andere aanwezigen,

Als schrijver wil je gelezen worden. Je wil dat je boek zijn eigen leven gaat leiden en mensen leert kennen - je wil dat het iets bijdraagt aan hun levens, iets nieuws kan vertellen of kan raken. Het feit dat ik hier sta wil zeggen dat mijn boek bestaat, dat het in dialoog is gegaan met mensen waarvan ik zélf het bestaan niet ken. Dat is een onwerkelijk gevoel. Toen ik het juryverslag van deze prijs las heb ik voor het eerst ervaren dat mijn boek, onafhankelijk van mij, onbekende paden betrad en in contact kwam met anderen.

Dat was op 16 maart, om 7u 's avonds. Een klein jaar eerder was mijn debuut verschenen. Omwille van de pandemie was er geen boekpresentatie, geen feestgedruis - alleen een al overheersende stilte. Voor het boek dat ik geschreven had was dat een groot nadeel, maar ikzelf genoot immens van deze stilte. Het is immers ver weg van de drukte en de ruis, dat de echte wereld vorm krijgt. Alleen in stilte kan iets geschreven worden, en waar ik schrijf voel ik mij thuis.

België zat in een tweede lockdown. Mensen stonden op scherp - voorbij was de burgerlijke gehoorzaamheid, het geduld en de naastenliefde. Een geprikkeld egocentrisme rukte op.

Aan de kassa riep een vrouw dat ze de winkel niet binnen wou zolang de man voor haar geen mondkapje droeg. De man voor haar stak zijn handen in de lucht en liep verder, sloeg zijn hielen als hoeven op de grond. Op weg naar huis begon het te regenen, mensen liepen met regenkap en mondmaskers zo ver over hun gezichten dat ook hun ogen onzichtbaar werden. Er werd vaak tegen mijn schouders aangelopen en ik kreeg het gevoel dat ik niet bestond en, in het verlengde van mezelf, dat mijn boek niet bestond.

[p. 192]

Eenmaal thuis opende ik de mail, waarin - zonder dat er een aankondiging van bekendmaking of nominatie aan vooraf ging - te lezen stond dat ik de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs gewonnen had. Het stond er alsof het gefluisterd werd, een zacht gefluister in de volkomen stilte waarin ik me bevond.

In het juryverslag las ik dat er in mijn gedichten ruimte is voor de lezer, dat die lezer zich van meet af aan betrokken voelt en dat de poëzie in mijn bundel niemand onberoerd kan laten.

Zo, dacht ik: er was dus een lezer. Wie dan? Niet iemand mìj kende en door mij te kennen ook van alles projecteerde in mijn gedichten, geen recensent die een gedicht had ontleed als een wiskundesom. Dit was vleziger, intiemer: dit kwam van mijn eerste, anonieme lezer. Ik voelde dat mijn boek in goede handen gevallen was, ik voelde dat het werd begrepen. Ik beantwoordde dit nieuws dan ook niet met luid enthousiasme, maar met volstrekte stilte. Ik was diep ontroerd.

Toen ik een jaar of 6 was las ik op mijn knieën in de zetel Het meisje met de zwavelstokjes. Het meisje op de prent zat ook op haar knieën, ze was verkleumd van de koude en strekte haar armen uit naar haar dode oma, die in een warmtewolk boven haar verscheen. Ze riep: ‘oma, neem me mee.’ De koude en de warmte, de verschrikking en de schoonheid, de eenzaamheid en de liefde: alle contradicties balden samen tot een waarheid die in mij gebliksemd werd. Ik herkende wat hier gebeurde. Ik had geen dode oma en was niet verkleumd, maar ik herkende het lijden. En in de bevestiging en herkenning van dit lijden zat troost.

Andersens sprookjes werden een houvast in mijn jonge leven, een mantra dat ik heimelijk in mij droeg en waar ik gesterkt mee naar school ging.

Ik voelde me rechtstreeks door hem aangesproken. Het leek alsof ik een geheim met Andersen deelde, en alsof hij die sprookjes voor mij alleen geschreven had.

Als ik één enkele lezer op die intieme manier met mijn bundel aan kan spreken, is het schrijven van deze bundel wat mij betreft niet voor niets geweest.

Ik zie geen massa voor me als ik schrijf, maar een enkeling in de massa die zich aangesproken voelt, een enkeling thuis op de bank die zich verbonden voelt.

[p. 193]

Ik zie deze prijs als een uitnodiging om mijn obsessies schaamteloos te blijven volgen en vanuit de luwte te blijven schrijven aan de enkeling - of deze nu uit één of honderden bestaat.

Ik ben de jury dankbaar voor het opmerken, begrijpen en prijzen van mijn debuut. Naast de jury wil ik ook alle schrijvers bedanken die mij een leven lang gedichten hebben geschonken en die mij hebben leren schrijven.

Aangezien mijn boek niet gedoopt werd met een boekpresentatie wil ik van deze gelegenheid gebruik maken om ook mijn uitgeverij Atlas Contact te bedanken, en in het bijzonder mijn redacteur Mariska Kleinhoonte van Os - die hier vandaag niet aanwezig kon zijn maar die ik niet onbenoemd kan laten. Naast een fijngevoelige redacteur was zij een enorme steunpilaar tijdens het schrijven.

En aan mijn geliefde, die ervoor gezorgd heeft dat het schrijven van deze bundel, en de intense vreugde en uitputting die ermee gepaard ging, dragelijk bleef: mijn oprechte dank.